Nummer 48.
Donderdag 16 Juni 1892.
15e Jaargang.
gewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
ANTOON TIBLEN
het Zuiden,
isrhr en Langstraalstlie Courant,
Dit blad verschijnt Woensdag en Zaterdag avond.
Abonnementsprijs per 3 maanden J 1,00.
Frauco per post door liet geheele rijk f 1,15
Brieven, ingezonden .stukken, gelden enz., franco te
aan den Uitgever.
UITGEVER:
Waalwijk.
Advertentiën 17 regels J 0,60 daarboven 8 cent per regel
groote letters naar plaatsruimte. Advertentien 3 maal ter plaatsing
opgegeven, worden Smaal berekend. Advertentiën voor Duitsclr-
land worden alleen aangnomen door het advertentiebureau van
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
UITTREKSEL uit het Verslag der kamer van koophandel
en fabriekente Waalwijk, betreffende den toestand
van handel,scheepvaart en nijverheidover het jaar
I891.
Algemeene beschouwingen.
De.handel was over't geheel tamelijk druk, hoewel de hoofd
takken onzer industrieleerlooierij eu schoenmakerij nog
steeds niet die gunstige resultaten opleveren welke men er
rechtmatig van verwachten mag.
In deze gemeente bepaalde hij zich hoofdzakelijk tot den
handel in huiden leder en schors zoomede tot den aan- en
verkoop van schoenmakersfournituren, leestklaar werk en ge
maakte schoenen en laarzen en verder in de Beneden- en Boven-
Langstraatsche dorpen in 't algemeen tot den handel in hoorn
vee, paarden, hooi, stroo, fruit en andere landbouwvoortbreng-
selen. Klaagt men over 't algemeen en met recht over geringe
verdiensten, toch is er op bijna eiken tak van handel van meer
omzet te gewagen.
Dit blijkt ook uit het toenemend verkeer op de Waalwijksche
jaar- en weekmarkten evenals uit het mouvement op het rijks
post- en telegraafkantoor en den omzet bij het correspondent
schap der Nederlandsche Bank welk laatste in verschillende
richtingen meer en meer uitbreiding verkrijgt.
Voeg hierbij de niet onbeduidende vermeerdering van vervoer
en drukke passage op spoor en tramweg alsmede de steeds
toenemende scheepvaart in onze haven, dan mag men, althans
in dit opzicht, van vooruitgang spreken. Slechts een faillisse
ment deed zich hier voor van eenig belang.
Eene firma in leder en schoenmakersfournituren staakte in
de maand Februari hare betalingen.
Fabrieks— en handelsnijverheid.
De schoenenfabiikanten werkten zooals gewoonlijk druk
doch niet met veel voordeel. De ongunstige zomer van 1891
was oorzaak, dat de meeste onder hen vroeger dan anders voor
hun magazijn, dus zonder commissies moesten werken; vandaar
dat er een groot deel van het fabrikaat in den winter en meer
in T voorjaar tegen goedkoope prijzen van de hand gedaan is.
Vooral de kleinere schoenraakersbazen hadden hieronder te
lijden. Sommigen daarentegen breidden hunne werkzaamheden
aanzienlijk uit en konden liet aantal hunner knechts vermeer
deren. Aan werkkrachten was blijkbaar geen gebrek, daar de
uitbreiding van het getal werklieden geleidelijk door aanbod
van die zijde kon plaats hebben.
Bij pubiieke aanbestedingen voor rekening der departementen
van oorlog en koloniën, zoomede bij ondorhandsche contracten,
werden groote partijen schoenen en laarzen aan onze fabrikanten
5fij beklagen zich echterdat het tijdsverloop te groot is
alvorens men hen met den uitslag der keuring in het rijks
centraalmagazijn voor militaire kleeding en uitrusting te Am
sterdam bekend maakt.
Overigens leverden de keuringen gunstige resultaten op. De
aannemingsprijzen waren echter ook dit jaar wederom laag en
voor fabrikanten weinig winstgevend.
Over het algemeen hebben de schoenenfabrikanten nog heel
wat te kampen tegen de lage prijzen van het buitenland, doch
gaandeweg wordt de concurrentie minder bezwarend, daar het
fabrikaat dezerzijds veel solider en deugdelijker blijkt te
zijn. De afnemers beginnen dit zeiven in te zien.
Ondanks den minder gunstigen gang van zaken in den leder
handel, werkten de voorname leerlooiers in deze gemeente met
kracht door.
Dit naar aanleiding van de met 15 a 20 pet. verlaagde hui-*
denprijzen en de goedkoope inlandsche schors, die men thans
minstens een gulden per 65 Kg. minder koopt, dan verleden jaar.
Mochten de leerprijzen op dezelfde hoogte blijven, dan zou
den de uitkomsten niet slecht zijn.
Dat deze tak van industrie zeer belangrijk is kan blijken
uit het feit, dat er te Waalwijk alleen 20.000 tot 25.000 zool-
lederhuiden, meestal in de beste qualiteiten, verwerkt zijn,
behalve de inférieure en lichte soorten, welke men gezamenlijk
veilig kan berekenen op een bedrag van pl. m. f 300.000, en
de daarvoor benoodigde schors en andere looimiddelen op pl. m.
f 130.000. De paardeleerlooierijen, welke zeer druk werkten
en waarvan de uitslag gunstiger was, hier niet onder begrepen.
Er werden verwerkt pl. m. 15.000 paardehuiden, tot een kapi
taal bedrag van pl. m. f 150.000, de schors en andere hiev-
voor benoodigde looimiddelen eveneens niet mede gerekend.
De minder gunstige toestand der schoenmakerijen en leer
looierijen in de laatste jaren kan voorzeker ook wórden toege
schreven aan de algemeen heerschende malaise, maar de oorzaak
moet ook grootendeels gezocht worden in de ongelijke heffing
van rechten tegenover het buitenland. De hooge rechten onder
anderen, welke Duitschland heft, en waardoor de grenzen van
dit land voor onze nijverheid gesloten zijn, en de vrije iivoer
van leder, leestklaar schoenwerk in Nederland, werken nadeelig.
Overigens kan een gunstige zomer, vooral voor de schoen
makerijen, veel goed maken. Er zijn dan ook gelukkig eOnige
teekenen ten goede, daar de verzendingen en de zomercommis-
siën veel drukker zijn, dan verleden jaar op het correspon-
deerend tijdstip.
De werkzaamheden in de Nederlandsche Fabriek van Lecler-
Artikelen te Baardwijk zijn in het jaar 1891 aanzienlijk toege
nomen, zoodat in den loop van dit jaar het aantal knechts
verdubbeld is.
Aan werkkrachten was geen gebrek. Voor rekening van de
Departementen van Oorlog en Koloniën werden bij onderhandsche
contracten en publieke aanbestedingen, vooral door genoemde
inrichting aanzienlijke hoeveelheden schoenen en laarzen ver
vaardigd.
Ook hier beklaagt men zich over den langen duur der keurin
gen meestal eerst 10 weken na de levering, werd de directie der
fabriek met de resultaten hiervan in kennis gesteld. Dienten
gevolge is het tegenwoordig regel geworden, dat de leveringen
voor dat Departement verricht, eerst na een tijdsverloop van
omstreeks vier maanden worden voldaan. In dat opzicht wordt
door het Departement van Koloniën met de belangen der leve
ranciers veel heter rekening gehouden de keuringen loopen
daar gewoonlijk in 2 a 3 weken af.
De voornaamste reden van de vermeerdering der werkkrachten
was gelegen, in de toenemende vraag, zoowel van de zijde
van grossiers als winkeliers, naar de machinaal-vervaardigde
heeren-artikelen. Geruimen tijd werd de machinaal-vervaar
digde heerenbottine achtergesteld bij de door handarbeid ge
maakte. Door voortdurende verbetering van den macbinalen
arbeid heeft de fabriek het zoover gebracht, dat groote afne
mers haar fabrikaat boven den handenarbeid stellen.
Maar wat vooral voor dezen talc van nijverheid van belang
is te achten, is de overwinning, die behaald is op het buiten-
landsch fabrikaat.
Want daar, waar het fabricaat dezerzijds eenmaal genomen
is, wil men het buitenlandsche machinale manswerlc niet meer,
zoodat dit op vele plaatsen reeds verdrongen is. De reden
daarvan ligt in de meerdere soliditeit van dit artikel.
Thans heeft men nog tegen de prijzen te kampen. liet min
der Bolide buitenlandsche fabrikaatwaaraan- net papier of
hout veelal niet gespaard blijft, wordt tegen zeer lage prijzen
verkocht.
De afnemers kunnen er zich nog niet mede vereenigen, dat
goed machinaïtl werk weinig of niets goedkooper-is dan hand
werk, zij houden te veel rekening met de prijzen, waartegen
het minder solide buitenlandsche fabrikaat geleverd wordt.
Hier zal verandering moeten komen, en deze zal dan ook
niet lang uitblijven, wanneer de verbruikers zeiven de deugd
van het artikel hebben ondervonden, en hierdoor de vraag zal
blijven stijgen, zooals in den laatsten tijd in toenemende mate
het geval geweest is.
Het behoeft niet gezegd, dat de handenarbeid in deze streek
hierdoor terrein verliest, doch dit neemt niet weg, dat voor
den handenarbeid wel is waar een kleiner, maar toclf
een vruchtbaar veld* ter - bewerking overblijft. Op de eerste
plaats het fijnere tverk en ten tweede het zoogenaamde maat
werk, hetwelk voor de machinale fabrieken eigenaardige moeie-
lijkheden oplevert.
Mogen de fabrikanten van machinaal schoeisel de toekomst
met betere vooruitzichten tegemoet gaan, hetzelfde kan daarom
nog niet van den handenarbeid worden gezegd.
Tusschen die beide takken dezer industrie bestaat een strijd
van belangen. De hinnenlandsche machinale fabrieken hebben
echter het machinale buitenlandsche werk voor een groot deel
verdreven, iets waartoe de handwerkfabrikanten niet in staat
warenhet belang van deze streek is alzoo door de machinale
fabrieken bevorderd. Immers, de vermindering van den invoer
van het buitenland komt niet alleen ten goede aan het werk
volk op de fabrieken, maar ook aan de looierijen, welke door
den invoer van buitenlandsch leder en schoeisel sterk worden
benadeeld.
Langzamerhand raakt de werkman meer gewoon met het
denkbeeld van arbeid op de fabriek in plaats van aan den
werkstoel thuis.
Zij, die wegens verminderde vraag naar handwerk buiten
werk geraken, beginnen te begrijpen, dat zij zich naar de ver
anderde omstandigheden moeten voegen, waarbij zij zich wel
zullen bevinden, omdat zij spoedig meer loon kunnen verdienen
dan te voren met hunnen huisarbeid.
Die voorbeelden trekken
De chagrinlederfabriek te Besoijeu werd tengevolge van min
der gunstige resultaten en het overlijden van den ondernemer
opgeheven.
In de fabriek van leestklaar schoenwerk aldaar was de om
zet over 't geheel niet grooter dan vorige jaren. Men gevoelde
meer dan ooit de scherpe concurrentie van het buitenland en
de ongunstige omstandigheid, waarinde schoenmakerij verkeert.
Nochthans verheugt zich de fabrikant in een tamelijk groot
debiet, vooral in de fijnere artikelen, die meestal geprefereerd
worden boven het buitenlandsche fabrikaat.
De paardeleerlooierijen in Waalwijk werken, zooals reeds
aangehaald is, zeer druk. Zij hehooreu tot 'de voornaamste van
dien aard in Nederland.
Op de fabrieken hier ter plaatse vinden een groot aantal
arbeiders geregeld werk tegen goed loon. Voortdurend worden
nog bekwame gasten voor de paardeleerlooierijen gevraagd.
Teekenschool.
Ook deze voor onze industrie zoo nuttige iurichting mag niet
stilzwijgend worden voorbijgegaan.
Evenals vorige jaren kunnen wij met voldoening melden, dat
zij blijft beantwoorden aan het doel, waartoe zij is ingesteld.
Het mag inderdaad als een voorrecht worden beschouwd, dat
de toekomstige werkman zich, als 't ware kosteloos, eene kunde
kan eigen maken die hem wanneer hij eenmaal zelfstandig
zal moeten optreden onmisbaar zal zijn. Het feit, dat door
een vijftigtal leerlingen aan den afgeloopen cursus werd deel
genomen bewijst genoegzaam de waardeering van het groote
voorrecht, zulk eene inrichting in onze gemeente te bezitten.
Handel.
Huiden.
Evenals vorig jaar kan de handel in dit artikel vrij levendig
worden genoemd.
Wat de prijzen betreft, deze moesten eene groote daling
ondervinden, tot niet geringe schade van importeurs en huiden
handelaars.
Vooral lichte soorten ondervonden eene gevoelige nederlaag,
ook lichte en zware ossehuiden leden hieronder en vooral de
middenwichten in de prima soorten.
De grootste daling vond plaats in Mei en Juni, toen prima
Saladeros Fray-Bentos Liebig-ossen- 25/32 Kg. te Antwerpen
werden verkocht aan den ongekend lagen prijs van 58 francs,
hoewel deze huiden de andere in qualiteit en voordeelig gewicht
merkelijk overtroffen. In mindere mate was dit het geval in
de wichten van 32/40 Kg. van deze konden de prijzen zich
ongeveer blijven handhaven. Voor deze laatsten werd 2 a 3
francs meer besteed dan voor de 25/32 Kg. De daling heeft
echter aangehouden, zoodat thans voor prima gezouten ossen
betaald wordt voor de wichten 25/32 Kg. 48 a 53 francs en
voor de 32/40 Kg. 48 a 55 francs.
Ossehuiden in de wichten 20/25 Kg. zijn gedaald tot 42 a 44
fres. en de 15/20 Kg. van 35 a 40 fres. alles prima waar, ter
wijl koehuiden van 20/28 Kg. met weinig voorraad aan 48 a
56 fres. en zelfs iets hooger worden verkocht en van 14/20 Kg.
27 a 37 fres. naar qualiteit genoteerd worden.
Bovenstaande geldt de Antwerpsche marktvanwaar onze
voornaamste leerlooiers hoofdzakelijk de beste waar betrekken.
Vroeger vond dit artikel eene voornanftT markt in Amsterdam
en Rotterdam. Te betreuren i§ het en niet in het minst voor
onze leerlooierijen, dat deze juDername tak van handel grooten
deels naar het buitenland verplaatst is.
Van tijd tot tijd komen nog slechts enkele niet zeer belang
rijke veilingen van La-Plata-huiden te Rotterdam voor, en
meestal niet met het gewenschte succes. De veiling, die aldaar
0. a. in October '91 gehouden werd, had een zeer slecht ver
loop. Bijna alles werd opgehouden; en aan het einde van het
jaar was nog ruim "/s met eene verlaging van pl. m. 25 pet.
beneden veilingstaxaat aan de markt.
Meer belangrijk is de aanvqer en de handel in huiden onzer
koloniën in genoemde plaatsen. Het artikel Java-huiden en
andere bijkomende soorten uit Ned. Indië werden steeds en
ook in het afgeloopen jaar met groote partijen, meestal bij
inschrijving zoowel voor het binnen- als voor het buitenland,
doch ook met afbrokkelende prijzen, van de markt genomen.
Alleen buffelhuiden waren sterk begeerd en stegen in prijs,
soms van 10 tot 15 pet.
De vrije uitvoer uit de Ned. Indische havens naar andere
landen, schijnt echter veel afbreuk te doen aan den invoer via
Nederland, waarover onze huidenhandelaars zich dan ook terecht
beklagen.
Omtrent den toestand van het artikel inlandsche huiden en
vellen in het afgeloopen jaar kan het volgende dienen:
De rijzing in de laafste helft van 1890, grootendeels veroor
zaakt door speculatieve Amerikaansche inkoopen, welke hoofd
zakelijk gebaseerd waren op de Mac-Kinley-Bill of liever op
de vrees, dat genoemde wet ook het artikel huiden zou treffen,
kon zich op het einde van 1890 al niet meer doen gelden en
ging in 1891 over tot geregelde daling met slechts matige ver-
koopen. Het binnenland trekt zich hoe langer hoe meer terug
van den aankoop en het inwerken van inlandsche huiden, door
dien de afslachting veel te wenschen overlaat en de buiten
landsche huidensoorten, welke deze kunnen remplaceeren, veel
en beduidend goedkooper aangeboden worden. Het eeuige ar
tikel, dat vlot verkocht werd, waren zware ossehuiden, geschikt
voor riemleder, waarvan de prijzen stationnair hieven.
Koehuiden, die in 't begin van 1891 nog 18 a I8V2 ets. per
half kg. stonden, brokkelden geregeld in prijs af, om einde
1891 15 a lö'/s et. te sluiten en zelfs aan die lage prijzen be
staat er nog geen kooplust.
Kalfsvellen waren tot Mei Juni zeer gevraagd de prijzen
daarvan waren te hoog om fabrikanten rekening te geven. Ve
len onder hen in Duitschland en Engeland sloten hunne fabrie
ken of verminderden beduidend hunne lederbereiding, tenge
volge waarvan de prijzen met 20 pet. daalden, toch niet laag
genoeg om de fabrikanten gunstiger voor het artikel te stemmen.
Men noteert thaus pl. m. 22 ct.
Paardehuiden werden vooral hier ter plaatse veel verwerkt.
De verhouding echter tusschen bereid en ruw was altijd in
het nadeel der looiers. Paardeleder blijft zeer gevraagd, echter
niet met genoegzaam loonende berekening voor den looier. In
jaren hebben de paardehuiden den prijs, waaraan zij in 't af
geloopen jaar stonden, niet bereikt.
Het gevolg hiervan is, zooals te verwachten was, dat eene
merkbare daling de goede paarden 10 a 15 pet. terugbracht,
en indien er geen verdere afslag in de huiden komt zullen den
fabrikanten nog slechts matige verdiensten resten indien ten
minste geen hoogere leerprijzen te bereiken zijn. Hiertoe zal
het ten slotte wel komen, daar het artikel paardeleer hoe lan
ger hoe meer begeerd wordt en door de fabrikanten alhier
