Nummer 9.
Zondag 29 Januari 1899.
Tweede Blad.
V olksweerbaarheid.
BINNENLAND.
Vervolg Uitvoeringen.
een
an-
er is, helaas niets aan te wijzen waarvoor
ze deugen zou.
Wilt gij werkelijk uwe neutraliteit bewaren
kunnen, wilt gij voorkomen, dat Duitschland
of Frankrijk u anuexeeren in tijd vau nood,
terwijl Engeland visschend in troebel water,
zooals de gebruikelijke term luidt, uwe ko-
Dinsdag 24 Januari trad van wege de
afdeeling /Langstraat// der Maatschappij tot
Nut van 't Algemeen op de heer H. Rovers
van Amsterdam, met het onderwerp
„De regeling onzer levende strijdkrachten
in verband met de opvoeding van de Jeugd,
van den Meuseli en van den Burger en de
gevaren van onze tegenwoordige*1 weerloos
heid
De zaal //Musis Sacrum" was'goed bezet,
men schat het aantal aanwezigen op ruim
honderd, wauronder tien dames.
Wie den lieer Rovers kent, weet, dat
niemand beter dan hem is toevertrouwd
propaganda te maken voor deze zaak. Niet
alleen toch is hij een uitmuntend spreker,
die in kloekgebouwde, gespierde zinnen zijne
ideeën rustig en klaar uitbreidt voor zijne
hoorders, maar tevens is hij zoo geheel in
zijn óriderwerp en zijn onderwerp zoo geheel
in hem, vervult dit zoo zijne geheele ziel,
heeft bovenal zijne gelieelë sympathie, dat
ieder, ook al kan hij zich niet altijd met zijne
denkbeelden vereenigen, zich toch door hèin
laat meeslepen en onmiddellijk gevoelt, dat
liier een ee. lijk man aan 't woord is, die
door de liefde voor zijn land niet blind is
voor de gebreken, die het aankleven, maar
integendeel met scherpziend oog de leemten
weet te ontdekken en de oorzaken ervan weet
op te sporen.
De heer Rovers, met zijn emthousiasine,
met zijne waarachtige, krachtige liefde voor
zijn land en volk, heeft ook hier veel succes
gehad; wij zullen trachten een resumé te
géven van zijne belangrijke rede.
De heer Rovers begon zijne rede met
hartelijk dank te betuigen aan het bestuur
van het departement „Langstraat'' voor de
welwillende wijze waarop zij hem hier hebben
uitgenoodigd en hoopt gaarne belangstelling
te wekken voor eene belangrijke kwestie, die
elk rechtgeaard Nederlander na aan het hart
moet leggen.
Na herinnerd te hebben aan het aanne
men van het ontwerp tot wijziging der wet
op de nationale militie persoonlijke dienst
plicht en het eerlang te behandelen wets
ontwerp op den leerplicht, beschreef spr. in
het kort de taak der Nederlandsche krijgs
macht, zooals die nu tien jaren geleden door
de Staatscommissie werd aangegeven. Om
die taak naar belmoren te kunnen vervullen,
achtte de Staatscommissie 't noodzakelijk, dat
ten allen tijde binnen enkele dagen door ons
op de been kon worden gebracht, eene vol
komen georganiseerde en uitgerustegoedge-
oe/ende en gedisciplineerde en deugdelijk aan
gevoerde krijgsmacht van ongeveer 165.000
man, ongerekend den dienst van leger en
vloot in de koloniën, voor oefening en vlag
vertoon van de vloot buitengaats.
Volgens de opgaven voorkomende in het
VlIIste hoofdstuk der staatsbegrooting van
1898, kunnen wij thans onder die omstan
digheden slechts over een bruikbaar leger
van schraal 77.000 man beschikken. Na
1 Mei 1901 zal, door het vervallen der
noodwetten,^ zooder wettelijke voorziening,
dit getal nog wegslinken tot ongeveer 55.000
man, dus tót het een derde van hetgeen wij
zpo dringend noodig hebben.
Ziedaar eenige dorre cijfers, naakte feiten,
die evenwel voor ieder nadenkend mensch
welsprekend en veelzeggend zijn.
Nederlanders, gij voelt U veilig in uw
neutraliteit, maar wat beteekent uwe neu
traliteit, zoo gij die uiet handhaven kunt!
En dat kunt gij nietZoo ras er een oorlog
uitbreekt tusschen Engeland en Duitschland
of tusschen Duitschland en Frankrijk, wat
zal dan een dier mogendheden weerhouden
troepan le werpen in uw land; wat Duitsch
land, of Engeland of Frankrijk verhinderen
zich meester te maken van uwe oorlógshavens
oin van daar uit zijn vijand te bestoken? Uw
leger Uit bovengenoemde cijfers blijkt,
hoe onbeteekenend het is, niet talrijk genoeg
zelfs om uwe waterlinie te bezetten. Uwe
schutterij Zonder oefening, zonder disci
pline, zonder moreele en physieke kracht
deugt ze niet waarvoor ze is aangewezen en
loniën in bewaring neemt, dan dient uw
leger uitgebreid, uw strijdmacht gereorgani
seerd te worden.
Maar boven en benevens deze reorganisatie,
hoe noodzakelijk ook, dient er een e belang
rijke verandering plaats te grijpen in u zelf,
in uw gemoed, in uw geest.
Waar is uw fiere kracht, uw taaie wil, Ne
derlanders Hebt gij alleen de rijkdommen
en de koloniën van uwe voorvaderen geërfd
Hebt gij het minste deel gekozen en het
meerdere verworpen Waar zijn de groote
tijden van het kennen en kunnen Kennen
doet gij nog, maar kunnen nietLigt u
dat zelf niet in den mond bestorven
Eu dat gebrek aan energie, dat gebrek
aan gevoel van eigenwaarde, dat is niet te
verhelpen met eene reorganisatie uwer le
vende strijdkrachten, dat eischt een diepere
een in leven-zelf-ingrijpende operatie.
En wie zijn de groote medeoijurneesters,
die dat kunnen en moeten. Dat zijt gij in
de eerste plaats moeders van de. Holland-
sclie jeugd. Maakt van uwe zonen geen
verweekelijkte popjes, maar gezonde, geharde
knapen, leert hun vroeg zich zelf te redden
en op eigen been en te staan.
Een gezonde ziel woont in een gezond
lichaam Boezemt huu liefde in voor uw
land eri liefde en eerbied voor uwe Koningin.
Dat zijt gij in de tweede plaats, lagere
en andere scholen; ontwikkelt den geest uwer
leerlingen, maar draagt meer zorg dat die
ontwikkelde geest huist in eengezondlichaam,
gymnastiek en exerceeren laat liet ook hoofd
vakken zijn. Zij stalen de spieren, wennen
aan orde en tucht en een krachtig lichaam
geeft zelfvertrouwen en discipline vertrouwen
op de gemeenshap.
En dan voor uwe zonen, zoo geleid en
zéé gevormd: algemeene dienstplicht. Weg
met uwe schutterijen, die gij zelf niet na
laten kunt te bespotten; zendt uwe zonen
in het leger, leert hun de wapens hanteeren,
dat zij zich weren kunnen, als het nood geeft.
Zendt hen in 't leger, dat zij hun naaste
leeren kennen en waajdeeren rijken naast
armen, Protestanten naast Katholieken, Jo
den naast Christenen, als weerbare mannen,
't geweer in den arm, gehoorzamend één
zelfde commando.
Zij zullen wisselen van gedachten en de
muur van kortzichtigheid en bekrompenheid
zal vallen; zij zullen weer voelen dat zij één
zijn, zonen van ééu land, zij zullen weer
voelen heer te wezen in eigen rijk, zij zulleen
weer voelen dat zij kennen en kunnen. Hun
innerlijke kracht zal zich ook ook openbaren
naar buiten en zal Nederland nooit meer
een plaats heroveren in de rij der groote
mogendheden, dan zal het zich toch kunnen
beroemen de eerste te zijn onder de kleinere.
Het is spr. bedoeling niet Nederland te
maken tot een militairen staat als Duitsch
land, maar wel weerbaar, krachtig binnen en
krachtig naar buiten, zoodat het zijn neu
traliteit en zijne nationale zelfstandigheid zal
weten te doen eerbiedigen.
Opneming vam de gymnastiek onder de
verplichte leervakken oefening in den wa
penhandel van den 12 of ISjarigen tot den
twintigiarigen leeftijd. Het oprichten en
helpen bevorderen van flinke scherpschut-
tersvere.enigingenen niet te vergeten de
invoering van den leerplicht, ziedaar wat
Holland noodig heeft om het weerbaar te
maken. We moeten de paarden Diet achter
den wagen spannen door de jeugdnadat
ze de sshool verlaten heeft, in bandeloosheid
te laten opgroeien.
Niets ontzenuwt meer dan een gevoel van
Ook het onverkwikkelijk gejammer om pro
tectie voor landbouw en nijverheid is een
verschijnsel van verkwijning. 't Is dringend
noodig, dat we een beter stelsel van opvoe
ding gaan huldigen; er moet gevoel van ei
genwaarde en van zelfvertrouwen worden
gevormdenergie worden gekweekt.
Maak het volk weerbaar, want wat de
gevaren van onze tegenwoordige weerloosheid
aangaatde toestand van Europa is gelijk
een condensator met een overgroote hoe
veelheid electriciteit, waarvan de plotselinge
ontlading ieder oogenblik kan plaats grijpen.
En dan zil men zich niet kunnen weren
met de kracht van argumeuteu en oraties,
maar met de kracht van ijzer en staal.
Prachtige voorbeelden hebben wij bij onze
Tranvaalsche stamverwanten kunnen zien
in 80 en 81 bij den vrijheidsoorlog, in 91
bij den inval van Jameson. Voorbeelden
die bewijzen wat een geoefende hand en een
geoefend oog vermogen.
Oefenplicht van den 1 2 tot den 20jarigen
leeftijd Maar zal dat niet het budget van
oorlog bovenmate verhoogen?
itfeen betrekkelijk geringe kosten zal
deze orgaoisarie meebrengen. De. groote
sommennu jaarlijks aan de schutterijen
besteed zullen tot betere, doeleinden kunnen
gebruikt worden. En dan nog, indien men
zich al
troosten
Ontzien rechtgeaarde ouders kosten of
moeiten om hun kind een goede opvoeding
te geven om hun kind te laten leeren, wat
het noodig zal hebben later in den strijd
om het bestaan, oin hun kind toeterusten
met al die bekwaamheden en eigenschappen
die het waardig zullen maken eene waardige
plaats in de maatschappij in te nemen
docli zullen zij niet tegelijkertijdof in de
eerste plaats zorgen, dat zijn lichaam gezond
en sterk en weerbaar is, opdat hij ook in den
waren zin des woords zijn partij kan staan.
En zou de Staat minder mogen doen voor
zijn volk. Mag hij kosten sparen om dat
weerloosheiden ons geloof aan de moge
lijkheid met goed gevolg ons te kunnen
verdedigen is sterk geschokt. Vandaar in
ons land kwijning van wetenschap, kunst,
handel en landbouw. In 1850 waren de
Nederlanders nog het vierde zeevarende volk
van de wereldthans zijn we het negende
in rang voor de stoomvaart en het dertiende
voor de zeilvaart. Zelfs in onze eigen ko
loniën worden en dit levert een ernstig
gevaar op de Nederlandsche firma's over
vleugeld door Duitsche en Engelsche firma's
En dan nog,
eenige financiëele
offers moest ge-
2o. De heer Rovers is een man van woor
den maar ook van daden, want toen in 1881
Transvaal in oorlog kwam, heeft de heer
nds zijn betrekking in den
steek gelaten en is Transvaal gaan helpen
(Applaus).
Daarop richt de voorzitter een hartelijk
woord van dank tot den heer Roversen
spreekt de hoop uit te eeniger tijd nograflals
het genoegen te mogen hebben den heer Ro
vers alhier te zien optreden. (Applaus).
LOONOPZAND.
Concert, op Zondag 29 Januari, aanvang
6 uur precies te geven door „T. A. V. E.
N. U.", (allen werkende leden de»- liedertafel
Oefening en Vermaak van Waalwijk en Be-
zooien), in de zaal van den heer E. van
Hoorn. (Zie programma's).
NIKUWKUIK.
Concert, op Maandag 30 Jan,, aanvang 6
uur, te geven door de liedertafel Oefening
baart Kunst," teo huize van den heer G. de
Bont. (Zie programma's).
kind krachtig en flink te maken voor den
strijd sterk te doen wezen in de struggle
or life.
Zeker, geen staatskapitaal is beter belegd
dan in volks ontwikkeling maar wilt gij niet,
dat straks een ander komt, die gaat strijken
met de vruchten dier ontwikkeling inet de
producten van onzen arbeid zorgt dan te
gelijkertijd voor volks kracht, moreelen phy
sieke kracht.
Wij zeiven wij hebben zware lessen
gehad op dat gebied. Nog geen honderd
jaren is het geleden dat de Franschen als
hongerige roofdieren in ons land vielen, onze
millioenen stalen en onze zonen roofden uit
de huizen hunner ouders.
Ook alleen omdat wij weerloos waren
doch wij hebbe.D niet geleerd! zullen wij ook
niet leeren uit de oorlogen tusschen Japan
en China, tusschen Griekenland en Turkije,
tusschen de Vereenigde Staten en Spanje?
Wees getrouw maar vertrouw niemand.
Waar thans eeDe jeugdige vrouw de kroon
van ons Nederland draagt, en die heerlijke
inhuldigingsdagen, zoo volkomen oprecht, en
welgemeend pas achter ous liggen, laat ons
nu een blijk geven van onzen aanhaukelijk-
heidszinvan onze gehechtheid en trouw
niet door woorden alleen maar ook in daden,
eri dan eerst zullen wij ons schitterend kun
nen handhaven (Groot applaus)!
Dames en Heerenvervolgt spr., is er
ook iemand uwer, die naar aanleiding van
't gesprokene 't woord verlangt zoo niet
dan heb ik de eer in overleg met het Be-
stuvr dezer afdeeling de volgeude motie te
stellen
„De vergadering, met introductie, van
het Departement Langstraat der Maatschappij
tot Nut van 't Algemeengehouden te
Waalwijk op 24 Januari 1899, spreekt het
vertrouwen uit, dat deNederiandsch volks
vertegenwoordiging krachtig zal medewerken
met de Regeering om eene duurzame en
afdoende Regeling onzer levende strijdkrach
ten ten spoedigste tot stand te brengen."
Na een vraag van den heer Ebels en be
antwoording door den Rovers wordt deze
motie door zitten en opstaan, met 5 stemmen
tegen, aangenomen. (Applaus).
De voorzitter acht zich verplicht de ver
gadering een paar raededeelingen te doen
lo. Dat de heer Rovers geheel „gratis"
is opgetredenomdat hem de zaak te heilig
is. (Applaus).
WAALWIJK, 28 Jan. 1899.
Het verbouwde Schoolgebouw.
Het aantal fiaaie gebouwen waarop onze
gemeente roemen kan, staat weder met een
vermeerderd te worden.
Het gebouw namelijk der openbare school
voor lager en meer uitgebreid onderwijs zal
eerlang verbouwd worden door het aanbren
gen eener verdieping. Het gebouw zooals
het nu is, maakt reeds lang geen slecht figuur
naast de verschillende andere gemeente-ge
bouwen in de Stationsstraat, maar, als wij
mogen afgaan op het nieuwe plan, dan
zal dat een werkelijk sieraad voor genoemde
stiaat worden.
De nieuwe school zal natuurlijk ingericht
worden naar deeischen des lijds en voorzien
zijn van de nieuwste vindingen op dit gebied.
De lokalen zullen verwarmd wórden door een
centraal verwarmingstoestel; er zullen veilig
heidsirappen en bliksemafleiders worden aan
gebracht, in een woord, 't zal voldoen aan
alle redelijke eischen, en, zooals we zeiden
een sieraad zijn voor de gemeente. Wij
wenschen het gemeentebestuur het beste suc
ces bi; de uitvoering
Richard IIol cn de Liedertafel.
Als een bewijs zijner groote tevredenheid 1
en een blijvende herinnering aan zijn bezoek
aan Waalwijks Liedertafel heeft de heer
Richard Hol een drietal koren van zijn hand,
begeleid van een vleiend schrijven, aan Oefe
ning en Vermaak en haren directeur Frans
de Coitie geoffreerd.
Onderwijzers vergadering.
Zondagnamiddag zal de afdeeling Waalwijk
van het Ned. Ond. Gen. een vergadering
houden op de zaal Musis Sacrum
Onder meer is aan de orde het vei kiezen
van een vast Bestuur.
Mishandeling.
Voor de arrondissements - rechtbank te
's Hertogenbosch stond Donderdag terecht
C. R. 20 jaar, schoenmaker alhier, beklaagd
van in den nacht van 5 op 6 December 1898
alhier zekeren G. C. H. opzettelijk met een
hakmes op de rechterhand geslagen en zeer
ernstig te hebben verwond.
Het O. M. eischte een gevangenisstraf voor
den tijd van twee jareu.
De minister van marine.
De Minister van Marine, vice-admiraal jhr.
RofiU, Hie zijn woning vólkomen wel had
verlaten, werd, zich naar zijn departement
begevende, op den Schenkweg plotseling
ongesteld en geraakte buiten kennis.
In dien toestand werd hij in een huis in
de nabijheid opgenomen en later, nadat hem
daar met de meeste zorg de eerste hulp was
verleend en de familie was gewaarschuwd
pe»- rijtuig naar zijn woonhuis in de nabi
gelegen v. d. Boschstraat overgebracht.
De minister was tot laat in den avond ii
bevvusteloozen toestand. De afgeloopen nach
was rustig en tegen den ochtend waren e
teekenen, dat het bewustzijn en de spraal
terugkwamen.
Nader vernemen wij, dat de toestand vai
den minister, de omstandigheden in aanmer
king genomen, bevredigend was.
Wij vernemen, dat naar alle waarschijn
lijkheid zeer spoedig de minister van oorlog
luitenant- generaal Eland, zal worden belas
met de tijdelijke waarneming van het behee
van het departement van marine gedurendi
de ongesteldheid van den minister jhr. Röell
