Nummer 47.
Donderdag 13 Juni 1901.
24e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
ANTOON T IEL EN,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
A b o n n e m e n t s p r ij s per 3 maanden f 0.75.
Franco per post door het geheele rijk f 0.00.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden
Uitgever.
den
UlTOKVEn
WAALWIJK.
Advertenties 17 regels t 0.G0 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiëu Smaal ter plaatsiug opgegeven,
worden ümaal berekend. Voor plaatsiug van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
Zij, die zich voor het volgend
kwartaal op dit blad abonneeren,
ontvangen de nog deze maand verschijnende
nummers GRATIS.
UITTREKSEL uit het verslag der Kamer van
Koophandel en Fabrieken te Waalwijk.
Vervolg.)
Leerlooierijen.
Het is geen bemoedigende taak, jaren achtereen
telkens in ons verslag te moeten melden, dat de toe
stand der leerlooierijen verre van gunstig is en de
malaise nog steeds schijnt toe te nemen. Hoe menig
maal is reeds de gegronde klacht geuit, dat de huiden
en de looistoffen veel te duur waren in vergelijking
met het gefabriceerde artikel Hoe herhaaldelijk is
niet met klem van redenen betoogd, dat zoolang het
buitenland hier maar onbelemmerd zijne ledersoorten
kan invoeren, en de onze buiten zijne grenzen sluit er
van eene herleving der lederindustrie geen sprake kan
zijn Tot heden echter bleven die klachten de stem
eens roependen in de woestijn. Gelukkig echter schijnt
het thans t£ gaan dagen en mogen wij hopen, dat aan
het reeds zoo geruimen tijd gekoesterd verlangen der
looiers eindelijk eens, al zij het dan ook slechts ten
deele, voldaan zal worden.
Na de algemeene vergadering van leerlooiers en
lederhandelaars uit Nederland, gehouden te 's-Bosch
op den 28 December 1899, en waarvan wij in ons
vorig jaarverslag gewaagden, had op 11 Januari 1900
ter zelfder plaatse opnieuw eene groote meeting van
300 lederfabrikanten plaats. Na aanneming der bekende
motie over de lederprijzen (zie blz. 12 versl. 1899)
werd de Bond van Nederlandsche Lederfabrikanten op
gericht, welks statuten, door den heer D. C. Lans uit
Delft zoo welwillend ontworpen, op den 29 Mei te
Tilburg werden goedgekeurd en den 18 October daar
aanvolgende de Koninklijke bekrachtiging mochten
verwerven. Het Dagelijksch Bestuur, samengesteld uit
de heerenJ. Bernard Timmermans Wz., Voorzitter,
D. C. Lans, Vice-Voorzitter, P. van Loon Gzn., Pen
ningmeester en M. C. J. van Son, Secretaris, hield zich
behalve met andere urgente zaken, ook voornamelijk
bezig met het tarief tot wijziging van invoerrechten,
zooals dat door den Minister ontworpen en ter be
oordeeling aan de Kamers van Koophandel en andere
lichamen was gezonden. Na ampele bespreking en
rijp beraad, werd besloten namens genoemden Bond,
een adres aan de Tweede Kamer te richten, om te
verkrijgen, dat in het nieuwe wetsontwerp op de ta
rieven en invoerrechten, buitenlandsch leder, als half
fabrikaat met 3°/o zoude worden bezwaard. Op verzoek
van het bestuur voegden zich hieraan toe de heeren
C. L. Bressers te Dongen en H. Witlox te Waalwijk
die in vereeniging met het dagelijksch bestuur
de commissie van redactie uitmaakten. Wij hebben grond
te mogen aannemen, dat aan dezen bescheiden en
tevens billijken wensch gehoor zal gegeven worden en
een der voornaamste slagboomen, die de ontwikkeling
dezer industrie in de weg staan, gedeeltelijk wegge
nomen zal zijn.
Door de geringe winsten, welke de zoolleerlooierijen
sinds jaren afwerpen, werd door verscheidene fa
brikanten het plan opgevat, met het oude looisysteem
te breken en stoomleerlooierijen op te richten. Drie
dergelijke inrichtingen zijn hier reeds in volle werking,
terwijl, naar wij hooren, spoedig andere zullen ver
rijzen.
De stoomleerlooierij der firma Van Iersel, Witlox
Co. onderging reeds eene belangrijke uitbreiding en er
bestaan plannen tot verdere vergrooting. In deze
fabriek, waar thans 40 arbeiders werkzaam zijn en de
nieuwste machines zijn aangebracht worden wekelijks
360 stuks ruwe huiden, in de wichten van 25 K.G. en
zwaardere in alle buitenlandsche soorten tot
leder gefabriceerd. De fabriek kan met de beste uit
andere landen concurreeren en haar leder is van uit
muntende kwaliteitnochtans zijn de winsten, door
de enorme concurrentie van het buitenland, dat zijne
overproductie hier voor al te lage prijzen aan de markt
brengt, betrekkelijk gering. Alleen de groote massa
maakt de uitkomsten eenigszins bevredigend.
De stoomleerlooierij der firma Gragtmans Wies
man, mag zich mede in bestendigen bloei en vooruit
gang verheugenook deze werd reeds aanzienlijk
vergroot, en zal wellicht spoedig nieuwe uitbreiding
erlangen. Het vache-leder, dat daar vervaardigd wordt,
is van zulk uitmuntende kwaliteit, dat het dadelijk zijn
weg vindt bij de schoenfabrikanten hier te lande, zoo-
dat aan voorraad maken en exploiteeren buiten de
grenzen nog niet gedacht kan of behoeft te worden.
De winsten evenwel zijn ook niet erg rooskleurig.
Sprak men vroeger van zooveel winst per huid, thans
vraagt men alleen, hoeveel procent van het bedrijfs
kapitaal genoten wordt.
Ook de inrichting van den heer van Dooren-De Greeff,
werkt naar wij vernemen, met goed succes.
De voornaamste en reeds van ouds gerenommeerde
zoolleerlooierijen alhier, die in hoofdzaak nog volgens
het oude systeem werken, hadden wel geen reden tot
klagen, daar hun door en door solied fabrikaat nog
steeds zeer gezocht is en gretige afnemers vindt, doch
aan den tegenwoordigen eisch, om vlug en veel werk
af te leveren, zij het dan ook tegen minieme winsten,
zullen zij op den duur zware concurrentie ondervinden.
Waarheid is het, dat het aantal zoolleerlooierijen vol
gens het oude systeem telken jare beduidend minder
wordt.
De toestand der looierijen van paardenleder was
vrijwel gelijk aan dien van 1899. De invoering van
het satijnleder uit Amerika is voor deze inrichtingen
een geweldige concurrentie doch gelijk in 't vervolg
uit dit verslag zal blijken, betrekt Amerika in den
laatsten tijd en revanche groote hoeveelheden paarden
leder, benoodigd voor de fabrikatie van zoogenaamde
chroomleerenhandschoenen voor mijnwerkers en verder
voor andere artikelen. Voor de prijzen der huiden
verwijzen wij naar de rubriek Handel in Inlandsche
Huiden.*
Aan het slot van dit overzicht maken wij met ge
noegen melding van de talrijke bekroningen, welke
verschillende firma's voor hunne inzendingen op de
Parijsche tentoonstelling mochten verwerven, een bewijs
te meer, dat ons leder gerust op gelijke lijn mag ge
steld worden met dat van het buitenland.
De namen der bekroonde firma's zijn
Gragtmans Wiesman,
P. van Loon Gzn.,
C. van der Heijden—Wakkers,
Jacq. van Riel,
M. G. van Son te Waspik.
Frans van den Assem Gz., y-.
J. Bressers, j te Doneen'
Van Siebergen's Lederfabriek te Rijen.
W. Timmermans Zonen te Waalwijk (hors con
cours) als lid der Internationale Jury.
Fabrieken, Inrichtingen van industrieelen
aard. Magazijnen, Winkels, enz.
De toestand der lijmfabriek was in 1900 niet voluit
zoo gunstig als het vorige jaar. Het lijmvleesch bleef
geregeld zeer duur, terwijl op de prijzen der gefabri
ceerde waar eene kleine reductie moest worden toege
staan. Zoolang het Buitenland hier zulke groote hoe
veelheden beenderenlijm van minne prijzen, maar ook
van min gehalte blijft invoeren, bestaat er niet veel
kans, dat de prijzen voor deugdelijk fabrikaat loonend
zullen worden.
De zeepziederij had veel te lijden van de ongekend
hooge prijzen der lijnolie. Deze rezen in 1900 met zelfs
te Waalwijk.
in dezelfde prijsverhooging verheugen, redenen, waarom
de zeepziederij volstrekt niet loonend is geweest. De-
zeeppoederfabriek zag, dank zij de uitmuntende kwa
liteit van het fabrikaat haar debiet weer belangrijk
vermeerderen.
De azijnmakerij werkte op denzelfden voet van voor
heen.
Hetzelfde kan gezegd worden van de hier gevestigde
koffiebranderij.
Ook de stoom- en windmolens hadden reden tot
tevredenheid, daar zij het geheele jaar met werk als
overladen waren.
De van ouds bekende bierbrouwerij »De Witte Klok"
had ook dit jaar weder vele en groote leveranties.
Doch, gelijk wij reeds in ons vorig verslag vermeldden,
doen de bierbottelaars, welke met den dag talrijker
worden en het bier in heele en halve flesschen aan
huis afleveren, haar eene steeds grooter wordende
concurrentie aan.
Vele hotel- en caféhouders echter, die aan bekend
goed en pittig bier de voorkeur geven boven bier van
dubieus gehalte, blijven nog altijd aan »De Witte Klok"
gehecht.
Ongeveer hetzelfde kan gezegd worden van de even
eens van ouds bekende tabaks- en snuifkerverij, met
bijbehoorende sigarenfabriek. Ook deze ondervindt een
geduchte concurrentie van de talrijke reizigers in tabak
en sigaren, die dagelijks, om zoo te zeggen, onze ge
meente afloopen. De reputatie der genoemde inrich
ting is echter dermate gevestigd, dat het fabrikaat niet
alleen hier, maar zelfs ver buiten de gemeente nog
altijd veel aftrek vindt.
De filiale der Singermaatschappij had geen reden
tot klagen. Ook in 1900 leverde zij, zoo hier als elders,
weer een beduidend aantal machines af. Een geduchte
concurrentie wordt haar echter aangedaan door de
depóthouders der Pfaffmachines, welke ook bestendig
geperfectionneerd worden en in volmaaktheid van in
richting, werking en soliditeit der Singermachines steeds
meer nabijstreven.
Ook de depóthouders van velocipèdes hadden, dank
zij de schier algemeene zucht naar sport, reden tot
tevredenheid.
De smeden en koperslagers hadden het geheele jaar
door volop te werken, zoowel voor buitenplaatsen als
voor de gemeente zelve. Eene smederij werd van eene
nieuwe stoommachine voorzien, zoodat thans twee in
richtingen van dien aard hier werkzaam zijn.
Te oordeelen naar de prachtige étalages der goud
en zilversmeden, maken ook deze nog steeds goede
„zaken.
Naar wij vernemen wordt bij hen vooral op markt
dagen zeer veel gekocht door de marktbezockers van
buiten, wat wederom het bewijs levert, dat, waar het
verkeer druk is, ook de nering druk is.
Van beteekenis is ook de handel in klokken, pendu-
4es en horloges, alsmede in meubelen en aanverwante
artikelen. De meubelhandel vooral neemt hier ieder
jaar een hoogere vlucht, wat eensdeels is toe te schrij
ven aan de soliede waar en de bescheiden winsten,
waarmede zich dc handelaars tevreden stellen, ander
deels aan het feit, dat meubelen van allerlei soort en
naar iedere teekening hier vervaardigd kunnen worden.
De talrijke timmerlieden, metselaars, behangers, ver-
wers, enz. in onze gemeente hadden volop werk, daar
vele huizen en andere inrichtingen gebouwd werden.
Vermeld dient hier ook te worden, dat zoowel de
knechts als de bazen eenparig besloten den loonstan-
daard te verhoogen, en de verhoogde loonen der knechts
bij de bazen evenmin tegenkanting ondervonden als die
der bazen bij de burgerij, zoodat de goede verstand
houding onderling geen oogenblik verbroken werd.
De confectiehuizen van heeren- en dameskleeding
mochten zich wederom in flinken omzet verheugen.
Door ondervinding wijs geworden, laat het volk zich
niet zoo gauw meer bedotten door marktartikelen of
waren van rondreizende kooplieden voor z.g. likwidatie-
huizen.
Ook de magazijnhouders van mode-artikelen en ga-
lanteriën maakten over het geheel goede zaken, getuige
de uitbreiding, die vele aan hunne winkels en magazij
nen gaven.
De boek- en courantdrukkerijen met hun aanverwan
ten handel in boeken, papier en schoolbehoeften moch
ten zich geregeld in goeden omzet verheugen. Door
de stijging der papierprijzen waren de winsten echter
maar zeer bescheiden.
De voor eenigen tijd opgerichte cartonnagefabriek,
waar alle soorten van doozen voor de verzending van
schoenen vervaardigd worden, ziet hare clientèle met
den dag grooter worden. De luxe-doozen vinden zelfs
aftrek in Holland en Friesland. Eerlang hoopt de on
dernemer door het installeeren der nieuwste machines,
eene belangrijke uitbreiding aan zijne zaak te geven.
De handelaars in schoenfournituren, hadden over het
geheel geen reden tot tevredenheid. Zij worden door
200 °/o- De gefabriceerde waar echter mocht zich niet4*concurrentie van buitenlansche huizen, die hunne waren
bij groote en kleine schoenfabrikanten aanbieden, zeer
in hun bedrijf geschaad.
De handel in steenkolen en brandstoffen neemt ieder
jaar beduidend toe. Tot groot nadeel voor den arbei
der waren de prijzen der steenkolen geregeld duur.
Voor ordinaire soorten werd nog f 1.10 a f 1.25 per
H. L. besteed. De onlangs opgerichte Maatschappij
tot aan- en verkoop van brandstoffen bleef wel 5 a 10
beneden genoemde prijzen, doch daar zij slechts a con
tant verkocht, was haar omzet niet zoo groot, als men
redelijkerwijze had mogen en durven veronderstellen.
Met de slagers van rund- en varkensvleesch schijnt
het ieder jaar vooruit te gaan. Een blik in de accijn
zen bewijst weer, dat hun omzet belangrijk is toegeno
men. Het is een verblijdend verschijnsel, dat in onze
streek, gedurende de laatste jaren de belasting op het
geslacht" evenzeer toeneemt, als die op >gedistilleerd"
vermindert. Het vee was over het geheel duur, ondanks
den dikwijls belemmerden uitvoer naar België. Vooral
de vette kalveren waren hoog in prijs, terwij de notee
ring der varkens, vooral voor die, welke geschikt waren
voor de explortslagerijen, eenvoudig buitensporig was.
Als altijd liet de kwaliteit van het hier geslachte vee
niets te wenschen over.
De exportslagerij van konijnen in Baardwijk werkte
op den ouden voet. Het aantal naar Engeland gezon
den konijnen was weer iets grooter dan in 1899. De
vellen vonden meest hun aftrek in België en Duitsch-
land, ter vervaardiging van handschoenen en inférieure
soorten van bontwerken.
De boom-, bloem- en groentenkweekerij zag ook we
der haar debiet aanmerkelijk toenemen. Vooral in fijne
vruchtboomen, welke tot heden nog bijna niet in Hol
land geleverd werden, drijft de ondernemer belangrijke
zaken. Moeiten noch kosten worden door hem ontzien,
om buitenlandsche boomen hier te acclimatiseeren.
Eene dergelijke inrichting te Besoijen, hoewel werkende
op meer bescheiden voet, neemt telken jare in bloei
en vooruitgang toe.
In de talrijke brood- en koek-
bakkerijen kwam geen noemens
waardige verandering. Zij verheug
den zich in geregelden omzet en
de prijzen werden niet verhoogd.
Hetzelfde kan nagenoeg gezegd
worden van de banketbakkers met
hun handel in fijne comestibles.
De^invoer van Engelsche waren als
drops, pepermunts, enz. schijnt af te
nemen, terwijl het fabriceeren van
geleien, ams, belangrijk toeneemt.
Mochten ook al enkele winkeliers
en industrieelen ons van hun bedrijf
eene niet zoo rooskleurige beschrij-
ving gegeven hebben, het meeren-
deel ook van hen, die wij hier, om
de mindere uitgebreidheid hunner
zaak niet afzonderlijk vermeldden,
toonde zich tevreden met de ver
kregen resultaten.
Van ganscher harte hopen wij,
in het volgend jaar verslag weder
hunne tevredenheid, zoo mogelijk
nog in meerdere mate, te kunnen
vermelden.
Gemeente Gasfabriek.
Met het oog op dc steeds toe-
ernende gasproductie werd bij Raads
besluit bepaald, de toestellen der
gasfabriek uit te breiden met een
exhauster en een stel pompen (te
drijven door een gasmotor) de
bestaande le en 2e scrubbers te
verbouwen in een grootere, ten
einde de teerscheiding te bevorde
ren, en om te voldoen aan de
arbeidswet, een schaftlokaal te bou
wen.
Het aantal verbruikers nam ook
dit jaar weder toe en bedraagt thans
200, terwijl het gasverbruik bij par
ticulieren vermeerderde met 11837
Ms. In de publieke verlichting kwam
geene noemenswaardige verande
ring. Het totaal der brandingsuren
van de straatlantaarns bedroeg te
Waalwijk
80797Vs uur m. glocibranders
ad 0.115 M3 929.71 M8.
396141/9 uur m. open vlam ad
0.200 M8 7922.9 M8.
en te Besoijen
11097 uur m. open vlam ad 0.200
M8 2219.4 M8.
Tengevolge der hooge kolen-
prijzen en groote uitgaven werd bij
Raadsbesluit bepaald, dat ingaande
1 April de prijs van het gas zou
zijnvoor particulieren 9 ets. voor
muntgasmeters en kermisverbrui-
kers 10 ets. en voor motorgas en
gebruik aan 't station 8 ets. per M8.
Daarbij kwamen nog dat de kolen
zoo zwavelachtig waren, dat men
slechts met de grootste moeite en
met overmatigen arbeid van het
personeel, het gas even voldoende
kon zuiver houden, ofschoon dit
nog niet altijd gelukte.
Verkocht werden: aan grove fijne
en geklopte cokes 3444'/» H. L.
tegen 395972 H.L. in 1899, bene
vens 256777s liter koolteer en
32200 liter amoniacwater tegen
34987s liter teer en 7800 liter wa
ter in 1899.
(Wordt vervolgd.)
I flMKBBBSS523BÊ
De Echo van het Zuiden.
Waalwtjksdie tn Laiigslraatstbe Courant,
