Nummer 58.
Zondag 23 Juli 1899.
Tweede Blad.
Staatkundig overzicht.
Spanje.
BUITENLAND.
Duitschland.
Italië.
Rusland.
Turkije.
Frankrijk.
Montenegro.
Amerika.
I
i» .ra.raaaHPwretK. «Araasaranroa
Op tveg naar liet einde der Engelscli—Trans-
vaalsche crisis.
Dank zij der tegemoetkoming aan, zooai
niet algeheele en onvoorwaardelijke vervulling
van de door den Engelschen regeeringxom-
missaris voor Zuid-Afrika, sir Alfred Milner,
namens zijn regeering in de samenkomst
tusschen hem en den president der Zuidafri-
kaansche Republiek ie Bloemfontein geformu
leerde eischen, heelt de president van Trans
vaal en heeft met hem de Volksraad, die
'zijn sanctie heelt gegeven aan de concessie»
tegenover Engeland, de voldoening als eerste
resultaat van hun doen te kunnen constateeren
een heuglijke ontspanning, een verblijdende
kalmeering, een verbeteiing van de stemming
ter beurze en een waarlijk opvallende
kentering in de toongevende organen van 't
Vereenigde Koninkrijk met den Times aan
liet hoofd!
't Is waar, uien is in Engeland dankbaar
maar niet voldaan: het heet zelfs alweer dat
het in den ministerraad van Dinsdag wel pais
en vree was, dank zij den invloed van den
premier, die Üëlfs allen twijfel aan den vrede
ophief door zijn onomwonden vérklaringen
doch dat door de heeren ministers besloten
werd den oorspronkëlijken eisch van vijf jaren
verblijf ter verkrijging van het volledige
kiesrecht in Transvaal te handhaven dat
verder we-d goedgevonden de militaire
voorzorgsmaatregelen door te zeiten en dat
de onderhandelingen niet meer zuilen gevoerd
worden door den min. van koloniën Joseph
Chamberlain alleen, doch door hel geheele
kabinet wat een en ander moet worden
toegeschreven aan een telegrafisch be-icht
van den Napoleon van Zuid-Afrika gehëeten
Cecil Rhodes, volgens hetwelk uit de stemming
in Kaapkolonie valt op te maken, dat een
samensmelting van de volkeren van Zuid-
Afrika onder Bi itsch gezag onmogelijk is.
Oüdèrtüsschen is in Afrika's zuidelijk deel
de stemming enorm verbeterd aan den oorlog
gelooft riién niet zoo heel zéker meer en men
betoogt, dat Gröot-Brittannië wel niet zoo
dwaas zal wezen om een oorlog 'e beginnen
naar aanleiding van een'zoo gering verschil
tusschen de oorspronkelijk van Londen uit
gefoi muieerde eischen en de door Transvaal
nu grootmoediglijk aangeboden concession,
welke niet zoo heel veel verschillen.
De eerste alinea van artikel vier der
kieswet, zóóals die in behandeling is genomen
door dén Transvaalschen Volksraad, luidde
aldüs:
„Ieder persoon, die zich vóór de inwer
kingtreding van deze wel in de Zuidafri-
kaansche Republiek metterwoon heelt g'eves
tigd, zal bij voldoening aan de voorwaarden
van art. 1 brieven van naturalisatie met hel
volle stemrecht kunnen verkrijgen na afloop
van 9 jaren na zijne vestiging of 5 jaren na
de inwerkingtreding dezer wet. mits in dit
laatste geval een tijdperk van niet minder
dan 7 jaren zal verstrekeu zijn sedert 'zijne
vestiging".
Nu zal in het vervolg zeven jaren gevestigd
zijn in Transvaal, van wanneer ook gerekend,
voldoende zijn om een vreemdeling het
kiesrecht te bezorgen. Sir A. Milner had
voorgesteld een inwoning gedurende vijfjaar.
De volksraad heeft nog eenige artikelen
van het kiësrechtóutwerp aangenomen zonder
wijzigingen van bet eekenis en het heette te
Pretoria, dat er tusschen de Tranvaalsche
regeering en de dynamietmaalschappij, eeu
overeenkomst was gesloten om hef monopolie
in te trekken, en dat de overeenkomst binnen
kort aan den Volksraad zal worden voorge
iegd.
In afwachting van een definitief antwoord
der Engelsche regeering, die, zoo zij voor 't
oogenblik aan al vrede tnocht willen nemen
met het door de Transvaalsche regeering
aangebödehe, toch wel weer spoedig, als het
in haar kraam te pas komt, een nieuw
verlanglijstje naar Pretoria zal dirigecren,
houdt men zich te Londen bezig met de
geruchten, 'dat Duitschland toch heusch aan
Rusland en Frankrijk zou hébben voorgesteld
een gemeenschappelijk optreden tegenover de
Britsclie regeering, om deze te bewegen tot
aanneming van het scheidsgerecht, alvorens
de oorlog zou wordeu verklaard aan Trans
vaal.
Terwijl de Times dc meening uitsprak dat
de crisis als geëindigd mag worden beschouwd
en de Daily Telegraph en Daily Graphic aan
de verkregen concessies groot gewicht hecht
ten, meenden de Morning Post en de Standard
dat als het onderscheid tusschen negen en
zeven jaar van niet zoo veel beteekenis is,
ook de verandering van het tijdperk van
zeven jaar op vijf jaar door Kruger kon
worden toegestaan. De Standard-correspon
dent te Johannesburg meldde clat de regeering
van Transvaal van plan is het dynamiet—
monopolie te verbreken, zoodra de kieswet
is aangenomen. Verder zou ecu wetsontwerp
worden aan de orde gesteld, volgens hetwelk
Johannesburg vier zetels zou krijgen en de
audere goudvelden vijf zetels, in 't geheel
negen zetels in een Raad van acht en twintig
leden. Wat hiervan aan moge zijn, zegt de
Standard, in elk geval is de wijziging in de
kiesrechiwet een aanzienlijke concessie. Zij
is tegelijkertijd een erkenning en rechtvaai
ciiging van de wijze van handelen, die de
Engelsche Regeering tegenover Transvaal
heefi gemeend te moeten volgen. In weinige
weken heeft president Kruger het mogelijk
gevonden, om het tijdperk van twaalf jaar
tot zeven te verminderen. Wij behoeven niet
te wanhopen, dat wij hem er eventueel van
kunnen overtuigen, dat de periode niet meer
dan vijf zou zijn. Dit is de periode, door
Milner als het ^onafwijsbaar minimum,,
betiteld en daaraan moeten wij vastho iden.
kunnen voltooien. Thans is reeds voor ruim
een millioen ingeschreven.
Graaf Almenas heeft in den Spaanschen
Senaat een deerniswekkende beschrijving ge
geven van den vreeselijken toestand, waarin
zich de Spaansche gevangenen op de Philip-
pijnen bevinden Hij beschuldigde de regeering
dat zij niet genoeg deed, o.n hun invrijheid
stelling te verkrijgen, terwijl hij het gedrag
laakte van de Amerikanen, die, in weerwil
van de bepalingen van liet vredesverdrag van
Parijs, hun verplichting, om den gevangenen
de vrijheid weer te geven, niet zijn nagekomen.
De minister-president Silvela antwoordde, dat
de regeering zich nog steeds bezig houdt mei
hun bevrijding, doch dat te Washington is
verklaard, dat alle door Spanie in deze
richting voorgestelde stappen in strijd zijn
met de belangen der Amerikanen.
Voor Japan is deze week een nieuw tijd
perk begonnen; sedert 17 Juli 1899 is de
ontvoogding van Japan, de opneming van het
land in de rij der mogendheden, een feit. Op
dien datum tóch hebben de tractaten, waarbij
de mogendheden hadden bedongen, dat
hunne onderdanen in Japan niet onder Ja—
pansch recht vielen, maar door eigen rechiers
naar de wetten van hun moederland zouden
worden berecht, opgehouden te werken. Een
Franschman, een Engelschman, een Düitscher
valt nu in Japan onder Japansch recht, zoo
als hij in Italië naar Italiaansch en in Rus
land naar Russisch recht wordt geoordeeld.
Deze omkeering is zeer snel in haar werk
gegaan. Men weet, dit Japan nog slechts
kort voor vreemdelingen openstaat; eerst
sedert Maandag zelfs mógen vreemdelingen
in het heele land overal komen en wanen en
handeldrijven. In 1857, toen Japan zijti eerste
verdragen sloot met vreemde mogendheden,
die met ons land in de 17de eeuw niet
meegerekend werd het als een heidensch
land beschouwd, dat leven en eigendom van
christenen niet behoorlijk kon beschermen.
Maar Japan heeft zich zoo snel ontwikkeld
dat 25 jaar geleden reeds onderhandelingen
over wijzigingen in den rechtstoestand van
vreemdelingen werden begonnen.
De overgangstoestand is van groot voordeel
geweest voor het land. Want hadden vreem
delingen van den aanvang af zich moeten
onderwerpen aan Japansch recht en Japansche
rechtspraak, zeker zouden conflicten niet zijn
uitgebleven. Eu bovendien is die uitzonde
ringstoestand, die den Japanners een doorn
in het oog was, een sterke prikkel voor hen
geweest om hun récht en rechtspraak te
verbeteren en te hervormen. Toen zou hel
niet mogelijk zijn geweest in eens behoorlijke
moderne wetten te krijgen en magistraten
om ze toe te passen 'langzamerhand is dat
gelukt.
In 1882 eerst, daarna in 1888 deed Japan
poaingen om verandering in den toestand
der vreemdelingen te brengen. Toen werden
nog concessies aangeboden, bijv. dat in de
Japansche rechtbanken genoeg buitenlandsche
rechtsgeleerden zouden zitten om een vreem
deling die recht zocht, te waarborgen, dat
de meerderheid der rechters, die over zijn
zaak zouden oordeelen, uit niet-Japanners
bestond dat buitenlandsche gevangenen op
speciale manier zouden worden behandeld,
enz. Maar beide malen werden door het af
treden van den Japanschei) minister vaD
Buitenlandsche Zaken de onderhandelingen
afgebroken. Kwaad heeft dit echter niet
gedaan. Die tractaten met speciale voorwaar
den voor buitenlanders zouden allicht tot
wrijving hebben aanleiding gegeven.
Nu is Japan zoover, dat geen mogendheid
meer bezwaar er tegen kan maken, haar
onderdanen onder Japansche wet te stellen.
Trouwens de statistieken bewijzen, dat zij
niet bevreesd behoeven te zijn voor bevoor
deeling van Japanners. In de 106 zaken,
Lusschen vreemde eischers en Japansche
gedaagden, die reeds verleden jaar door
Japansche rechtbanken zijn behandeld, kregen
de vreemdelingen in 36, de Japanners in 20
zaken gelijk, terwijl de overige, gedeeltelijk
door tusschenkomst der rechters, geschikt
werden.
De vai van de keizerin in de bergen bij
Barholomoa., waar zij op eene na'tte plank
uitgleed, heeft alleen tengevolge gehad, dat
haar dijbeen eeuigszins is opgezwollen. Met
eenige dagen rust zal zij er at zijn.
Diie dochters van een grondbezitter te
Saalfeld ia Oost-Pruisen waren nabij het dorp
in eeu meer aan het zwemmen, toen de
jongste plotseling zonk en haar beide zusters,
die haar trachtten te redden, medetrok. Den
vader, die te hulp snelde, gelukte het, het
oudste en het jongste meisje te redden. Bij
zijn pogingen, ook de tweede dochter aan
den kant te brengen, verdronk hij met haar.
Een hevige aardbeving heeft gistermiddag
veel schrik veroorzaakt, doch tot nog toe is
geen enkel persoonlijk ongeluk gesignaleerd.
Te Rome werd slechts een in aanbouwzijnd
huis beschadigd. In de gevangenis te Rcgina
Coeli sloegen de gedetineerden aan het muiten,
maar de rust werd spoedig hersteld. Op
verscheidene plaatsen in de provincie werden
huizen en kerken meer of minder ernstig
beschadigd. Diie schokken werden met korte
tusschenpoozen waargenomen, 's Morgens te
8 uur wierp de Etna op Sicilië een dikkeD
zandregen en veel rook uit.
De teraardebes'elling van den grootvorst-
troonopvolger van Rusland, zal waarschijnlijk
plaats vinden 28 Juli a. s.
Het heet, dat de luitenant ter zee Bois
mann, die aan den troonopvolger was toege
voegd. zich door een pistoolschot van het le
ven beroofd heeft, omdat hij in strijd met zijn
instructie, den grootvorst alleen heeft gelaten
en dus indirect schuld draagt aan diens dood
ingevolge een ongeval met zijn motordrie
wieler.
Het blad La Croix heeft eeu maand ge
leden een inschrijving geopend met het doel,
een bedrag van 400.000 francs bijeen te
krijgen, om de basiliek van Montmartre te
Haardnekkig blijft men uit Konslantinopel
melden, dat de sultan aan herseuszwakte lijdt
en dat de Jong-Turken voornemens zijn, een
uiterste poging te wagen, om hem van den
troon te stooten en te vervangen door zijn
broeder Mahommed Rechad. Reeds moeten
vier officiereu van de lijfwacht in de gevange
nis geworpen zijn onder beschuldiging van
opruiing van de troepen tot een aanval op
Yildiz Kiosk.
Het Macedonische comité te Sofia heeft
een inschrijving geopend voor de patriotische
leening van 30.000 fr. Het heeft daartoe een
manifest uitgevaardigd, waarin het heet, dat
geld niet alleen de ziel is van den oorlog, maar
nog meer die van de revolutie. Een opstand
zonder schietvoorraad en geweren moet
mislukken.
Iluwclijk van den erfprins Danilo.
Den 27en Juli zal het huwelijk van den
erfprins Danilo van Montenegro met prinses
Jutta van Mecklenburg-Strelitz plechtig in
Cetinje gesloten worden, maar de feestelijk
heden nemen reeds den 23en Juli een aan
vang, en wel van het oogenblik dat de prinses
den bodem van haar nieuw vaderland zal
betreden. Dit zal in de havenplaats Antivari
geschieden, waar de bruid door haar aan
staanden zwager prins Mirko en de aanzien
lijken des lands zal begroet worden. Eenige
uren na haar aankomst zal zij tot het
grieksche geloof overgaan en daarbij haar
Duitschen naam Jutta ruilen voor dien van
Milica. Antivari is hoofdzakelijk door roora-
sche Albaueezen bevolkt, er is geen grieksche
kerk en een particulier huis zal daarom tot
grieksche kapel wordeu gewijd.
De reis naar Cetinje gaat gewoonlijk over
Cattaro de straatweg daarheen is voortref
felijk, en de tocht naar de hoofdstad
makkelijk. Maar Cattaro is Oostenrijksch, en
een andere plaats tot ontvangst ligt niet aan
dien straatweg, zoodat de keus op het 600
inwoners tellende Antivari viel, ofschoon er
tusschen die stad en Cetinje geen rijweg
bestaat, en de prinses op een muilezel de
reis door het gebergte langs kloven en spleten
zal moeten afleggen.
Den 26en Juli zal zij haar intocht doen in
het 1500 inwoners tellende Cetioje en daar
door haar aanstaande schoonouders, de
Duitsche en Russische bloedverwanten, den
prins eu de prinses van Napels ontvangen
worden. Natuurlijk zal zij iu triomf worden
ingehaald, en om aan de feesten meer kleur
bij te zetten, heeft de Vorst alle aanzienlijke
families des lands in Cetinje uitgenoodigd.
Dat men voor een vroolijken en gunstigen
eersten indruk wil zorgen, is goed gezien,
want het nietige en kleine Cetinje maakt op
de kale, door hemelhooge rotsen omgeven
vlakte een doodmelankolieken indruk, en de
bruid zal niets zoozeer missen als de prachtige
beukenbosschen en het sappige groen van
haar Mecklcnburgsch vaderland. Iu Cetinje
is een flinke boom even zeldzaam als een
paard in Venetië. Met de gewassen in den
kleinen stadstuin had ik indertijd medelijden;
die schenen in dien steenachtigen grond
maar niet te kunnen aarden". Er is heel
weinig landbouw, want de grond is zoo
onvruchtbaar, dat eeu groot deel der levens
behoeften nog uit het buitenland moet
aangevoerd worden. Eerst na den jongsten
oorlog kreeg het vorstendom bebouwbaren
grond in de districten van Antivari eu
Podgorica.
De Vorst is natuurlijk het middelpunt van
het landje. Hij is autocraat, regeert als een
aartsvader zonder eenig ceremonieel en gaat
met zijn onderdanen vrij en frank om, direct
en zonder tusschenpersouen. Vroeger moet
dit verkeer tusschen Vorst en landskinderen
nog ongegeneerder geweest z:jn, maar door
de huwelijken met de Europeesche vorsten
huizen is daarin verandering gekomen,
's Vorsten woonhuis is zeer eenvoudig, het
heeft acht ramen iu het front en is een
verdieping hoog. Merkwaardig is nog een
toren, op wiens trans vroeger de koppen der
verslagen Turken werden tentoongesteld, en
het klooster Biljar met de vorstelijke fami
liegraven. Tc zien is in Cetitije niets dan de
bergen en de mensclien. Maar vooral de
laatsten zijn het aankijken wel waard. Een
prachtig ras. De man in zijn schilderachtig
nationaal kostuum en deu gordel vol wapens
maakt den indruk van een roover uit Italië.
Bij het huwelijk zullen de prins van Napels
en grootvorst Konstautiju getuigen van de
bruid wezen. De feesten zullen bestaan in
nationale en muzikale opvoeringen en in een
uitstapje naar Podgorica.
De Koning van Italië heeft een zeer
practisch cadeau aan het jonge paar gegeven,
namelijk een stel prachtige rijpaarden.
Een werkstaking van het personeel der
tramway's te Brooklyn heeft aanleiding ge
geven tot ernstige troebelen. De stakers lieten
een tramwagen derailleerer. en verwondden
een stoker en een agent van politie. De politie
loste revolverschoten in de lucht, waardoor
de menigte uiteen stoof, Gistermorgen heeft
men getracht met dynamiet een paar pijlers
van den luchtspoorweg in de lucht te laten
spriügen de aanslag wordt den stakers ten
laste gelegd. Vele menschen zijn gekwetst.
Iedere tramwagen in de Tweede Avenue werd
door een volksmenigte, die uit mannen,
vrouwen en kindereu bestond, met steenen
geworpen ook uit de vensters en van de
daken gooide men allerlei werptuig. De
oproerliugen versperden de straten, en op
vele punten werden zij handgemeen met de
600 man sterke politie die de lijn bewaakte.
Verscheiden agenten zijn met been- of
schedelbreuken naar het hospitaal gebracht
en ook veel reizigers zijn geducht toegetakeld.
De voornaamste correspondenten van
Amerikaansche bladen te Manilla, hebben per
post een telegram naar Hongkong gezonden,
dat vandaar naar New-York geseind is en een
formeele aanklacht bevat tegen generaal Otis,
den bevelhebber van de troepen der Veree
nigde Staten op de Philippijoen.
Zij verklaren, dat de officieele rapporten
van deu generalen staf over de gevechten met
de opstandelingen geheel verkeerd zijn.
Generaal Otis heeft onbelangrijke schermut
selingen tot groote overwinningen verheven
hij overdreef de demoralisatie onder de
opstandelingen en verzweeg het groote aantal
