Nummer 89.
Zondag 9 November 1902.
25e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
Tentoonstelling
milUll EIRMNDO.
MAASMONDYEBLEGGING
1TOOU T IE L E N,
Dit nummer bestaat uit
twee bladen.
FEUILLETON.
Uitgever:
Dit Blad verschijnt Woensdag- en
A b o n li a in e n t s p r ij s per 3 maand
Franco per post door het geheele rijk f
Brieveningezonden stukken gelden
Uitgever,
ass - maas&ttSBassBta&EBNBBi
Scliocn- en Leder-Industrie en aanverwante artikelen.
Ons vorig hoofdartikel betreffende de
tentoonstelling, voornamelijk het doel daar
van, dat, wij kunnen h.t met geuoegen ver
melden, talrijke bladen aanleiding gaf een en
ander daaraan te ontleenen en daardoor aan
die tentoonstelling door het geheele land
meer en ineer den goeden naam te geven
die haar toekomt, deed het comité van de
grootste industrieelen en van vereenigingen
die aan 't hoofd staan van de industrieele
en cominercieele wereld, talrijke blijken van
golukwensch, sympathie en steun geworden,
als zoovele bewijzen dat men zijn streven
voor 't uitstekende doel in den lands weet
op prijs te stellen. Dit zal natuurlijk een
spoorslag zijn om voort te werken met
noesten ijver, om de tentoonstelling zoo
groot, grootscb, doelmatig en succesvol
mogelijk te maken.
In 't vorig aitikel dan beloofden wij
nader op de plannen terug te komen, wat
wij thans wenschen te doen.
Zaterdagavond,
en f 0."5.
0.90.
enz., franco te zenden aan den
Vooraf zij gezegd, dat de plannen die we
thans voor ons hebben, slechts voorloopig
zijn en aan talrijke wijzigingen op ver
schillend gebied onderhevig. Nochtans
hopen we eenig idee te kunnen geven, van
de omvangrijkheid welke deze tentoonstel
ling belooft, veel grooter en grootscher,
dan eene op dit gebied ergens gehouden,
(die alsook van 1891 verre overtreffend en die
haar zullen stempelen niet als eene gewone
locale tentoonstelling, maar eene, waarop de
schoen- en leder--industriën en onze gemeente
niet alleen, maar de provincie en geheel
Nederland met eere kunnen wijzen.
Thans geven we eene korte beschrijving
der voorloopige schets, later hopen wij een
plattegrond in ons blad te kunnen afdruk
ken.
De terreinen voor de expositie zijn gelegen
aan den stationsweg, vlak tegenover het
station en omvatten de weilanden over de
geheele breedte van de heeren Broeders,
van Baal en Baijens, nl. te samen 98 Meter
breedte en ter diepte 400 Meter. liet
overige van eerstgenoemd weiland wordt in
gebruik genomen bij de in uitzicht gestelde
groote paarden- en veetentoonstelling.
Het entrée wordt gevormd door eene
monumentale poort, met verschillende in
gangen met loketten. Boven deze ingangen
eene ballustrade, waarboven in den boog
vorm //Vaktentoonstelling*. Boven op bet
koepeldak bevinden zich de beeltenissen der
beide patroons „Crispinus en Crispinianes",
waarboven nog een kleine koepel, getooid
op den toren en de twee zijspitsen met de
Nedcrlandsche driekleur. Nog verheffen
zich naast het groote koepeldak twee ko
lommen, gekroond door leeuwen, die ieder
een schild omklemd houden, vermeldende
anno-1903. Bovenin de koepel eene cham
pagne-bar, die begrijpelijkerwijze alleen van
binnen het tentoonstellingsterrein te bereiken
is.
Binnentredende aan de eene zijde eene
bergplaats van fietsen, aan de andere voor
automobieles, want o.i. zeer terecht zullen
belangstellenden en belanghebbenden van
deze nieuwe en tegenwoordig veel in zwang
zijnde middelen gebruik maken om
deze tentoonstelling te bezoeken, een goed
idee dus om hiervoor eene behoorlijke en
veilige bewaarplaats te bestemmen.
Nemen we binnenkomende eerst ter
rechterzijde, dan is eerst eene flinke ruimte
gereserveerd voor kleine winkels en stal
letjes, ter verkoop van snuisterijen, lekker-
38 o—
{Auteursrecht verzekerd volgens de wet.)
WAALWIJK.
ïiijen, souvenirs der tentoonstelling enz.,
vervolgens een paar onmisbare gelegenheden
en dan een caté voor goedkoopere con
sumptie en verder de expositie van schoenen;
was eerst 't plan deze alle in eene groote
zaal te exposeeren, hiervan is 't comité
teruggekomen daar zulks zoo eentonig wordt,
beter vond men hetin verschillende gebouwen
te exposeeren met een ander artikel af
wisselend, dat geeft den bezoeker variatie,
eu is daarom niet zoo vermoeiend.
Hemel riep Hadji, wat is er du weer
gaande Spreek ongeluksbode; wal hebt
ge gezien
Vervolgens een afdeeling stoomlooierij, electrisch te verlichten.
om aan deze zijde ten s'otte te komen aan
de fournituren. Hierbij dient nog gezegd,
dat het geheel peervormig is, dus aan
beide zijden schiet, daar de terreinen vier
kant zijn, eon groote ruimte over, aan de
rechterzijde is deze overblijvende ruimte
bestemd voor de kermesse d'été als ver-
verschings-kraam enz. enz. onvermijdelijke
zaken zeer zeker in die dagen.
""Wenden we ons thans naar links dan vindt
men in 't midden, dus vlak tegenover de
ingang, //de machinehal* die niet dwars,
maar in de lengte staat, waardoor zij
lusschen de twee meest nabijzijnde gebouwen
een flinke ruimte laat voor verschillende
doeleinden zeer gewenscht.
Thans ter linker zijde gekomen, beginnen we
met de afdeeling of wel gebouwen voor de
drijfriemen, eene afdeeling zadelmakerij,
zadels, tuigen etc. etc. en eene afdeeling
leesten, cartonnages, winkel-etalages enz. enz.
verder overleder en dan zooileder, vervol
gens eene flinke restauratie, om hier ook
wederom, na nog eene onvermijdelijke gele
genheid, t-ï eindigen met winkeltjes als
voornoemd. Het spreekt van zelf dat het
hier beschrevene zeer onvolmaakt is, zoo
zal voor diversen nog een plaats moeten
aangewezen enz. Later wanneer wij met
een plattegroud en de juiste afmetingen,
een beschrijving kunnen geven, als het
plan officieel is vastgesteld, zal een en ander
veel duidelijker worden. In ieder geval
kunnen we zeggen, dat en voor de afdeeling
schoenen èn voor leder èn voor andere
zakpn, eene respectabele ruimte is gereser
veerd en d&t het uiterlijke en innerlijke
dtr gebouwen het sierlijke aan het nuttige
zal paren, het geheel zal een prettigen en
uitstekende indruk maken, de verschillende
gebouwen en gebouwtjes worden in sierlijken
stijl opgetrokken. Het overblijvende links
evenals aan de rechterzijde, verder het geheele
weilaud (aan de linkerzijde) tot voor, zal
worden aangewend als terrein voor het hou
den der paarden- en veetentoonstelling, dus
Advertentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot «antal regel* en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
ook hiervoor c,en flinke ruimte. de
Nu't midden, daar zal buiten een flinken
plancher een mooie muziekkiosk en naar
wij hopen een prachtige fontein, de bloemen
tentoonstelling het hare doen. Talrijke
perken in verschillende vormen, bezet met
de mooiste bloemen, zullen daar aau het
terrein een frisschen en prachtvollen aanblik
geven, wat zeer zeker het effect ten zeerste
zal verhoogen; en last net least plannen
zijn reeds in bewerking om het geheel
Een en ander wat we hierboven mee
deelden kan eenig denkbeeld geven van
de grootsohe wijze, waarop deze tentoonstelling
zal worden daargesteldzoo zijn dus
thans de plannen de wijzigingen erin aan
te brengen zullen natuurlijk verbeteringen
worden tenminste zoo overal den lioognoodi-
digen steun in rijke mate zal worden
ondervonden en daaraan twijfelen we geen
oogenblik.
hoogc waterstanden. Dan gaat spr. de
verschillende stelsels na, die in den loop
der jaren daarvoor zijn uitgewerktallereerst
dat van Brunings, die betere waterverdeeling
wilde door de rivieren zeiven te verbeteren
Kraijenhoff, die Maas en Waal wilde
In de Woensdagavond te 's-Hertogenbosch
gehouden vergadering van het Prov. Ge
nootschap van kunsten en wetenschappen in
Noord-Brab, hield de heer E. van Konijnen
burg, ingenieur van 's rijks waterstaat, een
voordracht over de Maasmond-verlegging.
Aan het verslag in de Noordbrabanter
ontleenen wij over deze, door kaarten en
tabellen toegelichte causerie het volgende
De bedijking der rivier de Maas, in
Noord-Brabant, dagteekent reeds uit de
11e eeuw. De grootste doorbraak van een
dier bedijkingen n.l. van de Zuid-Holland-
sche Waard en die ons het beste heugt
dagteekeut van het jaar 1421. Spr. gaat
dan na de geschiedenis van de Maas en hare
indijking.
Dordrecht's grootste belang lag in de
Merwede. Daarom ging zij steeds voort de
killen aan de Bies'oosch te dichten, en
vooral na 1758 ging men in deze richting
krachtig voort. Het gevolg bleef niet uu
de waterstand op de Maas werd'zoo hu ,g
dat de doorbraak naar de Biesbosch volgde.
Het eerste plan tot verbetering der A
werd gemaakt in 1804, dit werd echter
nimmer uitgevoerd.
In 1809 werd door Koning' Lodewijk
een commissie benoemd, die hals over kop
een ontwerp tot rivierverbeteriug moest
gereedmaken, want de nood drong wegens
van
scheiden en de sluis St. Andries sluiten,
met geleidelijke verhooging der Ileerewaar-
densche overlatenvan Wiebcking, die
verhooging van dijken en verbetering van
stroombanen en van Luitjes die weer ver
laging der dijken wilde, zoodat bij ijsgang
het water vrij het land in kon stroomen
en het inundeeren. Goudriaan daarentegen
wilde hetzelfde, maar met overlaten.
Al deze stelsels deed de spr. de revue
passceren, benevens die van de commissie
van 1821 en 1828, enz.
Dan gaat spr. na den afvoer van het
water.
Bij Mook wordt het overtollige water
door 2 overlaten zijdelings afgevoerd naar
Dommel en Dieze. Hij; bespreekt de
oorzaken en de hoogere waterstanden op
de Maas dan op de Waal, die z.i. liggen
aan het feit dat alle waarden in het Land
van Altena eu in de Bommelerwaard uit-
wateren op de Maas en in verband daarmee
de oorzaken der doorbraken. Vervolgens
komt spr. tot de oorzaak van't onderloopen
der landerijen om den Bosch, wat moet
geschieden, als men de Diezesluis sluit,
daar de Dieze steeds nieuwen aanvoer krijgt
van het rivierwater uit Dommel en Aa,
en hiervoor moet toch afvoer zijn.
leder heriunert zich nog de verschrikke
lijke overstroomingen van 1883 en toen
besloot men dus iets te doen tegen de
hooge waterstanden op de Maas, en in de
Kamer werd in 1884 de wet tot verlegging
van den Nieuwen Maasmond aangenomen.
Spr. wraakte de bewering, als zouden
de lieert r.h nsche Overlaten voldoende
zijn, on bij ei. 'laatste booge waterstanden
geen doorbraak heeft plaats gehad* Neen,
splitsing van as er b «.i, tooufc spr. aan,
kan alleen cie goede weg zijn tot verbetering,
om vervolgens te komen tot wal wenschelijk
is met het oog op de scheepvaart.
Voor de scheepvaart kan het nieuwe
kanaal géén nadeel zijn, daar de scheepvaart
toch reeds bij eb niet over ondiepe plaatsen
dit zijn de gewone nadeclen van oen
tij rivier. Zeer goed acht spr. het verder,
dat bij Keitersveer geen sluis
zooilS in het eerst het plau was, daar
men dan de kleine polders eb en vloed zou
hebben benomen.
De Echo van het Zuiden,
ei Lungslraatsclie Courant,
OVERAL V K R R R IJ G B A A R
VAN
BOOR A. C. V. D. H.
Vader, viel Iiadji in de rede, Fibo zal tooh
aan niemand iets verteld hebben van hetgeen
hier van nacht is voorgevallen? De zon begint
al te tanen, de drukte op straten en pleineD
wordt ieder oogenblik grooter, over een paar
uren moeten ook wij ons weer vertoonen, en nu
zou ik voor geeu schatten willen, dat iemand
wie het ook zij, van het gebeurde op de hoogte
was. Je begrijpt, hoe onze vijauden in de handen
zouden wrijven van pleizier.
Maak u niet ongerust, Hadji. Fibo zwijgt
als het graf. Niemand, dan wij met ons beiden,
zijn van het tooneel getuige geweest. De twee
slaven alleen zouden alles ruchtbaar kunnen
maken. Zij zullen echter wijs genoeg zijn, uit
vrees voor straf, den mond te houden. Wie weet,
hebben zij niet de vlucht genomen en zijn ze al
yer van onze stad verwijderd.
Ik hoop het.
Ik eveneens, Hadji; want met u zou ik het
betreuren, dat de zaak ruchtbaar werd. Ik zal u
het zwijgen niet behoeven op te leggen, is
wel Lucia
Als ge vreest, dat ik anders de boel verraden
zal, antwoordde zij lachend, dan doe het maar.
Ik geloof echter, dat niemand hier mij van
overbrengen beschuldigen zal.
Eensklaps stond Fibo op den drempel; hij zag
er zoo bleek en ontsteld uit, dat het drietal
onwillekeurig een paar passen terugtrad.
Wat is er gaande, Fibo, vroeg de mufti
haastig, is u etn ougeluk overkomen?
Genadige heer, barstte hij uit. terwijl hij
den deurstijl vastgreep om zich staande te houden
ik kan mijne oogen niet gelooven, ik sterf bijna
van schrik.
Fibo was echter zoo door den schrik bevangen,
dat hij gedurende eeinge minuten niet spreken
kon. De mufti beefde over zijn geheele lichaam
als een waanzinnige liep hij door de zaal
schudde nu eens Fibo met den arm, uitroepende
zeg op, spreek! en smeekte dan Allah weer om
ontferming.
Lucia moest tusschenbeiden komen om aan dat
zenuwachtig tooneel een einde te maken. Ze
raadde den mufti en Hadji aan, bedaard te
blijven en vezocht daarop Fibo vriendelijk, te
verhalen, wat hij gezien had.
Genadige heer, ving hij aan, toen ik
ingevolge uw bevel, uitging om de vermisten op
te sporen, kwam ik, na alle tuinen doorzocht ;e
hebben, in het donkere boschje aan den voet van
den heuvel, waar zooals u weet, in het nachtelijk
uur de schimmen derdooden bij elkander komen,
waar het zelfs op klaarlichten dag altijd spookt,
De schrik sloeg mij om het hart, toen ik dat
boschje door moest om den heuvel te beklimmen,
van welks top tuen uren ver in de vlakte km
rondzien. Ik vermande mij echter, en liep met
gesloten oogen en de handen voorwaarts gestrekt
over het langzaam stijgende pad. Mijn hart
bonste geweldig, ik hoorde geschreeuw in de
lucht, gesis onder raijoe voeten, geruisch in de
boomen, alles scheen mij toe te roepen: Wee
uwer, die mij betreedt. Iteeds vleide ik mij
zeiven met de hoop, na nog slechts enkele
minuten aan den uitgang van het betooverde
bosch te zijn, toen een geweldige schop tegen
het hoofd, mij ter aarder deed storten. Ik opende
de oogen en zag de lichamen der twee zoek
Ctakte slaven naast elkander aan een zwaren
mtak hangen. De ongelukkige wezens hadden
door ophanging een einde aan hun leven gemaakt.
Allah zij geprezen en geloofd in eeuwigheid,
riepen de mufti en Hadji als uit een adem. Hun
beider gelaat werd door vreugde overstraald.
Zie zoo, zie Hadji, aan niemand zullen zij
hun boos opzet meer kenbaar maken I En
niemand, vader, zal zich meer ten onzer koste
verblijden.
De grooten heer, nu in goeden luim zijnde
ging tot Lucia voort
kind, vanaf dit oogenblik beboeft gij niet?
ssAmhbsesaB&SBBBSS auMBflHHHHi
meer voor onze kinderen te zorgen. Dank zij
uwe waakzaamheid en trouw, zijn wij aan een
groot gevaar ontsnapt. Gij zult voortaan waken
over mijne slaven en slavinnen, gij zult het
opzicht over hen voeren, aan uwe bevelen zullen
zij moeten gehoorzamen. Blijf even scherp
toehooren, wat zij onder elkander bespreken en
beramen als gij tot heden gedaun hebt. Zoo gij
weer iets verdachts hoort, al is het nog zoo
gering in uwe oogen, meld het mij dadelijk. Ook
zal ik u eene flinke zweep ter hand stellen,
waarmee ge vrij ieder raoogt tuchtigen, die
naar uwe raeening aan zijne te volbrengen
plichten te kort schiet. Kastijd flink, dan zullen
ze steeds vrees en eerbied voor u hebben,
Vrees kan zijn, genadige heer, eerbied
echter nimmer, viel Lucia hem in de rede. Ik
aanvaard volgaarne mijnen nieuwen werkkring
en ik dank u voor het vertrouwen, dat gij ic
mij stelt, doch ik hoop door viiendelijke woorden
meer gedaan te zullen krijgen, dan door talrijke
zweepslagen.
Handel naar eigen goedvinden. Evenals
vroeger stel ik u verantwoordelijk voor hetgeen
zij ^uitvoeren. Ook zal ik last geven, dat een
beter en geschikter vertrek voor u ingericht
worde en dat men u beter en meermaleu i r
dag voedsel verstrekken zal. Wees woak/.a- n.,
gelijk gij tot heden geweest zijt, meer heb t
thans niet te zeggen.
Kom, Hadji, begeven wij ons thans nder
de menigte, die zeker al ongeduldig onze ma
verbeidt; een zware last is ons van hart
getild, de donkere wolken, die onze
dreigden te verduisteren,, zijn weg'
Meer dan ooit wordt ons pad we: dc de
gelukszonne bestraald Allah ia gr» e
barmhartigheid duurt ai.e eeuwen
Het blijde Bairamfeeat liep ten eindede
laatje avond was reeds aangclu n Opoe
straten en openbare pleinen liepen duizenden en
duizenden, die voor het laatst nog ecus hun
liefde tot Allah en Mahonie - z< i .n <ctoo"- i,
'door luidkeels een groot a; al g ici en
dar.kzggingen hemelwaart. s er i.u
hoorde wel dat ongewoon leven, doch scheen er
niet naar te luisteren. In g
zij voor een venster en tuurde naar buiten, als
wilde zij «icli verlustigd in ::ct schouwspel,
dat de ontelbare lichten, lie overal onUtokm
werden, aanboden. Haar gee.it echter Terwijl de
elders. Zij zag nu eens opwaarts n., de. i
vriendelijken hemel, waaraan allrnpi al meer
sterren begonnen te flikkcien. en v hc i/.d»
weder den rooden gloed der f klkels, di
geheimzinnig bij 'iet dnnko-M». v ut
firmament afstak. Een droc glimla
bijwijlen om hare lippen er het is, alsof zij 1
Hem, die alles bestien en regelt die vr?ug.
lijden overzendt, vraa^i; »VVat if
vader en Carlo geworden Wat aai eenmaal
mijn lot zijn
Zoo in haar - vei diept. 1 - v tiicf,
dat dc deur "'ai haar vertrek geopend werd.
Een paar tikVen on dm schouder deden haar
oo willekeur'j schru, verbaasd omkeeren.
Hadji stond voor daar
Is dat schrikken, Kadji, sprak tij op
verlegev 'tion, waarom hebt gij niet gektopt?
Drier-1»8- *elf$ Leb ik geklopt, doch u schijnt
me riet geboord te nebben o e hebt m n
wille-' on'. vangen.
Wat is dat nu voor dwaze praat, Hadji..
ant-'wor 'de zij, ik zou u niet willen ontvangen,
die zo uw be.-t
veizacbccti, 'o- i'or.i
he- werk geteld hebt
deen uitblirken.
- Ik meende dun ook
jsaken óp uwe rjaukbaarhei
Het ware eene groote ondeugd in mij, zoo
it u niet eeu-wen dankbaar ware.
Op de woorden die hij nu sprak wierp het
(ieia';c een strengen blik op Hadji, die, naar het
jiaar nu duidelijk toescheen, niet geheel nuchter
vas. Zij moest dus cp uare hoede zijn. Vriende-
ijk vroeg zij hem
Waarmee kan ik u genoegen doen
Lucia, ging hij voort, nu en dan met weinig
ftamelende, ge weet, dat hedeu-avoud het
BairamfecbC gciloten. wordt. Als men zoo lang
oetsdigd heeft feest gevierd, wil men voor het
laatst den teugel wei eens wat ruimer laten en
de oogen «en beetje sluiten. Al mijne collega's
rullen tegeu elf uur bij de mo kee van Heley
Edres zijn. Ik heb beloofd, dat ik mij daar op
het gestelde uur met u ook zou bevinden. Ik
daan hebt, mijn )c
n deze dagen al It
om mijne euscbui
>t te
a in
d te
ansp.aak te n :gen
twijfel niet of gij zult gaarne mijn veraoek
inwilligen, niet waar V
Vergeef me, Hauji, dat ik weigeren moet, ik
gevoel roe heden-avoud niet wel.
Met zoo'n kale uitvlucht zult ge mij toch
niet afschepen?
Gewis, Hadji i en al was ik volkomen
gcr.ond, zoo zou ik toch niet mat u meegaan.
Waarom niet?
Om meer dar. oène reden l
Noem er slechts èent
Beslist heb ik geweigerd op den koran te
zw. o, mettegenr'aftDO.' bedreigingen uws
vaders. Eo nu me*, n den loaisten avond
van hel Bairamfeest ee willen vieren, en alzoo
stilzwijgend goedkeuren, ./at ik een paar dagen
geleden openlijk sjrfoeid heb? neen, dat kan
niet.
0 ft ond geen enkele gods-
dienat 0 plaats, Lucia: deze avond is
;it ld f isnning gewijd. De ouden
ven m ls naar hunne woningen
1 .i iee^ ,^e jc*)gd een paar uren
v n bu)ten.^ie luide jubelkreten
jonk Kunt K'j aan die oproeping
Gij he6t bier weinig vreugde
wil ik u thans eens in ouze
deelen.
lol Iji, laat mij met vrede, bid ik u.
rmaken, die gij mij zoo schoon
urg alles van mij, doch laat mijne
i en gocl naam ongeschonden.
Vi.. egt u. Lucia, dat gij uw eer zult
v li jor met mij mee te gaan? Geloof me
irden van de deftigste meisjes hier
u zouden geen oogenblik aarzelen, zoo
het haar evrnagd werd.
v ig dan een ander, Hadji 1 vraag er eene
i' uv stand geboren en opgevoed in uwe stad,
handelende naar dezelfde zeden en gebruiken als
ij, ich laat mij, die niet eens eene vrije ben,
du foor anderen misschien nog geminacht zou
word'in, met rust.
(Wordt vervolgd.)
