Nummer 59
Zondasr 27 Juli 1902.
25e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
IliMIO EKRIUNDÜ.
THISTS EN DERGELIJKE
ANTQON TIELEN,
BEKENDMAKING.
Uitgever:
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
FBV1LLMTON.
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden fO.^S.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan
Uitgever.
den
WAALWIJK.
Advertbntibn 17 regels f 0.00 daarboven 8 cent per regel, grootn
letters naar plaatsruimte. Advertentiëu Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groet aantal regeU en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer vuordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
mi 11 nmi i
Oproeping in werkelijken dienst.
Auteursrecht verzekerd volgens de wet.)
ii.
In 't vervolg zijner artikelen schrijft J. N.
in 't „Centrum"
Terwijl wij in de wetgevende vergaderingen
der oude wereld de alarmklok hooren
luider, over Morgan's Oceantrust, blijft de
binnen- en buitenlandse!ie pers niet in ge
breken, haar standpunt ten opzichte der
trnstbeweging uiteen te zetten.
In een entrefilet der „Métropole", het be
kende Fransche orgaan der Scheldestad, wordt
het optreden der trusts verklaard als het
logisch gevolg van het oeconomisch be-
ginse', dat men overal tracht in toepassing
te brengen, nl. te produceeren tegen den
meest gereduceerden kostprijs, waarmede
natuurlijk een verkoop der grootst mogelijke
hoeveelheid hand in hand moet gaan. In
een ingezonden stuk in het „Algemeen
„Handelsblad wordt daarentegen betoogd,
dat trusts uit zichzelve onbestaanbaar zijn,
en dat nogwel naar aanleiding van de wijze
waarop de grootste trusts tier wereld, de
Steeltrust, tot stand kwam.
Een inzender in de „Times somt de vol
gende nadeelen der trusts op
lo. Het kapitaal wordt verwaterd, zoo
dat depreciatie der aandeelen niet achterwege
kan blijven. Ais voorbeeld noemt hij de
aandeelen van den zouttrust in Engeland,
die volgefourneerd tot 10, thans slechts
30 sh. meer waard zijn, wat dus met eene
waardevermindering van 85 pet gelijkstaat.
2o. Duurder prijzen der geproduceerde
artikelen.
3o. Minder goede zorg voor de instal
laties, want men verzuimt meestal, voldoende
sommen te besteden voor onderhoud en
uitbreiding.
4o. De admistratie der trusts is gebrek
kig en laat de deur open voor misbruiken.
Deze nadeelen hebben zich inderdaad bij
vele combinatie>4iu meedere of mindere mate
doen gevoelen. Doch het gaat niet aan,
door generaliseeren van enkele leiten het te
doen voorkomen, alsof de aan het licht
gekomen gebreken onafscheidelijk aan iederen
trust verbonden zijn. Zeker, verwatering
van kapitaal is voorgekomen, zelfs op reus
achtige schaal zooals, indertijd bij deu Steel
trust, maar iedereen weel ook dat bij de
oprienting van naamlooze vennootschappen
zich datzelfde euvel doet gevoelen, en toch
zal het niemand invallen op dien grond, hel
"iira»
Tegenover het aangehaalde voorbeeld van
daling in den koers der aandeelen van den
Engelsche zouttrust, wijzen wij op de enorme
rijzing van de Standard-Oil-shares.
Duurdere prijzeu der geproduceerde artikele
zijn veelal een gevolg, maar volstrekt geen
„noodzakelijk gevolg van de oprichting van
een trust. Integendeel, hoewel de consu
menten in den aanvang door eene, somstijds
zelfs exorbitante prijsverhooging, de kosten
van oprichting en organisatie van den ring
moeten dragen, zullen zij later zelf het
meest profiteeren van de voordeelen eener
economische en harmonische exploitatie op
groote schaal. Zooals reeds in ons eerste
artikel werdt betoogd, kan eene opdrijving
van prijzen ver boven hunne rechtmatige
hoogte nooit het einddoel zijn, waarmede
een trust wordt opgericht, daar immers het
expansie-vermogen van den trust nooit zoo
groot kan zijn, dat hij maar steeds de nieuwe
concurentie, aangelokt door abnormaal hooge
winsten, zou kunuen absobeeren.
Dat een trust, zooals dikwijls beweerd
wordt, iederen prijs kan dicteeren, is absoluut
onjuist. De leiders van trusts, die poogden
deze valsche stelling proef-ondervindelijk te
bewijzen, hebben daarbij hun eigen graf
gegraven.
Het derde bezwaar, door den Timesinzen-
dcr tegen trusts te berde gebracht, schijnt
meer gericht te zijn tegen de bestuurders
van enkele hun bekende combinaties dan
jn 't algemeen tegen het begiusel, waar
over het hier gaat. Wie zijne toevlucht
neemt tot het generaliseeren van enkele
alleenstaande feiten, bewijst daardoor slechts
de zwakheid zijner argumentatie. Ik geloof
de werkelijkheid dichter nabij te komen
door te beweren, drt juist de trust erioe
zal leiden, de installaties op het meest vol
komen peil te houden door onmiddelijke
adoptie van nieuwe uitvindingen en verbe
teringen, daar immers de alleenstaande
fabrikant er niet zoo licht toe overgaat
groote uitgaven te doen, wanneer hij zijne
inkomsten tengevolge der teugellooze con
currentie van jaar tot jaar ziet inkrimpen.
Wanneer de administratie der trusts on
voldoende is, dat men ze dan verbetere.
Wanneer er misbruiken in geslopen zijn,
dat men ze dau uitroeit. Hoe grooter eene
zaak is, hoe volmaakter hare administratie,
Laten wij er toch steeds voor waken,
nooit middelen aan te wenden ot voor te
staan, die erger zijn daa de kwaal.
Tegenover de geopperde bezwaren staan
de voordeelen eener beperking der concur
rence a outrace, die maar al te dikwijls in
eeno concurrence déloyale ontaardt.
Eene voortdurende prijsfluctuatie ts even
noodlottig voor den verbruiker als voor deti
producent. Bijna iedere onderneming,, hoe
groot ook, heeft concurrentie te duchten
van nieuwe kapitalen, die exploitatie-terrei
nen zoeken. Zoo de prijzen van een artikel
hoog zijn, en het monopolie der producenten
niet onwrikbaar vaststaat, zal concurrentie
onmogelijk kuunen uitblijven. Dan komt
het voor, dat binnen zeer korten tijd de
markt zoodanig met dit artikel overvoerd
wordt, dat de voorraad aan de dubbele
vraag zou kunnen voldoen.
Waar echter de prijzen op bene behoor
lijke, billijke hoogte gehouden worden, zal
zoo iets niet voorkomen.
De combinatie nu heeft het in hare macht
de prijzen op eene stabiele hoogte te houden,
en het zal haar streven zijn deze zoodanig
te limiteeren, dat haar afzet steeds grooter
wordt. Wanneer door verlaging der prijzen
eene toename der productie verkregen kan
worden, zal men daartoe overgaan, zoodra
ook de winst zal stijgen, ook dan wanneer
de vermeerdering der winst geen gelijken
tred houdt met die van den omzet. Alleen
de leiders van een goed georganiseerden
trust zijn in de gelegenheid, de prijzen zoo
danig te regelen, dat de productie geschiedt
op de voordeeligste basis voor het geheel
van producenteu en consumenten.
In die richting ik bedoel in coöperatie
tusschen „alle" betrokkenen ligt m. i.
de toekomst der trusts.
Het tweede groote voordeel der trusts,
dat ook aan de maatschappij in haar geheel
ten goede komt, ligt in de verbetering der
productie Waar mannen, die eene hooge
mate van activiteit en ondervinding bezitten,
in plaats van in prijs en qualiteit te concur-
reeren, de handen ineenslaan om de artikelen
op ruimer schaal eu volgens de beste
methodes, met de nieuwste machinerie»,
te vervaardigen, daar zal de productie een
hoogen trap van volmaaktheid bereiken eu
daardoor voordeelen afwerpen, die anders
grootendeels verloren zouden gaan.
De verbetering der productie zal in vele
gevallen op den duur altijd gepaard
gaan met eene vermindering der exploitatie
kosten, door het afschaffen van onnoodigeu
arbeid, door het wegvallen der kosten van
reclame, van reizigers en dergelijke uitgaven
meer. Hoe iemand beweren kan, dat bij het
vormen van een trust, de exploitatiekosten
eerder hooger dan lager zullen worden, is
voor mij een raadsel, dat de inzender in
het „Handelsblad, die deze raeening verkon
digt, in gebreken bleef op te lossen.
Het feit valt niet te lochenen, dat een
trust, die goed beheerd wordt, dikwijls
groote winsten maakt. Maar is het dan
niet logisch, dat de leiders van een trust,
tegenover de buitengewone risico's die zij
op zich nemen, zich niet met een middel
matige winst tevreden stellen? lk acht zelfs
deze groote winsten eer een voor- dan een
nadeel, zoolang zij slechts doelmatig besteed
worden eu niet uitsluitend in de zakken
der4, aandeelhouders terecht komen. Eeu
voorzichtig en veVlicht bestuur, dat niet
zijn oog gericht heeft op de koersschomme
lingen der aandeelen, zal de overmatige
winst eensdeels reserveeren en besteden tot
verbetering van het bedrijf (gewoonlijk „de
meest p-oductieve belegging), anderdeels er
van gebruik maken om den socialen toe
stand zijner werklieden te verbeteren, wat
indirect weer aan het bedrijf ten goede
komt, doordat werkstakingen worden voor
komen en de belangstelling der arbeiders
in den bloei der onderneming levendig wordt
gehouden.
Wanneer niettegenstaande de betere
arbeidsvoorwaarden, die een trust in staat
is zijnen werklieden aan te bieden, de
laatsten soms met onredelijke eischen voor
den dag zouden komen, die de levens
vatbaarheid dtr onderneming zouden be
dreigen, dan staat de trust daar als de
macht van het georganiseerde kapitaal
tegenover die van den arbeid. De alleen
staande ondernemer door de oninee-
doogende concurrentie verzwakt, is niet
meer in staat aan de steeds wassende macht
der werklieden-organisaties het hoofd te
bieden, en het „arbeiders vereenigt u"
vond dus een echo: „kapitalisten sluit u
aaneen." (Slot volgt.)
-t-rr-i^irtaTmi
Waalwijksflif en Laii^strantKclie Courant,
«151
OVERAL VKRKRIJGBAA R
De Burgemeester der gemeente Waalwijk,
roept bij deze op de navolgende milicien verlof
gangers der lichting 1399 om op de dagen en
plaatsen achter ieders naam vermeld onder de
wapenen te komen.
A. G. Aarts op Woensdag 13 Augustus 1902 te
's-Gravenhngc,
L. H. van Vuuren idem idem.
F. A. Verhoeven idem idem.
F. van Iielvoirt op Zaterdag 9 Augustus Bergen-op-
Zoom.
J. C. van Houten, Woensdag 13 Aug. Naarden
Waalwijk, 12 Juli 1902.
De Burgemeester voornoemd,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
De Burgemeester der gemeente Waalwijk maakt
bekend, dat ten gedeelte van de kadastrale
sectie B dezer gemeente zal worden hermeten.
De eigenaren, huurders en gebruikers van de
betrokken perceelen worden beleefd uitgenoodigd
den landmeter met de uitvoering der hermeting
belast, de verlangde inlichtingen voor wat be
treft de aanwijzing van grenzen, te willen ver
strekken.
Waalwijk, 21 Juli 1902.
De Burgemeester voornoemd,
K. DE VAN DER SOHUKREN.
m!L'
JIJJJL
DOOR A. C. V. D. H.
16
Daarna loopen zij in allerijl naar de kade,
waar een schip teilree ligt, dat hen naar Afriku
zal overbrengen. Eer men de ontvluchting bemerkt
zijn zij ver genoeg van den onver verwijderd.
Men zal zoeken, waar zij niet te vinden zijn, n.l
in den omtrek, en als men er aan denken zal een
ichip uit te sturen om hen op te sporen, zijn zij
op de plaats hunner bestemming.
Uw plan is goed doordacht, maar of de
uitvoering er van zoo gemakkelijk zal zijn, als
u daar zegt, valt nog te betwijfelen, 's Morgeus
moet ik hun de vijlen en 's avonds het touw
geven, dat is dubbel werk.
Waarvoor ik ook dubbele belooniDg zal
scheuken, vriend.
Nu dan zal het misschien wel kunnen,
zooals mijnheer daar zegt. Maar veronderstel
nu eeus dat zij niet slagen, hetzij door hot breker,
der vijl of auderzins heb ik dan mijne moeiten
voor niets gedaan P
Neen voorzeker niet. Deze vier rolletjes
goud overhandig ik u direct, zoo gij mij op uw
woord van eer belooft hun vijl en touw lezulleu
geven, en mocht de uitvoering slagen, dau hebt
gij op nog zes dergelijke rolletjes aanspraak. Gij
gelooft toch wel, dat ik mijne belofte zal
nakomen P
Zoo'n braaf man als u zuu het zich
tot een misdaad rekenen, zijn belofte niet na te
komen, en daarom, mijnheer, ik neem uw voorstel
aan, ik geef er u mijne hand op en wil verder
niets meer zeggen, danzwijg, zwijg als het
graf.
Zwijgen zal ik, vriend, daar kunt gij op aan.
En hierop ontving de gevangenbewaarder de
vier rolletjes goud. Hij beschouwde ze met
zichtbaar welbehagen. Toch sloot hij ze niet in
eene kast, neen, daartoe wa9 hij te slim. De zaak
moest eens niet goed afloopen. De gevangenbe
waarder moest eens verdacht worden. Men zou
in zijn huis alles kunnen onderzoeken. Het goud
mocht dan niet aan het licht komen. Wat deed
hij daarom? Hij verborg het onder een steen van
den vloer. Hierop deed hij Fernando uitgeleide
en riep hem hartelijk ,-tot weerziens' toe. Waar
om tot weerzien? Wel, alles slaagde naar wenseh,
zooals wij reeds zagen en do bewaarder behoelde
du9 niet, Fernando in stilte nog eens een bezoek
te brengen, om de hem r.og toekomende goud
stukken op te vordereü. Het moet hier tot eer
van Fernando gezegd worden, dnt hij zijne
belofte getrouw vervulde, ja zelfs nog meer gaf
dan hij volgens overeenkomst verschuldigd wa9.
Een goed half jaar na het gebeurde las inen in
de courant het bericht, dat de oude gevangenbe
waarder Louis Vego, die twee en dertig jsren
lang zijn beroep met de grootste trouw en
eerlijkheid vervuld had, op zijn verzoek eervol
en met behoud van volle jaarwedde uit zijne
betrekking was ontslagen. Een lunge en weleer,
diende rust werd den braven en alom beminden
gerechtsdienaar van harte toegewenscht.
O tempora, o mores!
Goeden morgen, Pietro, al vroeg uit je
hangmat, Is alles van nacht good geguan?
Opperbest, waarde kapitein.
Maar wat zie je bleek, manl Schort er iets
aan?
Toch niet kapitein.
Och kom Pietro, verberg mij nu niets, ik zie
liet immers aan heel je wezen. Volg mij maar
gauw naar mijne kajuit, wij zullen weer eens
sterke tft» koffie drinken, ce a pijp rooken en
weer eens gezellig keuvelen. Vandaag immers
rekenen we af met Ferdinand, is; niet?
Helaas, ja, kapitein en ds»t is het juist wat
mij zoo onaangenaam 9temr. Ken kwartier later,
na eerst op aandringen van den kapitein wat
gebruikt hebben, hernam Pietro (zoo noemde hem
de kapitein nog altijd) zijn verlaaal,
lk schetste u gisteren, kapit ein, mijne vreugde
die ik smaakte, toen ik tot de blijde ontdekking
kwam, dat mijn broer «a zijn tmvL'ker ontsnapt
nut van dezen associatie-vorm te betwisten
Het is duidelijk, dat alleeu eene krachtige
wetgeving in beide gevallen het eenige
redmiddel is tegen corruptie.
waren. Alfonzo en Lucia deelden die vreugde
niet. Zij vreesden, dat Ferdinand vroeg of laat
nog wel eens uit den hoek zou komen, en hij,
na het gebeurde, nog minder dan vroeger lever-
trouwen zou zijn.
Was die vrees dan zoo ongegrond, Pietro?
Bij nader inzien, voorzeker neen I Doch wie
zou durven denken, dat iemand, gevangen gezet
en bijkans veroordeeld voor poging tot moord
niel voorbedachten rude, het wagen zou eenige
jaren na zijne ontvluchting wee ir. zijn vaderland
terug te keeren, ja in dezelfde stad, waar hij veel
kans liep ieder oogenblik nog gegrepen te kunnen
worden.
Er zijn lieden, Pietro, die alles durven. En
juist die waaghalzen kruipen altijd door de mazen
'van het net, waarin men hen vangen wil.
Wat mij betreft, ik was van raeening Fer
dinand nooit'weer te zien. Een jaar na het ge
beurde dacht ik zelfs niet meer aan hem. Al
fonzo zouden wij weldra niet meer in ons midden
hebben. Uit enkele symptonen, die ik bij hem
waarnam, leidde ik af, dat hij, wat men noemt,
een stil beslag broedde. De geneesheer uit Alrueria,
dien ik nu en dan als gast bij mij outbood,
(Alfonzo toch wilde van geen geneeskundige hulp
iets hooren,) verklaarde mijue bevindingen voor
juist en raadde mij aan Alfonzo zoo weinig mo
gelijk alleen te laten. Hij kon tijdens den aan
val der beroerte op den grond vallen en in eens
een lijk zijn. Lucia echter geloofde maar niet,
dat haar vader iets scheelde. Ik liet haar natuur-
lijk maar in die meening. Wel dertien maanden
lung liep Alfonzo met den dood in de schoenen.
Zijne oogen stonden somber, zijn blik was mat,
het gelaat nu eens hoogrood van het naar de
hersenen opstijgende bloed, dan weer blauw als
Op een morgen, hij zat juist aan tafel, kreeg
hij den zoo lang gevreesden aanval, hij sloeg
achterover, viel als een steen op den grond en
voor ik hem op kon richten en op zijn bed leg
gen, was hij reeds een lijk. De in allerijl ont-
bodeu geneesheer kon slechts den dood consta-
teeren. Lucia hield zich betrekkelijk goed. Zoo
lang het lijk boven aarde stond zag ik haar geen
traan schreien. Doch toen het eenmaul aan den
killen grond was toevertrouwd, kwam hare smart
eerst tot uitwerking. Gelukkig dat zij nu schreiea
kon, waut het zenuwachtig trekken van het ge-
hoe krachtiger hnnr organisme uioet zijn.
Maar wie zal, omdat één onderwijzer niet
goe.l doceert, het geheele onderwijs eener
school veroordeeleu, of omdat er in het
credietwezen misbruiken voorkomen, het cre-
diet willen afscualfen
laat stond mij niet aan. De tijd echter heelt alle
wonden en liet is de wet der natuur, dat de
kinderen de ouders overleven. De vreugde, die
wij van onze kinderen ondervonden, deed weldra
de smart bij Lucia verdwijnen. Carlo en de
jonge Lucia maakten onder leiding van een gou
verneur, dien ik voor hen had luien komen, uit
stekende vorderingen. Vooral in plantkunde
schepte Carlo groot behageo. Hoewel nog geen
veertien jaur oud, kende hij reeds een groot aan
tal planten niet alleen, maar hij wist ze tot fa-
railiën te brengen en hunne kenmerken op te
noemen. Ook kende hij van vele p lanten de
heilzame of nadeeligel werking op het organisme.
We. Pietro, dan had die iongeD een uit
stekend geneesheer kunnen wordeu.
Dat zal waar zijn, kapitein, en het lag ook
in mijne bedoeling hem voor dat edele beroep op
te leiden. Het noodlot heelt het echter niet ge
wild. Een jaar na den dood van Alfonzo trof
mij dc allerzwaarste slag, die mij treffen kon,
ik verloor binnen twee maal vierentwintig uren
mijne innig geliefde echtgenoote. Zij stierf aan
de typhuskoort9 die op dien tijd met ongemeene
hevigheid in onzo proviucie woedde. Nu was.
ik alleen. De gouverneur zelfs, uit vrees voor
besmetting, was uit Almeria gevlucht. Mijn
eigen vaaer bracht mij geen bezoeken meer.
Wat bleef mij nog over? Mijne twee kinderen,
die juist op dien leeftijd zoozeer de bescherming
eener brave en wijze moeder noodig hadden,
Had ik hen niet gehad, ik zou God gesmeekt
hebben ook mij tot Hem te roepen en te veree
nigen met haar die ik op de wereld had liefge
had als het licht mijner oogen. Ik sleepte van
dien tijd at een treurig bestaan. Ik kon mijne
kinderen niet zonder weemoed beschouwen, vooral
niet de dertien-jarige Lucia, het sprekend even
beeld van hare Ie vroeg ontslapene moeder. God
alleen weet, hoeveel nachten ik met het hoofd in
de handen gezeten heb, als iemand die ten einde
raat^ T>-
Maar wuarom hertrouwdet ge niet, Pietro?
Hertrouwen, kapitein, neen, dat kon ik niet.
Ik had mijne Lucia te vurig bemind om mijnofc
aan een andere vrouw te verbinden. Ik dacht
aan geen hertrouwen meer of liever ik heb er
nooit aan gedacht, warn nauwelijks was Lucia
een paar maanden overleden of daar kreeg ik op
een avond, toen ik weer zoo treurig gestemd
was, eensklaps bezoek van niemand minder dan
Ferdinand. Ik herkende hem roet den r«raten
oogopslag en dacht niet anders of hij kwam mij
in mijn ongeluk troosten, lk ging naar hem toe
om hem te omhelzen, ik koesterde geen vijand
schap meer. Hij sprong echter eenige schreden
achterwaarts en viel als eens razende tegen mij
uit. Ik herinner mij niet goed meer, wat hij mij
zoo al naar hrt hoofd slingerde. Deze woorden
van hem zijn mij echter immer bijgebleven, ik
zal ze onthouden tot zoolang de dood mij hel
bewustzijn ontneomt:
Het is mij niet meer gegeven, oude huiche
laar, mij op Lucia te wreken. Haar naam zij
aan de verguizing prijs gegeven, doch uwe
kinderen zullen het ontgelden I
Op het hooren van deze woorden spring ik op
grijp een dolk, die toevallig in mijne schede zul
en als een waanzinnige vlieg ik op ïuijn broeilar
los. Deze, aan geen weerstand mijnerzijds ge
woon, trachtte te ontvluchten. Ik liet hem
echter hiertoe den tijd niet, als een panter sprong
ik hem te üjf en in mijne razernij, want ik was
letterlijk razend van toorn, duwde ik hem den
dolk tot aor. het gevest in de borst. Met een
verschrikkelijken kreet stortte hij ler aarde, het
was de laatste dier. hij slaakte. Een golf bl. ed
kwam uit zijn mond, hij was niet meer
Hier bedekte l'ietro zijn gelaat met beide han
den en begon bitter te schreien. De kapitein
beschouwde hem vuu tei zijde met het diepste
medelijden. Hij stond op, ging naar een in den
hoek slaand kastje, wauruit htj een drank ratu,
dien hij l'ietro te drinken gaf. Die drank bracht
hem lot bedaren, toch zag hij nog bleek als een
doode en zeide met gesmoorde stem
2i<j, kapitein, hier staat nu die Iiuïn voor u
Ben ik nog waardig ia uwe tegenwoordigheid te
verwijlen Begrijpt gij nn waarom ik altijd zoo
droevig gestemd was? Hoe is nu uw ooideel
over den rampzaligen broedermoordenaar?
(Wordt vervolgd.)