Nummer 79.
Donderdag: 11 October.
23e Jaargang
Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen.
i
ANTOON TIELEN,
Kamers van Arbeid.
'k
k
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
A bonnementsprijs per 3 maanden f 0.75.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
U I T G E V E li
WAALWIJK.
Advertenties 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Voor eene druk bezette zaal trad giste
renavond ten half negen de Heer D. de
Klerk, lid der 2e Kamer, in Musis Sacrum
alhier op met het onderwerp nDe Kamers
van Arbeid," daartoe uitgenoodigd door 't
Departement Langstraat van 't Nut van 't
Algemeen.
De Waarnemende Voorzitter, de Heer D.
A. Kakebeen riep den Heer de Klerk
en de talrijke aanwezigen een hartelijk
welkom toe. Naar aanleiding van het ver
zoek door de Schoen makers v'ereeniging al
hier aan den minister gericht, om hier eene
K. v. A. te verkrijgen en het gunstig
advies daaromtrent der K. v. K., hebben
wij gemeend dat het nuttig zou zijn deze
lezing, eerst alleen voor de leden bestemd, voor
eenieder open te stellen. Uwe groote op
komst bewijst uwe belangstelling in dit
punt. In de pauze zal gelegenheid zijn te
vragen of te debatteeren.
Ik geef 't woord aan den heer de Klerk.
De heer de Klerk behandelt het onder
werp met ongeveer de volgende woorden
M
't Gaat langzaam, uiterst langzaam in ons
land aangaande 't maken van wetten, tot
voorkoming of beslechting van geschillen
tusschen werkgever en werknemer.
Langzaam gaat het met de wetten, tot
bescherming der maatsch. zwakken die nood
zakelijk zijn, nu gebleken is dat de her
vormingen op maatschappelijk gebied, voor
namelijk door het raachinewezen ook den
werkman inedesleepen.
Lage loonen, slechte gezondheidstoestand
der fabrieken, kinderexploitatie, vrouwenar
beid, Zondag- en nachtarli&id en zoovele
andere gebreken zijn duidelijk aan 't licht
gekomen bij de enquête der staatscommis
sie. Duidelijk bleek 't dat 't gebied der
uitvindingen voor vele werklieden een
groote zegen en voor anderen soms een
ware vloek genoemd moet worden. De vrije
concurrentie is en blijft goed, als zij niet
overslaat tot bandeloosheidals daar
door geen uitsluiting in 't leven wordt ge
roepen.
Inderdaad de uitvinders hebben dat niet
gemeend, dat was hun doel niet, maar 't
is toch 't gevolg daarvan geweest. Botsin
gen tusschen werkgever en werknemer ble
ven niet uit, de strijd ontstond, een strijd
die niet in 't belang is van ons vader
land.
Men zag particuliere commissiën samen
stellen om een werkstaking te voorkomen of
eene uitgebrokene te beslechten en 't moet
gezegd, die invloed was dikwijls niet te
versmaden. (Spr. haalt hier een voorbeeld
aan van een dergelijke commisie in 's-Hage,
die eene werkstaking voorkwam.)
Wil er echter kracht van zulk een lichaam
uitgaan dan moet de wet zijn steun
verleenen eu daarom zijn vele stemmen
opgegaan om een wet op de K. v. A.; zulk
een instelling is niet nieuw. Ons vader
land staat hier niet in de eerste rij, staat
niet geheel vooraan in de sociale wetge
ving. Let wel, hebt geen vrees, ik bedoel
niet socialistische als ik van sociaal-maat
schappelijk spreek.
In Engeland is men ons voorgegaan
op economisch gebied was Engeland steeds
de eerste. Arbitrage bij geschillen tus
schen patroon en werklieden heeft 't steeds
toegepast, d. i. beslechting van geschillen
opvreedzame wijze en daarom dringt bij
ons onwillekeurig de gedachte zich op,
waarom ook niet aldus gehandeld met
Transvaal. Dan had Engeland geen
dievensysteem behoeven toe te passen, en
geen vrije volkeren behoeven te vernieti
gen, wat thans is geschied. (Applaus).
Intusschen zien wij de voltooiing vau de
wet in ons land en 2 Mei 1897 werd de
wet op de K. v. A. afgekondigd.
Wij hadden dus Arbeids- Veiligheidswet,
wet op K. v. A. Laat ons hopen dat
spoedig zullen volgenongevallenwet en
pensioenwet, opdat voor den werkman een
alles bevredigende toekomst besta.
De nieuwe richting breekt bank, een
lichtstraal is te bespeuren. De mensch, het
redelijk schepsel Gods boven t redelooze
dier verheven, heeft ook recht als zoodanig
behandeld te worden, maar moet zelf ook
aldus handelen. Het is niet gemakkelijk
en toch wel gemakkelijk in onzen tijd om
daar'oe mede te werken.
De werkliedenvereenigingen kunnen veel
doeu, de grondwet staat u dat toe, steunt
u hierin, ge kunt onderling n ontwikkelen
en uwe belangen bespreken, opdat ge dan
zelf tot onderscheiding komt wat voor U
goed en kwaad is.
Geen klassenhaat moet gepredikt worden,
daarom doen we niet mee met. socialisten, geen
socialistischen geest met woest gemeld mag
heerschen, maar onze kracht gezocht in or
ganisatie die ontwikkeling brengtontwik
keliug en organisatie zijn betere wapens dan
steen en slik, wanneer de socialisten het
wagen zouden onze veste te bestormen. Wij
hebben dan onze wapens gereed tegen 't
socialisme langs ordelijken weg. En zoolang
deze organisatie niet bestaat is 't goed, dat
't departement Langstraat zich de zaak
aantrekt om over zulke onderwerpen als
K. v. A. e. a. te doen spreken, om die van
naderbij te kennen.
Wat is 't doel van een K. v. A.
De belangen van patroon en werkman
door onderlinge samenwerking te bevor
deren.
Dit tracht zij te bereiken.
a. het verzamelen van iulichtingc-n over
arbeidsaangelegenheden
b. het dienen van advies aan de hoof
den der departementen van algemeen be
stuur en de besturen van provinciën en ge
meenten hetzij op aanvrage van die autori
teiten, hetzij uit eigen beweging, ten aan
zien van alle onderwerpen welke de belan
gen van den arbeid raken
c. het dienen van advies en hel ont
werpen van overeenkomsten en regelingen
op verzoek van daarbij belanghebbenden
d. het voorkomen en vereffenen van
geschillen over arbeidsaangelegenheden, ook,
voor zoover uoodig, door te bewerken dat
eano scheidsrechterlijke uitspraak tusschen
de partijen tot stand komen.
De wetgever is uitgegaan van het
punt, dat de wet geen eenzijdigheid mag
bevatten.
ik, die werkman ben geweest en altijd
voor hem heb gestreden, ben tot de over
tuiging gekomen dat de belangen vaa pa
troon en werkman onvermijdelijk samengaan.
De socialisten die stellen ons een ideaal
toestand voor, die nooit zal te verwezenlij
ken zijn, die wij dan ook niet aannemen.
De belangen van werkgever en werkman,
hiertusschen bestaat het nauwste verhand
en deze kamer is eveneens ingesteld om de
belangen der patroons te behartigen. De
arbeiders hebben hun rechten, maar daardoor
ook hunne plichten, want recht zonder plicht
is onbestaanbaar. In den regel wil men
dit maar niet góed begrijpen.
Ik zelf heb 25 jaar achter de schroef ge
staan en 8 jaar als meesterknecht
en de ondervinding opgedaan, dat 't bij den
patroon ook niet alles goud is wat blinkt.
Dat hij ook wel eens moeite heeft zijn
knechts te betalen, omdat men hem niet
betaalt, dus voor hem is ook alles niet
even rooskleurig.
Daarom geen oor geleend aan socialisten
die geen rekening houden met anderen. Wij
moeten rekening houden met toestanden
die er zijn en niet met die welke nooit
zullen komen.
Als ik hier spreek over patroons dan
heb ik 't oog op de zulken, die werklieden
beschouwen als evenmenschen hun toever
trouwd, waarvan zij straks aan hun Schep
per rekenschap zullen moeten geven, dat
zijn de ware patroons. Maar zijn ze niet
zoo, dan moet er organisatie zijn in be
lang van werkman en werkgever, die 't wel
meent met den werkman. Daarom is 't van
zoo groot gewicht te weten dat de K. v.
A. uitgaat van 't standpunt beider be
langen te behartigen.
a. Het verzamelen van stukken over ar-
beidsaangelegenheden
Zelf de zaken onderzoeken en verslag
daarover uitbrengen. De minister en an
dere autoriteiten kunnen inlichtingen vragen
over loon etc. en die moet men dan ook
geven, ook omgekeerd.
Dc arbeider heeft tot kapitaal zijn ar
beidskracht en naarmate men grooter en
bekwamer wordt, groeit ook zijn kapitaal
aan. Daarom moet ook de organisatie zich
er op toeleggen de leden meer en meer
te bekwamen.
K. v. A. kan onderzoek instellen naar
arbeidstijd, veiligheid, gezondheid der fa
brieken e. m. a., 't welk alles van groot
belang is èn voor patroon èn voor werkman
daarom is 't goed dat men 't recht en
plicht krijgt daarover inlichtingen- in te
winnen en te verstrekken.
b. Dienen van advies aan autoriteiten.
Als minister of de gemeenteraad, vraagt
naar loonstandaard, dar. moet men advies
geven, zooals boven gezegd.
Particulieren behoeft men niet te ant
woorden. Verder de arbeidscontracten, ie
dereen weet dat die zeer goed zijn.
In die Kamer hebben zitting arbeiders
en patroons. Het hoofddoel is zeker, ge
schillen, werkstakingen te voorkomen of
uit den weg te ruimen en dit geschiedt door
een verzoeningsraad uit de K. v. A. Is er
dus een geschil dan brengt men dit voor
de K. v. A. Die zal eerst trachten 't uit
den weg te ruimen, gaat dit niet dan doet
de verzoeningsraad uitspraak. Een bindende
uitspraak heeft die echter nietgewoonlijk
wordt echter reeds bewerkt dat werklui niet
staken, of de patroons geen werklui ontslaan
tot na die uitspraak, dat bewerkt zij voor
eerst. Onderwerpt men zich niet aan deze
uitspraak, wat veelal gebeurt, dan volgt men
den gewonen weg voor de rechtbank. Ook
vrouwen kunnen in deze Kamer en ver
zoeningsraad worden benoemd.
Dit is dus in hoofdzaak't doel. Niemand
zal 't groote belang er van betwisten.
Waar en hoe worden de K. v. A. opge
richt
Waar er zooveel van beide partijen zijn,
dat eene behoorlijke samansti Hing mogelijk
is, waar er behoefte aan bestaat en men
't den minister vraagt of de Burgemeester
't noodig vindt.
Wil de Burgemeester de K. niet en acht
de minister 't noodig dau komt zij er toch.
In den regel wordt advies gevraagd der K.
v. K. Tn vele gevallen, zooals hier ook
zal zijn komen ver.-chillende plaatsen bijeen
en dan ook nog meer dan een bedrijf. Er
is wél eens gezegd dat zulks niet goed zou
werken, maar gebleken is dat dit geen
kwaad kan en ieder bedrijf tot zijn recht
komt.
Wie hebben in de K. v. A. zitting.
Patroons en werklieden, 10 in 't geheel,
van ieder evenveel, dus 5 wat zeer zeker
rechtvaardig is. 3 bestuursleden, 2 presi
denten, van ieder 1. Ieder presideert Ys
jaar, dus onbillijkheid is totaal uitgesloten.
Wie zijn als patroons verkiesbaar voor
K. v. A
Ieder die minstens 1 persoon boven de
20 jaar tegen loon in dienst heeft.
Wie als werkman
Die bij een patroon in loondienst is, en
,deze wet maakt geene uitzondering voorde
vrouw. De vrouw heelt hier kiesrecht en
kan gekozen worden en d. i. mijns inziens
geen bezwaar.
llij moet 30 jaar zijn en hetzij gedu
rende het laatstverloopen kalenderjaar, hetzij
op meerderjarigen leeftijd, gedurende drie
van de laatste 10 kalenderjaren binnen haar
gebied werkz am zijn geweest, geen straf
hebben en Nederlander zijn.
Door wien worden ze gekozen
Door patroons en werklieden, leder kiest
de zijnen. Men heeft dus 2 kiezerslijster.
Om kiezer te zijn moet men 25 jaar en
't laatst kalenderjaar bij een patroon werk
zaam zijn. De verkiezing zelf geschiedt
niet zooals thans, maar volgens 't oude stel
sel. Dat is volgens mij een bezwaar daar
men thans aan 't zwart maken gewend is.
Yan '83 uur is stembureau, in tegen
woordigheid van leden der raad, zeker om
ze wat meer werk te geven.
Yan 83 uur is voor mij ook een scha
duwzijde.
Een avonduur nemen, was beter dan had
men vrij.
Maar dan is men bang dat bij verkie
zingen 't volk 's avonds licht in beroering
zal komen, daarvan zeg ik Vergeef
hun want zij weten niet wat ze doeu/
dat is niet bij verkiezingen van gemeente
raad e. a., 't volk alleen maar zij die beu
daartoe aanzetten. De avonduren zijn beter
geschikt, dan heeft men tijd.
De K. v. A. moet 4 maal per jaar ver
gaderen maar als de Voorz. wil, kan hij
eene vergadering beleggen of als 1/8 der
leden schriftelijk er om vragen met opgaaf
der punten.
De vergadering wordt gehouden met ge
sloten deuren, tenzij de vergadering het
goedvindt dit in 't openbaar gebeurt of
besluiten openbaar gemaakt worden. De
Kamer wordt ontbonden als zij Diet aan
haar doel beantwoordt, als zij spreekt over
zaken haren werkkring niet betreffende
b. v. over de grondwet. De minister schrijft
dan eene nieuwe verkiezing uitmochten
dan dezelfden worden herkozen of op de
zelfde manier worden voortgegaan, dan ont
bindt de minister de K. v. A.
De K. v. A. zullen eerst nog wat moeten
werken om de patroons te overtuigen, dat
door die K. v. A. veel goeds kan worden
geboren.
Thans zijn er in ons land 00 K. v. A.
opgericht.
Hoe gaat 't zal men vragen als men ge
kozen is, met verletten tijd, zaalhuur etc.
De gemeente moet zorgen voor zaal, vuur
en licht, kiezerslijsten, verkiezingen.
De regeering betaalt de verlette tijd, ui.
f 0.40 f 0.50 of 0.60 presentiegeld en
20, 25 of 30 per uur. Als ge moet reizen,
wordt ook vergoed. Daarvoor behoeft ge
dus niet te schromen.
De secretaris kan in of buiten de K.
gekozen worden meestal neemt men daar
voor een Mr. in de rechten, die op de
hoogte der wetten is.
Daaraan is nogal gemakkelijk te komen
daar de markt overvoerd is van juristen.
De toelage is echter voor secretaris gering,
daarop is reeds bij den minister gewezen.
De K. v. A. moet haar huishoudelijk
reglement laten goedkeuren en jaarlijk smoet
aan den minister een verslag worden uitge
bracht, anders zou er wel eens een K. zijn
die zoo maar aanleefde, thans is ze genood
zaakt te werken.
Er kan voor werklieden een schaduw
zijde bestaan nl. dat hij ontslaan wordt,
wijl hij lid is der K. v. A. Spr. haalt hier
een voorbeeld aan van den heer Hedeman
(Hengelo), waar een knecht zou ontslaan
worden als hij lid der K. v. A. bleef. De
werkman heeft als zoodanig daarom voor-
loopig ontslag genomen. Met nadruk is op
dit feit bij 't afdeelingsonderzoek van de
begrooting van hinnenlundsche zaken gewe
zen. Wij zijn benieuwd of de heer Hede
man andere argumenten tot ontslag had.
Wij wachten daarop.
Zoo iets is zeer zeker een bewijs van
kleingeestigheid bij tien patroon, als hij
anders niets op den werkman kan aanmer
ken dan dat hij lid is der K. v. A. Naar
mate de publieke opinie en voornamelijk
de pers meer en meer hiervan eenieder
doordringt, hopen we dat weldra de tijd
daar is dat niemand meer zoo kan hande
len, maar eenieder het nut der K. v. A.
inziet.
Ieder zal zich mettertijd aan de kracht
der publieke opinie moeten storen en zich
daardoor aan de uitspraak der K. v. A.
houden. (Spr. leest enkele passages uit
't eerste jaarverslag der K. v. A. te 's-IIage).
De K. v. A. heeft een goede toekomst
cu de overtuiging is gevestigd dat door haar
vele Dooden zullen worden geheeld en dat
t vau groot belang is zoo'n K. v. A. te
bezitten,
Luid Applaus)
Pauze.
Daar niemand inlichtingen wenschte te
vragen of te debatteeren, ging spr. verder
M. Hoorders
Zoo straks heb ik nog enkele punten
verzuimd op te geven, belangrijk genoeg
om nog mee te deelen.
lo. Op den dag Rer stemming moet de
patroon zijne werklieden die kiezer zijn 2
achtereenvolgende uren vrijgeven.
2o. Twee dagen te voren moet hij een
biljet in de fabriek ophangen, wanneer de
verkiezing plaats heeft en de uren waarop
de werklieden kunnen gaan stemmen.
3o. Moet hij de werklieden, die de be-
voegheid van kiezer bezitten, aangeven.
Maar toch zou ik de werklieden voor de
zekerheid aanraden zich zelf aan te geven.
Daarna leest de spr. eenige passages voor
uit 't verslag der K. v. A. waaruit blijkt,
dat ze over 't geheel goed werken.
Voor patroons die zich de K. als een
schrikbewind voorstellen als zijnde alleen
voor de werklieden bleek eruit dat de K.
alleen is opgericht voor recht en waarheid,
eveneens dus voor de patroons.
Deze voorbeelden, zoo gaat hij verder,
doen tot de conclusie komen, dat de K. v.
A. dringend noodzakelijk, ja wettig ziju.
Zij zijn van groot belang ook voor uw vak
schoenmakerij en leerlooierij.
Ik ben hier onbekend, maar maak mij sterk
dat hier ook wel eens geschillen zullen voor
komen over loon, toestanden in fabrieken
e. adie aanleiding geven tot minder aan
gename verstandhouding tusschen patroon en
werkmandie in niemands belang en ook
niet in dat der gemeente is. En al had
men hier de volmaaktheid bereikt, dan nog
zou ik zeggen wat niet is kan nog komen,
maakt dat ge voorbereid zijt. Maar ook de
omliggende plaatsen kunnen oin bijstand
vragen. Men streeft overal naar volmaakt
heid, d. i. de wet der natuur.
En als zulk een K. v. A. noodig is, is
er niets tegen ze aan te vragen zooals hier
reeds gebeurd is naar ik verneem. Als 't
mogelijk is en naar ik geloof is het advies
der K. v. K. gunstig geweest, dan ook zal
weldra hier eene K. v. A. rerrijzen.
Waren er hier onder de aanwezigen, die
niets wisten van K. v. A., dan is 't goed
van 't Departement //Langstraat" om over
die zaak te hebben doen spreken. Uwe
groote opkomst en aandacht hebben uwe
belangstelling getoond. Worden meer bij
eenkomsten georganiseerd, dan zal de ont
wikkeling meer en meer doordringen en de
werkman begrijpen, dat hij nog ergens an
ders voor is dan te werken en, als er meer
samen zijn, om te drinken waartegen ik u
ten strengste waarschuw dat hij is lid der
Maatschappij en met hem rekening moet
worden gehouden en naarmate hij meer en
meer op de hoogte komt, de :oecoiiomische
wetten, want daarop komt het voornamelijk
aan, begrijpt, weet wat zij inhouden en welk
belang hij er bij heeft, dat moet hij weten.
Ook dat verbetert steeds. Welk een on
derwijs aan de kinderen, thaus en vroeger.
Ik was met mijn 12e jaar van school en
had niet veel geleerdmaar mijne weten
schap heb ik opgedaan in 't verenigings
leven daaraan heb ik mijne ontwikkeling
te danken. UR ondervinding kan ik dus
den werkman aanraden organiseert U.
Het leidt niet tot ontwikkeling dat de
man als hij een courant krijgt eerst naar
de ongelukken kijkt (zooals de vrouw naar
geboorten en huwelijken) eu de hoofdartikels
overslaat, maar wel organisatie.
Organiseert U, van welken godsdienst
gij zijt, met eerbied voor een ieders gods
dienstige overtuiging, wetende dat ieder voor
zijn Schepper zich daarover zal hebben te
verantwoorden. Vraagt wie de degelijkste,
flinkste is oin voor onze belangen op te
treden. In Rotterdam werd ik als protes-
taut als Voorzitter eeuer bijna geheel ka
tholieke vereeuiging gekozen-. Weest ver
draagzaam als leden eeuer Maatschappij,
onderdanen eeuer ons allen dierbare Koningin
Wilhelmina.
Voelen we de verwantschap vau ons ge
heel volk in 't vrije Nederland, waarvoor
onze vaderen hebben gestreden. Is er nog
geen organisatie, wacht niet lang en dan
in dier, geest gewerkt. Patroons, maakt het
den werklieden niet lastig, helpt hun een
ziekenkas of i. d. oprichten, dau krijgt ge
hier een goeden werkliedenkring'.
Ik breng 't bestuur van dc Afdeeling
dank dat ik hier heb mogen optreden,
blijft zoo voortwerken. Ai krijgt ge thans
geen erkenning, later zal men zeggen ge
ii
'V
||h v
»t
Y\
tl
•e,
Je
n
tij
k
1-
;a
n
Ie'
VH
ld
l'M i
J
Ut
De Echo van het Zniden,
Waalwijksclif en Langsiraatsclie Courant,
1 i
i! i
■5
i.'
M
i
t..
d V
ai
P
J
•ras