Nummer 93.
Zondag 23 November 1902.
25° Jaargang.
Tweede Blad.
BUITENLAND.
België.
Duitschland.
Italië.
Rusland.
"BINNENLAND".'"
Gemengd Nieuws.
i iSfë&fia&saoEB
I2SUiöSaikZSa^tTV^JE^.S$&V5^T..^i'J: ST»^-'i-'*2^ïaS2BEr£S2
UITVOERINGEN.
WAALWIJK.
330.78s
266.02s
Diefstal.
Corcert te geven door de Liedertafe)
„Oefening en Vermaak" van Waalwijk en
Besoijen met hoogstvereerende medewerking
van het Operette Gezelschap „T.A. V.E.N.U.
op Zaterdag 22 November 1902.
Aanvang 's avonds 8 uur.
CAPELLE.
Uitvoering te geven door de Rederijkers
kamer „Vriendentrouw" te 's-Grevelduin-
Capelle, met hoogstvereerende medewerking
van de Operette-vereeniging „T.A. V.E.N.U."
uit Waalwijk, op Donderdag 27 November
1902, ir. het lokaal van den heer L. F.
van Dongen te Capelle, aanvang des avonds
71/s uur.
De commissie uit de Kamer is dezer dagen
naar het paleis gegaan om den Koning
geluk te wenschen, dat hij Zaterdag aan den
aanslag op zijn leven ontsnapt was.
De Koning antwoordde met een toespraak
die opzien zal wekken in den lande. Het is
een troebele tijd zeide de Koning
waarin wij leven. Er zijn volksleiders die
de orde willen verstoren welke een waarborg
is voor alle publieke vrijheden. Buiten de
orde staat slechts de bandeloosheid, die on
vermijdelijk voert tot despotisme. Op hun
weg vinden de volksmenners eerst de staats
hoofden. Kunnen zij die niet treffen, dan
vallen zij hun vrouwen aan, gelijk in de
afschuwelijke misdaad van Genève geschied
is. Valt ook dat hun riet gemakkelijk, dan
leggen zij het aan op de ministers, zooals
Canovas, en bij gebreke van ministers laten
zij de huizen der burgers in de lucht vliegen.
Zij willen ons schrik aanjagen, maar dat zal
hun niet gelukken, en al velden zij een man
vau gewicht, aan het hoofd van den staat
siaande, deze zou dadelijk vervangen worden.
Hun aanslHgen geschieden niet altijd door
revolverschoten, uiet enkel met wapens en
helsche machines, soms gebruiken zij het
papier, dat immers zoo geduldig is. Wat
mijzelf betreft, ik sta aan den avond van
mijn leven niemand kent het uur van zijn
dood, hoe lang ik nog leven zal weet ik
niet, en evenmiu hoe lang men mij zal laten
levep. Maar ik kau u verzekeren dat de
tijd die mij nog gegeven is, geheel gewijd
zal zijn aan mijn land.
De officieele cijfers aangaande het bezoek
aan de Dusseldorfsche tentoonstelling, zijn
alleszins belangwekker. In 't geheel zijn
er 5.095.125 bezoekers geweest, van wie
3.186.126 betalende en 1.907.999 abonnés
eu houders van vrij biljettenDe totaal—ont
vangst bedroeg 3.263.810.50 mark, waarvan
ongeveer een half millioen mark van perma
nente toegaugskaarten. Zoo werd dus de
tentoonstelling bezocht door gemiddeld
29.446 personen per dag, met een ontvangst
van 18.866 mark per dag. Gedurende acht
tien dageu kwamen er meer dan dertig duizend
personen en gedurende drie meer dan veertig
duizend, terwijl er daarentegen 12 dagen
waren met minder dan vijf duizend bezoekers.
Het zwakste bezoek was den eersten Mei,
namelijk 2690 en de drie drukste Zondagen
waren 17 Augustus, 12 October, 19 October
namelijk 44.586, 44.849 en 45.258 betalende
bezoekers.
De Duitsche nationale kunsttentoonstelling
werd bezocht door 456.462 betalende bezoe
kers met een opbrengst van 353.256 mark
en een maximum-bezoek van 5384 en een
minimum—bezoek van 499 personen per dag.
Van de 173 tentoonstellingsdagen was het
weder op 19 mooi, op 36 veranderlijk eo op
45 slecht uit welke opgaaf men zou op-
nuken, dat de statisticus aangaande het
wter een uiterst optiraisch man is 91 mooie
dagen in den zomer van 1902
Kapitool werden geluid en vreugdeschoten
gevuurd van de forten.
De hoop van het Italiaansche hof en het
volk, dat koningin Helena nu aan een troon
opvolger het leven zoude schenken, is
verijdeld. Donderdagmorgen om 1.45 is zij
bevallen van een meisje, dat den naam
Mafalde heeft gekregen. Deze naam is
ongeveer hetzelfde als Mathilde en is door
verscheiden prinsessen uit het van Savoye
gedragen. De doop zal over een dag of
veertien plaats hebben.
Ondanks de teleurstelling ontbrak het te
Rome toch niet aan zeker vreugdebetoon
over de blijde gebeurtenis. Zoodra de
Koninaan den eerste—minister Zanardelli
van de geboorte der prinses had keunis
gegeven en de officieele bekendmaking aan
het publiek had plaats gehad, werd overal
de vlag uitgestoken, de klokken van het
De czaar is voornemens in het laatst van
Januari van Libau uit aan bcord van zijn
jacht „Srandartu, geëscorteerd door een
aantal oorlogsschepeu, scheep te gaan met
bestemming naar Civita Vechia, vanwaar hij
zich naar Rome zal begeven. Var. Italië reist
de czaar naar Cetlinje, Athene en Konstanti—
nopel.
De geheele reis zal ongeveer een maand
duren en bijna geheel over zee geschieden.
Er bestaat kans, dat de czaar in volle zee,
op nader aangegeven plaats in de Middel—
landsche Zee, een ontmoeting zal 'r,ebben
met president Loubet.
WAALWIJK, 22 November 1902.
Lezing.
Naar wij met genoegen kunnen tnede-
deelen zal de ZeerEerw. Zeergel. heer J. Knaa-
pen, profesor a./d abdij van Berue teHeeswijk
in dit seizoen voor leden, eere- en buiten
gewone leden van „Geloof en Wetenschap"
eene lezing houden over 'i onderwerp
„Kerkgeschiedenis".
Rijkspostspaarbank.
Van den Directeur der Rijkspostspaarbank
ontvingen wij wederom een verslag aan de
Koningin betrekkelijk den dienst der Rijks
postspaarbank in Nederland over 1901.
Dit lijvig en interressant boekdeel, dat
nauwkeurige en belangwekkende bijzonder
heden over dezen dienst bevat, bewijst al
weer dat de resultaten dezer zegenrijks in
stelling belangrijk zijn het aantal inleggers
toch bedraagt 955.000, met een saldo te
goed van ongeveer 99 millioen gulden.
Uit een bijgevoegde tabel, vergelijkende de
resultaten verkregen door een 6 tal Post
spaarbanken in Europa, aan het einde van
17t levensjaar n.l. in de landen Zweden,
Engeland, Italië, Nederland Frankrijk en
Oostenrijk blijkt, dat Nederland, zoowel wat
hel aantal boekjes «ls wat het gemiddeld
tegoed betreft, de eerste plaats inneemt,
met 125 boekjes, met een tegoed van
f12.318 per 1000 inwoners.
Thans nog eenige bijzonderheden meer
uit ouze omgeving
Saldo der inlagen en
terugbetalingen idem.
31 Dec. 1900. 31 Dec. 1901.
Almkerk. f
Baardwijk.
Besoijen.
Dongen.
Drunen.
Dussen.
Eeten.
Elshout
Genderen.
's-Gravemoer. -
's-Grev-Capelle -
Haarsteeg.
Js-Bosch.
Heusden.
Kaatsheuvel.
Loonopznnd.
Meeuwen.
Nieuw kuik.
Oisterwijk.
Raamsdonk.
Sprang.
Tilburg.
bijk. -
Vlijmen.
Yrijh.-Cappel. -
Waalwijk.
Waspik.
Werkendam.
Woudrichem. -
14.490.65
16.082.99
18.729.995
61.382.74s
60.324.86
13.547.67
66.18
9.443.81
10.529.71s
9.164.03
22.823.77
47.520.44s
560.399.97
125.361.54s
68.109.95
16.353.22s
2.363.83
19.157.72
72.132.04
78.091.64
12.449.84
427.892.15s
40.581.69
66.942.71s
21.874.93s
120.363.12
25.372.67s
32.631.03s
77.714.43s
IJö.
f 17
- 18
- 23
- 71
- 71
- 14
- 1
- 12
- 12
- 10
- 25
- 48
-610
-135
- 78
- 14
- 2
- 21
- 81
- 83
- 12
-494
- 45
- 71
- 27.
-128.
- 30
- 36.
- 78.
.460.55
.089.16
.939.36s
.900.20*
.890.75
578.54
,752.77
158.18
.450.30
,819.94
362.30
504.915
780.06
.338.91
,759.71s
.464.59
.748.79
769.71s
.548.12
767.83
869.74
,509 88s
411,63
367.18s
849.39s
195.72
249.38
De overtocht over den nieuwen Maasmond
per veerpont is gestremd, er is een pad
overgemaakt voor voetgangers.
Jammer voor onze vele liefhebbers van
schaatsenrijden, dat er bijna geen gelegen
heid is tot rijden, nergens bijna vindt men
een een flinke baan. Naar men ons mede
deelt zou het Oude Maasje echter goed
ziju.
De maréchaussees te Dussen hebben he
dennacht een man gearresteerd, verdacht
van veediefstal. Hedenmorgen werd £de
vermoedelijke dader geboeid naast de koe
naar den eigenaar geleid.
Nadere bijzonderheden ontbreken nog.
Gevangenis.
Als bewijs dat Waalwijk een' mooi
contingent aan de gevangenis te 's Bosch
levert, kan dienen dat op 't oogenblik een
30-tal personen, daar nog een of meer dagen
hsbben te voldoen
Aanbesteding.
Bij de op 19 November aan het Depar
tement van Waterstaat, Handel en Nijver
heid gehouden aanbesteding voor het maken
van een steenen inlaatauiker met toebehooren
in de Zuider rivierdijk onder de gemeente
Herpt en Bern, provincie Noord-Brabant
behoorende tot de werken voor de verleg
ging van de uitmonding der rivier de Maas
(raming f 22,600) ziju ingekomen de navol
gende inschrijvingen van F. II. Kommers,
te Raamsdonksveer voor f21,654 Th. Blij-
levens te Made voor f 21,340 K. J. Looijen
te 's-Gravenhage voor f20,275 S. Schoon-
boom te Voorburg voor f 21,135 J. M. de
Jong te's-Grevelduin-Capelle voor f 20,777
C. Nieuwenhuyse te Yerseke voor f 21.378
A. Michaël Jzn., te Aalburg voor f21,100;
T. Kloosterman te Sneek voor f 20,890
G. Klootwijk te Papendrecht voor f 22,500
B. A. Kentie te Woudrichem voor f 23,680
L. van de Wiel te Dordrecht voor f 31,640.
Prov. Staten.
In de Woensdag gehouden vergadering
der Staten van dit gewest is aangenomen
het verzoek der gem. Holden tot het verlee-
nen van een verhoogde bijdrage in de aan-
legkosten van den keiweg door die gemeente
naar den rijksweg Bergen-op-ZoomBreda
een voorstel van het lid Aarden, om het
reglement op de paardenfokkerij zóó te wij
zigen, dat voortaan méér precies en bewa-
ringsprijzen van merriën zouden beschik
baar zijn, kon geen meerderheid verwerven.
Aan den Noordbrabantschen Zuivelbond
te Eindhoven en aan de Noordbrabantsche
Maatschappij van Landbouw is elk f 1000
subsidie toegestaan, de eerste in de kosten
van aanstelling van een zuivelconsulenl, de
andere voor het houden van cursussen in
paarden- en runderkennis, hoefbeslag enz.,
mits de zuivelconsulent voor alle botei fa
brieken in de provincie beschikbaar wordt
gesteld, en de bedoelde cursussen voor
iedereen toegankelijk zullen zijn.
De vereeniging Noord-Brabanl's Proeftuin,
te Breda, zal f 150 subsidie ontvangen, en
voor bijdragen aan teekenscholen is in plaats
van f4000, de soin van f 6000 uitgetrokken.
Goedgekeurd is voorts met 38 tegen 12
stemmen het ontwerp-besluit tot toekenning
eener provinciale bijdrage van 40 pet. tot
een bedrag van hoogstens f 11,000 aan de
gemeente Oud-Heusden c. s., in de kosten
van aanleg van een keiweg van de grens
scheiding der gemeente ürunten en Oud-
Heusden door Elshout naar den provincialen
weg DrunenHeusden.
In behandeling kwam vervolgens het
ontwerp-besluit tot vaststelling van een
reglement op 't pensioneeren van vaste ar
beiders in dienst der provincie.
De commissie van rapporteurs stelde voor
dit ontwerp goed te keuren, met de aanvul
ling, dat de gewezen arbeiders, die thans een
toelaag genieten, in de pensioneering worden
begrepen, en dat bij eventueele verhooging
van bezoldiging een deel dier verhooging
door de arbeiders zal worden gestort voor
hun pensioen.
De voorzitter gaf in overweging, niet over
te gaan tot aanvulling van dit besluit met
het voorstel der commissie omtrent hen,
die thans een toelaag genieten, daar het in
de bedoeling ligt van Gedeputeerde Staten
om, als dit besluit de koninklijke goedkeu
ring zal hebben verkregen, bij deze verga
dering te komen met een voorstel om ook
die menschen er in te doen deelen.
Zonder stemmiug is het ontwerp-besluit
daarop goedgekeurd.
Goedgekeurd is het ontwerp-besluit van
Ged. Staten tot wijziging van het reglement
van politie op het gebruik der openbare
wegen, ter zake van motorrijtuigen.
Met 26 tegen 22 stemmen is het voor
stel aangenomen om de tramwegmoatschappij
EindhovenGeldrop voor den tramaanleg
EindhovenGeldrop-Mierloo-Helmond een
bijdrage te verleen van f 35,000.
De najaarsvergadering is gesloten.
Tweede kamer.
In de Tweede kamer is aan de orde de
Indische begrooting. In het algemeen debat
is druk gesproken, vooral door den heer van
Kol. Meer en meer ziet men van alle partijen
flinke mannen opstaan, die voor Indië pleiten
en bewijs is er dat de Kamer ernstig van
plan is, de zaken Indië betreffende, eens flink
aan te pakken, dat de tijd van handelen
gekomen is.
Zeer veel indruk, bij voor- als tegen
stander maakte de eerste rede van den
nieuwen ministerzij werd met luide bravo's
begroet.
De heer Cremer, een politieke tegenstander
had van te voren reeds verklaard, van een
jonge kracht als de heer I denburg is, voor
Indië nog veel te verwachten en wat de
minister daarna sprak, bevestigt die ver
wachting geheel.
Hij verklaarde volkomen zijn beginsel als
Kamerlid te aanvaarden, nl. dat wij in
onze koloniën een zedelijke roeping hebben
te vervullen, die omvat zoowel de stoffelijke
als de zedelijke belangen der bevolking.
Zijn militaire loopbaan zal geen aanlei
ding zijn tot mindere behartiging van
andere belangen, hetgeen eveneens het goval
is met den gouv. generaal. De middelen tot
verdediging tegen den buitenlandscheu vijand
worden nu niet voor het eerst besproken en
de Minister wijst er op, dat een Indisch
blad geschreven heeft, dat het eigenaardig
is dat alles den stempel draagt van direct
van den gouverneur-generaal te zijn uitge
gaan. Doch zeker is hel thans een niet
genoeg te waardeeren feit, dat men nu heeft
een gouverneur-generaal die de militaire
zaken kent.
De minister waarschuwde tegen tot moe
deloosheid stemmende overdrijving van den
chronische.il nood op Java hoewel hij erkent
dat de cconomischen toestand zorg vereischt.
In afwachting eener krachtiger inlandsche
industrie met inlandsch kapitaal gedreven,
gepaard aan oordeelkundig onderwijs dient
huisvlijt bevorderd.
De minister betoogde voorts dat goed
voorbereide irrigatiewerken en landbouw-
crediet de opbrengst kunnen verhoogen.
Ook emigratie dessa'sgewijze van Java naar
andere eilanden van den archipel kan helpen
tot verbetering van den ongunstigen eco-
nomischen toestand, hoofdzakelijk een gevolg
van bevolkingstoename buiten verhouding tot
de productie-vermeedcring.
Ook de minister meende, dat aan eeu
goed ontwikkeld inlandsch element ruimer
plaats moet worden ingeruimd in bestuurs-
betrekkingen, zoowel uit het oogpunt der
billijkheid, als ter bezuiniging. De minister
verklaarde dat de regeering de noodzakelijk
heid inziet, om naarmate de kracht der
moederlandsche financiën, Indië tijdelijk ter
hulp te komen teneinde verdere verzinking
tegen te gaan en de bevolking op hooger
standpunt te brengen. Met het oog op de
toestanden in andere koloniën, mag het voor
indië van belang heeten, te blijven onder
de Nederlandsche heerschappij.
Ten aanzien van Atjeh verklaarde de heer
Idenburg met stemverheffing, dat hij en de
Indische regeering geen beter, sneller en
meer afdoend middel kennen, om den oorlog
te beëindigen dan consequente door
voering van het stelsel sedert 1896
gevolgd. Te dezen aanzien bestaat noch
iiier noch in Indië schijn van aarzeling.
De minister beschouwt de kerstening van
Indië ook uit politiek oogpunt von groot
belang; maar met nadruk voegde hij erbij
dat de overheid nog zijdelings, nog recht
streeks de kerstening mag bevorderen.
K. K. Patroonsbond.
Naar wij vernemen, heeft Mgr. W. van
de Ven, de statuten van den R.K. Patroons
bond in het bisdom 's-Hertogenbosch goed
gekeurd en tot geestelijk adviseur van dezen
Bond benoemd den Zeer Eerw. Heer J. P.
van den Heuvel, oud-secretaris van het
bisdom, thans pastoor te Tilburg.
Landweerwct.
Van welingelichte zijde verneemt de Nbr.
dat het in de bedoeling der regeering ligt
de Landweerwet op 1 Augustus 1902 in
werking te doen freden. Het volgend jaar
zal alzoo geen nieuwe lichting der schutterij
meer worden ingelijfd.
Naar men aan het Hbl. mededeelt,
wordt bij den generalen staf ijverig gewerkt
aan de voorbereiding tot oprichting van de
Landweer. De militairen die bij de Land
weer overgaan, worden zooveel mogelijk
ingedeeld in het militie district waarin hun
tegenwoordige woonplaats is gelegen. De
chef van den generalen staf heeft daartoe
van de korpsen inlichtingen gevraagd van
kader en manschappen der lichtingen 1895
en 1896, voor zoover zij bij de Landweer
overgaan.
Ongeluk.
Dondernamiddag gebeurde te Nieuwediep
een ernstig ongeluk. Drie officieren der in
fanterie liepen nabij het fort Dirks Admi-
laal langs de spoorlijn, toen er een loco
motief met een wagen achter hen aankwam
rijden. Door den harden wind bemerkten
zij haar t^-laat. Twee hunner konden nog
juist bijtijds ter zijde springen, maar de
derde, de pasbenoemde 2e luitenant der
infanterie Engers, struikelde, zoodat zijn
voet onder een wagen kwam en verbrijzeld
werd. De voet werd in het Marine-Hospitaa
te Willemsoord afgezet.
Kaawsdonkvccr, 21 Nov. Gisteren om
vingen de ouders alhier bericht dat ou7,e
dorpsgenoot, de schipper P. v. D. te Rot
terdam over boord geslagen en verdronken
is. Hij was eerst kort geleden gehuwd.
Een bejaard man, A. de G. is gisteren
nabij Drimmelen in een boot dood gevonden.
Hij was Maandag middag van hier ver
trokken om eenige werkzaamheden op een
polder te verrichten.
Men kan zich de droefheid der echtge—
noote cn kinderen voorstellen.
De werkman R. der stoombootreederij
M. Verschuien Zoon die enktle weken
geleden in het ruim eener boot viel en
daarbij zeven ribben brak en andere ir—
wendige kneuzingen bekwam is thans zoover
hersteld, dat levensgevaar niet meer te
vreezen is.
Dussen, 21 Mei. Door den streng inge
vallen vorst is het verkeer per pont aan 't
Capelsche Veer alhier gestaakt moeten wor-'
den. Alleen per roeiboot wordt no,' over
gezet. Men vreest dat het verkeer met
Gorkum Maandag a. s. ook verbroken zal
zijn.
Houdt de vorst aan, dan treedt voor deze
streken weer een treurige toestand in, die
alleen door het aanleggen van een tram voor
goed op te heffen is. Moge het spoedig daar-
heen geleid worden
Als een wonderlijke en zeker slechts
zelden voorkomende speling der natuur, kan
gemeld worden, dat dezer dagen een duif
alhier een ei gelegd heeft.
Capelle, 20 Nov. Een onzer ingezetenen,
J. v. H die veel leed aan zenuwaandoenin
gen, ts Dinsdag 1.1. te Waspik uit het oude
Maasje opgehaald. De ongelukkige gaf nog
teekeneu van leveu. Geneeskundige hulp
baatte evenwel niet. Hij stierf kort daarop,
Een woord van lot komt toe aan een
paar ;èfcheepmakers te Waspik de Graaft en
Rekkers, die den man in 't water zagtn
loopen.' Zij gingen trots het ontstuimige weder,
met een boot direct naar den man toe zij
trokken hem in de boot en pastten de voor
schriften tol het redden van drenkenliiigeu
direct toe, waarop hij eerst bijkwam, maar
zooals hierboven vei meld, is hij ondanks de
beste verpleging gestorven.
De dokter verklaarde dat hij was gestorven
door de poginfl om zich te verdrinken, ten
gevolge waarvan zijue zenuwen te veel ge
schokt waren.
De gemeenschap met het land van
Altena ove den Nieuwen Maasmond is
door de strenge vorst gestremd.
liet rooken van tubuk.
Men schat dat het gebruik van tabak op
2500 millioen kilo's kan berekend worden.
Zooals men weet, werd de tabaksplant in 't
jaar 1560 door Jean Nicot, gezant van
Frankrijk aan 't Portugeesche hof, naar
Frankrijk overgebracht, onder den naam van
„Herba Nicotiana". Ook de namen nicotine,
uicoiein, nicotelliu en nicotiuin, (in de tabak
aanwezige vergiftige sloften) zijn van den
naam Nicot>fgeleid. De hoeveelheid nicoti
ne, die in de verschillende soorten tabaó
wordt aangetroffen, loopt nogal uiteen.
Havana tabak bijvoorbeeld bev. i/j a 2 pCt.
nicotine, gewone rooktabak daarentegen 4
pCt. en meer. De geurigheid, het aroma der
tabak is geen maatstaf voor de daarin
aanwezige nicotine; lichte, weinig aromati
sche sigaren bevatten dikwijls veel, en de
zwaardere, meer aromatische soorten, daaien-
tegen weinig nicotine.
Het rooken is een langzame, onvolkomene
verbranding der tabak, waardoor zich kool-
oxyde—gas vormt. Het is aan de voiming
van deze gassoort, dat de schadelijke wer
king, die het rooken op het lichaam van
eeu raensch kan hebben, wordt toegeschreven.
Wordt de rook uitgeblazen, dan gaat natuur
lijk het daarin voorkomende kcoloxydcgas
mee de lucht in wordt de tabaksrook tchter
ingeademd, dan mo^t dit als bepaald uadcelig
voor de gezondheid worden aangemeikt. Bij
het rooken gaat door de hitte de nicotine in
een niet vergiftige stof over.
Onderzoekingen hebben geleerd, dat, be
halve aan het mogelijk aanwezig kooloxyde-
gas, de schadelijke werking bij het tabak
rooken vooral aaD die teerachtige stoffen,
welke onmiddellijk achter het vuur van de
sigaar of de tabak tot stand komen, moet
worden toegeschreven. Deze stoffen hebben
een scherp prikkelende werking, en zoo een
sigaar zonder pijpje gerookt of half gekauwd
wordt, komeu die scherpen stoffen in on
middellijke aanraking met het slijmvlies van
den mond. Dat het intusschen niet de
nicotine is, die de schadelijke uitwerkingen
teweegbrengt, welke uit het te veel rookeu
kunnen voortkomen, wordt zeker wel het
best door de dagelijksche ervaring bewezen.
De nicotine toch is eeu zwaar vergif en niet
tegenstaande hier te lande sterk gerookt
wordt, komen toch zelden vergiftigingsver
schijnselen door het tabak rooken voor.
O 3 het rooken zoo weinig mogelijk om in
hetlgeheel niet schadelijk te doen ziju ,wor-
