A. J. BINK BILLlill) MMS N, g, mum Advertentiën Schoenenfabriek A. H. van Schijndel. Werklieden Mans- en Vrouwenleesten. een Volontair en een Leerling C. A. Verbeek Looiers- en Schoenmakers- artikelen, als: VERKOOPEN: W aalwij ksche Terstond GEVRAAGD Te Koop: gebruikte Antoon Tielen, Waalwijk, Verkrijgbaar tegen concurreerende prijzen alle farine Lactée Staujfer Cornells Antoni-us Witlox, j in den ouderdom van ruim 70 jaren. l"HBDE^mAR^,iB,aBiaiB MAANDAG 8 MAART 1897 MAANDAG 15 MAART 1897 Geen winkelverplichting. Ter Snelpersdrukkerij van 10 centen 10 stooten. Zoutzuur Wijnsteenzuur Gom Dextrine Brandspiritus verder Glycerine voor 't vullen van gas meters, LevertraanGenua Olie Bessensap etc. Eeijuig verkooper van 75 cent per bus. Gelegenheid tot theoretische en prac tische opleiding voor 't Apothe kers-Assistent examen. tegenspoed ontmoet dit geweten wordt aan 1 het maatschappelijk samenstel, doch men weigert de hand te s'ekeu in eigen boezem, want, de schuld moet hoofdzakelijk gezocht worden bij het Nederlandsche volk. Eerst dan, a's men tegenspoed ontmoet gaat men zoeken naar middelen tot herstel. Door de scherpe concurrentie van den tegenwoordigen tijd heeft de fabrikant ie zorgen voor 't beste dat er geleverd kan worden. Ten gevolge van stoom en electriciteil is er zeer veel veranderd. De grond moet thans met meer zorg wor den verbouwd, ambachtsmannen moeten meer kennen dan vroeger, uwe krachten zijn altijd hun geld waard, maar goede meer dan domme krachten. In 1880 dit onderwerp bestudeerend, vroeg ik een eenvoudig werkman te Zwolle wat hij wel 't meest dienstig oordeelde, en de man was van oordeel dat tengevolge stoom en electriciteit er heel wat anders was geworden, en dat daarvoor geestesarbeid in de plaats moest treden. Veel te weten is een groot voorrecht. De weg door vader en grootvader afgelegd, werd eenvoudig gevolgd maar sedert de enorme concurrentie en de slechte jaren, moet er meer aan den grond ontwoekerd worden. Ge hadt vroeger een boer moeten spreken over 't gebruik van kunstmestmaar nu de pro ductiekosten zoo zeer zijn verlaagd, nu wil men wel kunstmest; en over zuivelbereiding dan, men zou u hebben uitgelachen, men wist dat veel beter, en had geen kennisen nu, om de concurrentie het hoofd te kunnen bieden hebben zij zich vertrouwd gemaakt met thermometer en centrifuges. Kennis is macht en waar die ontbreekt zal die moeten worden aangebracht, elk welden kende behoort er 't zijne toe bij te brengen dat die kennis wordt vermeerderd. O, zeker, er is wel iets goeds gedaan, maar niet genoeg. Gelukkig bestaat er thans uitzicht op beterschap, als men maar eens nagaat wat er door regeering provincie- en gemeente besturen ten dezen opzichte wordt aan den dag gelegd. Indien de vrijheid overslaat tot bandeloos heid dan werkt ze slecht, dit is zeer zeker waar te nemen sedert de opheffing van het gildewezen en als een patroon een paar jaar een leerling heeft, dan is er van wederzijdsche waardeering gewoonlijk niet veel te merken. Het gildewezen is bijzonder oud, 3u0 jaar voor Christus geboorte was er reeds sprake van. Spr. haalt een paar contracten aan uit de desertatie van Mr. Elias. Ie contract is van 1319. De glazenmaker Herman neemt aan een leerling gedurende 8 jarenconditiesvoeden en kleedcn en stelling van een waarborgsom. 2e contract is van 1303. De goudsmid Hendrik neemt aan een leerling; condities opneming in het gezin, voeding en kleeding, gedurende een zeker aantal jaren, en aan dergelijke contracten, gaat spr. voortis het zeker te danken dat men z'u vak zoo goed en zoo spoedig leerde. Men is tot opheffing van het gildewezeu overgegaan, maar toen heeft men verzuimd het goede daaruit te behouden men heeft thans geen waarborg voor goede opleiding. In Zwitserland, het land van de vrijheid, bestaan wettelijke voorschrif ten, le dat de baas zeil voldoende technisch op de hoogte moet zijn, 2e een proeftijd of de jongen wel kan worden opgeleid, 3e een contract. Dat er tegenwoordig zoo weinig ambachts lieden zijn, die hun vak volkomen verstaan daarvan is zeker een van de oorzakeu de opheffing van het gildewezen, dat ik in zijn volleu omvang niet zal verdedigen. Gelukkig is er al iets gedaan door het oprichten van de herhalings-, teeken- en de z.g. industriescholen, Een teekenschool is noodig voor eiken ambachtsman, dit zal mij ieder deskundige moeten toegeven maar er wordt te weinig gebruik var» gemaakthier zijn slechts 48 leerlingen voor bouwkundig en handlijnig teekenen, dit aantal is veel te klein met het oog op de groote bevolking. Niet alleen als voorbereiding tot het te kiezen vak, maar zek r ook in het schoen makersbedrijf is het bezoeken der teekenschool nuttig. Soliede schoenen zullen altijd de meeste waarde houden, maar dan volgen toch zeker die net en elegant van zool en hak boven den plompen boerenschoen. Zonder teekenen zal men nooit die vaardigheid in berekening verkrijgen. In 1861 -is men begonuen te Amsterdam daarop te Rotterdam, Utrecht, Groningen Leeuwarden Goes en Arnhem 't waren hoofdzakelijk groote plaatsen, op die scholen heeft men naast de theorie de praktijk ge - plaatst, en indien de jongen daarvan daan komt, dan is hij de lummeljaren door, en kan hij het leven in. Minister van binn. zaken Geertsema in 1871 noemde deze scholen in strijd met de wet op het middelbaai onderwijs, men had altijd de nieuwste en dus ook de duurste materialen noodig, en er bleef altijd de groote vraag- waar bleef men met de vervaardigde voor werpen. De scholen bleken echter uitmuntend te werken, rekenen, meetkunde en al die zaken, een goed deel van den tijd teekenen en alles aanwezig om het bevattelijk te maken. Bo vendien uitstekende leerkrachten die d'r vak verstondengeen prullen zooals er in het dagelijksch leven zooveel voorkomen, maar de beste. Maar van die scholen genoten er hoogstens 5000, en dan restten er nog 45000 jonge mannen, waarvoor niets gedaan is. De bezoekers van die scholen waren altijd kin deren van meer gegoeden een enkel geval van een werkmanskind maar die waren dan toch altijd nog iets meer dan rechtuit. Waar blijft men met de vervaardigde voor werpen Stel eens dat men voor elk gebied zoo'n school had, dan zou dit zeer schadelijk op de groote markt werken men bezorgde dan een onhoudbare concurrentie; tot nog toe heeft men er een eenigszins goede op lossing voor genomen n.l. de voorwerpen te verloten. Kleine voorwerpen te laten maken, is ook zeker verkeerd want er is geen ge lukkiger jongen denkbaar, dan hij, die eens een heusch messenbakje heeft gemaakt, cn dat thuis mag brengen, en 't dan dagelijks in 't gebruik kan zien. Is het dan over het algemeen zoo treurig met den ambachtsman gesteld ja, men kan het zoo dikwijls waarnemen dat men werk thuis krijgt, en na het bekeken te hebben uit moet roepen is dat nu werk, en 't u blijken kan dat de man niet op de hoogte van zijn vak is. Bevorderen van vakonderwijs, daartoe moet men een enkele maatregel nemen, maar van particulieren, gesteund door overheidswege. Men kan er op aan dat er geld gegeven zal worden voor dit groote doel. Voor de 45000 is nog veel te doen, indien men niet wil het prachtigste, en daardoor het goede laten varen. Na de pauze hoop ik u een middel aan de hand te doen om tot dat doel te geraken, eenigszins berustend op het leerlingwezen. (applaus). Is het niet mogelijk voor den ambachtsman, voor de 45000 iets te doen en is het niet mogelijk dit zonder van staatswege te doen gebeuren. Slechte gewoonten in de werkplaats dienen voor goede plaats te maken. Men heeft te zorgen voor betere ontwikkelingrekenen, schei- en natuurkunde, men dient het schoon heidsgevoel te ontwikkelen. Ruwe krachten zullen er noodig blijven maar ruwe krachten met een helder inzicht en oordeel zullen hooger loon kunnen bedin gen dan domme krachten. In het matig bezoek van de teekenscholen behoort verandering te komen, en ieder be hoort er 't zijne toe bij te brengen om het groote aantal plaatsen, waar geen gelegenheid is, tot een minimum terug te brengen. Invoering van het z.g. leerlingstelsel. De oorzaak dat de knaap niet zooveel leert als hij kan, behoort weggenomen te worden or moet een betere verhouding tusschen den patroon en den werkman in 't leven worden geroepen. De baas heeft thans geen zekerheid dat hij een jongen eenige jaren kan hcuden, en voor een stuiver per week meer, verandert de jongen al heel gauw van baas. Men behoort een goede verhouding tusschen baas en leerling in 't leven roepen. le. Het loon vnn het jong maatje, wordt niet betaald door hem, die hem opleidt. 2e. Vergoeding aan den patrojn voor de materialen en het gereedschap dat het jong maatje bederft. 3e. Beoordeeling van geschiktheid; men zal de ambitie van die jonge menschen, nog onbekend met de spreuk: kennis is macht, aanmoedigen door een stoffelijk blijk van waardeering. Maar dan behoort er ook toezicht gehouden te worden dat de werktijd niet meer dan gewenscht is, en dan tot eisch stellen het bezoeken van de teekenschool. In den regel zijn die jongens niet gewend aan orde en tucht, en daarom willen ze van school af: er komt nog bij: zoo'n jongen heeft al eens opgemerkt hoe hard het z'n ouders valt dat hij nog niets thuis brengt, en nu ligt hij te bed, en luistert een gesprek af tusschen vader en moeder: wat zullen we blij zijn als de jongen straks van de school afkomt en mee gaat verdienen voor dat arme kindje daar beneden; en kan men het dan zoo kwalijk nemen dat de jongen blijk geeft van een goed hart door ten opzichte van solidariteit naast het denkbeeld van vrijheid aan het geldver- dienen de voorkeur geeft. Z'n vader is schoenmakersknecht, hij ook, waarom ook niet; geoordeeld of de jongen wel geschikt zal zijn voor 't vak wordt er niet. Kom jij Maandag maar. zegt de baas, en gedreveo door de zucht om geld te verdienen, wordt er van een afspraak voor de toekomst niet gerept. Zoo'n jongen moet dan gewoonlijk alle mogelijke andere dingen doen, als: koeien uaar het land brengende kinderen naar school breugen en uit school halen, en in de steden worden hun vele huiselijke bezigheden opgedragen. De jongen kan de 50 centen niet verdienen in het bedrijf, dus dan maar zooveel mogelijk ervan geprofiteerd. Men kan dit den kleienen ambachtsman niet kwalijk nemen, want zoo hij dezen jongen van at den eersten dag af leerde, dan zou buurman de jongen al spoedig voor 11 stuivers willen hebben, en als't dan een goede jongen is zoo zegt hij het tegen z'u baas. maar anders loopt hij maar weg zonder iets er van te zeggen. Dat moet anders worden, daarom behoort zekerheid gegeven te worden dat hij hem eenigen tijd kan behouden, dan ook krijgt de jongen meerdere keunis. De baas moet er niet tegen opzien hem goeie materialen te laten bewerken en goed gereedschap te geven, de zucht om iets echts tot stand te brengen is de beste ambitie opwekking. De tijd van krullejongen of blaasbalgtrekker behoort slechts kort te duren, daarom moet er een tijd gesteld worden, en 't loon van den jongen inoet naar bekwaam heid geleidelijk opklimmen. Een ander bezwaar. Men leert ze dikwijls 't vak niet, maar slechts een onderdeel; men krijgt dan verdee ling van arbeid. Dezelfde werkman, altijd hetzelfde werken men krijgt in dat werk een verbazende vaardigheid. Indien wij nu maar de zekerheid hadden dat de industrie ten allen tijde bleef bestaan, dan zou dit goed werken, maar stel u eens wat anders voor Iedere onderneming gaat niet ten allen tijdeen wanneer dan een patroon in de noodzakelijkheid verkeert z'n volk gedaan te geven, dan kan die jonge man zich niet als klein baasje vestigen, aangezieu hij slechts een onderdeel kent, en dan blijft het een knoeierdan komt hij versterken het koor van ontevredenen en dit behoeft waarlijk niet vergroot te worden. Dan is de leeftijd voor leeren ook voorbij. Dit bezwaar dient te vervallen, er moet aan den baas opgedragen worden den jongen het vak volkomen te leeren. Menigeen komt bij een vak, waarbij hij niet behoort, bij een vak ook dat niet geschikt is voor zijne lichamelijke constitutie; daarom moet er een proeftijd ingevoerd worden. 4e. Plaats dient er nagegaan te worden of de jongen wat geleerd heeft en zoo dit ten goede blijkt, dan moet hem eene belooning in den vorm van gereedschap gegeven worden, want al kennen ze hun vak, dan missen zij den knapzak om gereedschap aan te schaffen, want ook op dien leeftijd als zij hun vak gaan kennen, beginnen zij gewooulijk te kijken naar het ander geslacht, en niet dat kijken kost geld, maar dat samengaan; dan zou hij graag thuis wat bijverdienenmaar door gebrek aan gereedschap kan dat niet. Toezicht Voorloopig moet men geen wettelijk willen, maar men moet eene veree- niging oprichten, en dan aan den baas vragen of de jongen geschikt is, en ook de kunde ran den baas laten controleeren, want indien zijn werk niet wordt beoordeeld door een ander, dan gaat hij z'n eigen gang. De drijfveer moet hier zijn de publieke opinie. De baas zal dan gaan redeneeren; en dan zal de toestand beter worden. De verschillende onderwerpen moet men aan derden, personen verschillende van stand, positie, enz. opdragen, waarin zij vertrouwen hebben. Er behoort voor gezorgd ie worden dat de herhalings- en teekenschool beter worden bezocht. Indien er zoo'n vereeniging was, dan be hoort men de leerlingen onder toezicht te stellen, en de verplichting op te leggen dat zij al die inrichtingen van onderwijs ook bezoeken, opdat naast de practische de theoretische opleiding zou staan. Geen gezonde ziel, dan in een gezond lichaam, de jongens moeten niet aan een soort werk bezig zijn van 's morgens vroeg tot 's avonds laatzij moeten op school komen gezond van hoofd en gezond van hart. Er moet voor gewaakt worden dat ze niet lichamelijk vernietigd worden als ze jong zijn, en men moet de jongens ook eens hun hart op laten halen aan echte jongens-lusten. Er moet een. zekere duur worden vastgesteld, dan zal men ook vruchten kunnen zien. En in de laatste plaats Dan zal er betere waardeering zijn waar te nemen, ten opzichte van elkander, dan zal ook de onderwijzerthans als vijand be schouwd, beter gewaardeerd worden, zoo men in staat is zelf die betere waardeering te vatten. Langs dien weg moet het heen. Noemt het leerlingwezen, noemt het leer lingstelsel, 't kan me niets schelen hoe of u 't noemt, maar dit weet ik wel dat daarmee die 45000 geholpen kunnen wordenniet alleen in de stad maar ook ten platte lande. Dan zal men krijgen eene betere harmo- nieering van het geheel. De strijd om het bestaan wordt b>j den dag moeielijker, maar dan zal men ook langer en beter in staat zijn dien strijd te voeren. Indien dezen avondzoo ongeveer be sluit spreker zijne rede, er toe heeft bijgedra- om de opleiding van den ambachtsman te helpen verbeteren, dan ben ik volkomen vol daan. (langdurige daverende toejuichingen) De voorzitter van het departement Langsraat brengt den geachteu sp., namens de verga dering hartelijk dank voor zijne uirmuntende voordracht. Nog deelt hij aan de vergadering mede, dat het niet zoo heel lang zal duren of de heer Smeenge zal ten derde male alhier optreden met het onderwerp: »I)e gedwongen Winkelnering." (Bravo's en toejuiching.) De heer Smeenge zegt dat de voorzitter een fout gemaakt heeft door geen woord van dank te richten tot de eenige dame hier tegenwoordig. Garrne hoopt spr. dat er een volgend maal veel meer dames aanwezig zijn, want dat de vrouw, al denkt z't niet, toch o zoo veel kan doen, en al was ze alleen maar hier om de mannen zoo nu en dan te herinneren, dat ze toen en toen instemming betuigd hebben bij de behandeling van een der vraagstukken. (Toejuiching.) Tot onze diepe smart overleed heden Boa een langdurend en geduldig lijden, meermalen gesterkt door de Heilige j Sacramenten, onze geliefde Echtgenoot, I Vader, Behuwd-, Grootvader en Broe- I der de Heer Waalwijk, 18 Eebruari 1897. Uit aller naam Wed. A. M. WITLOX geb. SCHRAUWEN. te Waalwijk al voor de Erven van den heer Dr. JASPERS BLOM op bij inzet en bij toeslag, telkens des avonds om 6 ure ten herberge van G. LATHOUWERS te KAATSHEUVEL Onder LOONOPZAND Eene HOFSTEDE bestaande uit woon huis en schuur, wei- en bouwland aan de Baan, groot 9,67,40 heet. Bouw- en weiland aldaar groot 1.02.10 hectare. Weiland in de MOER groot 1.12.80 heet. Wei- en bouwland op den HIL groot 1.02 heet. Bouwland op* den VOSSENBERG groot 68.50 Aren. tegen flink loonuitsluitend voor fijn Dames- en Heerenwerk. kunnen direct ter opleiding geplaatst worden. BIJ Tweede Zeine, WAALWIJK. VIER Prachtige prijzen, waarbij 2 GEROOKTE HAMMEN. Beginnende 28 Eebruari en eindigende 2 Maart.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1897 | | pagina 3