Nummer 77. Zondag 27 September 1891. 14e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
YËüTlletojs.
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
BUITENLAND.
Belgie.
Frankrijk.
UITGEVER:
Waalwijk.
Y&B
Wailwlfiscle en
uiigslraatsÉe Coiirant,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden./1,00.
Franco per post door het geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever.
Advertentiën 17 regels f 0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitscb
land worden alleen aangnomen door het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
Het feit van de opheffing van den pas-
dwang in den Elzas-Lotharingen onzen lezers
reeds bekend zijnde, achten we 't onzen plicht
met een enkel woord te hunner kennis te
brengen, welken indruk de nieuwe bepalin -
gen in Europa in 't algemeen en in Frank
rijk in 't bijzonder gemaakt hebben. Gunstig,
beslist gunstig is de beoordeeling allerwegen,
wijl de verzachting in den dwang inderdaad
een onwederlegbaar bewijs is van de goede
gezindheid der Duitsche regeering met be
trekking tot den vrede. Over het geheel kalm
in hun waardeering zijn de Fransche bladen,
zij zien in deze beslissing een heugelijk vre-
dessymptoom en verklaren niet te willen door
dringen tot de motieven, die wel zullen te
vinden zijn in het streven om zekere onvoor
zichtige redevoering te verzachten of liever
den min gunstigen indruk uit te wisschen.
Gewis varen beide landen er wel bij en
hebben de Elzassers en Lotharingers reden
tot blijdschap: willen de Franschen in Duitsch-
lands besluit nu alleen een daad van poli
tieke wijsheid zien, door de omstandigheden
geboden, en de Duitschers zeiven er het be
wijs in zien van de sterkte hunner positie,
een bewijs dus van 't geen Germanie zich
kan veroorloven, welnu ieder zijn meening,
het feit zelf is er niet minder heugelijk om.
Aan de Times wordt uit Singapore ge
meld, dat daar tijdingen van den 12en uit
Shanghai waren ontvangen, inhoudende, dat
het was bewezen, dat het oproer te Ichang
het werk was der soldaten van Hunan en
dat het keizerlijk gouvernement de oproeren
niet kon beteugelen, tenzij het troepen uit
ver verwijderde plaatsen zond en het op een
burgeroorlog liet aankomen. Daar de kanon-
neerbooten Ichang niet konden bereiken, zijn
Engelsche zeelieden op een koopvaardijschip
daarheen gebracht.
Uit Foochow verneemt de Times, dat een
complot om zich meester te maken van het
59.
XXII.
DE KRACHT DES GELOOFS.
Bij de verdediging kwam het er nu niet alleen
op aan, vernield metselwerk en gesprongen schan
sen in allerijl bij dag of bij nacht te herstellen
en den storm af te slaan, maar ook door tegen-
mijnen de werken van den vijand te vernielen
of ten minste bijtijds te ontdekken, waar men
met een onderaardschen aanval bezig was, en zich
daarop voor te bereiden. Men kan hieruit zien,
dat er niet alleen een onwrikbare moed werd
vereischt bij den strijd, maar ook volharding en
onvermoeide ijver in het doorstaan van vermoeie
nissen en zwaren arbeid; dat. men dag noch nacht
aan de uitgeputte krachten een voldoende rust
kon toestaan om zich te herstellen; en dat ver
flauwing in krachtsinspanning of ijver het dood
vonnis over de stad zou hebben uitgesproken.
Als men van St. Ulrich op de belegerde stad
nederzag, dan scheen het of de ijzeren ring der
Turken haar ieder oogenblik moest samendrukken,
ja het was bijna ongelooflijk, dat dit nog niet was
gebeurd. De kogels der zware batterijen sloegen
in de zee van huizen en men zag de rookwolken
opstijgen, waar zij neerkwamen. Op de onbedui
dende batterijen stonden kleine hoopjes gewapende
mannen, maar van alle zijden drongen uit het
Turksclie leger ontzaglijke colonnes tot den storm
vooruit, hun oorlogskreet vervulde de lucht, hunne
wapenen schitterden in de zon, het was alsof deze
opkomende golven zich in de stad storten, alles
voor zich neerwerpen en overstroomen zouden;
maar zij braken tegen de rotsen, men zag dat
er eensklaps stilstand kwam in den woedenden
stroom en daarop de gebroken golven eene
rugwaartsche beweging kregen.
De drie vrouwen, die met een beangst hart
den stroom hadden gadegeslagen, herademden;
het oog van Maria zag verhelderd in het rond;
uit de blikken van Eleonora straalde eene fiere
triomf tot die dapperen daarginds behoorde
ook haar gemaal Dione bad met betraande
arsenaal, door vreemde beambten is ontdekt.
De daar wonende vreemdelingen achten de
aanwezigheid van een] kanonneerboot hoog
noodig.
Op een telegram, door den Duitschen rijks
kanselier naar Oost-Afrika gezonden met ver
zoek om inlichtingen, heeft hij ten antwoord
ontvangen, dat overal alles rustig is.
Dit van oudsher steeds eenigszins verdachte
bescheid moet als tegenspraak dienen voor
de berichten van het Berliner Tageblatt en
anderen, volgens welke opnieuw afdeelingen
van het Duitsche garnizoen aldaar het bin
nenland zijn moeten intrekken wegens be
denkelijke verschijnselen van onrust onder
de inlanders.
Van Emin-Pacha is te Berlijn een brief
ontvangen, gedagteekend 13 Mei. Hij schrijft
daarin, dat hij aan den zuid-westelijken oever
van het Albert Edward-meet is aangekomen.
Voorts staat er in den brief (aan een van
Emin's bloedverwanten gericht) weinig an
ders dan dat het hem zeiven niet slecht gaat
en dat zijn mannen ook in welstand ver-
keeren.
In den Italiaanschen ministerraad zijn de
begrootingen van de verschillende takken
van dienst nu ook aan de orde; met „open
bare werken" is men gereed gekomen, aan
den aanleg van nieuwe spoorwegen zal slechts
35 millioen worden besteed, maar met „oor
log" is men nog zoo ver niet en die tak van
dienst is immer de steen des aanstoots ge
weest.
De program redevoeringen als de voor
loopsters van de hervatting der parlementaire
campagnes, volgen elkander op. John Morley,
Gladstone's adjudant, heeft de rij geopend
in Engeland Rudini, Italie's premier, hoe
wel 't nog niet eens in welke stad hij zal
spreken, heeft in vereeniging met de minis
ters den inhoud van zijn speech behandeld
en Zondag zal de Fransche minister van bui-
tenlandsche zaken naar Bapaume reizen om bij
gelegenheid van de onthulling van generaal
oogen; het was haar alsof zij een wonder aan
schouwde, alsof de God der Christenen haar deed
zien, dat Hij diegenen beschermde, die op Hem
bouwden.
De beide vrouwen bemerkten niet terstond, dat
haar twee andere waren genaderd, die ook hare
tent hadden verlaten om het schouwspel van het
stormende Turksche leger tegen de keizerstad te
zien. Een van haar was een jong meisje; als de
wind den lichten zijden mantel, die hare gestalte
bedekte, terugsloeg, werd een scharlakenrood, rijk
met goud geborduurd jakje zichtbaar, dat de fijne,
welgevormde buste omsloot; een kostbare, inet
diamanten bezette gordel bevestigde de wijde
broek van hemelsblauwe zijde om ae heupen. De
laatste reikte niet geheel tot op de enkels; de
bloote voeten staken in rijk geborduurde, van
edelgesteenten schitterende pantoffels. In weerwil
van de onbevallige, door den Islam voorgeschre
ven bedekking van het geheele lichaam met den
zijden mantel, verried het jonge meisje toch in
hare bewegineee innemende bevalligheid en jeug
dige levendigheid, terwijl hare geleidster, die zeker
meer dan het dubbel van hare jaren telde, door
hare gezetheid werd verhinderd, zich met diezelf
de gemakkelijkheid te bewegen.
De beide vrouwen hadden, daar er geen man
in de nabijheid was, hare hoofdsluiers zoodanig
geschikt, dat niet alleen de oogen, maar ook de
mond onbedekt waren, en dat het middenstuk
slechts den neus en de wangen verborg; een greep
was voldoende, om als het noodig was, ook de
andere deelen van het gelaat aan ieder mannelijk
oog te onttrekken.
De beide dames hadden die eigenaardige tint,
die het bestendig bedekken van het gelaat teweeg
brengt. De oudste, Ayescha, de eerste gemalin
van den aga Said, droeg in haar verwelkte trek
ken den stempel der Oostersche wellust, maar in
hare levendige donkere oogen brandde een som
ber, bijna vreesaanjagend vuur, toen haar blik
op Dione en de gevangene christinnen viel; haat
en bittere nijd schenen daarin samengesmolten.
Fatirae daarentegen, de schoone dochter van
Dione, scheen slechts oogen en gedachten voor
den woedenden strijd te hebben, haar oog straalde,
wanneer de kreet van Allah! uit het dal opsteeg,
als in gloeiende geestdrift, als zou zij niets liever
hebben gewenscht dan daar beneden de strijders
tot de overwinning aan te vuren.
Faidherbe's monument zijn meening te doen
hooien over den algemeenen politieken toe
stand, terwijl 8 October de Freycinet, de
premier, zijn voorbeeld zal volgen te Mar
seille.
John Morley heeft Maandagavond te Cam
bridge eens verteld in welke opzichten de
regeering onder Salisbury is te kort gekomen
en in hoeverre zij aan bescheiden eischen
heeft voldaan en het resultaat is dat de de
betzijde veel grooter is dan de creditzijde.
Op het gebied der wetgeving, op dat der pa
cificatie van Ierland heeit de regeering wei
nig of niets gedaan. Op de verleening van
home-rule aan Ierland bleef John Morley
aandringen.
't Gaat in Chili nu alles van een leien
dakje ook Zweden en Noorwegen en Groot-
Britannie hebben de regeering der Junta er
kend.
Reeds zoo veelvuldig heeft de Chineesche
regeering blijk gegeven de aanvallen op den
persoon en den eigendom der Europeanen,
op haar gebied verblijf houdend, niet te kun
nen voorkomen, dat er nu inderdaad kans
bestaat op een eenparige manifestatie van
Frankrijk, Duitschland en Engeland in ver
eeniging met de Vereenigde Staten. Ge
noemde mogendheden zouden dan zelf de
veiligheid van haar onderdanen voor haar
rekening nemen.
In een kolenmijn te Forchies Lamarche,
bij Charleroi, zijn door een mijn-gasontploffing
27 arbeiders (bijna allen huisvaders) gedood
en vele anderen gewond. Een troep arbeiders
kon, door een sterke gaslucht gewaarschuwd,
nog tijdig uit de mijn komen.
Het ongeluk, dat groote verslagenheid in
den omtrek heeft teweeggebracht, is het eerste
van dien aard sinds 23 jaren in die streek.
De maatschappij Monceau-Fontaine, aan wie
Las Ayescha op het gelaat van Dione, dat deze
heelde voor hen, die het zwaard van den profeet
moest vernietigen
Het was verklaarbaar, dat zij in hare borst
haat en nijd koesterde tegen deze Griekin, die
door de gunst van Kara Mustapha van eene
christenslavin tot meesteres was geworden, en
die, zoo het ongeluk van hare dochter ook al
niet rechtstreeks aan haar was te wijten, toch de
aanleiding had gegeven, dat haar echtgenoot in
een toestand was geraakt, om zijn kind te moeten
dooden, teneinde niet door haar te worden ver
raden.
Ayescha was, als vertrouwde van haar echt
genoot, bekend met de intrige, die deze had ge
sponnen, om van het geheim, dat tussclien Dione
en Max Gundacker bestond, te profiteeren, om
zijn fortuin te maken; zij wist dat hij ten laatste
het plan had gekoesterd, om door eene vereeni
ging met zijne dochter Max aan zich te verbin
den; zij had vernomen, hoe eindelijk Sekina, door
aan Max de middelen tot de vlucht te verschaffen,
de woede van Said zoozeer had opgewekt, dat
hij haar had vermoord.
Van dezen oogenblik af haatte Ayescha haar
gemaal als den moordenaar van hare dochter; zij
haatte Dione, omdat Said uit vrees voor hare
wraak dien moord had begaan; zij haatte Kara
Mustapha, onadat hij alles deed wat de Griekin
verlangde; en gelijk een giftige slang zich om
haar slachtoffer kronkelt en er mee speelt, zoo
had zij zich aan Fatime gehecht, in de hoop door
haar gelegenheid te zullen vinden zich op Dione
te wreken, al moest zij om de moeder in het
verderf te storten, ook de onschuldige dochter
in ellende brengen.
Uwe moeder juicht niet, waar het bloed
der ongeloovigen ten hemel rookt, fluisterde zij
Fatime toe; het is hare schuld, dat uw vader
talmt de stad plat te schieten; de adem van de
dochters der honden, die haar gelaat schaamteloos
aan de mannen vertoonen, heeft haar besmet.
Het gelaat van Fatime werd rood van schaamte
en toorn. Zeg niets van mijne moeder, hernam
zij, dat wil ik niet hooren. Zij was in hare
jeugd eene christin, tot de geest van den profeet
haar verlichtte. In mijne aderen stroomt het
bloed mijns vaders, en ik weet dat hij het kruis
in het stof zal treden als de tijd daartoe is ge
komen.
de mijn behoort, is beroemd om de voor
beeldige inrichting harer mijnen. Wat de oor
zaak is van de ontploffing weet men nog niet,
maar men vermoedt, dat zij aan onvoorzich
tigheid js te wijten; het is namelijk gebleken,
dat eenigen der slachtoffers, tegen het streng
verbod, tabakspijpen en lucifers in den zak
hadden.
In een merkwaardig schrijven heeft de bis
schop van Bayeux zijn onderhebbenden gees
telijken een in de bestaande omstandigheden
te volgen gedragslijn voorgeschreven. Nog
meer en nadrukkelijker dan eenige zijner voor
gangers drukt hij de pastoors op het hart
zich van alle politiek te onthouden. Onze
christelijke bevolking, schrijft hij, ziet, gelijk
gij hebt kunnen opmerken, met smarte dat
de priester zich mengt in den staatkundigen
strijd. Een priester, die er zich in mengt,
boezemt haar, ik weet niet welk geheim wan
trouwen in. Men vermoedt gewoonlijk dat hij
geleid wordt door wereldsche beweegredenen.
Aan die eerste gewaarwording paart zich eene
andere, niet minder van teederen aard, maar
krachtiger: het is de vrees, wij zouden bijna
zeggen: de afkeer van de overheersching des
priesters buiten het terrein van zijn geestelijk
ambt. Zeker, het is een groot vooroordeel;
maar het bestaat, dit is onbetwistbaar, althans
in het diocees Bayeux.
De geheele herderlijke brief is van dien
geest doortrokken. De priester moet het staat
kundig leven niet willen beheerschen, niet
willen leiden, zelfs niet willen aangeven. Hij
moet er buiten blijven.
De Temps, van dezen merkwaardigen her
derlijken brief sprekende, zegt dat nooit een
theoloog de noodzakelijkheid der scheiding
van de wereldsche en geestelijke zaken beter
heeft uiteengezet en gerechtvaardigd.
De Parijsche correspondent van de Ti
mes heeft inzage gekregen van een rapport,
door een officier van eene der vastelands-
mogendheden, die de groote manoeuvres in
Het uitbarsten van een Turksche bom veroor
zaakte brand in de nabijheid van den Schotten-
poort, de vlam steeg uit het brandende huis op.
Mogen de steenen de lichamen der Giaurs
verpletterenriep Fatima, terwijl zij naar hare
moeder trad, zonder de gevangen prinsessen met
een blik te verwaardigendie honden zijn het
bloed niet waard, dat om hunnentwil wordt
vergoten, waarom laat mijn vader de stad niet
van alle zijden bestormen Als eerst honger en
ziekten de christenen hebben verzwakt, zal de
overwinning minder roemrijk zijn, en de gevan
genen, die wij maken, zullen voor den slaven
arbeid niets waard zijn.
Een smartelijke trek verscheen om de lippen
van Dione, maar behalve dat zij aan het meest
gehelde kind van haar gemaal, al was het ook
haar innigste gedachten en gevoelens niet durfde
openbaren, waarschuwde haar ook de tegenwoor
digheid van Ayescha, wier loerende blik op haar
was gevestigd, voor een onbedacht antwoord.
Vraag dat uw vader zeiven, antwoordde
zij, maar wie heeft er aan leeren twijfelen of zijn
doorzicht zou kunnen falen Er zijn ontevredenen
genoeg in het leger, wilt gij voor hen het woord
voeren
Fatirae sloeg beschaamd den blik naar den
grond.
Ayescha nam het woord. De twijfel van
van uw dochter is mijn schuld. In vertrouwen
kan ik u zeggen, dat het onder de troepen reeds
begint te gisten, en dat ook mijn echtgenoot
verzekert, dat hij de ontevredenheid der «Janit-
zaren met langer kan bedwingen, indien de Groot
vizier nog langer talmt de groene banier tot een
algemeenen storm te ontrollen. Hij zegt, dat het
nuttelooze slachtoffers zijn, die bij dezen krijg
worden verspild. Weenen zou als een verrotte
Vi Jt| moeten vallen, als men den boom maar
schudde en de geloovigen morren er over dat
uw gemaal dat niet doet.
Wie tegen den Sedar mort, verbeurt zijn
hoofd, hernam Dione. Ik zal uw vertrouwen niet
misbruiken, maar eene verstandige vrouw mengt
water in den verboden wijn, die het bloed van
haar gemaal verhit.
Niet iedereen beheersclit haar gebieder ge
lijk de wijze Dione den grootvizier, antwoordde
Ayescha, en ik beef voor Said; hij smacht naar
den storm en naar den buit gelijk een dorstige
