Nummer 31.
Zondag 18 April 1897.
20 Jaargasiö
Eerste Blad.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
ANTOON TIELEN,
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
FE U1LLET0N.
i
UITGEVER:
Waalwijk.
Is het wenschelijk groote of kleine
Boterfabrieken op te richten?
hereMP; 0
Wat kftn hO dden 2
Waal wy Me en Laifslraatsrte Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f 1,—.
Franco per po9t door het geheele rijk f 1,15.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden
aan den Uitgever
A d v erten tién 1 7 regels f0,60; daarboven 8 cent per regel,
groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plauising
opgegeven worden 2maal berekend. Advertentiën voor Duitsch-
land worden alleen aangenomen door het advertentiebureau vau
Adolf Steiner, Hamburg. Reclames 15 cent per regel.
LIJST VAN BRIEVEN, geadresseerd aan on
bekenden.
Gedurende de 2e helft der maand Maart.
Van Waalwijk.
H. Memper Haarlem.
De heer L. Ketelaar Jr. uit Beltrum
schrijft in De Post
Het oprichten van roomboterfabrieken
komt in den laatsten tijd veelvuldig voor.
Men ziet bijna geen courant inof men
leest, dat hier of daar weer een dergelijke
inrichting is verrezen. En geen wonder ook
nu men heeft kennis gemaakt met de veel
betere methoden van bereiding, waardoor
een veel fijner product, en over het alge
meen betere resultaten worden verkregen
dan bij de oude bereidingswijze, die, ge
brekkig als zij is, tijdroovend, en in de
meeste gevallen niet loonend kan genoemd
worden, vergeleken bij betgeen men op vele
plaatsen voor de melk ontvangt. Vandaar
dan ook, dat vele landbouwers zich vereeni-
gen tot het oprichten van fabrieken, om
alzoo hunne melk voor gezamenlijke rekening
te laten verwerken.
Jammer echter, dat aan een fabriek, op
kleine schaal ingericht zooals er zeer
velen worden aangetroffen en nog dagelijks
worden opgericht de kosten der ver
werking nog al duur zijn. Ik zou daarom
liever aanraden:
Hij had geen bewijs, dat de brief, welken hij
door Shftckleford's bemiddeling verzonden had,
zijn bestemming bereikt hadalles scheen aan
te duiden, dat Madeline hem nooit ontvangen had.
Toen kwamen de woorden uit Trim bali's brief
hem voor den geest:
Ik smeek u op uw hoede te zijnwant ik
heb een sterk vermoeden, dat zells binnen de
muren van Grantmoor gij niet tegen uw neef
^Geheimzinnige, doch beteekenisvolle woorden.
En de manier, waarin ze met Sliackleford 9
handelwijze tegenover hem overeenkwamen, ver
sterkten hem in zijn vermoeden, dat Shackleford
door zijn vijand betaald moest worden.
De gevangenbewaarder wa8 niet te vertrouwen.
En niet anders dan door bemiddeling van hem
kon eenig heriQht verzonden worden.
Toch, hoe kon hij hier geduldig liggen, we
tende dat er vele weken voorhij zouden gaan,
voor hij in staat zou zijn, zijn oude plaats in
de gevangenis weer in te nemen en tot zijn ge
woon werk terug te keeren met de mogelijkheid
van ontsnapping, die ze aanbood?
Afgaande op het uitknipsel van de .-Mahscombe
Express' zou Madeline binnen drie weken of een
maand huwen. En het blad moest twee of drie
dagen Qud zijn geweest toen het nieuws hem
Het npQdlftt lmd hem den hevjgsten slag, dien
het in zijn macht imd te geven, toegediend en
hij h*d gewankeld en was gevallen,
Vet leven en de wereld scheen hem plotseling
vObla^en dmster toe. hoelftng ik hier zal
moeten blijven, smeekte hij den oppasser.
De oppasser deed zooals hem verzocht werd
en eenige minuten later stond de dokter voor
de legerstede van den nieuwen patient.
Ge wildet er uit, riep hij op ruwen, doch
niet onvriendelijken toon uit. Wel dat is iets
landbouwers vereenigt ubouwt niet te
spoedig op eigen krachtenmaar sluit u
zooveel mogelijk bij anderen aan, opdat gij,
één geheel vormende in stad of dorp, een
groote fabriek kunt oprichten.
Bij ondervinding is mij gebleken, dat cene
fabriek gemakkelijk en met veel voordeel
de melk kan betrekken uit een omtrek van
minstens 2 uur men zorge er slechts voor,
dat men eene goed geconstitueerde zaak
opricht. De voordeelen eener groote fabriek
zijn velerlei. Vooreerst voorkomt men hier
door de onderlinge concurrentie in de naaste
omgeving, hetwelk zoowel voor den land-
bouwer-raelkleverancier als voor den onder
nemer niet anders dan nadeelig kan werken.
Ten tweede, en hierin ligt vooral het groote
voordeel, zijn de explotatiekosten in ver
houding der melk aan groote fabrieken aan
merkelijk minder dan aan kleine, en kan
men de fabriek beter inrichten naar de
eischen des tijds. Ten derde geschiedt de
verzending meer rechtstreeks, zonder tus-
schenpersonen. Ten vierde bevordert het
meer een gelijkmatig product, o. a, bereidt
men grootere hoeveelheden van één soort,
hetwelk voor den handel op den duur
vooral van groote beteekenis zal zijn
Wat de exploitatiekosten betreft, zoo meen
ik niet beter te kunnen doen, dan cijfers
te geven door mijn eigen ervaring in de
practijk opgedaan.
Verleden jaar ontv. p. dag 7734 L. melk.
Een jaar te voren 3417 lf
verschil 4317
Totaal ged. 3 maanden 580050 L. melk,
h 1 jaar te voren 256275
verschil 323775 f M
Exploitatiekosten met inbegrip
van rente f 17 5110
Id. id. een jaar te voren - 1128.35
Aant. L. meer verwerkt kost slechts f 622.75
nieuws, de mee9ten willen hier blijven zoolang als
ze maar eenigszins kunnen blijven. Ik ben blij te
zien, dat ge op dit punt eerlijk zijt. Binnen drie
weken kunt ge hier van daan, mits ge goed eet
om weer krachtig te worden. Ge kunt tal van
extra's krijgen, bier en
Frank Anson schudde het hoofd.
Ik heb geen behoefte aan bier, zeide hij
flauw.
Dan kunt ge melk krijgen, zei de dokter
schijnbaar voldaan.
En hij ging zijns weegs.
Stommerik, om te zeggen dat ge geen bier
noodig hebt, merkte de man in het bed naast
hem op.
Hij had met open mond, vol verwondering
toegeluisterd.
Al de anderen doen hun best om het te
krijgen. Ik heb het nog niet eens gehad, het
schijnt dat mijn kwaal het niet noodig heelt;
wel iammer. De dokter denkt, dat mijn maag
rust noodig heelt. Hal hal hal
Maar om nu op onze zaak terug te komen,
wanneer ge vrij zijt, zult ge ons nelpen, hè?
Zult ge het probeeren of niet?
Ik zal het waarschijnlijk dezer dagen be
proeven, antwoordde de zoon van den rechter
vermoeid, doch ik zal mijn vrijheid, indien ik
haar verkrijg, niet voor het een of ander slecht
doel gebruiken I
Een vloed van vloeken en verwenschingen was
het antwoord.
Uit de vier hoeken van het vertrek klonken
afschuwelijke kreten.
Stilzwijgend luisterde hij toe, zijn ziel was
juet afbehuw vervuld.
Hij had gedacht, dat er reeds kwaad en slecht
heid genoeg was in tonden, waar hij 't laatste
jaar gewerkt had, hulp verleend en vertroost;
doch hier, hier!
God bad hij wees hunner genadig... en
mij 1
De man in het bed aan zijn linkerhand had
nog niet gesproken.
Hij lag bewegingloos en naar zijn geregelde
ademhaling te oordeelen scheen hij in slaap.
Zijn gelaat was tot nog toe afgewend geweest,
doch door een hevige hoestbui overvailen, be
woog hij zich een weinig en kon men hem aan
zien, dat hij nog een jongeman was, niet ouder
De melk gedurende dat tijdvak neer ver
werkt, kost das per 100 L. slechts 19.2
cent aan verwerkingskosten, tegen 44 cent
in het vorig jaar.
Steldat eerstgenoemde melk volgens de
laatste wijze verwerkt zou zijn geworden, zoo
zou dit in één jaar een verschil opleveren
van
580050 x f 0.44 f2552.22 f1751.10
100
f 801.12 X 4 - f3204.48.
Indien er iemand is, die deze cijfers in
twijfel zoude trekken, verzoek ik hem zich
ten mijnent te komen overtuigen. De kosten
zouden natuurlijk nog lager worden, indien
men tien, twaalf, vijftien duizend of meer
liters melk te verwerken had.
Is het dan niet te betreuren, dat men
dikwijls op een afstand van slechts één uur
twee fabrieken ontwaart Zulke toestanden
deugen niet en dient men zooveel mogelijk
te keer te gaanwijl zij nooit een bloei
kunnen ontwikkelen, dien zij zouden kunnen
hebben.
Men zal mij tegenwerpen wat de kosten
van vervoer betreft, doch dit is zoo'n groot
bezwaar niet als menigeen zich voorstelt.
Het ophalen en het terugbezorgen der melk
bestaat aan een kleine fabriek even zoo goed
als bij een grootehet verschil is alleen
een verschil van afstand, hetwelk evenwel
ruimschoots wordt vergoed door de meerdere
opbrengsten. Ook wat het zoet houden der
ondermelk betreftbestaatzoo deze ge
pasteuriseerd wordt iets wat bepaald
noodzakelijk en in het algemeen belang is
niet het minste bezwaar.
Kleine fabrieken zijn goed, daar waar zeer
weinig melk is en dus voor eene groote
fabriek geen levensvatbaarheid bestaat, doch
overigens bepale men zich tot groote, het
welk ook van veel belang is wat den afzet
dan een- of tweeëntwintig jaar, met oprechte,
geregelde gelaatstrekken en een gelaatskleur als
die van een vrouw.
Een steek ging Frank Anson door het hart
toen hij hem aanzag.
Wat deed een jongeling als hij in deze aardsche
hel?
Er lag hem een teringblos op de wangen en
hij zag er uit, alsof hij hier niet lang meer te
lijden zou hebben en boete doen.
Zijn rechterhand, die op de ruwe reisdeken,
welke als s"prei dienst deed, lag, was tenger en
droeg de ellendige sporen van touwpluizen, het
welk gedurende maanden zijn dagelijksch werk
was geweest.
Frank Anson trachtte de ooren te sluiten voor
het wagelijke gegil rondom hem.
De enkeie oppassers, die aanwezig waren, wend
den geen pogingen aan om het te onderdrukken,
doch lachten mee.
Frank Anson verborg het gelaat in zijn kus9en.
Hij riep zich het beeld van Madeline voor den
geest om hem voor den optrekkenden damp om
hem heen te beschermen.
Hij zag haar duidelijk, alsof ze dat oogenblik
voor hem stond hij zag haar, zooals ze geduren
de het verhoor gestaan had, met haar bleek, ang-
stig gelaat, zoo onuitwischbaar schoon boven het
zilvergrijze fluweel van haren mantel, haar mooie
grijze oogen op hem gericht met een zwijgende
smeekbede om te spreken en zichzelf te bevei
ligen voor de verdoeming, die hem boven het
hoofd zweefde en wier val haar leven, evenals
het zijne, zou vernietigen.
Hij zag haar, zooals ze hem vaarwel gezegd
had.
01 hemel, welk een steek was hem toen door
het hart gegaan.
Zelfs niet de vree9 voor den dood was zoo
verschrikkelijk geweest als het zien harer versla
genheid.
En de bloemen, die ze gedragen had en we'ke
Taxter hem edelmoedig overhandigd hadhij
had dat bosje verwelkte viooltjes geliefkoosd, ge
koesterd, totdat het hem, den morgen na zijn
vertrek uit de gevangenis te Malliscomoe ontno
men werd.
Hij zou den man hebben kunnen neervellen,
die ze hem ontnam, zóó groot, zoo hevig was zijn
woede, dat hij ze verliezen moest.
der producten betreft en het leveren van
uniforme qualiteit in de hand werkt.
Natuurlijk is het beter en voordeeliger,
dat men de grootst mogelijke hoeveelheid
melk uit engeren kring betrekke dan de
grenzen door mij aangegevenen het is
daarom van het grootste belangdat de
landbouwers eensgezind zijn en zich zooveel
mogelijk eenparig aansluiten, om tot het
grootste quantum melk te komen.
Ook richte men de fabriek bij voorkeur
op aan spoor, tram of boot in eene flinke
plaats of groot dorp. De stad biedt vele
voordeelen aan boven het platte laud; niet
enkel bespaart men vracht'maar ook de
verzending en correspondentie geschiedt vlug
ger; vervolgens kan men meer voor voor de
karnemelk maken, die in den regel gretig
koopers vindt. De leveranciers kunnen dan
nog 90 pCt. ondermelk gratis terug krijgen.
Ik hoop, dat bovenstaand schrijven zal
mogen bijdragen tot het meer algemeen
oprichten van groote inrichtingenomdat
deze ook de grootst mogelijke voordeelen
kunnen afwerpen. Zal men hiertoe ecHor
geraken, dan dienen de landbouwers een
drachtig en eensgezind te zijn. Dooi sa
menwerking kan, vooral op dit gebied,
goeds tot stand gebracht worden,
vooral meer melkrijke streken, zoo de bo-
terprijzen niet te hoog zijn, kunnen doc r
oprichting eener groote roomboterfabr
eene schoone toekomst tegemoet gaan.
Wij kunnen nog niet concurreeren tegen
de Denen en Normandiersdoch dit zal
wanneer de regeering krachtiger optreed!
tegen de knoeierijen in den boterhande -
slechts een quaestie van tijd zijn. De Hoi-
landsche boter zal alsdan den ondernemen^
den Denen spoedig op zijde weten te streven.
Doch hij had zich bedacht, dat die menschen
die zijn gebroken hart kwelden, niet anders de
den dan hun plicht en toen zijn ernstig verzoek
geweigerd werd, had hij zich nederig in zijn
verlies onderworpen.
Kod het zijn, aat ze hem ontrouw was gewor
den zijn liefste met haar mooie oogen en den
zoeten glimlach om den mond
Kon zij, na den brief, dien hij haar geschreven
had, hem vrijwillig verlaten, hem zelfs een enkel
woord van vaarwel onwaardig gekeurd hebben
en haar hart en trouw opnieuw aan zijn neef
gegeven hebben aan den man zooals Trimball
hem beschreef
Hij wilde het niet gelooven.
Hij kon het niet gelooven.
Welke gebreken Madeline's goed en edel ka
rakter ook mocht bezitten, ze was niet wispel
turig, niet trouweloos.
Des te langer hij nadacht, de9 te meer voelde
hij zich overtuigd, dat er de een of andere ern
stige reden achter deze schijnbare trouwloosheid
harerzijds moest schuilen, welke, alles goed be
schouwd, een edele opoffering zou blijken te zijn,
eerder dan een handeling uit eigen vrijen wil,
ingegeven door een hartstocht en bekrachtigd
door een beuzelachtige gril.
De woorden uit Triraball's brief, welke hij
zich levendig herrinnerde alsof ze in zijn eigen
brein gebrand waren kwamen hem weer op de
lippen en werden zwijgend herhaald. Hij fluister
de ze in zichzelf, totdat hij kwam bij het gedeelte
Madeline ^betreffende
,Hij is verliefd op miss Harvey en jaloersch op
h, omdat ze u nog steeds getrouw blijft. Thans
is hij bezig u te belasteren en indien mogelijk u
in haar oog verachtelijk te maken. Miss Harvey
is ziek en wanhopig over uw stilzwijgen."
Die woorden waren eene voorspelling van wat
er sedert dien tijd gebeurd waal
Ze verklaarden als ware, dat ze in een schan
delijken valstrik gelokt was en nu Rutherford
Roper zou huwen.
Ze was misleid op de een of andere manier,
laaghartig, wreed bedrogen.
Ze hadden hem belasterd, hem verachtelijk ge
maakt niet alleen Rutherford Roper, doch
anderen ook wellicht.
Wordt vervolgd.