Nummer 91.
Zondag 17 November 1901.
24e Jaargang
Toegewijd aan Handef3 industrie en Gemeentebelangen.
Eerste blad.
ST.
I0H0P0L - THEE
Ammoniaksuperphosphaat,
Chialpetei en Supeiphosphaat,
ANTOON TIELEIf,
Theod. WESSELS^
Natuur en Kunst.
Uitgever:
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
niet te overtreffen.
WAALWIJK.
Bekendmaking.
FEUILLETON.
Verkrijgbaar bij den Heer
De Echo van het Zuiden,
Wialiyksrhr en Langstraatscbf ('airail,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
o.
Abonnementsprijs per 3 maanden f
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
;p*SBjS§§®^^ Aangemoedigd door het
Hay groute succes van 't vorig
wa jaar, zullen wij ook thans
weer de winkeliers in gelegenheid stellen
de bijzonderheden hunner St. Nicolaas-Eta-
lage op weinig kostbare wijze aan het
publiek bekend te maken.
Daartoe zullen wij vanaf ZATERDAG 17
NOVEMBER tot en met WOENSDAG 4
DECEMBER advertentiën, betreffende de
St. Nicolaas-étalas-e, in vDe Echo van het
Zuiden* opnemen tegen een, evenals 't
vorig jaar, zeer laag tarief.
Bedoelde advertentiën driemaal ter plaat
sing opgegeven, worden tot St. Nicolaas
geplaatst.
Spoedig opgaaf i3 zeer gewenscht.
DE UITGEVER.
ROTTERDAM.
INRICHTINGEN
welke gevaar, schade of hinder kunnen
veroorzaken.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
W.alwijk brengen ter openbare kennis, dat ter
Gemeente-Secretarie ter inzage ligt een verzoek
jjl.
Naarmate zij het doel van haar tocht naderde
▼iel het haar op, dat de huisjes voortdurend
iagsr en vervallener werden.
Eindelijk bereikte zij de Rue Myrrha en enke
le minuten later stond zij voor het huis ,waar
lij weien moest. Johanna's vraag aan een kind
of in dit huis de weduwe Musch woonde, werd
bevestigeud beantwoord; de kleine wist haar nog
mede te deelen.dat de oude vrouw boven woonde.
Langzaam klom het meisje de smalle, bouw
vallige trap op, langs vermolmde deuren, die
toegang verleenden tot vertrekken waaruit geen
gciach of gezang weerklonk, maar waarin diepe,
namelooze ellende huisde.
Deze indruk werd nog smartelijker, toen zij
het zolderkamertje betrad, waarin de weduwe
Musch largzaam van honger stierf. Was het
mogelijk, menschelijke wezens, zulke ellende door
staan konden Op het wankelende, ijzeren bed
was over een weinig stroo een gehavende deken
uitgespreid; de dekens der oude vrouw bevonden
zich sedert lang in den lombard haar man had
alles verdronkan vóór zijn dood. De eenigc ma
tras, die haar restte, had zij op het bed van haar
zoon gelegd om hem in staat te stellen haar van
tijd tot tijd te bezoeken. De muren waren kaal
en bij totale afwezigheid van steenkolen,was het
ijikoud in het kamertje.
Toen zij Johanna over den drempel schrijden
zag, week de weduwe verbaasd terug en vestigde
Vragend den blik op het zachte, beminnelijke
gelaat van do in het zwart gekleede dame.
Wat verschaft mij de eer van uw bezoek?
stamelde zij in verwarring.
Ik heb gehoord, dat het zeer sleeht met u
gaat, gaf Johanna ten antwoord en nu kom ik
eens zien, of ik u van dienst kan zijn.
De oude vrouw verborg haar gelaat achter de
rimpelige handen en brak in hartstochtelijk snik
ken uit. Johanna trachtte diep bewogen haar op
met bijlagen van E. KLIJBERG-Pernot, alhier,
om vergunning tot het oprichten eener machinale
schoenfabriek en het daarin plaatsen van een
gasmotor van ell paardenkracht, op de perceelen
gelegen alhier, kadaster sectie C nos. 2039 tot
en met 2046.
Op Woensdag, den 20 November 1901. des
voormiddags te elf uren, zal op het gemeentehuis
gelegenheid bestaan om bezwaren tegen dit ver
zoek in te brengen en deze mondeling en schrif
telijk toe te lichten.
Zoowel de verzoeker als zij die bezwaren heb
ben, kunnen gedurende drie dagen, vóór het
bovengenoemd tijdstip, op de Secretarie der
Gemeente kennis nemen van de ter zake inge
komen schrifturen.
Waalwijk, den 6 Nov. 1901.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgemeester,
K. DE VAN DER SCHUEREN
De Secretaris,
F. W. VAN LIE MPT.
ffArs longa vita brevio* de kuust is
lang, het leven is kort, is een oud spreek
woord, dat door ieder, die zich ooit aan
eenige kunst heelt gewijd, of zich in eenige
kunst heeft verdiept, dikwerf met een zucht
herhaald.
Immers naast het gevoel van onuitputte
lijke bewondering, dat de groote meester
stukken op elk gebied ons inboezemen, is
er toch ook een geheim, een onszei ven nau
welijks beleden gevoel van onbevredigd
heid, zelfs van ontevredenheid, omdat het
ons soms toeschijnen wil, als zweelde ons
een ideaal voor den geest, dat door men
schelijke kunst noch uitgedrukt is, noch uit
gedrukt worden kan, en waai voor wij slechts
bevrediging vinden kunnen in de natuur,
dat onvergelijkelijke meesterstuk vau den
Schepper.
Natuur en kunstbeide aanvaarden wij
ze dankbaar als rijke bronnen voor genot
volle uren, voor edele gevoelens en gewaar
wordingen zij zijn als Burke zegt, twee
lingzusters, maar waarvan de eene zich in
hoofddzaak bezig houdt met het eindige, het
aardsche, terwijl de andere als vanzelf on
zen blik omhoog richt. Waar wij met de
natuur in aanraking komen, kunnen wij aan
het gevoel van het oneindige onmogelijk
vreemd blijven, daartoe is zij er te nauw
aan verwant.
Kunst vereischt kennis. Hij, die ook op
maar één enkel gebied haar weet te waar-
deeren, heeft zich een verwonderlijke mate
van volhardende inspanning en nadenken
moeten getroosten. Wie het eerst een mu -
seum van schilder- of beeldhouwkunst bin-
te beuren,
liet duurde eenigen tijd, aleer de weduwe zich
zoovor hersteld had, dat zij Johanna haar treurige
geschiedenis kon raededeelen.
Ach ja? Ik ben zeer ongelukkig! mompelde
zij, op den rand van het ledikant gezeten, de
dorre handen gevouwen in den schoot en droevig
in een hoek starend, ik geloof niet, dat iemand
zooveel geleden heeft al6 ik.
En hoewel een zekeren trots haar weerhouden
had zich ooit tegenover vreemden te beklagen,
ofschoon zij liever van gebrek omgekomen ware,
dan haar zolderkamertje verlaten had om op straat
te bedelen, stortte zij voor het meisje haar hart
uit.
Haar lot was dat van vele andere ongelukkige
vrouwen. Zij was de dochter var. een reclusch.>pin
werkman en had een vrij goede opvoeding geLO-
tec, wat nog heden onmiskenbaar bleek uit haar
zacht, bescheiden optreden. Op twintigjarigen
leeftijd was zij in het huwelijk getreden metten
rijtuig-verlakker, met wien zij twee jarenlang een
gelukkig leven leidde. Toen was echter liet onge
luk over haar gekomen. Pieter Musch had aan de
verleiding van den drank geen weerstand kunnen
bieden en verbraste het geld even snel en sneller
dan hij het verdiende. N'a verloop van eenige
jaren begonDen zijn handen tengevolge van het
drankgenot te sidderen, zoodat hij zijn beroep,
hetwelk zeer veel handigheid en zekerheid ver
eischt, niet meer naar wensch kon uitoefenen. De
ellende deed ras haar intrede eu een slechte be
handeling, slageu en scheldwoorden vergezelden
haar. De arme vrouw had een zeer zwukke ge-
zoudheid en was te uitgemergeld om te werken.
Haarman wierp haar dagelijks haar onhandigheid
en ledigheid voor de voeten, gaf haar stokslagen
in plaats van brood.
Dit ellendig bestaan duurde langer dan twintig
jaren. Eindelijk stierf de man, nadat "alles wat
het gezin had, naar het pandjeshuis verhuisd
wag.
Bij zijn dood was er geen sou meer in huis.
Het armbestuur trok zich het lot der weduwe
aan en verleende haar eenige steun. Wekelijks
ontving zij twee brnoden, van tijd tot tijd een
driefrancstuk en een bon voor wat hout of een
emmertje steenkolen. Daarvan moest zij leven.
Vrouw Musch had over haar zood geen woord
gerept, en toch was hij het, die haai het meeste
WAALWIJK.
nentreedt, zal maar zelden van die mees
terstukken een machtigen, een blijvenden
indruk ontvangen. De groote meesters spre
ken nog niet duidelijk genoeg tot hem,
omdat hij ze niet op de rechte wijze heeft
ondervraagd.
EveDzoo is het met die heerlijkste aller
kunsten, de toonkunst, want ook zij wil
gekend, wil begrepen worden.
Muziek het woord is reeds muziek.
Het roept allerlei diepe gewaarwordingen
en waarlijk goede oogenblikken ons in de
herinnering terug. Gelukkig hij, die den
invloed der muziek diep ondervindt en bij
wien de muziek niet vreemd blijft aan de
onderscheiden stemmingen van ziju gemoed,
die zooals één onzer beste prozascbrij--
vers zegt dartel is met een Mozart, en
ernstig met den ouden Johannes Sebastiaan,
die wild en oorspronkelijk is met een
Robert Schumann, die de stem vau den
hartstocht heeft vernomen aan don mond
van een Beethoven, die deze levenlust heeft
beproefd uit de zilveren schalen van een
Hay dn, die uit Mendelssohn's tranen heeft
geweend, en op Haendel's orgeltoon heelt
gebeden.
Dit is, wat de kunst ons schenken kan,
doch alleen indien wij haar hebben leeren
verstaan Voor den oningewijde blijft ook
deze goddelijkste aller kunsten een geheim
met een onbehaaglijk notenschrift als hie-
roglyte.
Anders is liet met het natuurschoon.
Hier is geen kennis iioodigalleen een
ontvankelijk gemoed, en welk gemoed, het
verhardste zelfs, weerstaat het genot van
het scheonc dat de natuur schenken kan,
sloot ooit ziju hart geheel voor die
hoogere weelde dan de aarde ooit schenken
kon
Wij gedenken bijv. een zomeravond aan
de zeekust gesleten en zeggen het dan ge
wis den dichter na
Wees ons gezegend, heilige avond
stonde, neergestreken op de rustige hoog
ten van het groene duin. Om ons, ter
rechter- en ter linkerzijde, niets dan bet
onafzienbaar strand. Achter ons de onzekere
geluiden vau het zeedorpsleven. Een lïchte
koelte komt van zee en kust ons het voor
hoofd. Slechts aan het zacht gekabbel t,sgen
het 6trand hoort men de groote zee. Maar
haar spiegelvlak blijft onbewogen. De zon
gaat onder. Haar laatste stralen smelten
straks weg langs den zwijgenden oceaan.
Zoete droomen van het verleden worden
wakker in ons gemoed, en terwijl ons oog
de breede streep van licht vervolgt, die in
verdriet berokkende. Zij had alles met geduld
verdragen, zoowel dc brutale behandeling vau
haar man als honger en koude. Het was voor de
rampzalige vrouw een helsche kwelling, wanneer
zij bedacht, dat haar zoon een eerloos, laaghartig
mensch was, die tot alles in staat was en wellicht
vroeg of laat zijn hoofd op het schavot zou moeten
leggen.
Hij was nog niet geheel verloren, want hij
hield immers nog van zijn moeder en wanneer
zijn vader hem niet weggejaagd, wanneer hij het
voorbeeld van een verdierlijkten, woesten dronk-
aaid niet ultijd voor oogen gehad, dan ware hij
wellicht nog een eerlijk mensch, een braaf, op
passend werkman geworden.
Johanna begreep de gevoelens, waaraan de oude
vrouw toegaf, toen zij over het bestaan van een
zoon het stilzwijgen bewaarde.
Zij maakte geen toespelingen op die omstandig
heid, maar toen zij op het punt stond van te
vertrekken en der arme vrouw* reeds, bij wijze
van eerste ondersteuning, een stuk zilvergeld in
de band gedrukt had, werd plotseling de d-sur
geopend en verscheen de gestalte van een man
in den deurpost.
XIV.
Johanna had het gelaat ven den onbekende,
die haar op den straatweg te Clamart had willen
berooveu, niet te zien gekregen.
Maar toen zij het blceke gezicht met het sluike
verwarde haar.de roodgerande oogen eu den
onzekeren blik gewaar werd en de afgedragen
kleederen van den onbekende zag, twijleldo zij
er geen oogenblik aan, of zij had Jacob Muech
voor zich.
Hij was het inderdaad. Sinds ucht dagen had
hij zich niet aan zijn moeder vertoond. Daar
stond hij nu, uitgeput, verstijfd van koude, ten
gevolge van dc in de open lucht doorgebrachte
nachten, zonder een cent op zak en halfdood van
honger en vermoeienis.
Toen hij, bij zijn binnenkomst, Johanna be
speurde, kromp hij ineen van schrik en ook
Johanna voer onwillekeurig een siddering door
de leden.
Maar vrouw Musch was door de onverwachte
komst van haar zoon zoo van streek geraakt, dat
zij hun verwarring niet opmerkte.
Advertentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Adverteutiëu 3inaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groet aantal regels an
advertenties bij abonnement worden speciale, zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel
het brandend westen op de satijnen golf
blijft spelen, trekt het hart ons naar dat
gouden pad van stralen, dat ons toeschijnt
de geheimzinnige weg le zijn naar c-en land
van eeuwige rust.
Onder de mestmengsel is zeer zeker am
moniaksuperphosphaat een van de meest
schuldige en, kan men liet niet rangschikken
onder de kwakzalversmiddeltjes, zooals aard-
appehnest, roggeinest, harermest., knollen-
mest, enz., toch is het een mestmengsel.
Men moet er zich over verbazen, hoeveel
landbouwers in de meening verkeeren, dat
ammoniaksuperphosphaat bestaat uit Chili—
salpeter en superphosphaat. Daarom zij hier
nog eens herhaald, dat ammoniaksuperphos
phaat uit een mengsel van zwavelzuren am
moniak en superphosphaat bestaat. Zoo heeft
men ammoniaksuperphosphaat met 7% stik
stof en 9°/0 phosphorznur. Hiervoor is noodig
pl.m. 33 KG. zwavelzuuraminoniak en pl ra.
57 KG. superphosphaat van 16%. De
ontbrekende KG. tot 100 worden aange-
gevuld met gips.
Wij zijn tegen alle mestmengsels, omdat
men het mengen zelf wel kan doen en,
omdat men door de meststoften afzonderlijk
aan te koopen, beter rekening kan houden
met de behoeften van de verschillende ge
wassen. Bovendien zijn wij van meening,
dat de zwavelzure ammoniak met voordeel
kan vervangen worden door het Chilisalpeter
m. a. w. in plaats van ammoniaksuperphos
phaat te gebruiken, afzonderlijk aan te
koopen Chilisalpeter en superphosphaat.
Wij achten dit beter, omdat de uitwer
king van Chilisalpeter in 't algemeen veel
zekerder is dan van ammoniak. Ammoniak
toch is voor de plant niet direct opneem
baar doch moet daarvoor omgezet worden
in Salpeterzuur. Dit geschiedt, wanneer
aan de volgende voorwaarden is voldaan.
In de eerste plaats is het noodig, dat de
bodem voldoende hoeveelheden kalk bevatte.
In de „Stikstofvoeding der Landbouwcul-
tuurgewassen,* zeggen de heeren Mansholt,
over Chilisalpeter en zwavelzuren ammoniak
sprekende, het volgende
,/Een opmerkelijk verschil tussclien dc
uitwerking van eene bemesting met Chili
salpeter en zwavelzuren ammoniak bestaat
er ten opzichte van het kalkgehalte des
Is die jonkman soms uw zoon vroeg Jo
hanna, met geweld haar ontroering onderdruk
kend.
Beschaamd knikte de weduwe met het hoofd,
daar zij geen woord kon uitbrengen.
Johanna, die op kritieke oogenblikken nimmer
haar bedaardheid verloor, wende zich onmiddelijk
tot het jonge mensch
Ik heb uw moeder bezocht, omdat zij het
hard heeft, zei zij eeuvoudigweg. Ofschoon ikzelf
verre van rijk ben, zal ik toch mijn best doen
om haar lot te verlichten. Gij kunt met mij rae-
degaan, dan zal ik u enkele klecdingstukken
voor haar geven.
Jacob Musch volgde haar zonder iets te zeggen.
Toen zij van plan was hem haar woning bin
nen te voeren, bedacht zij nog even, maar weldra
werd haar argwaan op don achtergrond gedrongen
door betere gevoelens en liet zij hem birmen.
Klara, yoor wie geen aanleiding bestond, lot
schrikken, deinsde ontsteld terug toen zij deu
verloopen man zag, die met gebogen hoofd en
somberen blik voor haar stond.
Johanna nam haar terzijde en gaf haar eenige
bevelen, maar Klara kon haar verwurring niet te
boven komen en wendde sidderend over alle leden,
geen oog van Jacob Musch af.
Toen het meisje hen eindelijk alleen had ge
laten, sprak Johanna hem aan.
Hebt gij nog steeds geen werk
Neen luidde zijn somber antwoord, wie zou
mij, zooals ik nu ben, in dienst willen nemen
En waarvan leeft gij dan
Hij naizelde een oogenblik en wendde zijn ge
laat af; hij schaamde zich als het ware over de
bekentenis.
Gij weet het wel, gaf hij, bijna fluisterend
ten antwoord ;maar ik heb nu genoeg van dat
leven, ging hij na eenig stilzwijgen voort, er moet
een eind aan komen.
En als men nu eens kleeren en werk gaf
en voor uw moeder zorg droeg, zoudt gij dan
weer een fatsoenlijk man worden
Voor de eerste maal hief Musch den blik naar
het meisje op, maar met een uitdrukking van
angstige verwondering.
Ja, als dat het geval ware! kwam het hor
tend en 8tootend over zijn lippen, maar wie
denkt daaraan? Wie zal zich met iemand als ik
ben bemoeien?
bodems. Terwijl eene bemesting met Chi
lisalpeter op veengrond zonder kalking de
volle uitwerking had, bracht eene bemesting
met zwavelzuren ammoniak het slechts tot
28% van de Chilisalpeterbemesting. Ook
op kleigrond werd hetzelfde waargenomen,
m. a. w. naarmate het kalkgehalte geringer
was, had de ammoniakbemesling geringer
uitkomsten.* Wij behoeven aan deze be
wering van bij uitstek practische mannen
zeer zeker niets te voegen.
In de tweede plaats is de werkzaamheid
van zwavelzuren amouiak in hooge mate
afhankelijk van de temperatuur des bodems.
In koude voorjaren zien wij onze winter
gewassen een gele kleur aannemen. Dit is
alle practische landbouwers en in 't bijzon
der die op kleigrond zeer goed bekend. De
oorzaak hiervan is gebrek aan opneembare
stikstof. Het uitstrooien van Chilisalpeter
is voor deze kwaal zeer doelmatig. Waarom
wij nu in tijd van nood, zullen wij maar
zeggen, op de klei onze toevlucht nemen
tot Chilisalpeter en niet direct bij de eigen
lijke bemesting is ons nooit recht duidelijk
geweest. Waarom in plaats van amoniak-
superphosphaat geen Chilisalpeter en super
phosphaat, vragen wij in ernst
In de derde plaats is de uitwerking van
den ammoniak afhankelijk van de meerdere
of mindere vrije toetreding van de lucht.
Een goede grondbewerking is dus in hooge
mate bevorderlijk aan de goede werking van
ammoniak. Hierin ligt ook hoofdzakelijk
het nut van braken.
We hebben ih 't kort willen aantoonen,
dat Chilisalpeter zekerder moet werken dan
zwavelzure ammoniak, zooals wij zoo straks
beweerden. Om deze waarheid proefonder
vindelijk aan te toonen werd in 1899 bij
den heer M. Land, landbouwer te Godlinze
een oud-leerling van een winlercursus, een
proefveld voor mangel wortelen aangelegd op
middelmatig zware klei. Het geheele. veld
was groote 22 Are, en werd verdeeld in 8
veldjes van 2% Are.
Voor ons doel is het voldoende de per
ceelen 3, 4, 5 en 6 onderling te vergelijken.
Perceel. Bemesting. Opbrengst
200 KG. Zwavelz. kalimagn.
3 500 Superphosphaat 1983 KG.
300 u Zwavelz. ammoniak
200 KG. Zwavelz. kalimagn.
4 500 Superphosphaat 2165 KG.
400 Chilisalpeter
200 KG. Zwavelz. kalimagn.
5 800 Slakkentneel 2131 KG.
400 u Chilisalpeter
Geef mij nu een kort en krachtig antwoord,
hernam zij. Zoudt gij dankbaar zijn, als men u
zoo'n dienst bewees, zoudt gij den moed hebben
van uw slecht handwerk af te zien en matig «u
eerlijk te worden, in één woord te werken
Zeker, ik zou er tenminste mijn best voor
doen, stotterde Musch.
Nu goed, luister dan maar zelf kan ik
niet veel voor u doen maar ik heb vrienden,
lot wie ik mij wenden zal en die u misschien
van dienst kunnen zijn. Verlaat intusschen uw
moeder niet meer. Zij heeft u noodig en heeft
vooral behoefte aan troost, en als zij het geluk
deelachtig mocht worden de verbetering van
haar zoon tc beleven, zou zij alles vergeteu, wat
zij tot heden geleden heeft.
Musch had, verlegen, het hoofd op de borst
laten zinken en het kwam Johanna voor, alsof
hij hare woorden ter harte nam. Kort daarop
trad Klara binnen, die een mand met een flcsch
wijn, brood en vlceseh moebrocht; bovendien
stelde zij haar meesteres een pak kleedingstukken
ter hand.
Hier, zei Johanna, toen het meisje dc kamer
weer verlaten had, breng dat aan uw moeder
on groei haar van mij. Voor het geld, dat ik
haar gegeven heb, kan zij brandstollen koopen.
En ik herlnal het, verlaat iiaar niet weer. Ik
hoop a spoedig bericht to kunnen zenden, dat.ik
werk voor u gevonden heb.
Hoe zal ik u danken I stamelde Musch wiens
verlegenheid ieder oogenblik steeg.
Als alle menschen zoo goed waren als gij, ja,
dan... Snel nam hij de gesciienken op en wendde
zich naar de deur. Maar plotseling bleef hij al9
vastgenageld staan, en een zeldzame ontroering
scheen hem de keel dicht te snoeren.
Zijn blikken waren op een fotografie van den
heer Bacédat gevallen, die kort voor zijn dood
gemaakt en van sprekende gelijkenis was.
Johanna was die beweging niet ontgaan en
zij sidderde. Zou datgene, wat zij in den nacht,
toen zij Jacob Musch voor de eerste maal ont
moette, gehoopt had, nu verwezenlijkt worden?
Kende hij wellicht de moordenaar «an haai vader?
Maar misschien was het onverstandig liet hem
op den man af te vragen; ieder voorbarig woord
kon zijn argwaan opwekken.
(Wordt vervolgd.)