itrmner 5,
Donderdag 16 Januari 1896.
aargang
19' J
gewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen,
De Bankiersvrouw.
ANTOON TIELEN,
Staatkundig overzicht.
FEVILLETOTS.
UITGEVER-
Waalwijk.
hi UBfstrMlM'fct €onrait,
Dit Blad verschijnt Woensdag en Zaterdagavond.
Abonneinentsp rijs per 3 maanden f 1,
Franco per post door het geheele rijk f'1,35.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco e zenden
aan den Uitgever
Advertentiën '1 7 regels f0,60; daarboven 8 cent per regel,
groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plaatsing
opgegeven worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangenomen door het advertentiebureau van
Adolf Steineu, Hamburg. Reclames 15 cent per regel
Zaterdagavond laat waren weer minder
gunstige berichten ontvangen uit Johannes
burg. 't Zou tusschen sir Hercules Robinson,
den gouverneur der Kaapkolonie en Paul
Kruger, den president der republiek Trans
vaal lot ernstige verdeeldheid zijn gekomen.
Kruger zou van Pretoria uit de aanhouding
.hebben gelast van de hoofdpersonen der re
volutionaire beweging te Johannesburg en
dat terwijl (dus zeide men te Londen) het
met de uitlevering der wapens alles zoo goed
was gegaan. Dat was Zaterdag en een etmaal
later was 't alles weer botertje tot den boom.
Natuurlijk kunnen er in den loop der onder
handelingen wel eens moeielijkheden rijzen
tusschen Robinson en Kruger, doch de crisis
kon werkelijk gezegd worden tot de geschie
denis te behooren toen de president der re
publiek beloofde Engeland de beschikking te
laten ovet Jameson c. s. Alleen de ontwa
pening der „uitlanders" was nog een kritiek
punt, doch ook dit is gepasseerd zonder
eenig ongeval. Of nu van de „Chartered
Company» wordt geëischt een schadeloos
stelling van een half, een heel of zelfs van
twee millioen pond sterling (zoo als men ziet
is er een geregelde stijging in de genoemde
cijfers is eigenlijk vrijwel bijzaak, alleen
wanneer Kruger vroeg opheffing van de veel
besproken conventie van 1884, zou 't, naar
te Londen heerschende meening, nog wel eens
mis kunnen loopen. In 't geheel ziju er in
de gevangenis te Pretoria nu 50 man, die
deeloamen aan de beweging aan den Rand,
allen onder de beschuldiging van hoogver
raad en opstand, terwijl de gewone soldaten
der bende van Jameson naar de grens van
Natal zijn vertrokken. De officieren zouden
binnenkort volgen om met de anderen naar
Engeland overgebracht te worden. De gou
verneur van Natal is te Pretoria aangekomen
voor een onderhoud met den gouverneur van
de Kaapkolonie over Jameson's overbrenging
naar Engeland. Aan het gerechtshof werd
Op Dinsdag den 28 Februari van het jaar 1867,
kon men onder de gemengde berichten van alle
avondbladen het volgende lezen
„Een zeer belangrijke diefstal, gepleegd ten
nadeele van een der aanzienlijkste bankiers dei-
hoofdstad, den heer André Fauvel, heeft heden
morgen de geheele buurt van de rue de Provence
in opschudding gebracht. Het is eenigen boos
doeners van bijzondere stoutmoedigheid en be
hendigheid gelukt, in dc kantoren door te dringen
en zich daar, door het openbreken van een brand
kast, die men met recht voor inbraakvrij hield
de enorme som van driehonderd vijftigduizend
francs in bankpapier toe te eigenen. De politie,
die dadelijk gewaarschuwd werd, is met haar ge
wonen ijver te werk gega'an en haar nasporingen
zijn reeds met succes bekroond. Men zegt, dat
zij reeds een bediende van het huis, den heer P.
B., gearresteerd heeft en er bestaat allo hoop, dat
ook zijn medeplichtigen weldra in handen der
politie zullen vallen.'*
Gedurende vier dagen werd er in Parijs over
niets anders gesproken dan over dien diefstal.
Daarna hadden echter weer andere ernstige ge
beurtenissen plaats: een acrobaat brak een been
in een circus, een jonge dame speelde voor het
eerst op het een of ander kleine tooneel, en het
gemengde bericht van den 28sten Februari werd
vergeten.
Maar ditmaal waren de couranten misschien
wel met opzet slecht, tenminste onnauwkeu
rig ingelicht. Wel is waar was er een som van
driehonderd vijftigduizend francs bij den heer
André Fauvel g?stolen, maar niet op de beschre
ven wijze. Wel was er een bediende voorloopig
in hechtenis genomen, maar men had tegen hem
geen enkel afdoend bewijs kunnen vinden. Deze
diefstal, die van zooveel belang was, bleef, zoo
niet onverklaarbaar, tenminste onopgehelderd.
Hier volgen de feiten, zooals zij in de processen-
verbaal van het onderzoek met angstvallige nauw
keurigheid opgeteekend zijn.
de toestemming gevraagd tot inbeslagneming
der eigendommen van 64 personen, die bij
den opstand aan den Rand betrokken zijn.
De tolbeambten openden een grooten koffer,
die verzonden werd naar zekeren Farran, een
van de leiders der beweging aan den Rand,
en thans te Pretoria in hechtenis. Dc koffers
bevatten 100 revolvers en 7000 patronen.
De heeren Solly, Joel en Bethlehem, leden
van het hervormingscomité aan den Rand
zijn te Kaapstad gevangen genomen, be
schuldigd van hoogverraad jegens Transvaal.
De president van de „Transvaal Union»,
Charles Léonard, is Zaterdagavond gevangen
genomen te Seapoint, een zeebadplaats nabij
Kaapstad. Cecil Rhodes is te Kimberley
aangekomen en door alle klassen der bevol
king hartelijk ontvangen. Hij dankte en zeide
dat zijn politieke loopbaan nog niet geëindigd
was, maar dat zij eerst nu zou begiunen. Hij
was van meening, met aanmoediging zijner
vrienden, nog veel te zullen arbeiden tot
welzijn van het land.
Dit van de schuldigen, die de hun toeko
mende straf niet zullen ontgaan en van hem,
die waarschijnlijk wel de schuldigste is, doch
tegen wien weinig of niets te bewijzen valt!
In een proclamatie tot de bewoners van
den Rand zegt president Kruger, dat dui
zenden zijn misleid en bedrogen, zelfs ver
schillende leiders. Een klein aantal plannen
smedende mannen in en buiten de Transvaal
hebbeu lislig de onschuldige bewoners van
Johannesburg opgestookt onder het voorwend
sel voor politieke rechten te strijden. „Ik
sidder," zegt de president, „als ik denk aan
het bloedblad, dat zou zijn veroorzaakt, had
niet de genadige Voorzienigheid u en mij
gespaard. Burgersik doe thans met vol
vertrouwen een beroep op u om de regeering
te steunen en met haar samen te werken
ten einde de republiek tot een staat te ma
ken, waar alle nationaliteiten broederlijk ne
vens elkander kunnen leven. Reeds vóór
maanden heb ik er over gedacht, welke ver
beteringen in de constitutie wenschelijk zou-
II.
Het bankiershuis André Fauvel, rue de Pro
vence Ho. 87, is een belangrijk huis. Tengevolge
van liet uitgebreide personeel, maakt het bijna
den indruk van een ministerie. Gelijkvloers be-
vindén'zich de kantoren en de ramen, die op de
straat uitzien, zijn van zeer zware ijzeren hek
ken voorzien, die bovendien zóó dicht bij elkaar
geplaatst zijn, dat zij iedere poging tot inbraak
moeten ontmoedigen. Een groote glazen deur
geeft toegang tot een enorm portaal, waar van
's morgens lot 's avonds drie of vier bedienden
staan.
Rechts bevinden zich de vertrekken, waar het
publiek toegelaten wordt en een gang, die naar
het loket van de hoofdkas voert.
De kantoren der correspondenten van het groot
boek en der administratie bevinden zich links.
Achter in liet portaal bemerkt men een kleine,
met glas overdekte binnenplaats, waarop zeven of
acht loketjes uitkomen, die in gewone tijden ge
sloten, doch op bepaalde vervaldagen onmisbaar
zijn.
Het privé-kantoor van mijnheer André Fauvel
is op de eerste verdieping, achter zijn woonver
trekken. Deze kamer staat door middel van een
donkere, nauwe en zeer steile trap in directe ver
binding met de kantoren, die in het vertrek uit
komen, waar de hoofdkassier zit. Dit kantoor,
in het gebouw de kas genaamd, is tegen allen
aanval beschut, want het is met zulke blinden
voorziendat het beter verdedigd is, dan de
sterkste vesting.
Dikke platen van gesmeed ijzer versieren de
deuren en de opening van liet loket en een zwaar
hek sluit den toegang tot den schoorsteen af. In
dat vertrek bevindt zich met enoime krammen
aan den muur bevestigd, de brandkast, een dier
fantastische en ontzaglijke meubelen, die den
armen duivel, wiens fortuin gemakkelijk in een
portemonnaie geborgen kan worden, doen water
tanden. Als een meesterstuk van het huis Becquet
is die brandkast twee meter hoog en anderhalven
meter breed. Zij bestaat geheel uit gesmeed ijzer,
heelt driedubbele wanden en van binnen zijn af
zonderlijke vakken aangebracht, die bij geval van
brand hun dienst moeten doen.
Met een bijzonder klein sleuteltje opent men
deze kast. Maar om haar te openen heeft men
den zijn, maar onwaardige ophitsingen, in het
bijzonder van dagbladen, hielden mij terug."
President Kruger zegt verder dat het zijn
bedoeling was den Volksraad voor te stellen
te Johannesburg een gemeenteraad in te stel
len. Hij vraagt aan de bevolking of hij dit
nu zou durven doen na al hetgeen is voor
gevallen, en besluit dat dit alleen kan ge
schieden indien de bewoners van Johannes
burg het mogelijk maken aan de regeering
voor den Volksraad te verschijnen met een:
„vergeten en vergeven."
In het „Foreign Office" te Londen is Za
terdagmiddag een kabinetsraad gehouden, die
twee en een half uur duurde. Eigenlijk weet
men alleen het uur van opening en dat van
sluiting: van het verhandelde is niets bekend,
dank zij het gebruik, dat een Engelsch mi
nisterie geen aanteekening houdt van zijn
besprekingen, nog minder er aan denkt ze
wereldkundig te maken, terwijl de ministers
door hun eed gebonden zijn aan een vol
strekte geheimhouding. Zoo is dan ook niet
kunnen weerlegd worden het beweren van
Westminster Gazette (een der Engelsche
conservatieve avondbladen), dat in den mi
nisterraad door lord Salisbury zou worden
medegedeeld, dat de betrekkingen tusschen
Engeland en Frankrijk aanmerkelijk zijn ver
beterd, daar nu eenige der geschillen, welke
tusschen Engeland en de Fransche republiek
aanhangig zijn, op bevredigende wijze zijn
opgelost. Men zag daarin eene poging van
den Britschen minister president om zich aan
te sluiten bij de politiek, door Rusland en
Frankrijk gevolgd.
Wel weet men, dat de minister van kolo
niën Joseph Chamberlain, na afloop der sa
menkomst, drie kwartier lang heeft geconfe
reerd met den prins van Wales en dat lord
Salisbury na den ministerraad eerst heeft
ontvangen graaf Hatzfeld, Duitschlands ge
zant, die op een onderhoud had aangedron
gen en later baron De Courcet, den gezant
van Frankrijk zoodat Salisbury eigenlijk
zes uur achtereen in „business" was.
Bevestigd is het interessante nieuws van
iaat
dat sleuteltje het minst noodig. Vijf beweegbare,
stalen knoppen, waarop alle letters van het al
phabet gegraveerd zijn, behelzen voornamelijk de
kracht van dat vernuftige en machtige sluittoe-
stel. Voordat men den sleutel in het slot steekt,
moet men de letters op deze knoppen in dezelfde
volgorde weten te plaatsen, als waarin zij ston
den, toen de kast gesloten werd
Zoo werd ook bij mijnheer Fauvel, zoo als
overigens overal, de brandkast met een woord
gesloten, dat na langeren of korteren tijd veranderd
werd. Dat woord was den eigenaar en den kassier
v«n het huis alleen bekend. Zij hadden ieder een
sleutel. Indien men zulk een meubel bezit, kan
men gerust slapen, al heeft men meer diamanten
dan de hertog van Brunswijk. Men loopt klaar -
blijkelijk slechts één gevaar, namelijk, het woord
te vergeten, dat voor die ijzeren deur het //Sesam
open u« is.
Op den morgen van den 28 Februari ver
schenen alle bedienden als gewoonlijk op hun
post. Om half tien, toen ieder reeds aan zijn
werk was, kwam een man van middelbaren
leeftijd in het kantoor, dat toegang tot de kas
geeft en waar vijf a zes klerken werkten.
Het was een donkere man met militaire houding
in zwaren rouw.
Hij vroeg naar den hoofdkassier.
Men antwoordde hem dat deze nog niet aan
wezig was en dat de kas overigens pas om tien
uur geopend werd, zooals een groot bord in het
portaal aangaf.
Dit antwoord scheen den bezoeker zeer te
mishagen.
Ik dacht, zei hij op drogen, haast brutalen
toon, dat ik iemand zou vinden tot wien ik mij
kon wenden, daar ik dat gisteren met mijnheer
Fauvel afgesproken heb. Ik ben graaf Louis de
Clameran, fabrikant te Oloron. Ik kom driehon
derd duizend francs opeischen, die mijn broeder
wiens erfgenaam ik ben, aan dit huis toever
trouwde. Het is merkwaardig, dat men geen
order gegeven heeft
Noch de deftige fabrikant, noch diens rede
voering scheen de bedienden te vermurwen.
De kassier is er nog niet, herhaalden zij,
wij kunnen u niet helpen.
Brengt mij dan bij mijnheer Fauvel.
Men aarzelde even, maar een jonge bediende,
Cavaillon genaamd, die dicht bij het raam zat
de Westminster Gazette door niemand en door
niets en zulk een versterking zou 't wel be
hoeven. eer 't er op kan rekenen voor ernst
te worden gehouden
Toch moet Duitschland te Rome en te
Weenen hebben laten verzekeren, dat zijn
(Duitschlands) houding in zake Transvaal de
relation tusschen Engeland en Italië en Oos
tenrijk onaangetast laat wat eigenlijk eeu
beslist overbodige verzekering is.
De minister president van Frankrijk, Leon
Bourgeois, die met Doumer, den titularis van
financiën, naar Lyon was gereisd, heelt daar
Maandag aan een banket in het beursgebouw,
ter beantwoording van den burgemeester, een
redevoering gehouden, waarin hij ten opzichte
van de buitenlandsche politiek o. azeide:
Frankrijk's staatkunde tegenover het bui
tenland is van dien aard, dat de wisselingen
van zijn inwendig bestaan daarop nimmer
van invloed waren. Die staatkunde heeft het
bewijs geleverd, dat een groote democratie
in hare betrekkingen met het buitenland de
zelfde zekerheid en standvastigheid kan aan
den dag leggen als de hechtste monarchie.
Die staatkunde kan als volgt worden saam-
gevat: handhaving van den vrede, onwrikbaar
vasthouden aan hetgeen rechtvaardig is. Ón
der herinnering aan hetgeen Felix Faure op
1 Jan. zeide, verklaarde de minister dat
Frankrijk door getrouwheid aan deze begin
selen den eersten rang, welke het wettig
toekwam onder de mogendheden, heeft kun
nen hernemen. Het is alleen op deze wijze
mogelijk geweest, dat Frankrijk's belangen
behartigd en zijne aanspraken op de alge-
meene achting konden verzekerd worden
daardoor alleen kon het aan de groote natie,
waarmede het een verbond sloot, aldoende
waarborgen van zekerheid bieden. Door aan
deze gedragslijn trouw te blijven, zeide de
redenaar verder, zal ons land in de toekomst
op vredelievende wijze z n invloed uitbreiden,
onder handhaving van den vrede, niet alleen
voor zichzelf, maar, zooals onlangs gebeurd
is, voor allen in het belang der beschaving.
nam het woord
Mijnheer is op dat uur altijd uit, antwoord
de hij.
Dan zal ik straks terugkomen, sprak de
heer De Clameran en hij vertrok, zooals hij was
binnengekomen, zonder te groeten of zelfs den
rand van zijn hoed maar aan te raken.
Dat is ook geen beleefde klant, zei de kleine
Cavaillon, maar hij heeft geen geluk, daar komt
Prosper juist aan.
De hoofdkassier van het huis André Fauvel,
Prosper Bertomy, is een mooie, groote man van
dertig jaar, blond met blauwe oogen, altijd in
de puntjes naar de laatste mode gekleed.
Hij zou werkelijk mooi zijn, indien hij het
Engelsche genre niet zoo overdreef, door zich
een koud en deftig uiterlijk te geven en zijn van
nature vriendelijk gelaat niet met zekere ver
moeide uitdrukking te ontsieren.
Aha, zijt gij daar, riep Cavaillon, men heeft
reeds naar u gevraagd.
Wie, een fabrikant zeker
Juist.
Welnu, hij zal wel terugkomen. Daar ik
wist, dat ik hedenmorgen laat zou komen, nam
ik gisteren reeds mijn maatregelen.
Nu, riep een der bedienden, die neemt het
kalmpjes op. De patroon heeft hem reeds twin
tigmaal een standje gegeven, omdat hij altijd te
laat knmt, maar hij stoort er zich niet aan.
En daar heeft hij hij gelijk in ook. Hij
krijgt van mijnheer Fauvel toch gedaan wat hij
wil.
Overigens, hoe kan hij vroeg op zijn Een
man, die een leven als een heiden leidt en alle
naehten wakend doorbrengt? Hebt ge gezien
hoe bleek hij van morgen zag? Hij zal weer
gespeeld hebben zooals de vorige maand. Ik weet
van Couturier, dat hij op één avond vijftien
honderd francs heeft verloren.
Doet hij zijn werk er minder goed door
viel Cavaillon hem in de rede. Als gij in zijn
plaats waart
Hij brak op eens af. De deur van de kas werd
geopend en de kassier kwam met wankelenden
tred in het kantoor.
Bestolen, stamelde hij. Men heeft mij
bestolen.
Het bleeke gezicht van Prosper, evenals zijn
ruwe stem en waggelende gang gaven blijken