Nummer 102.
Zaterdag 25 December 1897
Tweede Blad.
v
Lezing over Texas.
Staatkundig overzicht.
BUITENLAND.
Belgie.
Spanje.
Engeland.
Vervolg Nieuwsberichten.
Donderdag
Zooals wij in ons blad van
reeds mededeelden, heeft dinsdagavond de
aangekondigde lezing van den heer John
Oudendijk, over Amerika en de kolonie
„Nederland" in Zuid-Oostelijk Texas (Noord-
Amerika), voor een flink bezette zaal plaats
gehad.
De heer John Oudendijk begon zijne ine-
dedeelingen met te zeggen, dat men niet
moest denken, dat men hier te doen had,
met iemand, die gekomen was om volk naar
Amerika te lokken, en ook niet om socia-
lislische ideeën te verkondigen. „Ik ben zelf
katholiek en geneer mij niet dat hier te
getuigen."
„Ik ben alleen hier gekomen, uit overtui
ging en zuivere belangstelling in den land
bouwer en ambachtsman. Ook ben ik geen
marktschreeuwer of charlatan, maar een een
voudige boerenjongen tot mijn 25e jaar
zelf boer geweest in een plaatsje in Noord-
j 'olland Door een samenloop van omstan
digheden, was ik zoo ongelukkig niet alleen
mijne toekomstige erfenis te verliezen, maar
was, ik wat men noemt/ geheel op zwart
zaad gezet. Na 24 uren geheel zonder eten,
alleen een beetje garst in water gekookt, in
Amsterdam te hebben doorgebracht, nam ik
dienst op de schepen, die van Amsterdam
naar New-York varen, en kwam op Engel-
sche booten, als hofmeester.
Door het op en neer varen en het bezoe
ken van verscheidene streken, kwam ik tot
de overtuiging, dat Amerika een uitmuntend
land was om zich neer te zetten en vooruit
te komenen ik verklaar gearne dat ik
aan Amerika mijne toekomst te danken heb,
ik verdien thans 100 dollars per maand.
Ik ga 8 Februari weer naar Amerika terug,
en zooals ik vernomen heb gaan er dan
reeds 42 huisgezinnen uit Vechel, Echt en
andere plaatsen met mij mede. Ik zeg u dit
alles, niet om u te verleiden ook daarheen
te gaan, maar wil u in 't algemeen maar
zeggen, hoe het daar is.
Door eene ondernemende maatschappij,
waarin voor 4/ó Ilollandsch kapitaal zit, was
aangelegd de Kansas City Pittsburg
Gulfspoorweg, in den staat Missouri naar
Port Arthur in den staat Texas, aan den
Golf van Mexico.
De stad „Nederland" is de hoofdplaats,
er verschijnt een flollaudsche courant en er
wordt Hollandsch gesproken.
Dikwijls wordt Texas verward met Zuid-
Ameiika, maar daar kom ik ten sterkste te
gen op. 'Vanaf Venezuela deugt er niets
daar is wel een regeering, het zijn allemaal
slecht gegrondveste republieken maar Texas
is toegetreden tot de United States of
Amerika.
Het klimaat is er prettig; een heel ver
schil met hier, de zomers zijn er warmer
dan hier, macr dat hindert niet, winter is
er onbekend, een paar nachten vorst om-
s'.reeks December en Januari en dan is 't
nog niet zoo koud als hirr van nacht, (de
nacht van Maandag op Dinsdag).
Vooral door nieuwelingen worden er dik
wijls te veel vruchten gegeten kramp en
bloeddiarihee, is dan het gevolg, ook de
gele koorts, waarvan de mensch zelf de
oorzaak is, ook door het te veel gebruiken
van whisky.
De godsdienst is er prachtig vrij
ieder gelooft daar wat hij wil, heele-
maal geeh tweespalt, de staat bemoeit er
zich in 't geheel niet mede.
Zondags is daar alles gesloten, met uit
zondering van stations en hotels.
De menschen zijn er over 't algemeen
meer ontwikkeld, daD hier en de oorzaak
moet zijn, schoolplicht tot 14e jaar.
Het ware te wenschen, dat zulks ook hier
het geval was.
De vrouwen zijn mijns iuziens wel wat te
veel geëmancipeerd, een eerste uitspanning
voor liaar is, een wedstrijd in 't zwemmen.
Ze hebben haar eigen sociteiten, waar de
dagbladen gelezen worden, gekaart, gebab
beld, sigaren gerookt, en een glaasje whisky
of likeur gedronken wordt. Het is alles be
halve nangeranm, wauneer moeder de vrouw
tegen 12 of 1 uur uit de soos thuis komt'
De Amerikaansche vrouwen hebben echter
twee voordeelen op de Hollandsche ze dra
gen ten eerste geen corsetten, en ten tweede
platte hakken ouder de schoenen.
De belasting is er best. In Holland wordt
men uitgezogen, maar in Amerika is alles
vrij, behalve spiritualiën, tabak en sigaren.
Dat kan Amerika doen, omdat het alles
genoeg heeft, en wat er dan ook nog in
komt, moet duur betaald worden. Werke
loosheid is er dan ook niet. Aan dë wer
keloosheid in Amsterdam, zegt spr., heeft
de regeering wel eenigszins schuld, want
b. v. vroeger moest het hout uit Noorwegeu
hier gsschaafd, gezaagd, geploegd worden
enz., maar tegenwoordig komen deuren en
kozijnen alles kant en klaar hierin ons land,
en geen cent invoerrecht wordt betaald.
Er is in Amerika werk genoeg, maar men
moet een getuigschrift van zijn vorigen baas
met gelegaliseerde handteekening kunnen
vertoonen; blijkt 't echter dat men z'n vak
niet verstaat dan zegt de baas
„You don't understand your business", er
uit
Die lui, of verslaafd aan den drank is,
kan gerust hier blijven men moet study wezen,
mensch zijn.
Armenverzorging kent men dan ook in
Amerika niet; de leus is daar „help yourself"
Kosthuizen zijn er genoeg te krijgen, waar
men degelijk eten krijgt; alleen varkensvleesch
krijgt men er niet, ondat het ossenvleesch
goedkoop genoeg is. Varkensvleesch is er
niet lekker, omdat de varkens gevoed worden
met geweekte maïs. De varkens (voorna
melijk het spek) stuurt de Amerikaan naar
Europa; zoo doet hij met de margarine,
de goede boter houdt hij zelf. Margarine
is geen eten de muizen willen het nog
niet, je kunt het zelf probeeren zet eens
in een kamer, waar muizen zijn, twee scho
teltjes met boter onder een kast, 't eene
met echte boter, en 't andere met margarine
gaat 's morgens kijken en ge zult zien, dat
ze bedanken voor de margarine.
Spr. liet hierna eenige kaarten van Texas,
en den platte grond der stad „Nederland"
zien.
Een practische boer, zoo gaat spr. verder,
komt in Amerika veel verder, dan een
theoritische.
't Scheelt veel waar die boer komt; in 't
Zuid-Oosten vindt men veel prairieland, en
men is eerder 25 jaar getrouwd, dan z'n
land behoeft bemest te worden.
De aardappelen zijn in Amerika duur;
f 12 per mud. In de Noordelijke streken,
waar het lang winter is, heeft men gauw
gebrek aan aardappelen, en daarom kunnen
de boeren uit Texas hunne aardappelen te
gen hoogen prijs verkoopeu.
Steenbakkerijen vindt men veel in Kansas-
City, daar is niets als zware klei. De grond
soorten zijn geschikt voor alle beroepen
maar de hoofdteelt in Texas-is aardappelen
en maïs.
1 Hectare grond kost f115, 10 II.
f 11 00. Hiervan betaalt men direct 1/5 en
de rest na 5 jaren plus 7 pCt. rente met
den bouw van aardappelen heeft de boer in
één jaar de koopsom te pakken. Ieder boer
neemt er gewoonlijk een paar akkers af voor
vegetables
De reiskosten, zegt spr., zijn niet hoog,
Men betaalt 3e klas, van Rotterdan, via
Antwerpen, naar Galveston, en verder per
spoor naar de stad Nederland f80, 1ste klas
f 150. De reis naar Galveston duurt 13 of
14 dagen, dan 6 uur sporen tot Port-Arthur,
vandaar '11/8 uur naar „Nederland,, Voor
f80 kan men natunrlijk geen champagne,
cognac en 's avonds een moppie muziek ver
langen, zegt spr. maar ik weet uit onder
vinding, dat het eten er goed iseen gek
gezicht is het voor een Hollander dat men
de aardappelen ongeschild op tafel krijgt
maar de Amerikaan zegt, wij willen de pit
met bloem wat de Hollanders niet doen
die eten alleen de pit.
Hier in Holland, heeft men wel eens de
gewoonte te zeggen, ,,'t Is maar een boer",
maar heel Nederland leeft van den boer; als
't hem niet goed gaat, gaat het niemand
goed.
De Hollanders worden opgegeten door de
belasting; Mijn vader kreeg vroeger voor
de Edammer kaasjes f 9 en betaalde toen
60,80 belasting36 jaar later kreeg hij
A.
f 42 per 100 pond voor de Edammer
kaasjesmaar de belasting was toen geste
gen tot f 681. Hij was beter af toen hij maar
f 9 voor de kaas kreegen dan zeg ik
„Leve Amerika.
Beeren en ambaehls lieden, die hier den
strijd om het bestaan te zwaar voelen, prac
tische boeren en ambachtslieden, geen jene
verkinderen of luiaards, roep ik gaarne toe:
„Gaat naar Texas"
Uit Vechel, Schijndel, Echt, Tegelen en
Noord-Holland hebben zich, zooals ik reeds
zeide, verscheidene boeren aangemeld, om
onder mijn leiding 8 Eebr. a. s. te vertrekken
en ik ben ervan overtuigd, dat het hun goed
za! gaan, dat mocht ik over acht jaar ster
ven,zij na mijn dood met eere over mij zullen
spreken.
Spr. zegt herhaaldelijk geen knecht te zijn
van de Port Arthur Land Company, doch
in 't waarachtig belang van den boer en
ook van den ambachtsman op te treden.
Brochures over die streek voor hem die
emigreerden voor ieder die iets van Amerika
weten wil, a 10 cent, zijn mij ook hier
heen toegezonden. Vroeger wilde ik er geen
verkoopen, want ik ben geen boekjesver-
kooper, maar toen vroeg men ze aan
het kantoor te Amsterdam. Wilt ge
er eenmij goedwilt ge er geen mij
ook goed; ik heb er geen cent voordeel aan,
het eenige wat ik van de Port Arthur Land
Company krijg, is een kilometerboekje; dat
is toch geen hoog loon. 't Zal me een
genoegen doen, als ik 8 Februari uit Waal
wijk niemand naar Texas zie vertrekken,
dan zal blijkeu dat het hun hier ook goed
gaat; er zijn er echter overal genoeg, die
moeten emigreeren.
Ik bedank allan voor de mij verleende at
tentie en zal iedereen met genoegen details
van alles geven en dan ik wensch Waalwijk
den besten zegen.
(Daverend applaus).
Zou 't werkelijk komen tot een samengaan
tusschen Duitschland, Rusland en Frankrijk
in 't Uiterste Oosten met hebzuchtige bedoe-
linhen zooals in 1895 bij den vrede van
Simoneseki tegen Japan's eischen en zou
Engeland weer buiten de zaken worden ge
houden of zou John Buil zich schadeloos
trachten te stellen in Afrika?
Toen in 1895 de vrede van Simoneseki
gesloten werd, bevond China zich in geen
zeer benijdenswaardige positie. De Japansche
vloot beheerschte de Chineesche wateren
Japansche troepen hielden de beide sleden
Wei-Ha-Wei en Port Arthur bezel, die den
ingang der Golf van Petchili geheel in de
macht hebben, en waren gereed om op te
rnkken tegen China's hoofdstad. De Chinee
sche krijgsmacht was gedemoraliseerd en tot
geen tegenweer in staat. China moest zich
feitelijk aan elke vredesvoorwaarde, welke
door Japan gesteld mocht worden,onderwer
pen.
Doch toen China weerloos stond tegenover
de Japanneezen, verscheen Rusland en met
Rusland verscheen Frankrijk Duitschland
voegde zich bij de twee vorige en met hun
drieen hebben zij Japan gedwongen zoo weinig
mogelijk profijt te trekken van zijn overwin
ning en de bescheidenheid te betrachten in
het stellen zijner eischen. Voor dit zonderlinge
Drievoudig Verbond hebben de Japanneezen
eerbiedig het hoofd moeten buigen. Het rijk
van den „Zoon des Hemels" was voorloopig
van totalen ondergang gered door de goe
dertierenheid dier drie Europeesche mogend
heden. Die goedertierenheid strekte zich echter
nog verder uit. China zat in financieelen nood
en ook daaruit werd het door de mogendheden
gered.
Het bericht, dat China's regeerig geprotes
teerd heeft bij Rusland tegen het bezoek van
deEngelsche „Daphne" aan Port Arthur, wordt
ondanks alle loochening gehandhaafd en als
doel van de Japansche vloot, die Nagasaki
heeft verlaten, wordt genoemd de bezetting
van VVei-hai-wei, de oorloghaven tegenover
Port- Arthur, welke tijdelijk Japansch bezit is
geworden na den oorlog, tegen betaling van
16 millioen pond sterling wordt de haven weer
Chineesch bezit.
De Kubaansche insurgenten hebben iets
heel doms uitgehaald, om niet erger te ge
tuigen van de executie van luitenant-kolonel
Ruiz, adjudant van maarschalk Blanco, den
nieuwen gouverneur-generaal, die de (luitenant
kolonel) zich tot hen begeven had als onder
handelaar, alleen en onbeschermd. Ruize had
een brief ontvangen van den leider de insur
genten Arangueren ter verkrijging van een
onderhoud of wel hij was gegaan op last van
zijn onmiddelhjken chef om den insurgenten
de autonomie aan te bieden of juister de
aanneming van de regeeringsvoorstellen te
bepleiten. Hoe 't zij, luitenant-kolonel Ruiz
keerde niet terug hij was gefusilleerd, met
of zonder medewerking van den aanvoerder
Mayia Rodriguez.
Nader is gebleken, dat Iluiz bij zijn komst
in het iusurgenten-kamp ontvangen werd door
Aranguren, die hem omarmde. Ruiz. onform
aan zijn zending, verdedigde de autonomie en
gaf de hoop te kennen dat de insurgenten met
hem naar Havanna zouden terugkeeren. Daar
na volgde de executie ecti schandelijke
moord feitelijk.
Natuurlijk is de agitatie in Spanje groot-
Sinds Canovas' dood is er zoo'n beroering
niet geweest en voor de liberale regeering is
't een kiitiek geval: generaal Weyler's
ba'baarschhed en tegenover de insurgenten
komen in een geheel ander licht, lijken er
gerechtvaardigd door,terwijl alletoegevcndheid
en zachtheid nu veroordeeld worden. Sagasta
heeft maarschalk Blanco reeds doen weten,
dat hij alle onderhandelingen met de insur
genten, met de rebellen, moest afbreken
de oorlog wordt onverpoosd en zonder genade
vooi tgezet.
Generaal Woodford, de gezant der Veree-
nigde Staten, heelt zijn verontwaardiging
uilgesproken over den gruvvelijken moord eD
verklaarde, dat de consul-geueraal der Unie,
Lee, der regeering te Washington eeD
omstandig rapport zal doen toekomen over
het gebeurde een mooie gelegenheid om
eens precies op de hoogte te komen van het
gebeurde 1 't Heet nu, dat de generaal der
insurgenten Alejandro Rodriguez, in het kamp
van den leider Arangueren kwam, toen deze
juist met kolonel Ruiz naar Havanna zou
vertrekken om over de autonomie te onder
handelen. Rodriguez, die de verantwoorde
lijkheid voor de schanddaad waarsch'-
niet alleen wilde dragen, stelde een h
samen en deed, in overleg met d
gueren zoowel als Ruiz fusillep*
De socialist Demblon heeft dezer dagen
in de Kamer, naar aanleiding van dc beraad
slaging over de dotatie aan den graaf van
Vlaanderen, den broer van den koning, weer
erg zwart gemaakt, merkwaardigerwijze met
weinig oppositie van de rechterzij, die om
een grap van hem zelfs smakelijk meelachte.
Zooals men weet, is de graaf van Vlaande
ren schatrijk en zit in tal van voordeelige
ondernemingen. Mildheid is niet zijn zwak.
Deze bekende gegevens nader uitwerkende,
hield Demblon een lange redevoering, waarin
bij begon met te zeggen dat hij als republi
kein natuurlijk geen dotatie bewilligde aan
een man, die toch al zooveel geld verdiende.
Bovendien achtte hij den graat van Vlaande
ren niet hoog en vond hem een nietsdoener,
die zelfs niet den schijn had van iets uit te
voeren, „zooals de Koning". De dotatie was
een premie op het nietsdoen van een man,
die nooit iets gaf, behalve een enkelen keer
fr. 26, en niet eens de nationale nijverheid
beschermde, want hij deed zijn bestellingen
in Duitschland, enz. enz.
Een van de mooiste zinnetjes was„De
graaf van Vlaanderen is wijnhande aar gelijk
zijn broer handelaar in ivoor", en verder
„De graaf van Vlaanderen doet niets dan
dagelijks het park rondrijden dat kan een
jongen op een stokpaardje ook."
HAVANA, 22 December. In de gevechten
van de laatste tien dagen hebben de opstan
delingen 303 dooden verloren, 17 werden er
gevangen geromen en 400 onderwierpen zich
de Spanjaarden kregen 36 dooden en 227
gewouden. Blanco heeft aan Galvez opgedra
gen, een regeering samen te stellen. Het nieu
we bestuur begint den len Januari.
Wat Engeland tegen de vestiging van Rus
land en Duitschland in China zal ondernemen,
weet men nog niet. De Ind. Beige verneemt
Doking dat Engeland voor zich dezelfde
zal eischen, die aan de andere
zijn toegestaan. Er moet inder-
i zijn over een gemengde be-
;-Hai-Wei door Engeland eu
ijk is de inhoud van een
