Summer 93. Zondag 23 November 1902. 25e Jaargang. 3 1 Toegewijd aan Handel,, Industrie en Cemeentebelangen. Eerste Blad. ANTONIO miHNDI). NTOON TIELEN, SOCIALE ACTIE. Uitgever: Dit nummer bestaat uit twee bladen. Bekendmaking. PEUILLETOX. De nevenzouten in de Stassfurter kalizouten. HBIMWMHMWI'llfMil'ftiay.li MV De Echo van het Zuiden f!» Liigstriilsrhr Courant, Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavon d. A b o n n' o m e n t s p r ij s per 8 maanden f 0.~5. Franco per post door het geheele rijk f 0.90. Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan Uitgever. den WAALWIJK. Advertentikn 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote letters naar plaatsruimte. Advertentiëu Smaal ter plaatsing opgegeven, worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regel» en advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten gesloten. Reclames 15 cent per regel, OVERAL VERKR IJ B A A R Do Burgemeester der Gemeente Waalwijk, ter afkondiging ontvangen hebbende het kohier der Vcrsoneele Belasting no. 4, over het dienstjaar 1902, 3de kwartaal, MAAKT BEKEND: Dat genoemd kohier door den Heer Directeur v,.n 's liijks Directe Belastingen dezer provincie op den 14en November j.l. is executoir verklaard, en op heden aan den betrokken Ontvanger der Directe Belastingen ter n vordering is toegezouden. Waalwijk 17 Nov. 1902. De Burgemeester voornoemd, K. DE VAN DER SCHUEREN. Burgemeester en Wethouders van Waalwijk; Gelet op art. 73 der militiewet van 1901 en ait. 46 van het koninklijk besluit van 2 Decem ber 1901 (staatsblad no. 230) maken bekend dat tic zitting van den militieraad voor de lotelingen dezer gemeente zal gehouden worden te Tilburg op het stadhuis op Vrijdag den 19den December 1902, des voormiddags om elf uur dat alsdan voor den militieraad moeten verschijnen de lo dingen, die vrijstelling verlangen wegens zieke lijke gesteldheid of gebreken, of wegens gemis aan de gevorderde lengte. Waalwijk, den 20 November 1902. Burgemeester en Wethouders voornoemd, K. DE VAN DER SCHUEREN. De Secretaris, F. W. VAN L1EMPT' «■mareoywwm.iaw. l i ■■■gr.. DOOR A. C. V. D. H. 42 o— {Auteursrecht verzekerd volgens de wet.) Neen mijn kind, sprak de vrouw, de vrijheid, die gij bedoelt, kunnen wij u niet geven. Waarom hebt gij het mij dan bij Allah beloofd en de zon, die thans ter kimme neigt, tot getuigenis uwer woorden genomen. Op deze woorden keek de mufti zijne vrouw \eelbeteekenend aan. Iets bij \llah belooven was ten dure eed, dien het ongehoord, onvergeeflijk •'Ou zijn, te schenden. Hebt gij Allah tot getuige genomen? Z'.j knikte bevestigend. Welnu dan, Lucia, sprak hij, wees vrij. /mislagen van alle dienstbaarheid. Allah zegene u op uwe levenspaden, hij zegene al uwe on dernemingen en schenke u een lang en gelukkig leven. Al9 een engel hebt gij aan mijne sponde gewaakt, als een engel zult gij ook eenmaal verkeeren aan de zijde van hem, 'Me het groote geluk mag hebben, u eenmaal zijne echtgenoote to noemen. Lucia snikte luid, zij was te bewogen om de gelakwenschen der huisgenooten te beantwoorden Allen waren diep geroerd, terwijl Hadji en de 'uufti den vrijen loop aan hunne tranen gaven. Hadji, geet mij thans het dierbare kleinood, dat ik, jaren geleden u ter bewaring gegeven heb. Ik zal niet lang meer in het huis uw vaders vertoeven. Binnen een paar weken hoop .k mij in te schepen naar Spanje. De jonkman verwijderde zich, doch kwam weldra terug. H j overhandigde haar een met blauw fluweel gevoerd, palmhouten doosje, waarin het portret harer moeder besloten was. Ik dank u, Hadji, voor de goede zorgen waarmee gij dit portret bewaard hebt. Ach, sprak hij, gaat gij ons nu verlaten II. Ruim een0 halve eeuw is hot geleden, dat liet liberalisme de teugels hier te lande in handen nam en ecne geheel nieuwe toekomst beloofde. I11 1851 zat Thorbecke, ongetwijfeld een groot staatsman, op het toppunt zijner glorie in het z. g. hoektorentje, als de hoogste vertegenwoordiger van liet „denkend deel der natie." De liberale partij was de oppermachtige in den lande. Zij beschouwde den Staat als haar domein hare mannen bezetten de voornaamste posten en betrekkingen haar invloed was over wegend, haar geest domineerde. En net moet erkend worden, dat zij, al misbruikte zij soms bare macht ten koste der tegenpartij, toch werkelijk veel goeds voor het land beeft gedaan. Doch wij mogen bij dit alles nooit over 't hoofd zien, dat iiet historisch waar is, dat juist het liberale systeem der onbeperkte concurrentie de afschaffing der gilden en daarmede het ver- eenigingsleven in dien gezonden vorm langen tijd een onherstelbaren knak heeft toegebracht. Zeer zeker, de hoofdvernietig ster is geweest de revolutie, maar de libe ralen hebben op hare basis voortgebouwd en dus feitelijk voltooid, wat deze demon begon nen had. Dit is, wij geven het onmiddellijk toe, een harde noot, die wij hier de ééne groote, liberale partij als zoodanig te kraken aanbieden, doch de nu gelukkig verouderde Manchester-school staat immer daar als het klare bewijs der stellingde sociale actie der groote liberale partij was, neen moest principieel langen, zeer langen tijd eene zuiver negatieve zijn. Immers, de zuiver individualistische leerin gen dier school moesten de kopstukken der liberalen maken tot heftige bestrijders van staatsbemoeiing op 't gebied der arbeids betrekkingen Doch er kwam kentering. En bij dit woord moet gereleveerd, dat het niet be twist kan worden, dat, wat de overheids bemoeiing met de sociale aangelegenheden betreft, vele liberalen de eischen van het heden sneller bleken te begrijpen dan som migen der andere partijen eu bovendien, dat hun studie in deze richting een meer modern karakter droeg. Toch van die tijd dagteekent dan ook juist de langzame op lossing der ééue groote, machtige partij in partijen en partijtjes, totzij op heden - zoo een O, ware ik zoo gelukkig u op de reis te kunnen vergezellen. Welk geluk Hadji, kan hierin voor u gelegen zijn Een vreemd land, eene vreemde natie, geheel andere zeden en gebruiken kunnen u toch onmogelijk bekoren Mocht ik met het voorwerp mijner begeerte in eene woestijn wonen, die woestijn ware mij een eden. Welnu, Hadji, tracht dan in uw door de natuur zoo rijk gezegend land de keuze uws harte te vinden, dan behoeft ge nog niet eens in eene woestijn wonen. In geheel Marokko woont geen wezen, dat mij bekoren kan. Waar wilt gij het dan gaan zoeken In mijne onmiddellijke nabijheid. l)e jonkman zweeg, zijn gelaat werd vuurrood, zijne .lippen, zijn geheele wezen trilde en bet was of de grond onder zijn voeten dreunde. Lucia antwoordde niet, ook zij was bedremmeld en verkeerde onder den zenuwachtigen toestand van het oogenblik, dat misschien over haai geheel volgend leven beslissen zou. Hoor eens, Lucia, sprak hij r a hare handen in de zijne genomen te hebben, het kan 11 niet ontgaan zijn, dat ik, vanaf dat gij hier gewoond hebt, u altijd veel achting heb toegedragen. Tot mijne spijt moet ik bekennen, dat ik meermalen bard en norsch tegen u geweest ben, vooral in oogenblikken, als ik bedwelmd door drank, of onmatig feestgenot of wat dan ook was. Verge vingsgezind als gij zijt, denkt gij voorzeker aan die beleedigingen niet meer. Ik heb u leeren kennen en hoogachten als een engelrein wezen, zooals er geen tweede op Marok-ko's bodem is. Ik heb u lief, al ben ik misschien niet waardig, wederliefde van u te ondervinden. O, mocht ik van u hooren, dat mijne genegenheid u aangt- naam was, gij zoudt mij overgelukkig maken. Ik ken de afstanden, die ons scheiden, maar geen opoffering zou mij te groot zijn om te doen, wat gij verlangt. Wilt gij, dat ik den korun afzwere Goed. Dat ik het hui9 mijns vaders verlate? Ook al goed. Welnu Lucia, antwoord, spoedig, ik brand van verlangen om uit uw mond mijn heil of mijn ongeluk te vernemen. Hadji, begon nu Lucia, wanneer ik u vroeger prees wegens uw goed hart, was dat geen ijdele vleierij; wanneer ik uberispte om harer volgelingen nog onlangs opmerkte geen voldoende drijfkracht meer heeft om hare kiezers naar *de stembus te krijgen. Wel een gevallen grootheid dus En daar staan dan als nakroost van die groote, eenmaal 7.00 krachtige moeder de betrekkelijk nog jeugdige, kinderen: de, jong-liberalen, (type Borgesius); het radicalisme, vervloeit tot de groep der vrijzinnig-democraten (type Treuh)het socialisme (type Troelstra) ontegenzeggelijk een zeer ver afgedwaald kindeke der liberale partij enhet oudste, nog het meest op die deftige, oude dame gelijkende doctrinairisme of de conservatieven (type Kamebeek). Deze laatste groep, als van zelf staande aan den uitersten rechtervleugel der libe rale hulptroepen is het genre van de oude en verouderde type van het individualisme. Sociale actie en doctrinairisme zijn dus fei telijk twee begrippen, die elkaar uitsluiten, 'sociale actie eu doctrinairisme is, oin het eens heel geleerd uit te drukken, een con tradictie in terminis. Anders is het gesteld met de jong-libe- ralen. Deze verzinken het zij gerust eens niet al te euphemistisch gezegd langzamerhand af in den passenden vloed der sociaal-democratie. Zij zijn dus zeer zeker voor sociale actie. Denk slechts aan de sociale wetten van minister Borgesius enhun richting is u volkomen bekend. Doch, waar deze partij, vooral na het af treden van bovengenoemden sympathieken regeeringsman, heil zoeken bij de sociaal democraten, feitelijk hun verwoedste tegen standers, tenminste in verkiezingsdagen, kon die sociale actie voor hen, die in geenen deele in het woelige, stormachtige en troebele vaarwater der socialisten willen meevaren, aantrekkelijk zijn. Men versta ons echter nu niet verkeerd. Waar de jong-liberalen geleidelijk strijden voor algemeen kiesrecht, waar zij optreden voor noodig gebleken coöperatie, zoowel van gemeente- ais '/an rijkswege, waar zij ageeren voor de rege ling van het arbeidscontract, waar zij voor staan de pensionneering van ouden van dagen, daar konden wij, toen zij dit menu als regeeringspartij aanboden, accidenteel met hen medegaan. Maar dan toch vast op andere motieven als zij bedoelden. Ook de vrijzinnig-democraten hebben heel wat op hun program van actie, dat wij ge deeltelijk onderschrijven kunnen. Echter bij deze partijgroepeering treedt te veel op den voorgrond het algemeen kiesrecht. Immers, zij meenen, dat dit de spil is, waarom alles uw gedrag of onstandvastigheid, deed ik het met 't voornemen, u tot betere plichtsbetrachting aan te sporen. Tot mijn genoegen heb ik in de laatste jaren ondervonden, dat vele schandelijke dingen, waaraan gij u vroeger schuldig maaktet, op rekening uwer lichtzinnigheid, jeugdige op vli%endheid en onbezonnenheid gesteld moesten worden. Gij hebt een graad, uwei waardig, aan de akadeiuie behaald, gij zijt thans, durf ik zeggen, een man. Ik zou geen oogenblik weigeren uwe genegenheid te aanvaarden, zoo ik de zekerheid had, dat gij moed genoeg bezat, voor u zeiven en voor mij te strijden. Twijfelt gij aan mijn moed, Lucia? Uw gedrag tijdens de ziekte uws vaders ia niet in staat, dien twijfel geheel bij mij weg te nemen. Opnieuw kleurde Hadji. Ach, riep hij, ik begreep mijne fout te laat, ik hechtte te veel waarde aan het leven, ik durfde niet thuis blij»en. Zeg mij, wat ik doen moet voor u en ik zal toonen, dat ik op tijd ook moedig weet te zijn. Allereerst zoudt gij mij moeten volgen naar Spanje en tweedens zoudt gij vrijwillig, zonder dwang mijnerzijds, den koran moeten afzweren. Bedenk hoe moeilijk het is, deze dingen te vervullen. Zeg daarom uiet, ik wil, ik zal het doen, zoo gij daartoe niet de noodige kracht in u meent te vinden. Overweeg mijne woorden en antwoord slechts na rijp beraad. Ik behoef mij niet langer te bedenken, Lucia, ik aanvaard der. strijd, ik wil sDeven of overwinnen. Zijt gij nu voldaan? Ja Hadji, God schenke u volharding 1 Nadat zij nog een geruimen tijd men elkander gesproken haddeo, stond hij op en wilde heen- gaun. Lucia hield hem nog even tegen eu sprak Gij begrijpt wel, Hadji dat in al hetgeen gij gaat ondernemen om onze zaak tot een goed einde te brengen, mijn naam steeds buiten spel moet blijven, ik wil niet de verdenking op mij laden, u tot die handelingen aangespoord te hebben. Ook kan ik u uiet genoeg aanraden bedaard, voorzichtig eu in alles vredelievend te ziin. Kies daarom juist het geschiktste oogenblik, opdat overhaasting niet alles bederve. Begrepen, goede Lucia, antwoordde hij. Nog één handdruk en de overgelukkige jonkman was weggesneld. draaien moet. Zonder algemeen kiesrecht, zeggen ze, geen gezond sociaal parlement, geen gezonde sociale regeering, geen echt- sociale wetten. En daarom, al zou men ook jaren niets aan de sociale wetgeving kunnen doen door de noodige grondwetsherziening, toch maar geageerd alleen en hoofdzakelijk voor die grondwetsherziening, om zoodoende te komen tot het naar hun oog zoo heerlijke eldoradoalgemeen kiesrecht. Laat staan, dat wij dit in geen geval zouden wenschen zonder het correctief: evenredige vertegen woordiging, te dwaas zou het zijn op dit gebied met deze partij in één schuitje te gaan zitten, wijl het dan voorzeker voor een heelen tijd uit zou zijn met de periode sociale wetgeving. Bovendien, ais men het program van sociale actie dezer groep aandachtig en ook tusschen de regels door leest, dan springt het o.i. overduikelijk in 't oog, dat deze jeugdige partij al zeer ver op het hellend vlak staat, dat doet afglijden naar de sociaal-democratie. Op ons heeft deze partijgroepeering steeds den indruk gemaakt van een zeer wankelbaar tusscben- ding, dat niet meer liberaal wilde heeten, maar ook nog den moed miste zich sociaal- democratie te noemen. Zie dat laatste staat nog te ongekleed, dat maakt de nu zich noemende vrijzinnig-democratische heeren voor velen nog te onsympathiek en daarom moest er een naam uitgevonden worden, welke hen vrijwaart, ten minste wat den naam betreft, vereenzelvigd te worden en met de liberale unie, 't onderdak der jong- liberalen èn met het socialistisch kamp. Een aardig spelletje, doch voor velen te door zichtig in elkaar gezet. Daarbij „zoo'n mid denman, bah, wat heb je er an", zeggen wij de Genestet na. Summa summarum accidenteel en bij wijze van u;tzondering kunnen we wel eens in verband met de sociale actie met deze partijen in één schuitje zitten, docli princi pieel staan wij er, die vurige voorstanders zijn vau die sociale actie, voortvloeiende uit de bron „christelijke democratie", te rechtlijnig tegenover ora slechts te denken aan samengaan. Nu rest ons nog van de linkerzijde de sociaal-democratie. Doch daar dit artikel al reeds zooveel van uw geduld en aandacht heeft gevergd, bewaren wij dit liever tot een volgenden keer. Door de Stassfurter kalizouten hebben wij te verstaan de verschillende zouten, die ge trokken worden uit de zoutmijnen te Leo- poldshal en Stassfurt gelegen aan-den noord oostelijken Harzrand in Duitschland, n.l. Kaïniet, Camaliet, sylvaniet en de gezuiverde zouten, zooals chloorkalium, patent-kalimag nesia, zwavelzure kali. Deze Kalï zouteu worden als mestoffen ge bruikt om hun kaligehalte. Zij bevatten van 9 A 10°/o tot 50% kali. Het is dit kaligehalte, dat in de mestof betaald wordt. Doch, behalve kali zit er in kaïniet enz. nog wat anders eu, al is het niet, dat men de kalizouten voor dat andere, voor die nevenzoutenopzettelijk koopt of aanwendt, het is dunkt me, toch niet van belang ontbloot, dat we ook daaraan eens onze aandacht wijdeu. In de eerste plaats dan bevatten alle kali zouten, behalve het gezuiverde zwavelzure kali eeu zekere hoeveelheid „chloor. Voor zeer veel planten is chloor geen gewenschte stof. In den bodein verbindt het zich echter zeer spoedig met kalk en wordt deze ver binding naar liet ondergrond gespoeld. Wan neer dus de bodem kalk bevat en de grond niet te droog is, doet het chloor geen kwaad. Op sommige planten oefent het een gunstigen invloed uit. Hennep ea vlas b.v. krijgen door deze stof een zachtere vezel. Verder bevatten de kalizouten een zekere hoeveelheid „magucsium". Deze stof behoeft wel niet opzettelijk in den grond gebracht te worden, maar is toch noodig voor elke plant. Sommige gewassen, zooals de vlinder bloemigen hebben er zelf zeer veel van noodig en het zijn dus ook vooral deze planten, die door den toevoer van magne sium baat vinden. J)r. Maercker heeft indertijd te Halle proeven genomen over den invloed van „chloormagnesiutn" op lucerne. Zoowel bij groote als kleine hoe veelheden kreeg hij tot resultaat, dat de hoeveelheid gewonnen lucerne door het ge bruik van chloor magnesium vermeerderde. Ook zag hij daarbij, dat bij een bemesting met genoemde stof de kaliopnarae grooter werd, zoodat de aanwezigheid van ehoor- magenesium een gunstigen invloed scheen uit te oefenen op het vermogen om kali op te nemen, wat zeker een goede eigenschap is. Ten slotte nog een enkel woord over het „chloornatrium dat in de meeste kali- Wel Oliva, was uw heer vader te bewegen? Hij verzoekt u, oogenblikkelijk bij hem te komen, hij wacht u in de eetzaal. Carlo spoedde zich heen, doch werd onmid dellijk door Oliva gevolgd. In de zaal gekomen, vond hij den kadi en zijne vrouw aan een eb benhouten tafal gezeteneen klein kistje stond vóór hem. Carlo, sprak de kadi, ge zult misschien reeds vermoeden, wat ik u te zeggen heb. Hoe kan ik dat vermoeden, geachte heer? Spreek nu maar zoo nietl Carlo v. elde het bloed naar het hoofd stijgen. Stel u gerust, mijn vriend, ging de kadi voort, ik wil u aangaande de liefde, die gij mijne dochter toedraagt, geen verwijt maken. Zij heeft mij dezer dagen eene volledige beken tenis afgelegd. Uit die bekentenis heb ik al te goed kunnen afleiden, dat het dwaasheid zou zijn, haar tot andere gedachten te brengen. Zij bemint u met eene reine genegenheid en gij zijt die liefde waardig. Bedenk echter, dat de avond des levens voor mij is aangebroken, dat zij mijne eenige teergeliefde dochter is. van wie het mij moeilijk valt voor goed tc scheiden. Blijf daarom in deze streken, ik zal een schoon verblijf voor u laten bouwen. Heer, ik wil, ik moet naar Spanje een geheim voorgevoel drijft mij er heen. Ik wil u wel belooven ieder jaar eenige weken bij u te komen doorbrengen. Voor goed mijn verblijf hier te vestigen, kan en raag ik niet. Vind ik echter in Almeria niet wat ik zoek of gehoopt had te vinden, dan kan het goed zijn, dat ik mij hier weer vestie. De kadi 9tona op en legde de hand zijner dochter in die van Carlo, hij omhelsde hen beurtelings zeggende Wees gelukkig, mijne kinderen; blijft elkander beminnen, Allah zegene dit verbond. Daarna opende hij het kleine op tafel staande kistje, waarin eene groote menigte diamanten, robijnen, 9aphieren eu andere kostelijke steenen van overgroote waarde lagen, die hij Oliva als bruidschat en huwelijksuitzet tevens, aanbood. Ue vreugde van Oliva tn Carlo te beschrijven zal niemand der lezers of lezeressen van mijne zwakke pen vorderen. Zij zou in de beschrijving van zoo'n tooneel te zeer te kort schieten. Liever voer ik hen weder naar het huis van deD raufti. Daar had Hadji een heel wat zwaarderen kamp. De dweepzuchtige mufti meende, dat zijn zoon met krankzinnigheid geslagen was en werkelijk was hij een oogenblik van plan geweest hem in een geslicht te laten opsluiten. Heftiger dan ooit, had hij weer tegen Lucia uitgevaren en haar met gevangenschap gedreigd. Zij echter was in zulke oogenblikken slim genoeg hem aan den eed zijner vrouw te herinneren en te doen uitkomen, dat zij de liefde van zijn zoon vol strekt niet gezocht had dat zij ook zonder hem best in Al/ueria zou kunnen leven. Toch had zij hem lief, innig lief, ware het alleen om zijn edelmoedig, medelijdeud hart. Toen beloften noch bedreigingen baatten en de mufti heel goed zag, dat al zijue pogingen om dat huwelijk te beletten, toch op beider onver zettelijkheid zouden afdeinzen, gaf hij eindelijk met onbeschrijflijken tegenzin zijne toestemming. Hij zou Hadji een aanzienlijke som doen uitkeeren, waarmede hij in het vijandige land een goed bestaan zou kunnen vinden, hij liet echter niet rui, wanneer hij zijn zoon alleen ontmoette, hem toe te voegeu ,lk had u altijd voor die Spaansche, die Naza- rener gewaarschuwd; gij hebt niet naar mij willen hoorei». Nu zijt gij in hare strikken gevangen. Allah vergeve het u, dat gij tegen mijn zin in handelt, eenmaal echter zal hei u berouwen u zeiven. al is zij nog zoo goed, aan haar verbonden te hebben.- Het waren woorden tot doove ooren gesproken. Hadji trok er zicdi niet veel van aan. Voor het engelreine meisje, dat zoo lang, overgegeven aan Gods wil, de zwaarste beproe vingen met gelatenheid verduurd had, moest, het kon niet anders, een gelukkig tijdperk aan breken en hij zou dat tijdperk met haar mogen doorleven. Nu, de jonkman bedroog zich hierin niet. (Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1902 | | pagina 1