Nummer 51.
Donderdag' 28 Juni 1900.
23e Jaargang.
Toegewijd een Hendei, Industrie en QemeentebeBengen.
ANTOON TXELEN,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond,
ibonne m e n t s p r ij s per 3 maanden 1 0.75.
Franco per post door het geheele, rijk t 0.90.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
Advertentie^ 1*7 regels f 0.00 daarboven 3 cent per regel, groot e
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden Smaal berekend Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeehge contracten
gesloten, lteclaims 15 cent per regel.
Zij, die zich voor het volgend
kwartaal op dit blad abonneeren,
ontvangen de nog deze maand verschijnende
nummers GRATIS.
UITTREKSEL uit het verslag der kamer van
koophandel en fabrieken te "Waalvtijk.
Verrolg).
Leerlooierijen.
Het jaar 1899 was evenmin als zijn voorganger gun-
stio- voor de leerlooierijen. De reeds jaren geuite klacht,
n r dat de huiden en looistoffen veel te duur waren
in betrekking tot de lederprijzen, werd ook gedurende
het o-eheele verloop van 1899 luide vernomen. Was
die klacht minder van toepassing op de looiers van
licht zoolleer en zoogenaamde bijsoorten, voor de looie-
riien van zwaar zoolleer gold zij meer dan ooit. De
zware huiden bleven in dc eerste helft des jaars gere
geld duur en konden onmogelijk tot groote mkoopen
uitlokken. In de tweede helft des jaars liepen vooral
ten o-evolge van den oorlog tusschen Engeland en
Transvaal de prijzen der huiden voortdurend omhoog,
totdat zij weldra 20»/o boven het gewone niveau ston
den Meer dan ooit was het nu een gebiedende eisch
geworden, om aan de onbillijke verhouding tusschen
huiden en leder een einde te maken en de looierijen
voor een dreigenden ondergang te behoeden.
Op 28 December had te 's Hertogenbosch, onder
presidium van den heer Timmermans, voorzitter dei-
Kamer van Koophandel en 1'abrieken alhier, ecnc bij
eenkomst plaats van een groot aantal leerlooiers, met
het doel maatregelen te nemen, teneinde tot eene ge-
wenschte verhooging der lederprijzen te komen. De
daarop volgende Algemeene Vergadering van leerlooi
ers en lederhandelaars, eveneens gehouden te s Bosch,
werd door ruim driehonderd belangstellenden uit alle
oorden des lands bijgewoond. Met eene merkwaardige
eensgezindheid in zulk eene talrijke vergadering, werd
na een zeer kort debat, eenstemmig aangenomen, de
gemiddelde najaarsprijzen van 1899 te verhoogen me
15% voor de soorten zool- en overleder, die destijc
65 cent of minder golden, per 7 a Kilo, met 10/0 voor
de duurdere soorten en 5°/o voor het paardenleder.
Eene groote kracht ging van deze vergadering uit.
Opnieuw werd ten duidelijkste bewezen, hoe slechts door
eendrachtige samenwerking verbetering tot stand kan
komen en hoe gewenscht een bond of vereeniging van
Nederlandsche Leerlooiers en Lederhandelaars zou zijn.
Deze laatste wensch zou ook op die vergadering nog
in vervulling gaan en wel op initiatief van den Vice-
President der Commissie, den heer D. C Lans te
Delft. Met groote geestdrift sloten zich reeds 2oO le
den direct tot zulk een bond aan.
De o-eringe winsten, waarmede de looierijen zich jaren
lan<>- moesten tevreden stellen, deden bij eenige ener
gieke ingezetenen het plan rijpen, om eene stoomleer-
looierij op te richten, zooals wij reeds in ons vorig ver-
sla" mededeelden. Twee dergelijke inrichtingen zijn
thans in volle werking en het doet ons een bijzonder
<renoe"en, te kunnen melden, dat beide zich in zulk
een bfoei en voorspoed mogen verheugen, dat nu reeds,
na een bestaan van nauwelijks een jaar, uitbreiding der
fabrieken noodzakelijk blijkt.
Op de Stoomleerlooierij der firma van Iersel, ïtlox
Co worden 300 stuks huiden, bestaande uit alle
soorten, zoo buitenlandsche als inlandsche, droge en
gezouten, geregeld per week verwerkt Van verschil-
lende bevoegde zijden verneemt men, dat het daar ver
vaardigde leder van uitmuntende kwaliteit is, en den
toets met het beste vache-leder van het buitenland
glansrijk kan doorstaan: dat het zich evengoed leent
voor hand- als fabriekswerk, en de firma dan ook met
bepaald succes den invoer van het buitenland bestrijdt.
Op de fabriek der heeren Gragtmans en Wiesman
had men aanvankelijk nog al met moeilijkheden te kam
pen als hardheid van het water en ongeoefendheid
van' den werkman. Thans, nu deze euvels verholpen
zijn, marcheert de inrichting volkomen naar wensch.
Verscheidene proeven hebben bewezen, dat het aldaar-
gefabriceerde leder, het naar oud systeem gelooide al
thans van sommige doeleinden in kwaliteit nog overtieft.
Sinds eenigen tijd worden daar ook croupons voor
riemleer gelooid, welke zeer geroemd worden, daar zij
bij vast looisel toch uitmunten door souplesse en soli-
diteit. De wekelijksche productie, welke nu reeds 200
stuks bedraagt, zal na de vergrooting der inrichting nog
aanmerkelijk vermeerderen. De bekende, voorname,
oude gerenomeerde zoolleerlooierijen alhier met eenige
wijziging, doch in hoofdzaak nog volgens het oude so-
liede looisysteem hadden geen reden tot klagen en zij
zien niet met leede oogen, dat sommige hunner colle
ga's hunne looierijen machinaal hebb ;n ingericht. De
concurrentie is daardoor in hooge mate verminderd.
Hun roem is overigens zoodanig gevestigd en hunne
clientèle vast en gehecht aan het fabrikaat, dat zij ook
voortdurend hunne jaarlijksche productie kunnen uit
breiden.
Ondanks de zware concurrentie van het buitenland,
schijnen de zoolleerlooierijen op kleine schaal en die
nog gedeeltelijk werken volgens oud systeem, toch ook
nog vertrouwen in de toekomst te bezitten, getuige de
aanbouw van enkele nieuwe.
Wellicht breekt ook voor deze een beter tijdperk aan,
wanneer het invoerrecht op gefabriceerd leder bedui
dend verhoogd zal zijn en het met looistoffen overtol
lig zwaar gemaakte Noord-Duitsche zoolleer buiten on
ze grenzen gehouden kan worden.
In de looierijen van paardenleder was de toestand in
1899 vrij wel gelijk aan dien van het vorige jaar. In
de prijsverhoogingen, welke de runderhuiden en vellen
in het najaar alïerwege bekwamen, mochten de paar
denhuiden niet deelen. Van f 10.50 a f 11.50 in 189o
konden deze tot in 1899 niet hooger brengen dan tot
-f 11.50 a f 12.50, alzoo geen noemenswaardige vermeer-
dering.
Op de Algemeene Vergadering werd dan ook beslo
ten, gelijk reeds gemeld, den prijs van dit leder met
slechts 5% te verhoogen.
Evenals vorig jaar bleef de vraag naar artikelen van
stuitenleer voor het binnenland ongeveer dezelfde. oor
het buitenland was zij weer iets minder. De prijzen
van deze artikelen varieerden dan ook weinig en ble
ven, zonder de gestelde 5° 'o 'in rekening te brengen,
nagenoeg gelijk aan die van 1898.
Fabrieken, Inrichtingen van Industrieelen
aard, Magazijnen, Winkels, enz.
De toestand der lijmfabnek was in 1899 niet zeei
gunstig te noemen. Het lijmvlecsch moest duurder
worden ingekocht, terwijl de prijzen van den lijm nog
omlaag liepen. Hoofdzakelijk moet die prijsverminde
ring- worden toegeschreven aan de goedkoope notee-
ringen van beenderlijm, die zoowel door buitenlandsche-
als inlandsche fabrikanten in groote hoeveelheden werd
aangevoerd. Betrok in vorige jaren het Buitenland hier
zeer veel lijm, thans bood het zelf een groot quantum
te koop aan, zoodat de markt weldra overvoeid was,
een reductie op den prijs niet kon uitblijven en con
cessies gedaan moesten worden, wilde men zijn gewo
nen omzet blijven behouden.
De zeepziederij werkte met gunstiger succes. Zij had
iet geheele jaar volop werk, terwijl de zeeppoederfa-
briek, dank zij de voortreffelijke kwaliteit van het fabri
kaat, haar debiet met den dag zag toenemen.
De azijnmaker ij bleef op denzelfden voet van voor
heen.
Ook in de hier gevestigde koffiebranderij kwam geen
noemenswaardige verandering.
Onze stoom- en windmolens hadden het heele jaar
druk werk. De nieuwe, daar gevestigde stoommachi
nes, voldoen uitstekend, zoodat, bij volkomen stilte, het
werk nog kan worden voortgezet.
De van ouds bekende bierbrouwerij, de Witte Klok-S
mag zich nog altijd in groote afleveringen verheugen.
De^vele, hier'gevestigde bierbottelaars doen haar voor
zeker zware concurrentie aan, doch de kwaliteit harer
bieren is zoo goed, dat velen het boven ingevoerde
soorten blijven prefereeren.
Te oordeelen naar het steeds vermeerderend getal
handelaars in limonades, spuitwaters en vruchtenwijnen,
schijnen ook deze vrij goede zaken te maken.
De eveneens van ouds bekende tabaks- en snuijker-
verij, met bijbehoorende sigarenfabriek, kan nog altijd
op groote leveranties bogen. Moge het fabrikaat mis
schien in sierlijkheid iets bij dat van andere, dergelijke
inrichtingen achterstaan, de kwaliteit echter is zoo uit
muntend, dat van heinde en verre nog steeds bestel
lingen gedaan worden.
De hief gevestigde filiale der Singer-Maatschappij
alsmede de depóthouders van andere soorten naai- en
stikmachines hadden reden tot tevredenheid. De inrich
ting en de soliditeit der verschillende machines zijn van
dien aard, dat zij der volmaking nabij schijnen te
komen.
Hetzelfde kan gezegd worden van de depothouders
van velocipedes. Daar een velocipède zoo langzamer
hand gemeen goed is geworden, breidt zich de handel
hierin nog steeds uit. Ook alle reparatiën, kunnen hier
gedaan worden, terwijl men zich tegen concurreerenden
prijs de benoodigde onderdeelen der rijwielen kan aan
schaffen. li*
De smeden en koperslagers hadden het geheele jaar
door veel bestellingen, zoo van buiten als uit de ge
meente zelve.
Hetzelfde kan gezegd worden van de goud- en zil
versmeden. De prachtige winkels in gouden-en zilveren
artikelen, doen vermoeden, dat zij uitstekende zaken
maken.
In klokken, pendules, horloges enz. is de concurren
tie allengs zeer groot geworden. Toch klagen de han
delaars niet en geven zij steeds grootere uitbreidingen
aan hun winkels en magazijnen.
Van beteekenis is ook de handel in meubelen en
aanverwante artikelen. Veel wordt hier door buiten
lieden gekocht. Tot dusverre verkocht men alleen of
hoofdzakelijk elders gefabriceerde meubelen, thans ech
ter kan men ook in onze gemeente meubelen van al
lerlei soort en genre laten vervaardigen.
Door de talrijke burger- en arbeiderswoningen, die
in 1899 werden gebouwd, het uitbreiden van fabrieken,
het vergrooten der openbare school, enz. hadden de
talrijke, hier gevestigde timmerlieden, metselaars, behan
gers, verwers, opzichters enz. druk werk. Wegens den
ophanden aanbouw van nieuwe woningen en fabrieken
zal het hun ook dit jaar niet aan werk ontbreken. Dc
bazen in genoemde vakken hebben hun loonstandaard
van 15 op 18 cent per uur gebracht.
De confectiehuizen van heeren- en dameskleeding,
mochten zich als vorige jaren, weer in grooten omzet
verheugen.
Wegens den aanhoudend stijgenden prijs der grond
stoffen, zagen zij zich verplicht, den prijs hunner arti
kelen met eenige percenten te verhoogen. Van zooge
naamde marktgoederen wordt steeds minder genomen.
Al meer en meer begint het publiek te begrijpen, dat
de duurste stoffen gewoonlijk in het gebruik de goed
koopste blijken. Ook de magazijnhouders van mode
artikelen en galanteriën hadden geen reden tot klagen.
Daar ieder er kan vinden, wat van zijn gading is, wor
den de inkoopen dezer artikelen buiten de gemeente
langzamerhand zeldzamer.
De boek- en courantdrukkerijen met hun aanverwan
ten handel in boeken, papier, kantoor- en schoolbe-
hoeften, hadden reden tot tevredenheid. In den boek
en papierhandel is in de laatste jaren nogal beduiden
de concurrentie gekomen.
De slagers van rund- en varkensvleesch krijgen ieder
jaar al grootere leveranties, hetgeen blijkt uit de tel
ken jare stijgende opbrengst van den accijns op het
geslacht. Het vee was niet zoo goedkoop als in 1898, de
kalveren steeds zeer duur. Er mag gezegd worden, dat
over het geheel puik vee geslacht wordt. De vette
varkens bleven vrij wel aan den ouden prijs. De ex
portslagerij van konijnen in Baardwijk had ook eei
een groot debiet. Tusschen de 25.000 a 30.000 konij
nen werden geslacht en meest naar Engeland vei zon
den. Wegens ziekte onder de konijnen waren zij over
het geheel zeer duur. Talrijke personen uit den werk
mansstand verdienen met de konijnenfokkerij een aar
dig sommetje.
De hier bestaande boom- bloem- en groentenkwee-
kerij krijgt ieder jaar al grootere leveranties. Geen en
kel middel, dat tot verbetering van den grond of van
de gewassen zou kunnen bijdragen, wfördt door den
eigenaar onbeproefd gelaten. Het gure voorjaarsweder
was voor de teelt niet erg gunstig.
Ook in Besoijen is eene dergelijke inrichting thans
aangelegd.
De talrijke brood- en koekbakkerijen hadden hun ge-
regelden omzet. Op dit gebied is de concurrentie zeer
groot.
Daar de graanprijzen het geheele jaar door nagenoeg
dezelfde bleven, werden ook de broodprijzen niet ver
hoogd.
Ook de banketbakkers met hun handel in fijne co
mestibles, werkten op den ouden voet. Het buitenland
schijnt hen in den laatsten tijd nogal concurrentie aan
te doen. Engeland vooral voert tegenwoordig veel
fijne banketsoorten en suikerwerken in.
De winkeliers in vele andere artikelen hadden, voor
zoover wij van hen mochten vernemen, nog al debiet.
Slechts van enkelen vernamen wij minder goede re
sultaten aangaande hun bedrijf
open vlam, zoodat de publieke ver
lichting weer aanzienlijk verbeterd is.
Het totaal gasverbruik voor de open-
■bare verlichting bedroeg 17704 Ms
tegen 19110 Ms in het vorige jaar,
alzoo een minder verbruik van 1560
M3 bij een meerderen brandingstijd
van 87847s uur.
Met de gemeente Besoijen werden
onderhandelingen geopend over de
installatie van gasgloeilicht, doch
deze zijn afgebroken door de hoog&^-
installatiekosten. Voor de publieke
verlichting aldaar, bestaande uit 12
lantaarns, werden geleverd 2210 M8
gas tegen 1955 M3 in 189S.
Verder werden geleverd voor par
ticulier gebruik, bij gelegenheid der
kermis en voor muntgasmeters 80930
M3 tegen 72830 M8 in 1898.
Verkocht werden aan grove, ge
klopte of fijne cokes 395972 H. L.
tegen 31067a H. L. in 1898.
De verkoop van koolteer en amo-
niacwater was dit jaar zeer onbedui
dend, daar tengevolge der geringe
teerprijzen, geen engros-verkooping
Gemeente Gasfabriek.
De gebouwen bevonden zich in goeden staat. En
kele reparatiën aan de toestellen waren noodzakelijk.
Zoo werd de regulateur gedeeltelijk van een nieuwen
mantel voorzie» 'de roosters der zuiveringskisten wer
den ten deele hersteld of vernieuwd, terwijl een nieu
we vleugelpomp voor amoniacwater werd geplaatst. De
drie-retorts-oven werd veranderd in een twee-retoits.
Deze oven behoeft slechts als hulpmiddel dienst te doen.
Het "etal gasverbruikers werd wederom grooter. 17
nieuwe aansluitingen kwamen tot stand, terwijl er slechts
één door brand werd afgesloten. In de laatste 4 maan
den van 1899 vermeerderde de verkoop van gas met
ongeveer 4700 M8, de productie met 11000 M", terwijl
de brandingsuren der publieke verlichting in ongeveer
gelijke verhouding vermeerderden. Door de sterk zwa
velhoudende kolen, welke men, wegens den algemeenen
kolennood, tegen het najaar moest aanvaarden, liet de
kwaliteit van 'het gas, in weerwil eener viermaal menig-
vuldiger zuivering, dikwijls te wenschen over. Maat
regelen zullen genomen worden, teneinde een dusda-
ni°en toestand voortaan onmogelijk te maken.
Het aantal straatlantaarns bleef gelijk hiervan brand
den bc"in December 42 met gloeilicht tegen 29 met
geschiedde.
Verkocht werden 34981/j Liter
teer en 7800 Liter amoniacwater
tegen 207367s L. teer en 27380
water in 1898.
Bij de in uitzicht gestelde ver
grooting der fabriek kan genoemd
water op dubbele sterkte gebracht
worden en zal het alsdan, als han
delswaar, zeer tot verkoop geschikt
zijn.
Ondanks de voortdurende stijging
der steenkolenprijzen, bleef de prijs
van het gas dezelfde n.l. 8 ct. per
M8. Daar in enkele fabrieken gas
motoren geplaatst zullen worden,
zal het gasverbruik in de naaste
toekomst nog aanzienlijk vermeer-
deren.
Handel.
Inlandsche huiden en vellen.
Het jaar 1899 bracht aanvankelijk
weinig verandering in den toestand
van den handel in inlandsche hui
den en vellen.
De eerste 3 maanden toch Kepen
vrij wel coulant op prijzen van einde
1898. In April kwamen geen of
zeer weinig zaken meer tot stand
en liep de markt van 23% cent
in Januari terug tot 2072 cent. Deze
toestand bestendigde zich tot einde
der maand Juni. Alstoen trad Ame
rika vlot als kooper op. Groote
voorraden werden successievelijk
tot verhoogde prijzen opgeruimd,
zoodat nog in Juli de noteering
reeds 22 cent beliep. Deze hausse
bleef maanden aanhouden tot No
vember met 26 cent per 7s K.G.
het record sloeg. Zulk een hooge
prijs was in lang niet besteed. Voor
de Fransche markt bleek deze prijs
dan ook veel te kras, zoodat met
aldaar gevestigde groote huizen
geen noemenswaardige zaken gedre
ven werden.
Op deze actie moest noodwendig
de reactie volgen. Zij bleef dan
ook niet uit. Toch verminderden
de prijzen slechts langzaam en met
kleine gedeelten, want einde des
jaars sloot de markt zeer vast met
nog 24 cent tegen 227s cent in
1S98.
Stierhuiden waren ook dit jaar
zeer begeerd. Zij vonden gretige
koopers tegen 20 tot 24 cent. Os
senhuiden daarentegen waren veel
minder gewild. Daar Amerika deze
soort slechts bij exceptie hier koopt,
bleven de prijzen het geheele jaar
door vrijwel stationair, schommelen
de tusschen 24 en 25 ct. De vette
vellen echter, welke om hunne supra
kwaliteit zoozeer gezocht zijn, en
voornamelijk door Amerika betrok
ken worden, ondervonden eene rij
zing van 20% en sloten op het
Waalwüksclie
aalsrkr Courant
