Nummer 77.
Donderdag: 4 October.
23e Jaargang
Toegewijd aan HandoL Industrie en Cemeentebelongen.
d
AN TOON TIELEN,
11
Uitgever:
Diocesane Katholiekendag
te 's-Bosch.
wmÊBÉKÊÊtÊÊÊÊÊÊÊmm
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f0.75.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
WAALWIJK.
Zoo was dan de dag aangebroken, de
laatste dag der herfstmaand, waarop de
katholieken uit ons Bisdom naar de her
togstad zouden optrekken, om eenc nieuwe
area in te leiden voor het katholieke leven,
een dag onovergetelijk in de geschiedenis
der katholieke actie op sociaal gebied.
Het weder in den beginne druilig en
triestig klaarde op, en 's-Bosch had door
zijn menigte vlaggen een recht feestelijk
aanzien.
Onder het indrukwekkend gebeier der
klokken van St. Jan trokken de. werklieden
vereenigingen met hare banieren, en ver
der tal van belangstellenden naar de Kat
hedraal, waar ten half twaalf de Katholie
kendag geopend werd met een H. Misoffer
van Z. D. II. Monseigneur W. van de
Ven.
Ten 1 uur hadden de afdeelingsverga-
deringen plaats. (Het gaat natuurlijk niet
aan, bij de beperkte ruimte waarover wij be
schikken, alle redevoeringen etc. in zijn ge
heel te geven, wij bepalen ons daarom van
enkele afdeelingen alleen de conclusies met
debat van anderen nagenoeg het geheele
verloop der vergadering te geven.
Ie Afdeeling.
De charitas naar den geest der St. Vin-
centius Vereeniging le spreker: de lieer
A. L. J. van Waesberghe uit Tilburg, die
de volgende conclusie stelde.
De eerste afdeeling van den dio-
cesanen Katholiekendag is van oordeel,
dat het nuttig is allerwege waar het moge
lijk is, St. Vincentius-Vereenigingen op te
richtenen spreekt de wenschelijkheid
uit, dat meer Katholieken, ook uit de hoo-
gere standen, zich bij deze vereeniging aan
sluiten.
2e spreker: de heer J. F. Boekx met de
volgende conclusieDe le afdeeling van
den diocesanen Katholiekendag is van oor
deel dat samenkomsten van naburige confe-
rentiën strekken tot bevordering van een
drachtige samenwerking en onderlinge op
wekking der leden en spreekt de hoop uit
dat de hoofdraad der Vincentius-Vereeni-
ging dit gevoelen zal deelen en maatregelen
nemen om de uitvoering daarvan te bevor
deren.
De heer v. d. Steen stelde een motie voor
om liet tweede deel der conclusie te laten
vallen, daar de hoofdraad in deze zaak reeds
goedkeuring verleende, en het organiseeren
dus aan ons blijft.
Hij stelde voor de tweede alinea te
doen luiden
„en spreekt de hoop uit, dat maatrege
len zullen genomen worden om deze sa
menwerking te bevorderen
De inleider handhaaft zijn conclusie uit
eerbied voor den hoofdraad.
De heer Jansen uit Nijmegen stelt voor
om iedereen tevreden te stellen de woorden
i/dit gevoelen zal deelen/' weg te laten.
Aldus gewijzigd wordt de conclusie aan
genomen.
De derde en laatste spreker in deze sec
tie was de WelEerw. pater J. J. F. Brou
wer over de 11. K. Militairen-vereenigingen,
hij stelde de volgende conclusie J o. De
eerste afdeeling van den diocesanen Katho
liekendag is van oordeel, dat de R. K. mi
litaire vereeniging door de katholieken èn
financieel èn moreel meer dient te worden
gesteund
2o. dat in plaatsen, waar de St. Vincen
tius-Vereeniging bestaat, de leden dier ver
eeniging het zich tot plicht moeten rekenen
moreelen steun aan de R. K. militaire ver
eeniging te verleenen
a. door hun eigen familie-betrekkingen
aan te zetten tot het getrouw lidmaatschap
der vereeniging
b. door allen op wie zij invloed hebben
eveneens daartoe aan te sporen, het getrouw
bezoek na te gaan en hen, die na volbrach
ten dienstijd een eervol diploma medebren
gen, meer bijzonder vooruit te helpen.
Eindelijk spreekt de afdeeling de wen
schelijkheid uit dat meer gedaan worde tot
bevordering van het katholiek vereenigings-
Adve^tentiën- 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiëu 8maal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties hij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
leven onder de miliciens van gegoeden
stand.
Dc Voorzitter der le afd. bracht
een
woord van dunk voor allen cBp bijdroegen
tot 't welslagen dezer vergademig.
2e Afdeeling
OnderwerpDc strijd tegen het drank
misbruik
le Spreker Aug. Sassen, notaris te Hel
mond.
Na de vreeselijke gevolgen en de ver
schrikkelijke ellende te hebben aangetoond
stelt hij de volgende conclusie.
ConclusieDe Tweede Afdeeling van
den diocesanen katholiekendag
Overwegende, dat in den strijd tegen
het drankmisbruik de wettelijke hulp niet
kan worden gemist
Overwegende, de door de huidige drank
wet verkregen uitkomsten
Overwegende, de zeer laakbare nalatigheid
in de uitvoering der wet aan den dag gelegd,
is van oordeel, dat er van het stelsel der
vergunning, waarop de tegenwoordige wet
is gebaseerd, ook in de toekomst geen
afdoende verbetering en zonder eene stipte
handhaving der wet geen heil is te ver
wachten
Voorts, overwegende, dat met het stelsel
der vergunning wel niet zal kunnen worden
gebroken, zonder geheel de wettelijke hulp
in gevaar te brengen
Overwegende bovendien de onlangs, ten
aanzien van het ingediende wetsontwerp, in
eenst' ra migheid uitgesproken wenschen der
verschillende groepen van drankbestrijders
hier te lande
Overwegende, dat op grond daarvan een
strijd tegen het stelsel der vergunning on
tijdig en ongeraden schijnt
spreekt den wensch uit, dat bij de wet
de maatregelen om den clandesticnen verkoop
van sterken drank in het klein zonder ver-
gunuing te voorkomen, zullen worden uit
gebreid tot de uiterste limieten, en is van
oordeel, dat nalatigheid in de meest strenge
uitvoering der wet moet worden veroordeeld
als ergerlijk plichtsverzuim.
2e Spreker De ZeerEerw- Zeergl. heer
A. N. Mutsaers professor, aan 't seminarie
te St. Michiels-Gestel. Hij stelt aan de
vergaderden Paus Leo XIII ten voorbeeld
in matigheid.
Conclusie De tweede afdeeling van den
Diocesanen Katholiekendag voor het Bisdom
's-IIertogenbosch, Overwegende dat het
drankmisbruik niet alleen de christelijke zelf-
beheersching en offervaardigheid, zoo nood
zakelijk voor allo vruchtbare Katholieke actie,
verloren doet gaan, maar bovend'en zijne
slachtoffers in de grootste ellenden dompelt
naar ziel en lichaam
dat het drankmisbruik heden ten dage
zoo diep in alle geledingen der maatschap
pij is doorgedrongen, dat de werkdadigste
bestrijding zoo door vereende als afzonder
lijke krachten eene onafwijsbare noodzake
lijkheid is
Spreekt den wensch uit.
le. dat elke welmeenende Katholiek van
de hein ten dienste staande middelen gebruik
make ter bestrijding van het drankmisbruik,
en dat naast den man ook de vrouw in
dezen onverpoosd haar machtigen invloed
doe gelden,
2o. dat de grootst mogelijke steun verleend
worde aan de drankbastrijdings vereenigingen
op Katholieken grondslag, ingericht naar de
verschillende behoeften en omstandigheden.
3e Afdeeling
Onderwerp Opwekking tot deelneming
aan de Katholieke actie onder den boeren
stand.
le Spreker WelEerw. heer P. Verhoeven
kapelaan te Mierloo.
Spreker legde vooral nadruk op de spaar
zaamheid en matigheid der boeren.
De boerenstand vindt tot beoefening der
matigheid en spaarzaamheid een uitstekend
middel en eene treffende aanwakkering in
de Raiffeisen-kassen, wegens den grondslag-
der Christelijke liefde, wegens hare eigen
aardige kracht en wegens hare gemakkelijke
werking.
Na keurige uiteenzetting dezer punten
komt spr. tot het besluit, dat de oprichting
en behartiging der Raiffeisen-kassen een
nuttig werk is eu eene weldaad voor pa
rochie of gemeente.
Pater v. d. Eisen merkt op, dat de in
leider steeds gesproken heeft van spaar- en
voorschotkassende ltaiffeisenkassen zijn
in deze provincie echter meer bekend onder
den naam van leenbanken. Die leenbanken
bloeien hier in de provincie op verschillende
plaatsen. In Schijndel is reeds aan spaargold
ontvangen de som van 80,000 Heeswijk
30,000, Paler v. d. Eisen besluit dus,
dat alles wat door den inleider ten gunste
der Raiffeisenkassen is gezegd, ook toepas
selijk is op de leenbanken.
Conclusie Dc eerste diocesane Katho
liekendag, overwegende dat spaarzaamheid
en matigheid noodzakelijke vcreischten zijn
voor het welzijn van den boerenstand
overwegende dat de Raiffeisenkassen
daartoe een zeer geschikt middel zijn
spreekt den wensch uit, dat alom Raiffei
senkassen worden opgericht eu gesteund,
voor al omdat hun grondslag is de Christe
lijke naastenliefde.
Deze wordt met algemeene stemmen aan
genomen.
2e Spreker A. v. d. Wiel te Huisse—
ling vereenigingen onder boeren volgens de
Encycliek „Rerum Novarum."
Onder den druk der tijden lijdt ook de
boer.
Op het voorbeeld van Duitschland en
België, waar de boerep-vereenigingen reeds
zoo weldadig werken, is men ook in ons
land overgegaan tot het stichten van zulke
vereenigingen.
Let men op de voordeelen onder stoffe
lijk opzicht, dan mogen genoemd worden
le. Hoogere boterprijzen tengevolge van
gemeenschappelijke fabriekmatige bereiding.
2e. Verhooging der melkproductie en
veredeling van ons veeras door fokvereeni-
gingen.
3e. Voordeelige aankoop van landbouw-
artikelen met betere kwaliteit, en verkoop
tot hoogeren prijs van landbouwproducten
door coöperatieve aan-en verkoopcoinmissiën.
4e. Soliede en goedkoope verzekering van
goederen tegen brandschade.
5e. Verhooging en verbetering van het
landbouwcredietwezen door Raiffeisenkassen.
Conclusie De eerste diocesane Katholie
kendag, overwegende, dat om de Katholieke
actie onder den boerenstand te bevorderen,
het noodzakelijk is, dat hij deelneme aan
vereenigingen op den grondslag der Encycliek
Rerum Novarum
spreekt den wensch uit dat ten platten-
lande alom zoodanige vereenigingen worden
opgericht en gesteund.
De heer v. Vorst, gemeente secretaris van
Eindhoven, wenscht een vraag te doen. Er
bestaan reeds verschillende vereenigingen
in de provincie. De geachte inleider heeft
er met geen woord gewag van gemaakt.
Toch bestaan die vereenigingen. Ik bedoel
de afdeelingen van den Boerenbond. Naar
liet mij voorkomt zijn deze vereenigingen
gegrond op de encycliek Rerum Novarum.
Is spreker het hiermede eens Zoo niet,
dan zou ik wel eens willen weten, wat dan
aan deze Boerenbonden ontbreekt.
De lieer v. d. Wiel antwoordt, dat er
wellicht nog andere vereenigingen zijn, die
werken in den geest van Rerum Novarum,
maar dat, naar het hem ook voorkomt, de
Boerenbond het ideaal is der vereenigingen
die gegrond zijn, op de encycliek Rerum
No varum.
Pater v. d. Elzen wil rond voor de zaak
uitkomen. Als we spreken van vereenigin
gen gegrond op de encycliek Rerum Novarum
dan mogen we gerust den Boerenbond noe
men. Wanneer dat zoo is, als de Boeren
bond beantwoordt aan de encycliek Rerum
Novarum dan mogen we meer doen en
daarom stel ik voor in plaats van de con
clusie des heeren v. d. Wiel het volgende
te lezen
Overwegende, dat in ons diocees een
aantal afdeelingen bestaan, welke beantwoor
den aan de encycliek Rerum Novarum,
spreekt den wensch uit dat zoodanige ver
eenigingen waar ze bestaan, worden gesteund,
en waar ze niet bestaan worden opgericht.
De heer v. Vorst zegt, dat 't woord af
deelingen in dc lucht hangt. Hij wil prae-
ciseeren eu lezen „afdeeling van den Boe
renbond."
De Voorz. handhaaft de conclusie des
heeren v. d. Wiel, omdat hij geen partij wil
kiezen tusschen Boerenbond en Maatschappij
van Landbouw.
De Eerw. heer v. d. Crommenakker, kape
laan van Vlijmen meent, dat de meeste
boeren de zaak niet begrijpen. Wij willen
Katholieke actie, ergo, we moeten steunen
Katholieke vereenigingen. De maatschappij
is neutraal, de Boerenbond christelijk. Daarom
meen ik, dat de conclusien van p. v. d.
Elzen hier op zijn plaats zijn.
De heer v. Vlijmen, lid der Tweede Ka
mer, zegt, dat hier in 't debat is gebracht
een maatschappij van landbouw, doch hij
meent, dat wij deze maatschappij gerust
buiten bespreking kunnen laten, want ik
vond geen woord over deze maatschappij in
het officieele program der vergadering. Ik
ben, zegt spr., liet volkomen eens inet de
eerste alinea van de conclusie des heeren
v. d. Wiel. Daar kan niemand op tegen
hebben. De heer v. d. Elzen heeft echter
uitsluitend het oog gevestigd op den N. C.
Boerenbond. Maar dat is, m. i. te uitslui
tend. Er kunnen nog wel andere vereeni
gingen worden opgericht, die ook rusten op
de encycliek Rerum Novarum, zoodat ik
de eerste alinea van des heeren v. d. Wie
lens conclusie zou willen steunen.
Maar in de tweede alinea kan gerustelijk
op den Boerenbond worden gewezen. Daar
om stelt de heer v. Vlijmen, ter vereeniging
der verschillende meeningen, voor aan te
nemen, de eerste alinea van den heer v. d.
Wielen, de tweede van pater v. d. Elzen.
Pater v. d. Elzen weert nog af de be
schuldigen van te uitsluitend zijn.
De heer v. d. Wiel handhaaft zijn con
clusie.
Hij ziet niet in, waarom wij den Boeren
bond afzonderlijk moeten noemen. In stem
ming gebracht wordt de conclussie v. Vlij
men aangenomen.
4e Afdeeling
Onderwerp De maatschappelijke positie
van den werkgever vooral in verband met
de Zondagsrust: le spreker; de heer Carl
Striiter, industrieel Tilburg. Hij verdedigde
zijne conclusie: „Het is wenschelijk, dat de
Katholieke werkgevers samenwerken met de
bonden der Katholieke werklieden en deze
steunen met woorden en daad."
De spreker wees er op, dat de toepassing
dezer stelling was in het belang der werk
lieden en der werkgevers; meer dan dat,
noodzakelijk voor het behoud van Staat en
Kerk, en zeide in het kort weergegeven
Aangenomen dat de werklieden zich wil
len vereenigen, dan is liet waarschijnlijk,
dan zij zullen gaan naar die bondeu, die
gesteund worden. De socialistische bonden
worden geholpen. De werkman zal dus tot
deze gaan. En dan Op maatschappelijk
gebied werkstaking; na werkstaking, onderno
men dikwerf zonder hoop op slagen,
slechts verarming en ontevredenheid op
godsdienstig gebied ondergang van huisge
zin, van zedelijkheid, verlies van geloof.
Het is tevens het belang der werkgevers.
Steunen deze de bonden niet, dan komen
bij de Katholieke bonden aan het hoofd,
zoogenaamde volksvrienden, die elke daad
van den werkgever in het voordeel van den
werkman, verkeerd uitleggen, daar anders
hun invloed vermindert; komen echter de
bonden in handen der socialisten, dan is 't
voor den werkgever nog slechter. Ook op
geestelijk gebied is het goed voor den pa
troon indien hij de vereeniging steunt door
inwilliging van een billijk verzoek, door
geldelijken steun waar noodig.
Niet één enkele werkgever, de vereenigde
werkgevers moeten de werkliedeu steunen;
dan zal er wederom samenwerking bestaan,
achting en waardeering voor beide partijen.
Het is nookzakelijk in 't belang van den
Staat. Helpen de werkgevers niet, dan zullen
bij de katholieke bonden de vertegenwoor
digers des volks spoedig, in het gunstigste
geval uitsluitend uit werklieden bestaan, in
het ongunstige geval gezocht worden in zoo
genaamde volksvrienden. Uitsluitend uit
werklieden gekozen vertegenwoordigers kun
nen niet geacht worden een voldoende stu
die gemaakt te hebben van de dikwerf in
gewikkelde vraagstukken de zoogenaamde
volksvrienden zullen de 'onafhankelijkheid
en den moed missen, om in waarheid te
strijden voor de belangen van het geheele
Nederlandsche volk.
Na korten tijd echter zullen de werklie
den overgaan tot de socialisten. En is dit
ile roeping van hen, die door aardsche goe
deren meer zijn gezegend, die de gelegen
heid hadden zich meer te ontwikkelen, wieti
ook rekenschap zal gevraagd worden van de
talenten, hun geschonken, is het onze roe
ping, vraagt spr., den werkman aan zich—
zei ven over te laten, den werkman te laten
trekken naar de socialisten en dan te zeggen
komt nu maar, de kracht van ons kapitaal
stellen wij tegen uwe kracht? Zijn wij ook
niet verplicht te steunen de Kerk in hare
zegenrijke werking, de Kerk in hare liefde
volle strekking, de Kerk in hare verheven
roeping, de Kerk in hare vredebrengende
taak
Ten slotte wees spreker er op, dat de
werkgevers zich niet mogen laten leiden
alleen door het koude verstand, alleen door
de strenge rechtvaardigheid, maar dan ook
moet mede spreken de veel vergevende, al
les verwarmende liefde en eindigde met zijne
stelling der vergadering ter goedkeuring aan
te bieden.
Conclusie De eerste diocesane Katholie
kendag spreekt den wensch uit, dat de ver
eenigde katholieke werkgevers samenwerken
met de bonden der Katholieke werklieden
en deze steunen met woord en daad.
Dr. O. Brom, hoofdredacteur van het
Centrum bracht zijn dank aan de wijze
waarop de inleider zich van zijn taak heeft
gekweten, doch hij heeft dit bezwaar, dat
hij al te veel nadruk legt op de vrees,
onder welker invloed dt katholieke werk
gever zou moeten bevorderen de werklieden-
vereeniging. Ilij meent niet, dat dit daarbij
het hootdmotief moet zijn men zou in de kaart
spelen der socialisten, die toch reeds zeggen,
dat wij hen navolgen, om hun invloed af
breuk te doen. Voor ons katholieken moet
er zijn een hooger motief, de katholieke
werkgevers moeten dc katholieken werklieden
steunen niet omdat zij daarbij belang hebben
maar wijl de werkman nog niet heeft, wat
hem rechtens toekomt. Niet alleen de vrees,
niet alleen de naastenliefde, maar de sociale
rechtvaardigheid moet de groote drijfveer
zijn. De Paus heeft gezegd, dat het be
staan des werkmans nog niet is van dien
aard, dat het overeenkomt met de recht
vaardigheid.
Nu een woord tegen de motie. Haar
kortheid schijnt spr. overdreven. Het is nog
de vraag of patroonsvereenigingen zullen tot
stand komen. Omdat deze nog in de lucht
hangen, dus geen vastheid hebben, wil dr.
Brom voorstellen „vereenigde", gewoon weg
te laten es te lezen als volgt: De 4e Af
deeling spreekt den wensch uit, dat katho
lieke werkgevers samenwerken met bonden
van katholieke werklieden en dezen steunen
met raad en daad.
Kapelaan ileurkens wil voorstellen, dat in
die plaatsen waar geen werkgeversvereni
gingen bestaan, werkgeversverenigingen
worden opgericht.
Dr. v. Zinninck Bergman wil de con
clusie handhaven zooals ze daar ligt, oindat
ze reeds vooruit veronderstelt de wensche-
1 ijk beid, dat die bonden worden opgericht.
Hij heeft nog een aanmerking op 't woord
van dr. Brom, alsof niet genoeg was uit
gekomen het recht van den werkman om
verenigingen te stichten en juist door
deze motie aan te nemen, is toch van zelf
aangegeven, dat wij open oog en hart heb
ben voor den werkman.
Hij zou dan ook de conclusie willen hand
haven.
Dr. Ariëus vindt de conclusie te idealis
tisch. Hij twijfelt uiet aan de oprechtheid
der werkgevers om zich te vereenigen, b. v.
in syndicatenmaar als men medewerking
vraagt met vereenigingen van werk
lieden, worden deze werkliedenvereeni-
gingen dikwijls als een gevaar beschouwd
voor de werkgevers. Daarom zou hij al
heel blij zijn als hier werd erkend het recht
1
V
l n
le
«1
.e
ii
it,
k
1-
le
ld
af
a
■ai
•'as
iT
De Echo van het Zuiden.
W#al\v|jksclie en Langstrantsclie Courant,
i r
jf
li
i
SD
