Nummer 86.
Zaterdag 1 November 1902.
25e Jaargang.
Tweede Blad.
Hoogeie Schoenprijzen,
Brieven uit kef leerden.
ZUID-AFRIKA.
ZBSSMasm
UITVOERINGEN.
WAALWIJK.
Op Zondag 2 Nov. 1902, des namid
dags om 12 uur, zal door de Liedertafel
„Oefening en Vermaak", van Waalwijk en
Besoijon, op de zaal „Musis Sacrum" worden
uitgevoerd
PROGRAMMA AD LIBITUM.
Onlangs kwam in ons blad een bericht
voor welks strekking was, dat onvermijdelijk
de leder-prijzen moesten verhoogd worden,
door de zeer hooge prijzen der ruwe huiden
en dat daarom de schoenfabrikanten moesten
trachten hooger prijzen te bedingen.
Ilet Off. Orgaan van den A. N. B. v. S.
nam dit bericht in zijn vorig nummer over,
mei de bijvoeging, dat dit bericht onder
voorbehoud moest worden aanvaard.
In het laatste nummer van dit blad nu
komt 't volgende voor:
Toen wij in ons vorig bericht over
hoogere leerprijzen en daarmede ver
band houdend hoogere schoenprijzen,
schreven om dit bericht onder voor
behoud aan te nemen, hadden wij niet
kunnen denken dat sindsdien de ver
hooging van leerprijzen algemeen zou
intreden.
Wij beschouwden dat als een van die
vele proefballonnetjes die om dezen
tijd zoo vaak worden opgelaten om iets
hooger prijs voor leer te bedingen. Wat
toch zien we in den regel gebeuren
Dat bij den aanvang van het droogsei-
zoen bij vele lederhandelaren en schoen
fabrikanten de voorraad leder is opge
werkt en doordat er dan nog niet veel
leer aan de markt komt en iedereen ge
riefd wil zijn, de prijs iets omhoog wordt
gedreven, doch even snel weer zakt als
enkele dagen of weken daarna ruimen
voorraad van leer komt. Met eenig wan
trouwen werd dus dat bericht, dat van den
kant der looiers kwam door ons aan
gezien en 't was daarom dat wij onze
collega's hebben aangeraden het met
eenig voorbehoud aan te nemen.
Toch schijnt niet alleen hier maar
ook in 't buitenland de toestand alge
meen van dien aard te zijn dat wij ons
op eene meerdere verhooging van zooi
en overleer kunnen voorbereiden en
treedt dus de vraag van zelf op den
voorgrond, moeten wij dan ook onze
schoenen niet verhoogen.
Wij weten zeer goed dat dit zijne
eigenaardige be zwaren medebrengt en
dat het heel wat voeten op d'aard noodig
heeft om tot hooger schoenprijzen te
geraken. Wij zijn nu in den stillen tijd
en is ieder al eens genegen, wat con
cessie te doen, om orders te hebben,
eerder dan zich te verstouten om over
hooger prijs te spreken. Het heeft
daarom zijn goede zijde dat deze quaestie
door ons al eens onder de oogen gezien
wordt en dat we niet te lang dralen
om eens een nadere bespreking over
dit onderwerp uit te lokken.
Bij een vorige gelegenheid zijn we
wat laat gekomen, de beste tijd om tot
verhooging te geraken is stellig begin
na Nieuwjaar dan toch worden de
meeste orders voor 't voorjaar gegeven,
dan komt er weer nieuw leven in de
zaken en dan alleen is de kans goed om
eene noodzakelijke algemeene verhooging
tot stand te brengen. In Duitschland
hebben reeds besprekingen over prijs
verhooging gplaats gehad en we lezen
in de Schuhmarkt een artikel dat wij
met volle instemming in zijn geheel
overnemen en hieronder laten volgen
Hoogere prijzen voor Schoenen in
't zicht.
De lcderprijzen hebben thans eene
hoogte bereikt, dat de verdienste in
de schoenfabricatie, daardoor reeds be
duidend begint te verminderen.
Het is daarom natuurlijk, dat de
schoenfabrikanten meer en meer bij den
bond met een voorstel komen, om het
daarheen te leiden, dat eene gezamenlijke
verhooging der schoenprijzen verkregen
wordt. Zooals wij vernemen zullen
zich eenige onder- afdeelingen daarmede
belasten.
dus den schoenhandelarenzal deze
mededeeling niet onverwachts komen,
zeker dan niet als zij opmerkzame lezers
der vakpers zijn. Sinds geruimen tijd
volgen de mededeelingen over prijsver-
hooging voor Over- en Zoolleer elkander
op. Eerst in 't vorig nummer van ons
blad konden we eene bekendmaking
der Thuringsche en Saksische lederfa
brikanten publiceeren, waarbij de prijzen
van zool- vache- leder, kips en vellen
met 5-10 Mark verhoogd werden, en
eene verdere prijs-verhooging voor deze
leersoorten in de toekomst in uitzicht
wordt gesteld. De fabrikanten van fijn
overleder hebben reeds voor eenigen
tijd hunne noteeringen verhoogd, en dit
voornamelijk met 't oog op de voor
durende stijging der huidenprijzen.
Als nu de schoenfabrikant de voor
naamste grondstof, h'etleder, aanmerkelijk
duurder moet betalen dan vroeger dan
blijft hem natuurlijk, niets anders over
dan ook de prijzen van het uit dit
duurder leder saamgesteld fabrikaat flink
te verhoogen, als hij ten minste geen
verlies wil lijden. Deze zaak is zoo
duidelijk, dat zij voor ieder weldenkend,
mensch geene nadere verklaring behoeft.
Desniettegenstaande is de vermaning
hier op haar plaats, dat onze schoen
handelaren, den toestand waarin zich de
schoenfabrikanten bevinden, met alle
<rachten moeten behartigen. Zooals de
ondervinding leert, wordt het wijzen op
noodzakelijke verhooging der schoen
prijzen, gewoonlijk met een flauw lachje
en eenzelfde handbeweging van de
hand gedaan. Maar dat niet alleen door
schoenhandelaars maar ook door schoen
fabrikanten. Verschillende schoenhan
delaren wijzen eenvoudig op 't rijke
aanbod van hun aangeboden schoen
waren, tot vroegere niet verhoogde
prijzen en verschillende schoenfabrikanten
houden eenvoudig volWij kunnen aan
oude, goedkoope prijzen verder leveren.
Voorgaande beide beweringen hebben
een en hetzelfde uitgangspunt. De onge-
loovige schoenhandelaar koopt in ver
houding schoenen van minder waarde
en de schoenfabrikant fabriceert in ver-
ïouding schoenen van minder waarde dan
vroeger. Daarin bestaat het geheele
kunststuk.
Wij echter meenen, dat zoowel
schoenhandelaren als schoenfabrikanten,
die iets op goeden naam staan, niet
moeten trachten door 't fabriceeren of
coopen van mindere kwaliteit, met deze
prijzen uit te komen.
Veel beter is, dat de schoenhandelaar
zijnen degelijken leveranciers de nood
wendige kleine prijsverhooging toestaat
en deze zich die door zijne klanten laat
terugbetalen. Daar behoort zelfs niet
eene alarmeerende bekendmaking voor,
wij zijn van meening, dat solide klan
ten den schoenhandelaar de kleine ge
rechtvaardigde prijsverhooging zonder
meer zullen betalen, als hen den stand
van zaken, mondeling wordt uiteengezet.
In de meeste gevallen echter is dit
onnoodig daar van de 20 koopers
een misschien deze kleine verhooging
op een paar bemerkt. Eene verminerindg
van kwaliteit daarentegen is zeker altijd
van den ongunstigsten kant merkbaar
en daarbij zet de schoenhandelaar door
een klein prijsverschil zijne clientèle op
't spel. Dit moeten alle belanghebbenden
wel bedenken
relatieve of het gewone verzuim zeer sterk
vermindert!. Uitstekend, zal men zeggen.
En die men heeft dan tot op zekere hoogte
gelijk. Doch ééue groote schaduwzijde is
aan deze wet verbonden. En wel deze In
vele dorpen dachten in den drukken land-
bouwtijd de ouders er niet aan, hunne kin
deren thuis te houden voor landbouwarbeid.
Nu echter de leerplichtwet hiervoor onder
zekere voorwaarden plm. zes weken toestaat,
vragen er vele ouders, die er vroeger niet
aan dachten, de volle zes weken vrij voor
hunne jongens of meisjes ten behoeve van
arbeid in of voor landbouw of veeteelt. En,
als de geexploiteerd moetende worden jeug
dige arbeiders (sters) niet in de termen van
eene weigering vallen, kan men hun dit
verlof, niet ondanks, maar wel degelijk ten
gevolge van de wet niet weigeren. Zoodoende
zitten de onderwijzers, gelijk ons een vriend
onderwijzer vertelde, zes zegge zes weken
lang met halve of driekwart klassen, zoodat
zij bezwaarlijk met 't onderwijs kunnen
voortgaan.
Zie, deze faciliteit óf voorrecht sleept op
vele plaatsen beslist de nadeeligste gevolgen
met zich. 't Is dan ook te hopen, dat de
wetgever, die met eene gewijzigde leer-
plichtswet komt, dit groot gebrek van 't
tegenwoordige, systeem opheft. De wet over
haar geheel zou dan vrij wat meer gehand
haafd worden.
aan onze arme hoofdsland van het stein-
reiche(!) Holland spoedige uitkomst uit dit
perikel toegewcnscht.
OBSERVATOR.
LVIü
(Door Rcmy uit Le Matin.)
- Vbrtaalu door K. O.
Gelijk overal, zoo ziet men ook hier
dagelijks de vliegende reclame van het
nieuwerwetsch woord sport. Zoo b. v. rijdt
hier in Noord-Holland iedereen fiets. Er
zijn zelfs boerenarbeiders die per fiets naar
hun werk gaan. Gaat men dan ook 's Zon
dags op den straatweg wandelen, men kan
ieder oogenblik uitwijken voor een bijna of
in 't geheel niet schellende fietsrijder. Soms
komt je met groot geweld en omhuld door
een dichten stofwolk een automobiel achter
oprijden. En dan zie je zeiven maar gauw,
gauw weg te bergen, anders gebeuren er
ongelukken. Afschuwelijk zijn die dingen,
en afschuwelijk ook de meeste chaull'eurs,
die schijnbaar om een menschenlevcn niets
geven. Laatst zagen wij zoo'n elegant
stoorarijtuig over 's Heeren straten rijden
zóó snel, dat een paar spelende kinderen er
bijna onder verpletterd werden. Enfin, de
put zal wel weder gedempt moeten worden
als 't kalf verdronken is.
Bovendien sport is immers alles en vooral
automobielen-sport, als wij ze zoo eens
noemen mogen. Immers keizers en koningen
zijn tegenwoordig hartstochtelijke chauffeurs
en dushet staat gekleed in zoo'n ding
te rijden.
Ja, ja, de gezonde versterking van spieren
en zenuwen, wat eigenlijk echte sport moet
zijn, is ontaard in allerlei dwaasheden op
dat gebied. Worden een paar stevige kuiten
en flinke trappende voeten haast niet gelijk
gesteld met een flink gezond verstand
Daarom medailles voor de pootigste armen,
lauwertakken voor de sterkste spieren.
Daarom eere aan hem, die het hardst en
't langst kan loopen en rijden, die 't best
kan boksen en blauwe plekken slaan. O,
sancta simplicitasO, heilige onnoozelheid
XII.
„Rust roest", zegt een melodisch oud-
Hollandsch spreekwoord. En waarlijk, onze
brie ven-schrijvende pen voelt de tastbare
waarheid van dit klassiek gezegde aan den
lijve zij vertoont n.l. reeds hier en daar
van die welbekende rood- bruine kenteeke-
nen, die haar stempelen tot eene der vele,
welke zich onledig houden met de lieve
bezigheid van des duivels oorkussen. Het
wordt dus hoog tijd, dat wij haar aan deze
onridderlijke werkzaamheid ontrukken en
haar wederom het gewone bad in 't zwarte
badkuipje doen genieten, om nog eens iets
uit dat hooge Noorden neer te pennen.
Welnu dan, om te beginnen een enkel
woordje over de werking der zooveel ge
smade, doch ook evenveel geprezen leer
plichtwet. Hier iu Noord-Holland werkt
deze bij velen zoo onpopulaire wet over 't
algemeen genomen vrij gunstig.
Het absolute schoolverzuim, m. a. w. het
in 't geheel niet naar school gaan van
Den afnemers def schoenfabrikanten, I kinderen, is zoo goed als verdwenen en het
Is het niet omdat in haar alles harmonie
is en omdat, behalve de ontroering die zij
opwekt en waardoor zij de verlamde zenuwen
weer bezielt, de juistheid der maat en de
zuiverheid van den rythmus een weldadigen
invloed moeten uitoefenen op de verwarde
zielsvermogens
Deze ten allen tijde erkende invloed der
muziek heeft aanleiding gegeven tot vele
legenden. Wij zullen niet spreken over die
van Orpheus als zijnde genoeg bekend. In
oude boeken van Indië vindt men verschei
dene wonderlijke geschiedenissen waarin de
muziek den hoofdrol speelt, getuige de
legenda van een uitgelezen zanger, die
terwijl hij midden op den dag een melodie
deed hooreu, opgesteld door den god Mahedo
ter eere van den nacht, plotseling den dag
iu den nacht zag verkeeren. Een geavan
ceerd Chineesch schrijver heeft aangetoond
dat de keunis der toonen op het naauwst
verhouden is met de regeerkunst en dat
goede of slechie muziek verband houden
met de orde en wanorde in den staat. Plato
kende de muziek een goddelijke opdracht
toe en vond haar geschikt om oproerige
bewegingen der ziel te kalmeeren. 't Is
eveneens waar, dat zij ook in staat is de
driften op te wekken, gelijk de onweder-
staanbare invloed der oorlogshymnen bewijst
vanaf de gezangen van Eyrtée tot aan de
Marseillaise. In zijn muzikale gcdenkschrif
ten spreekt Berlioz van een jongmensch
dat zelfmoord pleegde na de „Vestale" ge
hoord te hebben, omdat hij in zijn buiten
sporig enthousiasme overtuigd was, dat het
leven zulke treffende stukken niet meer voor
hem had weggelegd. De heer Colomb, de
geleerde Fransche muziekschrijver verhaalt
ons van een huwelijk waartoe te Parij
besloten werd bij de eerste uitvoering van
„Lucile". De ouders der jonge dochter
hadden tot dusver den hevigsten weerstand
geboden en zij gaven slechts toe bewogen
door het beroemde quartet„Waar kan
men beter zijn dan in den kring zijüer
familie Heden heeft deze al te veel ge
hoorde aria haar prestige verloren en z
begeestert ons niet meer gelijk den ouden
Grétry.
Men heeft met recht kunnen zeggen, dat
de muziek de wonderlijkste openbaring is
onzer pogingen om op te stijgen tot de
poëzie en het ideaal.
Iedere kunst is eene verwezenlijking van
een ideaal, dat wij slechts kunnen bereiken
wanneer het een vorm heeft, want de in
druk er van moet door een stoffelijk orgaan
in de hersens overgaan. Voor de muziek
is dit orgaan het oor en zijn middel van
uitdrukking is de klank in zijn verschillende
combinaties. Maar het mag een groot won
der heeten, dat men den klank heeft kun
nen beschrijven, zijnde het vluchtigste wat
er op de aarde is eu dat men den inensch
heeft kunnen doen zien iets zoo weinig
bestemd om gezien te worden. Als ontdekking
staat de muziek boven de plastische kun
sten. Toen Coré met een stuk verbrand
hout op een muur de omtrekken schetste
van den schaduw haars minnaars werd het
portret dadelijk harkend. Om toonen aan te
geven waren meer onderzoekingen en
toetsingen noodig. L)e mensch heeft dus wel
reden om trotsch te zijn op deze kunst,
de bron zijner reinste genietingen. Bovendien
peelt de muziek in ons leven een veel
aanzienlijker rol dan de andere kunsten.
Men trouwt en men begraaft ons met mu
ziek, nalat het wiegelied ons in slaap heelt
gedommeld en nadat wij onze liefde in
serenaden ontboezemd hebben.
Weinig menschen zijn lid eener vereeni-
ging van beeldhouw- of schilderkunst, bijna
alle behooren tot een muziekgezelschap en
de dorpsmuziek zelf is eene treffende uiting
van den geest van gezelligheid. Een pas
redoublé door eene fanfare gespeeld doet
ons glimlachen, ons die gewoou zijn aan
geleerde en schooue simfoniën eu toch
treft deze muziek de eenvoudigen eu verheft
zij hunne ziel, hoe weinig het ook zij.
Slaat hen gade, die op een onzer plei nen
met aandacht naar een harmonieconcert
luisteren, verrukt door den solo van den
piston of de variaties ^Her kleine fluit.
Ondauks alles verheft hen iets boven de
onverschillige toehoorders. De tempel der
schoonheid heeft talrijke tredenmogen zij
die op den hoogsten sport staan eu gemeen
schap houden met onsterfelijke meesters
de nederigen niet minachten, die op de
eerste trede nederkuielen.
ffiSMa&S'ZS7iiJ».xra
Hebt u het al gelezen, waarde lezer
Amsterdam is in geldnood „Nu, als Am
sterdam in geldnood is," zullen er misschien
enkelen zeggen, „dan is T geen schande,
dat dit ook zooveel particulieren zijn". Ja,
maar dat zijn geen gelijksoortige grootheden
particulieren en Amsterdam. En toch, de
oorzaak, die zoo dikwijls bij particulieren
den geldnood doet ontstaan, geldt ook voor
Amsterdam, n.l. Amsterdam heeft jaren
achtereen de tering niet naar de nering
weten te zetten. En nu dit eindelijk spaak
loopt, gaat het, zooals het wel eens placht
te gaan, n.l. men zoekt de oorzaken bij
alles en nog wat behalve bij zich zelf.
Jaren achtereen is al beweerd, dat Amster
dam op grooter voet leefde dan de finan
ciën der stad het wel veroorloofden. Maar
och, men kon in een stad als Amsterdam
toch niet zoo kleinzielig zijn op alles
Ja, wel, maar waarom moet er zoo'n heir-
leger van ambtenaren zijn, die prachtig
betaald worden, maar allerlei assistenten
noodig hebben. Waarom moet over het
naast bij de hand liggende heen geredeneerd
worden als bij de behandeling der plannen
voor de voorziening in de behoeften aan
goed drinkwater geschiedde, om toch maar te
komen tot het groote plan, een groote stad
waardig Eu zoo zouden wij voort kunnen
gaan. Doch wij zullen het hierbij laten,
anders beunhazen wij op het terrein van
den Amsterdamschen briefschrijver en dat
doen wij liever niet. Daarom zij ten slotte
Eenigen tijd geleden heeft een Oosten-
rijksch dokter te Weenen eene lezing ge
houden over den invloed der muziek op de
calligraphie.
Men schrijft groot of klein, goed of slecht
naargelang men zware en langzame of scher
pe en vlugge toonen hoort. Goed beschouwd,
is dit niet zoo heel vreemd, daar de muziek
onbetwistbaar op de zenuwen werkt, maar
professor Urbautsitsch heeft de kwestie van
haar kleinen kant beschouwd. De aanwen
ding der muziek in de geneeskunde is veel
interessanter.
Te Londen, te Parijs, misschien ook te
Weenen is men er in geslaagd woedende
krankzinnigen te kalmeeren door zeer zachte
melodica ten gehoorc te brengen. Heeft
niet op dezelfde wijze David, de harpspeler
van den bijbel, Saül gestild, heet Farinelli
niet den /.waarmoedigen Philips V van
Spanje vertroosting aangebracht, heeft Roff
niet prinses Belmonte genezen, die gezegd
werd te lijden aan een ongenees'lijk verval
van krachten Grétry verhaalt hoe een
Hollandsch dokter een gek genas, door in
diens huis een bal te organiseareu. De an
nalen der academie van Wetenschappen te
Parijs gewagen van verschillende feiten van
dezen aard. In de Salpetrière dient de
muziek tot vermaak van ongelukkige idiotcu
en ontroert zij deze beklagenswaardigeu wier
ongevoeligheid overigens volkomen is. In
verschillende krankzinnigengestichten, te
Aversa in Italië, te Illenau in het hertog
dom Baden en op nog andere plaatsen or
ganiseert men simfoniën die men de krank*
zinuigen zelf laat uitvoeren en deze schijnen
gedurende den tijd, dat zij spelen, zeer
verstandig. Blijkt dus, dat wanneer alles
in de hersenen duister is, het gevoel voor
du muziek nog overblijft en deze alleen nog
penig licht ontsteekt in den chaos van den
geest.
lirugcr's onthullingen over Khodes
Chamberlain en Milner, inzake
den Boerenoorlog.
De Times geeft verdere uittreksels uit de
gedenkschriften van ex-president Kruger.
Deze geeft eeu beschrijving van de po
gingen, aangewend ter voorkoming van de
auucxatie in 1877 en van het welslagen van
den toeleg, om de stichting van een Zuid—
Afrikaanschen Bond te vjrhindcreu, welke
iu het Kaapsche Parlement voorgesteld werd,
toen na den vrede van 1881 de stiijd in
stilte werd voortgezet, waarvan de diij 1
krachten waren Rhodes, de Nationale Uuie
iu Transvaal, Chamberlain en Milner.
Kruger beschrijft Cecil Rhodes als eeu dtr
meest gewetenlooze karakters, die er ooit
geweest zijn het doel heiligt de middelen,
was zijn grondbeginsel. Rhodes was de
vloek van Zuid- Afrika eu er kan wel geen
twijfel bestaan of een aantal ïuvloediijke
personeu in Engeland trokken materieel
voordeel uit de oprichting der »Chartered
Company". Rhodes verpersoonlijkte het ka
pitaal en maakte er geen gewetenszaak van
hoe laag, hoe verachtelijk de belegging was
omkooperij, verraad, alle mogelijke middelen
waren hem welkom, indien zij slechts leidden
tot de bereiking van zijn eerzuchtige begeer-
teu. Rhodes was vast besloten, dat hij de
goudvelden van Transvaal zou bezitten en
de naaste weg daartoe was het bezit van
Zuid-Alrika zelf. Op rekeniug van Rhodes
moet worden gesteld alles, wat iu beginsel
geleid heelt tot het onuitroeibare wantrouwen
dei Boeren in de Engelschen eu er is geen
twijfel mogelijk ot Chamberlain benoemde
Milner alleen met het doel om de zaken in
Zuid—Afrika tot het uiterste op te drijven.
Het eigenlijke doel van Miluer's politiek
blijkt uit de woordeu, welke hij gebruikte
tegenover Alrikaanders van aanzien: >de
macht van het Alrikaanderdom moet gebro
ken worden*.
Milner is de typische autocratische jingo
die, behalve met geduld, vervuld is met
verachting voor alles was niet Engelsch is
wal ook de eigenschappen zijn van Cham
berlain. Milner vervulde ziju zending ge
trouwelijk en geniet nu de voldoening, dat
hij Zuid—Afrika veranderd heeft in een wil
dernis.
De Nationale Unie in Transvaal oefende
een noodlottige invloed uit op het lot van
Transvaal en maakte er haar streven van
de bevolking van Johannesburg in een staat
van voortdurende gisting te houden j stelde
klachten samen tegen de regeering, schijn
baar om een beweging op touw te zetten
voor s:emrecht, doch met een iu werkelijk
heid gansch ander doel en uoodigde sir
Henry Loch uit tot een bezoek aan Johan
nesburg.
Kruger wist hem van het plan af te bren
gen en de Uuie zond daarop eenige ledeu
naar Pretoria met een adres aan sir Loch,
beleedigeude beschuldigingen bevaiteude
tegen de regeeriug en den Volksraad. In