Dynamietontploffing te Lobith,
Advertentiën,
METSELZAND
Duitschland.
Oostenrijk.
BINNENLAND.
Handelsberichten.
"Wie
UITVOERINGEN.
geboren!
Adriana M. J.
of' ANDER noodig heeft, vrage
prijs aan J. SCHULLER, aanne
mer te Raamsdonk.
aantal stakers de straten, overal met steenen
de ruiten der schoenenfabrieken vernielende.
In eenige fabrieken te Northampton hebben
de fabriekseigenaars niet-leden eener vakver
eeniging in dienst genomen, wat tot mishan
deling dier personen geleid heeft. De gewa
pende macht moest tusschenbeide komen.
Verscheidene personen werden gearresteerd.
Enkele patroons in Londen moeten reeds aan
de eischen der stakers toegegeven hebben.
Blijkens het programma zullen de feeste
lijkheden bij de opening van het Noord-
Oostzee kanaal van den 19en tot den 21 en
Juni duren. Op uitnoodiging des keizers
zullen de lords der Engelsche admiraliteit er
aan deelnemen.
Bij de viering van den gedenkdag van
Kossuth's dood zijn te Boeda-Pest eenige
ongeregeldheden voorgevallen, doordat een
hoop volks wilde dat op het Nationaltheater
de vlag halfstok zou worden geheschen. Het
garnizoen is in de kazernes geconsigneerd.
WAALWIJK.
Op Zondag 24 dezer des middags 12
uur, zal door de harmonie l'Espérance, op de
Harmoniezaal bij de Erven van Riel, worden
uitgevoerd
1. Marche Militaire. Bouwman.
2. Mein Traum, Walzer Waldteufel.
3. Dichter und Bauer, ouverture. Suppé.
WAALWIJK, 23 Maart 1895.
Blijkens achterstaande advertentie zal Mr.
H. Smeenge, lid van de 2e kamer der staten-
generaal, in onze gemeente komen spreken
over een zeer belangrijk onderwerp„de
verzekering van werklieden voor den ouden
dag." Vooral werkgevers en werklieden mogen
niet verzuimen den spreker te gaan hooren
daar 't hier geldt eene zaak van het grootste
gewicht. De geringe toegangsprijs kan voor
niemand een bezwaar zijn.
De tweede kamer heeft de motie van
den heer Dobbelmann, betreffende de nood
zakelijkheid eener herziening en uitbreiding
van ons tarief van invoerrechten, met 52
tegen 33 stemmen verworpen.
De stemming heeft bewezen dat vóór eene
algemeene verklaring ten gunste der protectie,
welke in de motie-Dobbelmann opgesloten
lag, met slechts twee uitzonderingen, niemand
onzer liberale kamerleden te vinden is. De
uitzonderingen zijn de heeren Van Kerkwijk
en Zijlma. De heer Tydens staat op zichzelf.
Met gelijke eenparigheid hebben de roomsch
katholieke afgevaardigden voorgestemd; onder
hen is de heer Schaepman de uitzondering.
De heer Vermeulen was afwezig.
Zeven antirevolutionairen stemden voor
Donner, Van Dedem, Th. Mackay, Heems
kerk, Lucasse, Thooft en Staalman. De heereu
Van Alphen en A. Mackay vindt men onder
de tegenstemmers. Van deze groep waren
afwezig Kuyper, Lohman, Seret, Beelaerts,
Van Bijlandt en Schimmelpenninck.
Rekent men de acht afwezige liberalen,
Ferf, De Lange, Viruly, Tak, Sanders, Bool,
Hennequin en Van Borssele, onder de tegen
stemmei s hetgeen ongetwijfeld met hunne
zienswijze overeenstemt en houdt men
rekening met die afwezige antirevolutionairen,
wier gevoelen ten naastenbij bekend is. dan
krijgt men 65 of 66 stemmen tegen de motie.
Het cijfer der protectionisten bedraagt dan
34 of 35.
De koninginnen in het Zuiden
Van gemeentewege zullen te 's Hertogen
bosch versierd en geillumineerd worden de
Stationsweg, de Visch- Vuchter- en Hintha
meruitgangen, de Sint Janskerk en de kapel
aan het Hinthamereinde, terwijl op de parade
plaats, de Groote Markt en voor 't stadhuis
passende decoraties zullen worden aangebracht
terwijl het stadhuis, waar de koninginnen
zullen ontvangen worden en dineeren, inwen
dig fraai zal worden versierd. Door de heeren
jhr. Thom. van Rijckevorsel en Ed. v. d.Mortel
waren tegen Vrijdagavond een -20tal heeren
uitgenoodigd op een vergadering tot vorming
eener eerewacht. In die vergadering zou tevens
een commandant benoemd en de uniform
vastgesteld worden. Deze zal vermoedelijk
o.a. bestaan uit zwarten rok en gris-perle
pantalon met hooge rijlaarzen en tot hoofd
deksel steek in den vorm van dien der
marine officieren met oranjecocardc. De
burgemeester zal, nadat de eerewacht zal zijn
geconstitueerd, deze aan H M. de koningin-
regentes voordragen.
Van de 80 vertrekken in het hotel „Keizer
Karei" te Nijmegen zijn voor de koninginnen
en gevolg een 4Utal gereserveerd. De konin
ginnen zullen gebruiken de zes salons op de
eerste verdieping aan de voorzijde, met uit
zicht op het Keizer Karelsplein.
Bij 't koninklijk bezoek doet zich de
bijzonderheid voor, dat het juist Woensdag
15 Mei de dag is voor de opening der stem
biljetten van c'e periodieke verkiezing van
leden der provir.ciale staten.
Men zal nu tiachten een koninklijk besluit
uit te lokken om die stemopneming twee
dagen te verschuiven, waartoe de wet de
bevoegdheid geeft.
Men schrijft uit het Land van Altcna:
De verandering, die in den laatsten tijd
heeft plaats gegrepen, is verrassend. Nog
weinige dagen geleden ging men te voet over
de rivier; nu is nergens meer ijs te zien, en
geschiedt de overtocht op de gewone wiize.
De lange gedwongen rust voor den boer
en zijne arbeiders is gelukkig voorbij. De
werkzaamheden op de landerijen zijn begon
nen; velen zijn thans druk bezig met spitten
en sommigen hebben zelfs gewaagd aard
appelen te zetten. Ook de weilanden en dijken
beginnen hun dorre kleur te verwisselen voor
een groene en de boomen beginnen door 't
zwellen der knoppen weer zichtbare teekenen
van leven te geven. Alles toont dus aan, dat
de winter, al is hij lang en streng geweest,
nu toch met zijn armoede en gebrek ver
trokken is, en dat de lente, die allen met
nieuwe hoop vervult, haar intocht heeft gedaan.
Uitvoer van vee
Het Engelsche Departement van Landbouw
heeft een order uitgevaardigd, waarbij de
ontscheping van vee uit bijna alle Europee-
sche landen, Nederland daaronder begrepen,
verboden wordt.
De minister van buitenlandsche zaken
brengt ter algemeene kennis dat, blijkens
telegraphisch bericht van Hr. Ms. gezant te
Brussel, de Belgische grens den 23sten dezer
weder voor den invoer van vee uit Nederland
zal worden opengesteld.
Nadere bijzonderheden zullen zoo spoedig
mogelijk worden medegedeeld. (Stct.)
Bij vonnis der arrondissement rechtbank
te 's Hertogenbosch, zijn de beide wethouders
der gemeente Wijk en Aalburg, die beklaagd
waren van het opzettelijk niet voldoen aan
eene vordering hun door den burgemeester
gedaan, van het hun ten laste gelegde vrij
gesproken.
De onlangs te 's Gravenhage opgerichte
vereeniging voor vakopleiding van schoen
makers hield Woensdag avond in het Zuid-
Hollandsch Koffiehuis hare eerste algemeene
vergadering, welke werd bijgewoond, behalve
door een vrij groot aantal leden dezer jeugdige
vereeniging, Ouk door enkele leden van Arti
et Industriae en door een vertegenwoordiger
van het bestuur van den Chr. Volksbond.
In zijn openingswoord zette de voorzitter,
de heer J. V. Leijh als doel der vereeni
ging uiteen jongelieden die daartoe lust
hebben op te leiden tot degelijke schoen
makers: voor het practisch ondeiwijs bij flinke
patroons, voor het theoretisch gedeelte aan
de ambachtsschool. Met eene aansporing door
toetreding als lid of begunstiger de vereeniging
te steunen, gaf de voorzitter het woord aan
den heer H. L. Boersma directeur van
de ambachtsschool, die tot ondeiwerp gekozen
hadde meestergezel en leerling in het
ambacht.
De heer Boersma gaf een historisch over
zicht van het ontstaan van vakveieenigingen
van den tijd af dat slechts noode het recht
van vereeniging aan handwerkslieden werd
toegestaan. Hij schetste voorts de inacht van
de gilden, in het bijzonder van het schoen-
makersgilde, en in verband hiermede de maat
schappelijke positie van den schoenmakers
meester, -gezel en -leerling.
Op onderhoudende wijze gaf spr. zijn ge
hoor een kijkje in het schoenmakersbedrijf
in verschillende landen om aan te toonen
hoe groot het verschil was tusschen meester
en gezel in dat vak.
Spreker herinnerde er voorts aan dat de
vereeniging Arti eenige jaren geleden de in
voering der graden van meester en gezel aan
de orde had gesteld en eerstdaags te Am
sterdam een nationaal congres voor vakop
leiding zal worden gehouden. Met genoegen
zag de heer Boersma de wederinvoering van
de graden van meester en gezel te gemoet,
want dan zou weder de knappe vakman van
den beunhaas ie onderscheiden zijn, en het
deed hem daarom genoegen dat zij, die ver
leden jaar een diploma als meester hadden
verkregen, reeds thans het goede resultaat
daarvan hadden mogen ondervinden.
Sleeuwijk, 22 Maart. De plannen voor den
aanleg van een stoomtram in het Land van
Heusden en Altena loopen gevaar schipbreuk
te lijden. In de vergadering van den raad
dezer gemeente is na uitvoerige bespreking
met algemeene stemmen besloten, geen aan-
deelen te nemen in de voorloopige concessie-
kosten voor den aanleg van bedoelden stoom
tramweg.
Van Pannerden tot Emmerik loopt de Rijn in
bijna rechte lijn over de Nederlandsch-Duitsche
greDS langs het vlek Spijk (Spiek). Recht tegen
over Spijk, ook aan den Rijn, ligt de Tolkamer,
een gehucht waar de burgemeester van Lobith,
Herwenen Aerdt woont en waar ook de visiteurs
en de administrateurs hun verblijf houden. Hier,
tegenover Spijk tot bij het Vossengat is de Rijn
door een denkbeeldige lijn in tweeën gescheiden,
de eene helft wordt tot het Nederlandsche, de
andere tot het Duitsche gebied gerekend de
Duitsche schepen hebben nu gelegenheid door te
varen in hun rijk zonder zich te moeten onder
werpen aan de visitatie van Hollandsche ambte
naren. De scheepvaart is hier zeer druk, gemid
deld bedraagt zij voor de op- en afvaart 120
schepen daags.
Tegenover Spijk ankert minstens eenmaal per
maand op Duitsch gebied een schip met dynamiet
geladen, welk dynamiet bestemd is ter vervoer
naar Rotterdam of Amsterdam of Antwerpen en
vervolgens naar overzeesche landen. Het dynamiet,
dat gebruikt is bij den bouw van den Delagoa-
l aai-spoorweg, eene énorme quantiteit, is langs
hier vervoerd.
Het schip ankert dan aan den Duitschen oever,
waar het dynamiet overgeladen wordt in twee
kleinere Hollandsche schepen; dit is noodig omdat
de hoeveelheid, die in Duitschland op één schip
vervoerd mag worden te groot is naar de wet
telijke bepalingendie in Holland gelden. De
burgemeester, vergezeld van de douanebeambten
en de expediteurs, gaat van Spijk in een klein
sleepbootje naar het. dynamietschip. om dit volgens
de voorschriften te visiteeren, de burgemeester
moet bij de inklaring steeds tegenwoordig zijn.
De vreeselijke lading is verpakt in metalen kisten,
die weer gesloten zijn in stevig om bande houten
doozen. Als liet sleepbootje van Antwerpen ge
komen is, wat vaak eerst na drie of vier dagen
wachten geschiedt, worden de dynamietschepen
door den Rijn en verder gesleept, de zwarte kruit-
vlag in top. Bang is men te Lobith en te Spijk
niet, al zoolang wordt het dynamiet hier over
geladen, zonder dat er ooit ongelukken gebeurd
zijn en van een stille vrees voor ontploffingen
was hier dus geen sprake meer. 't Gebeurt wel
dat men n aanbiedt een kist open te maken, dan
kunt u eens zien hoe dynamiet er wel uitziet!
Door de strenge vorst van de laa'ste weken
kon de vaart niet meer vervolgd worden en zoo
lagen er al circa vijf weken eenige groote Duit-
scheen wat kleinere Hollandsche transportschepen,
welker vracht 9000 kisten, wegende 225000 KG.,
tijdelijk in een loods op Duitsch gebied, ongeveer
twintig minuten van Lobith verwijderd, was ge
borgen. Nu echter de vaart weer vrij werd, kon
men aan de inlading beginnen en men was Woens
dag, onbezorgd als altoos, bezig met het bergen
der kisten in de schepen.
Twee van de zes schepen waren reeds volgela
den, men was nu met het derde doende.
't Was ongeveer halfzes, de bewoners van de
omliggende dorpen en gehuchten waren nog bezig
met hun gewone dagtaak, 't Was miezig weer
ver over de landen dreven donkere regenwolken
en tegen den horizon staken de torens van Elten,
Emmerik en Kleef af als zwarte silhouetten.
Plotseling daverde er door de lucht een ont
zettende rommelende knal als van den donder,
maar sterker, heviger en dadelijk daarna, 'tkan
hoogstens een seconde geweest zijn, een tweede
nog vreeselijker.
De huizen beefden op hun grondvesten, gillend
snelden de menschen de deuren uit, angstig elkaar
toeschreeuwend wat daar gebeurd kon zijn, knet
terend vielen de stukken glas der gebarsten ven
sters op den grond, uit de verte ratelde het alsof
er huizen instortten.
In de richting van den Rijn dwarrelde een dikke
rookkolom op en nu begreep men het, nu verze
kerde men het zichzelf met ontzaglijken schrik:
de dynamietschepen waren in de lucht gevlogen!
Toen was het vele minuten lang een vliegend
geloop van alle kanten naar den Rijn, daar waar
men wist dat de schepen gelegen hadden.
Hier een tooneel van verwaï ring, een chaos van
planken en stukken hout en ijzer en zeildoek en
menechen en op den Rijn, daar sloegen de vlam
men rood en met kracht de lucht in, een der
dynamietschepen stond in brand. Een gil uit
honderden monden., daar zou iets nog vreeselijkers
gebeuren een radelooze schrik beving de om
standers en sneller nog dan de toeloop geschiedde
de vlucht van deze plaats der ontzetting.
De tijding dat het brandende schip nog geen dy
namiet aan boord had, kalmeerde de ontstelde
gemoederen een weing, men waagde het terug te
keeren en te gaan zien. De vlam viel niet eer
vóór het schip tot aan den waterspiegel verbrand
was, toen trok ook de rook op en men kon waar
nemen, uit de verte, want er werd niemand toe
gelaten, welk een ontzettend ongeluk daar was
gebeurd. Een groote verwoesting op de geheele
plek, die het oog overzien kon en daar steeg ang
stig op het gekreun der gewonden. Hoevelen er
door de ontploffing werden gedood is niet met
zekerheid mede te deelen, men spreekt var. min
stens tien.*
Maar de aangerichte schade in deze Rijnstreek
is wel te bepalen en die is groot. Vele huizen
te Spijk zijn gedeeltelijk vernield, de steenovens
aan den Rijn van Spijk tot den dijk van de oude-
ltijnbedding met het daar staande mooie heeren
huis zijn zwaar beschadigd, in de Tolkamer zijn
de drie mooie gebouwen, waar de burgemeester
woont met zijn beide zwagers en de huizen die
de bureaux bevatten en een vrij groot hotel ge
ducht aangepakt, er.kele moeten gestut worden
om een instorting te voorkomen; op de scheeps
timmerwerf van den lieer Bodeges, achter de Tol
kamer, is ook groote schade aangericht. Te Kleef
en te Emmerik en nog veel verder in het Duit
sche land heeft men den schok gevoeld, op som
mige plaatsen zijn daar zelfs der ruiten vernield.
Het dorp Lobith, dat ligt op en gedeeltelijk
langs den dijk. dicht bij Spijk, de dorpen Hoog-
en Laag Elten, die in rechte lijn op een afstond
van slechts een kwartuur gaans liggen, het vlek
Schenkenschars over de Tolkamer en de eenzame
boerderijen met stallingen langs den weg hebben
door de ontploffing geleden, alle glasruiten daar
zijn vernield, op enkele plaatsen zijn de schoor-
steenen ingestort.
Men kon Woendag, nu de eerste ontsteltenis
wat bedaard was, den omvang van de ramp op
nemen. Het blijkt nu, dat, door welke oorzaak
is onbekend, een der volgeladen dynamietschepen
(met 1100 kisten aan boord) in brand geraakten
in de lucht gesprongen was. Een tweede schip-
werd door de vlammen aangetast en geheel ver
nield, ook de andere schepen leden schade.
Er zijn dertien menschen gedood en vijf vrij
ernstig gewond.
Een later bericht zegt
De geweldige ontsteltenis, veroorzaakt door de
dynamietontploffing bij Lobith, is men nog niet
te boven gekomen, inde Rijnstreek. Veler zenuw
gestel is door deze gebeurtenis geweldig in de
war, enkelen liggen ziek te bed en in de streek
van Emmerik tot Arnhem heelt iedereen den
mond vol van wat er op dien grijzen Maartach
termiddag geschied is.
Natuurlijk ook heel veel commentaren; al lang
had men voor zóó iets gevreesd, hoort men hier
algemeen verzekeren, het vervoer van dit vree
selijke goedje moest algemeen onder zeer sterke
controle geschieden en dan zooveel mogelijk niet
binnendoor. Het opslaan moest tenminste ver
boden worden. Men mag niet een geheele
dichtbevolkte landstreek prijsgeven aan een ge
vaar als dit.
De Nederlandsche regeering heeft dit bedacht
en zij moet ten stelligste geweigerd hebben, den
dynaraietvoorraad gedurende de gesloten vaart op
ons grondgebied te bergen. De ontploffing heeft
op Duitsch grondgebied plaats gehad.
Hier zijn aangekomen rechterlijke ambtenaren
van Kleef om naar de oorzaak der ontploffing
een gestreng onderzoek in te stellen. 01' dit ge
lukken zal? Men betwijfelt liet, omdat allen die
in de nabijheid waren, zijn omgekomen.
Men geelt hier verschillende lezingen, alle even
goed en even slecht aannemelijk. Volgens som
migen zou het ongeluk veroorzaakt zijn, doordat
twee handkarren, een ledige, komend van het
schip, en één beladen met drie kisten, gaande
naar het schip, tegen elkaar zijn aangereden. An
deren verzekeren, dat een der Pruisische werk
lieden een kistdie netto twintig kilogram in
hield, heeft laten vallen, want menschen te Spijk
hebben eerst een kleinen en toen een geweldig
grooten slag gehoord.
lloe dit zij, het ongeluk heeft plaats gehad en
veel ongelukkige menschen hebben er het leven
bij verloren of zijn meer of minder ernstig ge
wond. De aansporing om in 't vervolg grooter
en scherper voorzorgsmaatregelen te nemen, is
wel duur betaald 1
De lading dynamiet was bestemd voor Ant
werpen, oin dan naar de goudmijnen van Zuid-
Afrika te worden vervoerd. Een der schepen was
Dinsdag vertrokken naar «Jutfaas met 1100 K.G.
voor het fort. Aan boord van het schip »Elisa-
beth* had de ontploffing plaats, knetterend sloeg
het vaartuig uit elkander en de opvarenden wer
den hoog in de lucht geslingerd. De schipper en
zijn broeder, Reimers genaamd, schipper P. Ver
maas met zijn zoon en dochter, vrouw Van Mee
heren, de beide acheepsknechten en vijf Duitsche
fabrieksarbeiders werden gedood, terwijl de schip
pers Van Meeheren en Leenders, vrouw Vermaas
en twee fabrieksarbeiders gewond zijn. De ar
beiders waren van de fabriek uit Parz bij Keulen,
waar het dynamiet vervaardigd was.
Het verbrande schip heet 'De Hoop", schipper
Gerritsen. Daarop bevonden zich de vrouw van
een schippersgezin uit Millingen met haar drie
kleine kinderen en een dochter van achtttien jaar,
terwijl haar man met haar viër-en-twintigjarigen
zoon op het dynamietschip was. De vrouw en
haar dochter werden opgeheven en op den wal
neergeslingerd. Het arme meisje leefde nog drie
uur, toen stierf zij. De vrouw die, evenals de
andere gewonden, naar Kleef werd vervoerd, is
nog niet geheel buiten gevaar, de kinderen zijn
minder ernstig gewond.
De lijken zijn thans alle in stukken en brokken
teruggevonden, men vond afgescheurde ledematen
minuten ver op het land
Doctoren uit Kleef, die per extra-trein naar de
plaats des onheils waren gegaan, verleenden den
gewonden uitstekende hulp.
Omtrent de dynamiet-ontploffing wordt nog
gemeld
Van de Elisabeth" is op de plaats des onheils
niets meer te ontdekken. De «Hoop* van schip
per H. Gerritsen is verbrand. De overige schepen
bekwamen vrij ernstige averij; o. a. werden dek
en luiken weggeslagen, doch daar bleef 't bij.
Verbazing moet t wekken, dat op de twee
reeds geladen schepen geen ontploffing heeft plaats
gehad, hoewel die vaartuigen overigens geducht
zijn toegetakeld. Verder is 't haast onbegrijpelijk,
dat de ramp nog geen .grooteren omvang heeft
genomen als we weten dat ongev. 25000 K.G.
dynamiet zijn ontploft! Evenwel is de uitwer
king toch al vreeselijk genoeg geweest. Waar
het verongelukte schip lag, is een groot stuk
grond van den oever afgescheurd; het anker van
het schip, waaraan nog een eind ketting, vond
men op vrij grooten atstand. De handen van het
anker waren met de punten tegen den balk ge
bogen en van boven was het ingescheurd! De
planken, die van de bergplaats gedeeltelijk waren
weggebroken om de kisten eruit te halen, vloden
hoog in de lucht omhoog.
Een de»* arbeiders, die op 't noodlottig oogen-
blik bij de loods aan 't werk waren, deelde mede,
dat ook zij werden opgenomen, doch gelukkig
weer spoedig op hun beenen terechtkwamen.
Nauwelijks waren zij van hun eersten schrik
bekomen, of zij moesten het lijf trachten te bergen
voor de nu neerstortende planken. Dat in de
bergplaats zelf geen ontplofling is gevolgd, raag
ook wel een wonder heeten. Vele huizen zijn
beschadigd; enkele, in de nabijheid gelegen,zijn
onbewoonbaar geworden.
Te Emmerik zijn vele ruiten van de Munster
kerk stukgeslagen en kwam een groote scheur in
een der muren.
WAALWIJK, 22 Maart.
De handel was zeer vlug ter veemarkt. De
aanvoer bedroeg 245 stuks.
Kalfkoeien golden f 135.— f205.—, a f
Dito vaarzen 1 120— 177,50 f
Jonge varkens aangevoerd 105 stuks, verkocht
van f5.a f 15,f
Ter botermarkt afgeslagen en verkocht 716 ke.
van f0,77 4 f0,91 per kg.
Eieren f 2,50 a 3,per 100 stuks.
In huiden blijft het stil tengevolge van
weinig voorraad en geringe keuze. Dit geldt
hoofdzakelijk voor La Plata en andere vreemde
soorten. Inl. huiden en vellen voor zool- en
overleder zijn weer minder gevraagd als eenige
weken herwaarts, vandaar dat de voorraad
weer grooter wordt. Anders is het gesteld
met Inl. paardenhuiden die in prijs min of
meer stijgende zijn bij voortdurende vraag
voor. de Noordbr. paardenleer looierijen.
Bij een:ge vraag naar goed zoolieder is de
prijs weer vaster geworden. De looiers zijn
nu druk aan 't drogen zoodat de markt
langzamerhand ruimer voorzien wordt.
In schors en andere looimiddelen bepaalt
de handel zich bij kleine verkooporders voor
onmiddellijke behoefte.
dochter van
CORN. VAN DER HEIJDEN en
ANNA M. H. VAN DER HEIJDEN-
YV A YVPDQ
Waalwijk, 19 Maart 1895.
