Nummer 18.Zondag 2 Maart 1902. 25e Jaargang.
Tweede Blad.
Brieven uit Amsterdam
Oe Zuid-Afiikaanschen Oorlog,
Peru Guano en Chilisal-
peter of Sodanitraat.
BINNENLAND.
in.
Jaarmarkt te Waalwijk op Den-
derdag 6 Maart 1902.
Be Echo van het Zuiden,
De groote zaal in het Paleis voor Volks
vlijt stelt hare deuren beurtelings tot de
meest verschillende doeleinden open. Ku
eens worden er concerten gegevendan
weer houden stakende diamantbewerkers er
een protestmeetingelc jaar dient ze voor
enkele weken tot verblijf van tentoonge
stelde hondenlaatst vertoonde er Pa^uss
zijn achtdagige hongerkuuren thans wordt
er een expositie van automobielen en rij
wielen gehouden. Deze tentoonstelling is
een bezoek overwaard, en biedt ons een
kijkje op alle nieuwste uitvindingen en ver
beteringen, die op het gebied van automo
bielen en rijwielen zijn tot stand gekomen.
Op de eerste plaats valt l ij den eersten
blik door de zaal reeds aanstonds in het
oog, hoe de automobielen de fietsen gaan
verdringen. Twee jaar geleden ongeveer
werd hier eenzelfde tentoonstelling gehouden,
en toen was dit reeds te merken. Maar
thans voeren de auto's heelemaal den bo
ventoon, en raken de fietsen meer en meer
op den achtergrond. Hoe smaakvol en ele
gant de laatsten ook zijn mogen, onze tijd
schijnt dit voertuig niet snel genoeg meer
te vinden, en prefereert de groote machi
nes, die in een minimum van tijd ettelijke
kilometers kunnen afleggen. Op de tweede
plaats valt het den bezoeker op, dat de
automobielen in sierlijkheid van bouw voor
uitgaan, of liever aan logheid en lompheid
verloren hebben. Elegant en gracile zijn
ze nog niet geworden, en op dat punt wint
het rijwiel het ver, maar er is meer vorm
gekomen aan de vroeger vierkante, zware
bakken. Toch blijft het m. i. het oog
vreerad aan doen, dat men een voertuig
met een dergelijke snelheid ziet voorbijrij
den, terwijl op allerlei manieren de eigen
lijke bron der beweegkracht angstvallig wordt
bedekt en verborgen. De kinderen der 20ste
eeuw zullen zich hier wel beter mee kunnen
vereenigen. Ik zie liever een smaakvolle
koets, getrokken door een paar edele, fiere
paarden. En toch wordt het paard hoe
langer hoe meer door mechanische beweeg
kracht vervangen. Een gewoon rijtuig door
electriciteit bewogen is geen zeldzaamheid
meer. En al hebben de proeven met mo
torwagens bij de post niet voldaan, zoodat
de oude postkarren met hun zwarte vier
voeters in eere zijn hersteld, voor de trams
schijnt de electriciteit meer van nut te zijn.
Reeds op twee lijnen zijn de zoogenaamde
electrische wageus ingevoerd, en aan een
derde zijn nu de voorbereidende werkzaam
heden in vollen gang.
Jammer dat voor den aanleg hiervan zoo
vele mooie punteD van de stad moeten
worden gemoderniseerd en er niet in fraai
heid ep winnen. Het dradennet, dat zich
boven de straten uitspant, verhoogt alles
behalve het aspect. De rijwegen langs de
oude grachten zijn te smal, en de bruggen
er over heen te hoog. Zoo komt het
kunstlievend gevoel in strijd met het prac-
tisch belang. Thans is er weer sprake van
demping van een der mooiste en aardigste
grachtjes, die Arasterdam heeft.
De tram, die van den Dam naar Sar-
phatistraat en Weesper Poort rijdt, loopt in
beide richtingen heen en weer door de
IJtrechtsche straat, met wisselplaatsen op de
bruggen, waar de straat wat breeder is.
Dit zal, wanneer op die lijn ook electri
citeit wordt ingevoerd, zoo niet kunnen
blijven, en zal er alleen in ééne richting
door deze drukke straat kunnen worden
gereden. Er moet dus een andere uitweg
gezocht. Evenwijdig aan bovengenoemds
straat nu loopt de Reguliersgracht, die ik
hier boven eene der mooiste grachtjes van
Amsterdam noemde. Het schijnt dat men
deze gracht nu als tweeden weg wil kiezen.
Maar hiervoor moet ze gedempt worden, en
het is daarom dat er in den laatsten tijd
van de zijde van het kunstlievend publiek
stemmen zijn opgegaan, om zich hiertegen
te verzetten. De echte Amsterdammers ziju
trotsch op de mooie grachten, die hun stad
den bijnaam van ^Venetië uit het Noorden"
hebben doen verwerven. Zij beweren, dat
men zich moest schamen de hand uit te
strekken naar dit schoone brokstuk oud-
Amsterdair, en er verscheen hieromtrent
reeds eene brochure, getiteld „Stedenschen-
nis", geschreven door Jan Veth en Meijer,
om met klem te protesteeren tegen dit
vandalisme. Maar intusschen, business is
business en waar handelsverkeer en het
moderne leven dit eischen, zal het kunst
gevoel onmachtig 'blijken.
Deze week zijn we hier een beetje ver
ontrust geworden. In het naburige Zaan
dam werden gevallen van vlektyphus ge
constateerd en de ziekte scheen een ernstig
epidemisch karakter te zullen aannemen.
Een twintigtal personen waren aangetast,
en vier overleden, en ook te Zaandijk en
Koog aan de Zaan waren gevallen waarge
nomen.
De vlektyphus schijnt een zeer kwaad
aardige ziekte zijn. Ernstiger dan gewone
typhus, en veel besmettelijker. Een bezoek
aan een lijder schijnt reeds voldoende te
wezen, om de ziekte over te dragen, en
een barbier, die een der lijders had ge
schoren, werd zelf aangetast en stierf. Dank
zij echter de strenge, afdoende maatregelen,
door den burgemeester van Zaandam, en
den inspecteur van het geneeskundig staats
toezicht in Noord-IIolland genomen, schijnt
men de dreigende epidemie te zullen afwe
ren. Althans de laatste drie dagen zijn er
geen nieuwe gevallen voorgekomen. Zooveel
mogelijk zijn de zieken in eene barak op
genomen. Waar dit geweigerd wordt, is
een post bij de woning geplaatst om te
zorgen, dat niemand kan binnenkomen
zonder bekend te zijn met het gevaar. Er
is een afzonderlijk gebouw ingericht voor
de personen, die met de lijders in aanra
king zijn geweest, maar nog niet ziek zijn.
Raadgevingen tot het betrachten van zin
delijkheid en hygiene zijn openbaar gemaakt,
en kleeren van besmetten worden ontsmet,
ot op 's Rijkskosten onteigend en verbrand.
Het is te hopen, dat men op deze wijze
het doel bereike en men de epidemie zal
beteugelen.
A.
In de Nieuwe Rotterdamsche courant van
Donderdag 30 Januari 1902 Eerste Blad
A staat een artikel //Prof Krans, terug uit
chili", waarin de volgende zinsnede mij trof
„Vooral in de laatste jaren, sedert deguano-
dépöts uitgeput raakten, is het gebruik van
chilisapeter als meststof reusachtig toegeno
men". In wil niet beweren, dat het gebruk
van chilisapetir niet reusachtig is toegenomen.
Ook niet, dat Guano-depöts niet een tijd
slecht geëxploiteerd zijn en dat er toen
niet weinig of slechte Peru-Guano werd
afgeleverd, doch ik kom op tegen de mee
ning, die men allicht na lezing van ge
noemde zinsnede zou kunnen krijgen, dat
de Guano-depöts uitgeput zijn. Het is een
feit, waarvan een ieder zich kan overtuigen,
dat een jaarlijksche enorme ladingen uit
stekende Ohlendorffer Peru-Guano werden
geimporteerd, o. a. in het jaar 1901 te
Antwerpen alleen meer dan 20.009 ton. De
eilanden, waarvan tegenwoordig de Peru-
Guano betrokken wordt, zijn de Chinchas,
Ballestas, Guanapé, Huaura (van de groep
der Mazarca-eilanden), de Santa en St.
Domingo-eilanden. Ik deel dit alles mede
oin aan te toonen, hoe gemakkelijk soms
een sprookje kan voortleven. Dat men in
tusschen hoe langer zoo minder aan dat
sprookje gaat hechten, bewijzen de publieke
aanbestedingen van hulpmeststoffen in het
najaar van 1901 en het voorjaar 1902.
In streken, waar eenige jaren geleden geen
of weinig Guano werd aanbesteed, zijn nu
duizenden kg. aangevraagd. Men wachte
zich echter bij het koopen van Guano voor
namaak. Er is en wordt nog veel verkocht
onder den naam van Guano, dat in werke
lijkheid geen Guano is. Dat er dit
jaar meer Guano gebruikt wordt, zal ook
wel samen hangen aan den tegenwoordig
zeer hoogen prijs van het Chili-salpeter
De prijs van het Chilisalpeter, dat vroeger
nog geen f 10 was per baaltje, is nu reeds
ruim f 12. Inderdaad wel een reden voor
den landbouwer om te overwegen of hij
het chilisalpeter niet geheel of gedeeltelijk
zal kunnen vervangen door Peru-Guano.
Wanneer het Chilisalpeter meer dan f 12
kost dus 85 ets. en meer per KG. Stikstof,
en de opgeloste Peru-Guano (7 m. 10 m. 2.)
die altijd in balen van 70 KG. geleverd
werdt, per 100 KG. f 9.85 kost en we
voor 10 KG. phosphorzuur pl. m. 2 KG.
Kali f 2.85 rekenen (tegen den prijs van
Superphosphaat en Kaïniet) dan kost de
KG. stikstof van de Peru-Guano nog slechts
ruim 10 cents meer dan de KG. stikstof
uit het Chilisalpeter. Wanneer wij nu
daarbij in aanmerking nemen, wat er van
het Chilisalpeter in den grond moet ver
loren gaan, dan is de Peru-Guano goed-
kooper eu het zal mij niet verbazen als en
bij de tegenwoordige prijzen hoe langer zoo
meer Chilisalpeter door Peru-Guano zal ver
vangen worden.
In het zuiden van Transvaal hebben de
Boereu een belangrijke overwinning behaald.
Zooals Kitchener 24 dezer seint, is er een
ledig konvooi, behoorende totdecolonüe
Van Donop, na een hevig gevecht door hen
vermeesterd. Het geleide bestond uit een
bataljon yeomanry, drie compagnieën infan
terie en 2 kanonnen. Zooals het bericht
luidt, had het gevecht plaats bij Wolmar&ns-
stad, ongeveer 16 K.M. ten zuidwesten van
Klerksdorp; hier heeft blijkbaar een vergis
sing in het oveiseinen plaats gehad, daar
bedoelde afstand zoowat 80 K.M. bedraagt,
maar dit doet weinig ter zake de hoofdzaak
is, dat naar schatting minstens 500 man met
2 kanonnen door de Boeren verslagen zijn
er is hevig gevochten, lezen wij verder, er
zullen dus wel zware verliezen geleden zijn.
vooral door de overwonnenen, maar wat wij
gerust als vaststaand kunnen aannemen, hoe
wel het niet wordt vermeld, is, dat de beide
kanonnen in handen der Boeren zijn gevallen.
Waarschijnlijk zelfs is het hun daarom te
doen geweesthet is toch haast niet denk
baar, dat om eenige wagens meester te
worden, zoovele kostbare levens in de waag
schaal zouden zijn gesteld.
Het schijnt dus in di: gedeelte der repu
bliek toch niet zoo rustig te ziju, als Methuen
ons wel zoude willen do:n gelooven. Hij
zal er bepaald zelf eens naar toe moeten
om een van zijne bekende zuiveringstochten
te houden trouwens, hij is misschien reeds
bezig Kitchener seint toch, dat de Boeren
vervolgd worden. [Zie verder telegrammen.
Maandagavond hebben een aantal Boeren
een poging gedaan oin ten O. van denTa-
felkop, ander bedekking van een zwaren
regen over de blokhuislinie te komen. Zij
weiden ontdekt en een hevig vuur werd op
hen gericht. Ondanks de duisternis was het
vuur niet zonder uitwerking. Een doode Boer
en een doode Kaffer beneven» drie<zewercn
werdeu later opgeraapt. Eenige Boeren slaag
den er echter in over den lijn te komen.
Het weer is de laatste dagen voor het sein-
geven slecht.
Den 28en deden een commando Boeren,
naar schatting tusschen de 600 en 800 man
man sterk, aangevoerd door Alberts, Ross
en twee Botha's, en eenige Transvalers een
krachtige poging om naar het noorden door
te breken door de linie, door de colonne
van Bryng en .lie van Rimigton, langs de
blokhuislinie vau Vrede bezet. De hoofdaanval
was gericht op de Nieuw—Zeelanders, die
zich met buitengewone dapperheid gedroegen
en het doel van de Boeren verijdelden. Zij
leden echter zwaar. Hun verlies was2
officieren en 18 man gesneuveld en 5 officieren
en 33 man gewond. De Boereu lieten 15
doodeu op het veld achter en 6 werden er
gevangen genomen. Voorts werden er 70
doode en 100 ongewonde paarden en 6000
stuks vee buitgemaakt.
Central News ontvangt een van Woensdag
gedagteekend telegram uit Pretoria, met
bijzonderheden over de poging, Zondagavond
aungewend door de Boeren vermoedelijk
6 of 800 man onder Ross, Hans en Manie
Botha om de blckhuislijn bij Vrede te
verbreken-
De Boeren hadden daartoe 6000 paarden
eD rundeteu bijeengebraud, ten einde de
prikkeldraadversperring omver te rennen,
hetgeen eveuwel mislukte. Toen onderhiel
den de Nieuw—Zeelanders een moordadig
vuur op den dooreengemengden hoop men-
schen en dieren, en vele Boeren, paarden
en runderen werden gedood of gewond. De
Boeren gingen, bemerkende dat zij niet slaag
den, achter de runderen en paarden liggen,
deze als verschansing gebruikende, eu zoo
richtteu zij een zeer hevig vuur op de Nieuw—
Zeelanders, hetgeen verklaart dat dezen 20
dooden en 38 gewonden hadden ten slotte
echter trokken de Boeren af. Behalve vijf
tien lijken van Boeren vouden de Engelschen
veel doode paarden en rundeten op liet
slagveld, waar ook de rest van de kudde
achterbleef. Slechts weinig Boeren slaagden
er in, door de versperring heen te glippen.
Men gelooft dat eenige Transvalers, onder
Wessels, zich bij de Boeren bevonden.
De parlementaire-lobbyverslaggever van de
DailyNews zegt dat er een krachtige strooming
is, dat er geen doodstraf op Kritzinger toe
gepast zal worden, wegens den slechten in
druk die de terechtstelling van Scheepers
heeft gemaakt, tengevolge waarvan de Boeren
vele recruteu uit de Kaapkolonie hebben ge
kregen.
WAALWIJK, 1 Maart 1902.
Benoeming.
Bij Kon. Besl. is ter belooning van hen
die zich hebben onderscheiden bij de krijgs
verrichtingen in Atjeh gedurende het eerste
halfjaar 1901, o. m, benoemd tot ridder
4e klasse in de Militaire Willemsorde, de
le luitenant der artillerie in N -I., J. Schültz,
een zoon van ds. Schültz, predikant
alhier.
Der familie onze felicitaties.
Spocdeischeude raadsvergadering
Gisterenavond ten 7 uur waren de leden
van onzen gemeenteraad opgeroepen in spoed-
eischende vergadering.
Afwezig de heeren Quirijn» eu Van Schijn-
del.
De voorzitter opende de openbare verga
dering en stelde daarna voor deze onmid
dellijk in geheime zitting te doen overgaan
ter bespreking van zaken betreffende de
erfenis Van Cooth. Zulks werd goedge
keurd.
Na afloop der geheime vergadering werden
de geloolsbrieven van het nieuwgekozen raads
lid deu heer P. Verwiel, door eene commissie
bestaande uit de heeren Baijens, van Dooren
en Mulders, onderzocht en in orde bevon
den.
Inlijving miliciens.
Bij beschikking van den commissaris der
Koningin is de dag der inlijving te Waal
wijk voor de miliciens der lichting 1902,
gesteld op Dinsdag 18 in plaats van Maan
dag 17 Maart 1902.
Ongeval.
Dezer dagen kreeg het kindje van zekeren
vaif L. te Besoijen een elastieken dopje in
de keelhet kind kreeg het zeer benauwd
maar gelukkig kon men nog bijtijds hetzelve
verwijdereu. Had men het eenige minuten
later bemerkt, het kind zou dan ook zeker
gestikt zijn.
Een jongeling uit Baardwijk, werk
zaam bij een landbouwer alhier, had het
ongeluk met zijn hand tusschen een in
werking zijnden kafraoleu te geraken, zoodat
het voorste lid van een zijner viugprs werd
afgerukt. In 't Gasthuis werd hij verbonden.
Stierenkeuring
De provinciale stierenbeuring zal in het
Vile district, Waalwijk, plaats hebben op
Donderdag 24 April a. s. des morgens ten
11 uur.
Het district Waalwijk oinvat de navol
gende gemeenten
Almkerk c. a. Andel c. a. Baardwijk
Besoijen, Bokhoven, Capelle, Drongelen c.a.
Drunen, Dussen c. a. Engelen, Giessen,
Hedikhuizen c. a. Heesbeen c. a. Herpt c. a.
Heusden Meeuwen c. a Nieuwkuik c. a.
Oudheusden c. a. Rijswijk, Sprang, Veen,
Vlijmen, Vrijhoeven-CappelWaalwijk,
Waspik, De Werken c. a., Werkendam,
Woudrichem en Wijk c. a.
De keuring wordt gehouden op de Markt
te Waalwijk en wel
a. van éénjarige stieren, waaronder zijn
te verstaan stieren, die de melktanden nog
bezitten en voldoende zijn ontwikkeld,
b. van stieren niet breede tanden en
c. van stieren, behoorende aan veefok-
verecnigingen.
De aangifte van de dieren, waarmede men
aan de keuring wenscht te doen deelnemen,
inoet plaats hebben op het keuringsterrein,
één uur voor den aanvang der keuring.
Volgens de voorschriften van art, 5 van
het voor de Commissie vastgesteld regle
ment van 21 Maart 1899, opgenomen in
het provinciaal bijblad van 1899, No. 68,
worden alleen zulke stieren tot de keuring
toegelaten, die volgens het provinciaal re
glement van 17 November 1898 rov. blad
van 1899, No. 2) gewijzigd bij besluit van
1 December 1899, provinciaal blad van 1900,
No. I) zijn goedgekeurd en wier eigenaars
voorzien zijn van een certificaat, afgegeven
door het bestuur der gemeente, waar de
stieren gehouden worden, waaruit blijkt,
dat de dieren, waarmee aan de keuring zal
worden deelgenomen, gedurende een maand
in het district aanwezig zijn geweest, op een
gezonden stal staan en voor het gebruik
als fokstieren bestemd zijn.
Voor het district Waalwijk worden uit
geloofd de navolgende onderhoudsbijdragen
a. Voor éénjarige stieren, eene bijdrage
van f 120 en eene van f 100.
b. Voor tweejarige of oudere stieren
eene van f120; eene van f 100 en twee
van f 80.
Voor de verschillende 12 districten:
c. minstens zes bijdragen, elk van f 125,
voor aankoop en onderhoud van stieren van
veefokvereenigingen, met dien verstande, dat
deze bijdragen alleen worden toegekend,
wanneer voor die stieren geene andere on
derhoudsbijdragen zijn aangenomen en zij,
met betrekking tot het aantal punten, dat
zij behalen, minstens gelijk staan met den
eersten reserve-stier. Aanvraag voor mede
dinging met stieren van deze vereenigingen
worden zoo spoedig mogelijk, uiterlijk vóór
1 April e. k., ingewacht bij den SeoreUris-
penningmeester, onder overlegging van de
statute t en de naamlijst der leden, met
opgave van 't getal vrouwelijke fokdieren,
dat ieder lid bezit.
Pauselijk Jubileé.
II. M. de Koningin heeft generaal Du
Monceau opgedragen het Hof te vertegen
woordigen bij de pauselijke jubiléviering (e
Rome.
Ann d-!zen generaal is toegevoegd de
2e luitenant van het 2e Reg. Infanterie
Baron van Voorst tot Voorst.
De regeering zal bij het te Deuin
Zondag in de H. Jacobus kerk in de Park
straat vertegenwoordigd worden door de
ministers van justitie, van financiën en van
oorlog, de heeren LoefF, Harte van Tecklen-
burg en luit.-generaal Bergansius.
Muziekfeest.
Men schrijft ons uit Oud-Beierland, dat
het op 19 Mei a. s. (2den Pinksterdag) te
houden muziekfeest, schitterend zal gevierd
worden.
De burgerij werkt in alle opzichten mede.
Behalve, de reeds uitgeloofde geldprijzen,
heeft ecu voornaam ingezetene uit de ge
meente nog eeüe extra zilveren medaille
beschikbaar gesteld, waarover het bestuur
kan beschikken. Enkele flinke gezelschappen
hebben zich reeds aangemeld tot deelname.
Comité Generuul.
>Men noemt geen koe boni, of er is een
vlekje aan", zegt een spreekwoord, dat wel
niet mooi, maar toch iu den regel waar is.
En zoo is er ook geen gerucht, hoe ongegrond
het ook wordt verklaard, of er hangt in deu
wel wat van aan de lucht. In strijd met de
tegen spraak, welke het houden van een
Comité-generaal door Eers'e en Tweede
Kamer, van verschillende zijden heeft ge
vonden, meenen wij dan ook wij zullen
ons thans zeer omzichtig uitdrukken de
mogelijkheid er van binnen een betrekkelijk
kort tijdsverloop te kunnen volhouden.
Dit comité-generaal zou gehouden worden
in verband met art. 38 van de Grondwet,
bepalende de instelling van een regentschap
bij het leven van den reegeerenden vorst of
vorstin, indien deze niet in staat is de re
geering waar te nemen.
Met groote deelneming zal vernomen wor
den, dat de gezondheidstoestand van H. M.
de Koningin, na haar ernstige ongesteldheid
van verleden najaar, niet zoo gunstig is als
hare trouwe onderdanen dit zoude wenschen.
Wel verricht H. M. trouw Hare werkzaam
heden en ziet men Haar ook meermalen uil
rijden maar ieder die Haar ziet, wordt ge
troffen door Haar weemoedig uitzicht eu bij
herhaling is Haar, ook in verband met Haren
tegenwoordige!) toestand, een langdurige en
absolute rust ten sterkste nangeraden.
Plannen worden dan ook gevormd voor
een langdurig verblijf in het Zuiden.
Gaan deze reisplannen door, dan is de
instelling van een regentschap zooal niet
gebiedend noodzakelijk, toch zeer gewenscht.
Ook H. M. de Koningin zelve erkent die
wenschelijkheid.
Maar er gaan twee stroomingen. De eene
partij wenscht het regentschap te zien op
gedragen aan Z. K. H. den Prins der Neder
landen, de andere aan H. M. do Koningin-
Moeder, op grond dat deze met den gang
der regeerings—werkzaamheden nog volkomen
bekend is.
Of dit verschil van gevoelen vertraging in
het nemen van een besluit veroorzaakt, is
ons nog niet bekend. Maar wel weten wij
dat het lange rekken der beraadslaging in
de Tweede Kamer over de militaire wetten
der Regeering in deze niet ougelen komt.
N. v. N.
Een blad te San Rerao meldt, dat de
Koningin der Nederlanden tegen half Maart
een villa aldaar heeft gehuurd.
Van andere zijde meldt men echter
Het gerucht omtrent het huren door H.
M. de Koningin van eene villa te San Rerao
is van allen grond ontblood.
De Haagsche correspondent van de
Frankfurter Zfg. 3eint aan zijn blad dat dr.
Kuyper, op een desbetreffende vraag van
hem, het volgende heeft geantwoord „Noch
hemzelf noch in regeeringskringen is er iets
van bekend dat de Staten-Generaal zouden
bijeengeroepen of de kwestie van een regent
schap te berde gebracht zou worden. De
geruchten dieaangaande zijn volkomen valsch.
De gezondheidstoestand van de Koningin,
zoo zeide dr. Kuyper verder, laat naar de
verklarigen van de geneesheeren niet het
minste te wenschen over.
Uit de Oost.
Wegens hevige regens, die in de residentie
Setnarang gevallen zijn, is het doorsteken
van den dijk van de Serang gelastten
einde Domak te redden. Nu zijn Koedoes,
