Nummer 65.
Zondag' 18 Augustus 1901.
24» Jaargang.
De Zuid-Afrikaansehe oorlog,
B RI eTeF"^
Bekendmaking.
BUITENLAND.
Duitschlaad.
Italië.
BINNENLAND.
UITVOERINGEN.
Den Eerw. Pater Andr. Zijlmans.
WAALWIJK.
ZONDAG IS Augustus.
Concert te geven door de harmonie //St.
Crispijn" in den tuin van den heer Christ.
Appels, Waalwijk. Aanvang bljs uur. Bij
slecht weder uitgesteld tot later.
(Zie Programma's.)
KAMER VAN ARBEID
voor
het leerlooiers bedrijf en het vervaardigen
van schoenen te Waalwijk.
Burgemeester en Wethouders der Genaeeni*
Waalwijk maken bekend, dat de op heden vast
gestelde kiezerslijsten voor de bovengenoemde
Kamer van arbeid ter Secretarie der Gemeente
voor een ieder ter inzage zijn nedergelegd, ep
dat tegen betaling der kosten, afschriften daar
van verkrijgbaar zijn.
Bezwaren tegen die lijsten kunnen binnen
veertien dagen na heden worden ingediend bij
Gedeputeerde Staten der Provincie.
De bezwaren kunnen zijn ontleend aan het
feit, dat de naam van den verzoeker of van een
ander, in strijd met de bepalingen der Wet op
de Kamers van Arbeid of von het Kiesreglement
voor die Kamers, daarop voorkomt, niet voor
komt of niet behoorlijk voorkomt.
De bezwaren kutinen op ongezegeld papier
worden gesteld.
Waalwijk, den 15 Aug. 1901.
Burgemeester en Wethouders voornoemd
De Burgemeester,
J. TIMMERMANS Wzn., Wd. B.
De Secretaris,
F. W. VAN LIEMPT.
tfpyc. i iivm mi
Te Londen wordt de proclamatie van lord
Kitchener, volgens welke alle Boerenstrij
ders, die op 15 September a. s. de wapenen
niet hebben neergelegd, levenslang uit Zuid-
Afrika zullen worden verbannen, terwijl hun
bezittingen in beslag genomen zullen worden,
nog altijd druk besproken en men is het
er vrijwel over eens, dat deze. proclamatie
niets anders is, dan een voorloopster van
veel ernstiger plannen, welke Chamberlain
en zijn kornuiten hebben gesmeed tot knech
ting der Zuid-Afrikaansche Republieken en
schending der beschavingsidée. Men beweert,
dat, gezien de onwaarschijnlijkheid, dat de
proclamatie op de Boeren eenige uitwerking
van belang zal hebben, de Britsche regee
ring den 15en September zal verklaren, dat
zij het gewenscht acht, een nog radicaler
maatregel te nemen en in het vervolg nis
buiten de wet gestelde opstandelingen allen
zal laten doodschieten, die met de wapenen
in de hand gevat worden. Lord Milnerzal
op dien datum ruim twee weken in Zuid-
Afrika terug zijn en hij zou het dan zijn,
die zich zou belasten met de uitvaardiging
van den raisdadigen maatregel, daar lord
Kitchener het met zijn soldateneer niet moet
kunnen overeenbrengeu verder te gaan dan
zijn proclamatie van 7 Augustus.
Aldus schetst men de toekomstige plan
nen van Joe Chamberlain en niemand zal
hem in Engeland in zijn voornemens storen.
VAN
Reeds buiten de poorten van Calghau
kwamen twee confraters ons te gemoet met
vijf of zes der voornaamste christenen van
Sy-wan-tzeu.
Zij hadden 11/il dag gereisd om ons aan
de grens van Mongolië te gemoet te komen
en te verwelkomen.
Een drukte als te Calghan heb ik nog
nergens ter weield gezien, 't Is daar in de
straten eene permanente markt. Er is bijua
geen doorkomen aan. Al wat China voort
brengt en al wat Mongolië oplevert vindt
daar zijn weg. Bij dit alles nog allerlei za
ken, die men in Europa niet meer kwijt kan
worden en die de Russen hier voor goeden
prijs komen verkoopen.
Na eene goede hartversterking ging het
verder. Nog slechts 20 li's en wij zouden
in onze eerste residentie van Mongolië
Kao—kia—ing—tzeu (het dorp der familie Kao)
aankomen.
Wij reden de stad uit door een kolossaal
gewelfde poort, die men in den grooten Chi-
neezen muur gemaakt heeft en.wij waren
in Mongolië
De frissche berglucht kwam ons al tegen-
waaid en een blij„Voor Mongolië, daar zijn
wij voor geboren steeg op uit onze borst.
De rivier of liever het riviertje, waaraan
Sy—wan—tzeu gelegen is, zagen wij daar
reeds heen kroukelen.
Maar dat is een ijselijk pretentieus ding.
Dien dag moesten wij er nog tien keer door
heen trekken. Bruggen zijn hier oubekeud.
Den 15den September is het Parlement
midden in de vacantie en dus niet in staat
te protesteeren. En al zullen de eerlijke
en de liberale bladen gillen van veront
waardiging, Chamberlain zal door zijn jingo-
pers laten antwoorden, dat de maatregel tot
fusilleering van de Boeren het werk is van
de overheid van de //nieuwe koloniën* in
Zuid-Afrika.
Slechts één ding zou kunnen helpen, om
de Britsche regeering in haar misdadig
gedoe een //halt" toe te roepen een krachtig
protest van de zijde der groote mogendheden
tegen de proclamatie van 7 Augustus en
iedere eventueele verscherping er van. Ver
wachtingen daaromtrent zijn echter tijdens
dezen oorlog reeds zoo menigmaal teleurge
steld, dat men er zich thar.s ook geen
illusies van durft maken. Misschien zou
ook een dreigement van Boercnzijde met
onverbiddelijke repressaliën, intrekking of
verzachting van de proclamatie tengevolge
kunnen hebben.
In ieder geval staat men door de procla
matie voor misschien de. ernstigste bloedig
ste phase van den oorlog, die zich over een
steeds grooter gebied uitbreidt. In Kaap
kolonie operecren nu zelfs opstandelingen in
het distrist Jansenville, in het uiterst zuid
oosten, op den weg naar Port-Elisabeth.
Toen de hertog van Cornwall en York een
half jaar geleden Groot Brittannië verliet,
om zijn reis door de Britsche koloniën te
beginnen gaf men hem te verstaan, dat, rds
hij in Zuid-Afrika, zijn laatste oponthoud,
kwam, de oorlog met de Republieken en
de opstand in de Kolonie waarschijnlijk ge
ëindigd zouden zijn. Nu is hij te Durban,
over een paar dagen komt hij naar Kaap
stad, op 50 K.M. van welke stad opstande
lingen zich krachtig doen gelden dat is
anders dan een vredig Zuid-Afrika onder
het bestuur van den jingo Milner
Tegen de talrijke protesten en andere
dingen heeft Chamberlain Donderdagavond
in het Lagerhuis gelegenheid gevonden zijn
hart te luchten. liet gebeurde bij de tweede
lezing der Appropriations-Bill. Sir William
II ar court, de leider der radicalen, vroeg aan
de regeering inlichtingen met betrekking
tot den voortgang van den oorlog en de
sterkte der Bocrentroepen. Hij voerde aan,
dat de in de proclamatie van Kitchener tot
uitdrukking gebrachte politiek niet eervol
was en ook geen succes zou hebben, terwijl
hij betoogde, dat de regeering hut recht niet
heeft, de Boeren met verbanning te dreigen.
Toen kwam Chamberlain los. Hij begon
met mede te deelen, dat de berichten in
eenige dagbladen, dat Kitchener den 15deu
September zal terugkeeren, volkomen on
gegrond zijn. De minister ontkende verder,
dat Kitchener's proclamatie de Boeren van
hun recht als oorlogsvoerende berooft. Hij
verklaarde, dat Engeland's handelingen vol
komen binnen de grenzen van zijn rechten
vallen.
Er is echter een grens tusschen oorlog
voerenden en bandieten wanneer de Boe
ren met hun tweeën en drieën tusschen de
En ja den volgenden dag nog 20 keer, altijd
nog datzelfde »prulrivierke."
't Was al donker toen wij in 't eerste re
sidence aankwamen. Maar de Christenen
kwair.eu ons al van verre tegemoet met ko
lossale lantaarns van papier, geheel het dorp
was op de been. De binnenplaats der resi
dentie—stad stond vol Christenen, die ons
kwamen verwelkomen „Chem fou-lai—la de
priesters zijn daarklonk het van alle kan
ten. en wij: lai—la, wij zijn er!" Chem—fou-
hao (h als ch in kachel), maken de priesters
het goed ?!l „Hao, wij maken het goed
Onnoodig U te zeggen, dat wij dien avoud
gezellig bij elkaar zaten en dat er veel
over Europa gepraat werd, en dat er zelfs
een flesch, (wie weet hoe lang die goede
coufrater ze al bewaard had) voor den dag
werd gehaald.
Als men op reis geruimen tijd met Hei
denen te doen heeft gehad, merkt men eerst
recht den invloed van den godsdienst op onze
Chineezen, die eerbiedige vertrouwelijkheid,
die echt kinderlijke vreugde bij het zien van
zoovele nieuwe priesters, die alles verlaten
hebben om hun den weg naar den Hemel te
toonen, waarlijk het doet goed aan het hart,
zulks doet al de doorgestane vermoeienissen
vergeten.
Den volgenden dag ging het blijder dan
ooit weer voort maar Sy-wan—tzeu, waar wij
vooreerst zoudeu verblijven.
Daar was het nog wat anders
Wij hadden nog acht uur at te leggen om
daar te komen.
Halverwege stonden weer enkele Christenen
van Sy—wan—tzeu ons op te wachten. Zoo-
dra zij den priester zagen, stegen zij aanstonds
van hunne paarden, vielen op hunne knieën
en bogen tot den grond. Deze plechtigheid
geschiedt bij de Chineezen ten aanzijn van
Britsche posten doorsluipen, om daden van
geweld of moord te plegen, kan men niet
zeggen, dat die grens niet wordt over
schreden
De staatkunde, door de Amerikaansche
regeering aangenomen op de Filippijnen,
zooals die is neergelegd in de proclamatie
van geueraal Mac Arthur, zal gewis ook
de staatkunde der Britsche Regeering zijn,
indien de oorlog ontaart in een strijd van
bandieten. (ToejuichingenDe Boeren
leiders houden hun menschen in het veld,
in de hoop op vreemde inmenging, of op
een wijziging van de openbare meening
in Engeland. Wij weten, hoe gering de hoop
daarop is. De proclamatie van lord Kit
chener zal bf den oorlog tot een einde
brengen, bf de kolonies verlossen van men
schen, die zich onverzoenlijk hebben ge
toond, en die, zoo zij in de kolonies zouden
blijven, een voortdurende bron van gevaar
zonden vormen.
Feitelijk heeft Chamberlain dus in deze
zijn jongste verklaring bevestigd, wat wij
hierboven nog slechts als vermoedens uit
spraken dat Kitchener's proclamatie de
voorbode is van scherper maatregelen, van
de aangehaalde proclamatie van den Ame-
rikaanschen militairen gouverneur op de
Filippijnen. Mac. Arthur verklaarde, dat,
nu een werkelijke Filippijnsche regeering
verdwenen was, iedere Filippino, die een
Amerikaanschen soldaat zou dooden, zou
worden beschouwd als een moordenaar.
Het is echter de vraag, of de Engelschen
zich met dergelijke maatregelen niet in de
vingers zullen snijden. Reeds wordt bericht
dat de Boercnopperbevelhebber Louis Bo
tha op Kitchener's proclamatie geantwoord
heeft met een manifest, waarin verklaard
wordt, dat alle gevangergenomen Britsche
soldaten over de kling gejaagd zullen worden,
als Kitchener de in zijn proclamatie geuite
bedreigingen ten uitvoer brengt.
Van Eogelsche zijde komen over de krijgs
verrichtingen in het naast verleden slechts
schaarsche berichten. In een telegram uit
Middelburg, in Kaapkolonie wordt gemeld,
dat kolonel Gorringe Dinsdag 11. in gevecht
raakte met de Boeren onder Kritzinger en de
commandanten Erasmus, Pyper en Cachet in
de nabijheid van Steynsburg. Erasmus en
Cachet werden doodelijk gewond en vele
Boeren gevangen genomen. Nader bijzon
derheden omtrent het gevecht zijn nog niet
ontvangen.
Kolonel Doran viel denzelfden dag de com
mando''» van Lotter, Botha en Smit aan, 25
K.M. ten westen van Steynsburg. Hij maakte
15 paarden buit.
Berichten per brief van Boerenzijde geven
rooskleuriger kijk op de gebeurtenissen.
Zoo heet het, dat de opstand zich niet
alleen uitbreidt onder de Hollanders in Kaap
kolonie, maar ook onder die in Natal en dat
een Boerencommando ter sterkte van 4000
man onlangs den spoorweg tusschen Middel
burg en Komatiepoort heeft bezet. Lord
Kitchener heeft zich in verband met de
uitbreiding van den opstand in de Kolonie
personen, wien zij eerbied verschuldigd zijn
en zij werd herhaald voor ieder der aanwezige
priesters.
Nu begon onze karavaan al grooter en
grooter te worden. Aanhoudend kwamen er
nieuwe »gardes d' honneur" bij.
Maar onze draagstoelen gingen hun te
langzaam. Zij verlangden zoozeer ons in Sy-
wan—tzeu binnen te leiden. Wij moesten en
zouden uit onze draagstoelen en op hunne
paardjes.
't Was onze eerste rit. Maar 't viel nog
al mee.
Geen onzer werd zandruiter.
Hoe dichter wij het dorp naderden hoe
ongeduldiger zij werden en hoe vlugger onze
paarden gingen loopen.
Eindelijk ja kregen wij den mooieu slanken
kerktoren in 't gezicht en een luide kreet
ontsteeg aan aller borst: „Sy-wan—tzeu!
Weldra in de verten zagen wij een massa
volk, dat ons tegemoet trok. Naderbij geko
men zagen wij het gewapper der vaandels
van de harmonie der studenten. Geweer- en
kanonschoten knalden.
De tradtitoneele voetzoekers kletterden. En
het was een gejuich en geroep, dat hooren
en zien verging „Cham fou-lai-la: de pries
ters zijn daar1"
Nu stegen wij van onze paarden.
De stoet met de harmonie voorop zette
zich in beweging naar de Kerk. Daar kniel
den wij op de trappen van het altaar neder
en hieven uit ganscher harte een „Te Deum"
aan om den goeden God te danken voor de
voorspoedige reis. Maar ik moet u bekennen
dat de stem m'j meermalen in de keel stokte.
O wat zoete oogeublikken Waarlijk, die
doen alle offers vergeten.
Onze reis is dan ook buitengewoon voor
spoedig en kort geweest. Wij zijn ook allen
genoodzaakt gezien troepen uit Transvaal
derwaarts te zenden, waardoor de Boeren en
kele plaa'sen, als Lijden burg bijvoorbeeld,
die tot dusver door de Engelschen bezet
waren, weer in handen hebben gekregen.
7 Juli werd een gevecht geleverd iu de
onmiddellijke nabijheid van Pretoria. De
Engelschen kregen er vier dooden.
Er zijn hier thans bizonderheden ontvan
gen over de inneming van Rbijnsdorp
door de Boeren. Een kleine afdeeling hunner
onder Maritz wisselden den 5den Augustus
scholen met een Engelsche post bij van
Rhijnspas. Gedurende den 6den bleven de
Boeren verborgen tusschen de rotsen aan den
voet van den pas. Vroeg in den morgen van
den 7den sloten de Boeren de stad in,
welker garnizoen onder luitenant Greenshields
zeven uur vocht alvorens zich over te geven.
De Boeren vermeesterden uit de Imperiale
magazijnen elf geweren, wat munitie en
maakten 27 paarden buit. Zij plunderden
de winkels in de plaats en eigenden zich alle
kleeding toe. Zij vonden verscheiden politieke
gevangenen, welke zij de vrijheid aanboden,
maar de gevangenen sloegen het aanbod af.
Volgens bericht uit Middelburg, werd het
gevecht tusschen de colonne van kolonel
Scobell en de gecombineerde commando's,
nabij Vischrivier, geleverd tusschen 300
Engelschen zonder kanonnen ongeveer een
gelijk aantal Boeren, die voor hun manier
van oorlogvoeren een buitengewoon goede
stelling innamen. Het gevecht duurde 4
uren en de uitslag was, dat de manschap
pen van het 2de regiment lanciers en de
bereden Kaapsche scherpschutters, de Boeren
van het eene kopje naar bet andere verdreven,
hoewel dezen een taaien tegenstand boden
De Boeren verloren 10 paarden, doch zij
slaagden er in hun gewonden mede te ne
men. Luitenant Theobald en 1 mindere
werden gedood, terwijl 7 man aan Engelsche
zijde werden gewond, onder wie kapitein
Purcell. De luitenant werd getroffen, toen
hij, aan het hoofd van zijn afdeeling, een
aanval deed. De Boeren stonden onder
bevel van Lotter C. Botha en Smit.
Het program voor het vlootvertoon in de
Oosizee en de daarmede gepaard gaande
feestelijkheden in het oosten van de monar
chie is thans vastgesteld. De Keizer zal te
Dantzig vertoeven aan boord van de Hohen-
zollern, en te Marienburg in het oude kasteel
van de ridders van de orde van St. Jan dat
geheel gerestaureerd is. In de groote zaal
van het kasteel zal Wilhelm een prachtig
kapi'tel houden waarop al de Duitsche en
Ooslcmijksche ridders genoodigd zijn. Den
lOden September scheept de Keizer zich te
Pillau (de haven van Koningsbergen) in naar
Dantzig, waar eeu indrukwekkend Duitsch
eskader hem opwacht. Denzelfden dag komt
de Tsaar aan boord van de Poolster ter
reede van Dantzig. De beide vorsten ont
moeten elkander aan boord van de Hohen
zollern, eD daarna is er een galadiner. Den
llden September zal de Tsaar getuige zijn
gezond en frisch, als toen wij vertrokken,
maar zeg, dat wij goed verzorgd waren door
onzen Provinciaal.
Nu zijn wij hier met 10 Missionarissen.
Wij wachten op de komst van Monseigneur,
dan zal het er nog anders spannen
Sy—wan—tzeu »de parel van Mongolië,"
is misschien het eenige dorp in geheel China,
dat nagenoeg totaal Christen is. Op Je
2000 inwoners zijn slechts 120 a 130 Heide
nen nl. drie families. Men kan den gods
dienst hier in alle vrijheid uitoefenen pre
cessie, door 't dorp met het allerh. Sacrament
enz.
Het dorp ligt in eene prachtige vallei, die
een klein half uur breed is. Rondom kolos
sale bergen, die hunne machtige kruinen tot
duizend meter hoog boven ons verheffen.
Wij zijn al volop iu den winter. De
thermometer gaf dezen morgen 17 centigraden
vorst. De ouderen zeggen, dat het slechts
een begin is. Maar wij zijn er op gekleed,
dat verzeker ik u. Eene broek, die twee
vingers dik met watten is opgevuld, dito
kousen. Schoenen die met schapenvacht zijn
gevoerd. Een lang kleed van dezelfde stof
als de broek, een vest en een jas met kat—
tevellen gevoerd. Op het hoofd een dikke
haren muts. Zoo kan meu tegen een beetje
koude. Overdag is het altijd helder weer en
in de zon is het zelfs warm. Zoo eene
mooie blauwe lucht heb ik nog nergens
gezien. Des avonds liggen wij op een war-
meu k'ang (bed-oveu) men zou er zich bijna
op branden, zoo warm.
Wij zijn volop aan 't Chiueesch leeren.
Dagelijks gaan wij naar de studenten van
het Seminarie, om met hen Chineesch te
pralen. Sommige recreaties hebben we, dat
wij niets dan Chineesch mogeu praten.
van de vlootschouw. Hij blijft in Duitsche
wateren tot 13 September, maar slapt nijt
aan wal. Keizer Wilhelm blijft tot 30 Sep
tember in Dantzig.
De bankier Max Opitz, van de firma
Max Opitz u. Co. te Berlijn, is wegens on
eerlijke praktijken waarmede hij omstreeks
een millioen mark moet verdiend hebben, in
hechtenis genomen.
De Lustige B'.atter heeft dezer dagen een
spotprent gegeven, naar aanleiding van de
herhaalde inhechtenisnemingen van bankiers
en directeuren van bankinstellingen. Een
van de leden van het Maiokkaans'ne afge—
zantschap vraagt aan den kapitein die hen
door Berlijn rondleidt „En dan zouden wij
graag met een paar sterren van de Duitsche
bankierswereld kennis willen maken.De
kapitein „Heel goed (tegen den koetsier)
rijd eens even uit de stad naar MoabitU
Begrafenis van Crispi.
De stoet vertrok Dinsdagavond om vijf
uur van de villa Linu. Voorop gingen eenige
detachementen van verschillende wapens, en
een bataljon infanterie met standaard en
muziek. Daarna kwamen een groot aantal
gepensionneerde officieren en marine officie
ren. De baar was met een vlag bedekt,
en de svagen werd getrokken door acht met
rouwkleeden gedekte paarden.
De slippen van het lijkkleed droegen de
burgemeesters van Palermo, Napels, Rome
en Ribera, Crispi's geboorteplaat. De voor
zitter der Kamer, de ondervooizitter van den
Senaat, minister Nasi en andere aanzienlijke
personen liepen naast den lijkwagen, die
gevolgn werd door vrienden, door vertegen
woordigers van den Koning, den Duitachen
Keizer, van Senaat en Kamer en door de
ministers Baccelli, Morin, San Martino, een
aantal generaals, admiraals, magistraatsper
sonen, gedelegeerden van vereenigingen met
vaandels en veteranen van Garibaldi. Er
was een ontzaglijke menigte op de been,
langs den weg dien de stoet volgde en meu
hield zich zeer rustig.
Zoodra de lijkwageu bij het Arsenaal was
aangekomen werd de kist in een met rouw
floers bekieede boot gezet en naar den krui
ser Vaiese gebracht. Aan boord van den
kruiser droeg een vertegenwoordiger van den
burgemeester van Napels de zorg voor het
lijk aan den kapitein op. De kanonnen los
ten saluutschoten, op de schepen ter reede
ontblootte de bemanning het hoofd. De
Varese vertrok le middernacht, begeleid door
de Marco Polo, met de ministers Morin en
Nasi aan boord.
WAALWIJK, 17 Aug. 1901.
Bezoek.
In de volgende week zal een Hoofdofficier
van Administratie en Magazijnmeester van
kleeding etc. vanwege het Departement van
Marine een bezoek brengen bij den heer
Bernard Timmermans alhier, met het doel
enkele leerlooierijen te bezichtigen, en zich
voorzoo ver mogelijk op de hoogte te stellen
van dezen belangrijken tak van industrie in
onze gemeente en omstreken.
't Is een toer om Chineesch te leeren I
Maar 't is noodzakelijk. Hoe beter wij
Chineesch kennen, hoe meer goed wij kun
nen doen.
Morgen (vigilie van Kerstmis) gaan J. en ik
naar een plaats op dertig li's van hier, van de
ongeveer 100 Christenen die daar wonen in de
gelegenheid te stellen de H. Mis bij te wo
nen op Kerstmis. Daar zullen wij al het
Chineesch moeten uitbraken, dat wij kennen.
Maar wij nemen eeu theologant mee. Deze
kan desnoods onze tolk zijn.
A. s. Dinsdag zal Mgr. van Aerlselaer zijne
plechtige intrede doen iu Sy-wau-tzeu. Alles
in feestdos I 't zal hier kermis zijn, hoor 1
Cisteren zijn er nog naar de stad gereden
om vuurwerk te koopen. Zonder vuurwerk
is hier geen feest denkbaar, evenmin als in
Waalwijk. Of er na afloop van het vuurwerk
ook eeu lichtstoet door de versierde straten
zal zijn is nog onbekend.
De Confraters komen van heinde en ver
bijeen. Tevens om eeu retraite te houden
Er zijn er die 4 weken moeten reizen o. a'
L. de Vocht en Jos. Dobbe.
Wij zijn nu reeds met 20 Missionarissen.
Deze koerier vertrekt den 2den Kerstdag.
De volgende brengt u verslag van het feest
en misschien ook wat portretten.
Vaartweltot de volgende maand I
Ik beu zoo gezond en zoo goed als 't maat
zijn kan.
Als hij een beetje voorzichtig is, (en dat
ben ik, dat weet gij wel) dan zou eeo zieke
mensch hier nog gezond worden.
Bidden wij maar goed voor elkaar, opdat
wij ieder in zijn eigeu werkkring veel mogen
werken voor den goeden God.
Uw hartelijk liefh.
ANDRÉ, Miss. Mong,
(Wordt vervolgd).
