Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen. uramer 15. Donderdag 19 Februari 1903. 26 Jaargang. Gemeente -Gasfabriek. ITOON TIELEN, Bekendmaking U itgeveb: >^tl Gasprijs. O - I oo o\ O co <u -is 1 *%i 1/1 O O Gaspro ductie in Ms. 283498 339303 199776 337840 350462 462745 258047 262031 148435 293570 159181 Gemeenten. Goes. Zierikzee. Oosterhout V. L. B. Bolsward. Edam. Purmerend. Osch. Beverwijk. Oudenbosch. Gemiddeld Waalwijk. De Echo van het Zuiden WaalwïjkscSie en Laaptrettstle Courant, Dit Blad verschijnt Woensdag- en Abonnementsprijs per 3 maand Franco per post door het geheele rijk f Brieveningezonden stukken gelden Uitgever. Lf7Sj.^.v^-^aaHWiffi?TOa tot Rijksvoorjaarskeuringen van t dekking bestemde hengsten. Burgemeester en Wethouders van Waalwijk brengen ter algemeece kennis dat de gewone Rijksvoorjaarskeuringen van tol dekking be stemde hengsten in 1903 voor Noord-Brabant zulhn worden gehouden: a. te 's-Hertogenbosch op 9 Maart; b. te Zevenbergen op 10 Maart; dat de aangifte van de ter keuring aan te bieden dieren moet geschieden ten minste drie weken voor de keuring, bij schriftelijke en onderteekende aangüte, te zenden aan den heer L. Max secretaris-penningmeester der provinciale regelingscommissie te 's Hertogenbosch, met opgave van a. Naam en woonplaats van den eigenaar en houder. b. Naam, ouderdom, ras, kleur en bizondere kenteekenen van den hengst, benevens, zoo deze in een stamboek is ingeschreven, stam boek en stamboeknummer. .c zoo mogelijk, afstamming van den hengst, zooveel van vaders- als van moederszijde er. naam en woonplaats van den fokker dat inschrijvingsbiljetten voor de keuringen op vrachtvrije, schriftelijke en onderteekende aanvrage aan eigenaars en houders van hengsten door den secretaris-penningmeester der Regelings commissie, hiervoor genoemd, verstrekt zullen worden dat voor eiken hengst afzonderlijk een inschrij- vingsbiljet vereischt wordt. Waalwijk 10 Februari 1903. Burgemeester en Wethouders voornoemd, De Secretaris. F. W. VAN LIEMPT. ■rps ue fovinciale P aardenkeuring. Burgemeester en Wethouders van Waalwijk maken bekend, dat de keuringen voor de vnn provinciewege toe te kennen premien en bewa- ringsprijzen ter bevordering van de paarden fokkerij in de provincie Noord-Brabant en wel: a. van tweejarige hengsten in de provincie geboren. k van eenjarige hengsten in de provincie geboren. c. van merriën, minsten 4 tot hoogstens 8 jaren in 1903 zullen gehouden worden. te Oss op Vrijdag 13 Maart, van hengsten en op Zaterdag 14 Maart, van merrien. te lleusden op Vrijdag 20 Maart, van hengsten en op Zaterdag 21 Maart van merrien. te Zevenbergen op Vrijdag 27 Maart, van hengsten en op Zaterdag 28 Maart van merrien. te Steenbergen op Maandag 30 Maart van hengsten en op Dinsdag 31 Maart, van merrien. te Eindhoven, op Vrijdag 3 April, van hengsten en op Zaterdag 4 April van merrien. De keuringen zullen aanvangen, telkens des voormiddags te 11 uur. Waalwijk 17 Februari 1903. Burgemeester en Wethouders voornoemd. K. DE VAN DER SCHUEREN. De secretaris, F. W. VAN LIEMPT. Kiezerslijsten Kamers van Arbeid. Burgemeester en Wethouders van Waalwijk maken bekend, dat heden door hen zijn vastge steld de kiezerslijsten voor de Kamers van Arbeid voor het schoenmakersbedrijf en voor die van het leerlooiersbedi ijf beiden te Waalwijk en dat die lijsten ter secretarie der gemeente voor een ieder ter inzage zijn nedergelegd, Waalwijk 16 Februari 1903. Burgemeester en Wethouders voornoemd, K. DE .VAN DER SCHUEREN. De secretaris, F. W. VAN LIEMPT. f? i *jtr T- r*TfTHTTfwpm'^'^rTm V II. Als vervolg op 't rapport der commissie volgt hier bijlage A, een rapport van den adviseur der commissie, den EdelAchtb. heer van Rijn, burgemeester van Venlo. Aan den Gemeenteraad van Waalwijk. Met een schrijven van 20 October j.l. deelt Uw geachte voorzitter mij mede, dat Uw College had besloten door eene Com- misie uit Uw midden een onderzoek te doen instellen naar den toestand en naar de finaucieële uitkomsten Uwer gemeente-gas fabriek, als iudustrieële onderneming, en dat de commissie zich een deskundige zou toevoegen ten einde U met kennis van za ken van bericht en raad te kunnen dienen. Uw geachte Burgemeester, als Voorzitter dezer Commissie, verzocht mij de plaats van deskundige in die Commissie wel te willen innemen en daarna van mijne bevindingen en meeningen verslag aan den Gemeente raad te willen doen. Zaterdagavond, en f 0."5. 0.90. enz., franco te zenden aan den Gevolg gevende aan deze uitnoodiging had ik op Woensdag 29 October ten raad- huize eene bespreking met de Commissie en den Heer Directeur Uwer gasfabriek, ge volgd door een bezoek aan de fabriek. Daar de dag voor het meten van de fa brieksgebouwen, van de verschillende toe stellen en van de plaatsing onderling, te kort was, zond ik eenige dagen daarna een met dat werk vertrouwd ambtenaar, om de ncodige maten te nemen, de toestand en werking van eenige apparaten te onderzoe ken en de voor een juist oordeel nog noo- dige gegevens van den Directeur te verne men. De jaarverslagen, rekeningen eu de fabriekstaten, op de exploitatie van de gas fabriek der laatste jaren betrekking heb bende, werden mij ter inzage gezonden. Het een en ander blijkt mij voldoende om U op goede gronden van verslag en advies te kunnen dienen. De vragen ter beantwoording en oplos sing gesteld, zijn: »,Wat is de oorzaak dat te Waalwijk in evenredigheid van andere gemeenten met gelijk zielental zoo weinig gas door de ingezetenen wordt gebruikt, niettegenstaande de prijs van 8 cent per M3 laag kan geacht worden wat is de oorzaak van de ongunstige finaucieële uitkomsten van de exploitatie der gasfabriek en welke zijn de wegen om het gasverbruik door particulieren te doen toenemen, de uit komsten der exploitatie te verbeteren en in plaats van met verlies te werken, zoo als thans, voortaan de gasfabriek met voordeel te exploiteeren." Ten einde duidelijk te doen zien, dat het gasverbruik door particulieren te Waalwijk ver beneden het gemiddelde van andere gemeenten blijft en derhalve bij eene goede exploitatie en admini stratie, goed gas, en de noodige voor komendheid tegenover het publiek, nog gemakkelijk metlOO°/0 kan stijgen, moge de volgende statistiek dienen WAALWIJ K. Adveetentiën 17 regels f U.60 daarboven 8 cent per regel, groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven, worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot, aantal regels en advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten gesloten. Reclames 15 cent per regel, .J o\ r-^ 1 i-< 1 CA ON 1 1 ON -.1 r. vo r— 1 i> r- no on i u a _o g.a S g «V M u S te -• O MOCNCOWONHinOfOlO NCOHfOfOlOromOlfOH 1- O O. U Cl) OONON^-<rhCN3VOl>ONI>rti Tj<TtiCNluO«oCO^^CM-^CNl O 3 "O .5 SH3M0AVN1 1VJ.NVV OHCOOVOOCOrtMO ONCOO^^^OMD'tOHin vQNOVONONO"~>u~iiO"~'vONC) O i—1 tH Bazeerende op de gemiddelde gaspro ductie van 47 M3 per inwoner zoude Waalwijk-Besoijen 6500x47 305500 Ms moeten produceeren. Opzettelijk zijn hier niet genomen de zeer gunstige uitkomsten der gas-exploi- tatie van vele andere gemeenten. Zoo produceerde de volgende gemeenten de daarachter geplaatste hoeveelheden gas per inwonerKrommenie 102 M3, Does burg 100 M3, Hoorn 116 Ms, Wormer- veer 80 M8terwijl grootere gemeenten, zooals Zutphen, het zelfs hebben gebracht tot 121 M8 per inwoner. Bedenkt men, dat Waalwijk per inwo ner «lechts 24 M8 en in 1900 zelfs slechts 18 Ms per hoofd produceerde, dan blijkt daaruit dat de mogelijkheid bestaat, dat Waalwijk niet alleen aan het gemiddelde van 47 M8, maar tot de dubbele productie komen kan. Het feit dat te Waalwijk zoo weinig gas wordt verkocht wordt nog vreemder als men uit de statistiek bemerkt, dat die andere gemeenten bijna allen nog een hooger gas prijs hebben dan Waalwijk en tevens blijkt daaruit, dat, waar de gasprijs het laagste is, zooals te Purmerend, liet verbruik het grootste is. De Directeur Uwer fabriek meent het geringe gasverbruik door particulieren in Uwe gemeente aan een zekere antipathie of vooringenomenheid tegen de gemeente- gasfabriek of tegen zijn persoon te moeten toeschrijven. Mij komt die meening on gegrond voor, omdat het dagelijksch leven leert, dat zelfs menschen, die aan politiek doen of een partij kiezen, allengs overloo- pen naar den kant, waar hun voordeel en gemak te vinden is, eu zou vooringenomen heid ook al in geringe mate bestaan en gemo tiveerd zijn, verdwijnen zal zij zoodra dui delijk blijkt dat het Waalwijksche gas, zoowel in qualiteit als in prijs aan middel matige eiscben voldoet. De vraag is derhalve, zijn andere om standigheden de oorzaak van het geringe gasverbruik in Uwe gemeente De vreemdeling, die Waalwijk bezoekt, zal al spoedig moeten bekennen, dat de oorzaak niet iu eene mindere gegoedheid der bevolking moet gezocht worden, noch in den geringen omvang van den kom der gemeente, daar te Waalwijk zichtbaar wel vaart heerscht en de gemeente een bijna aaneengesloten rij huizen vormt. Daar prijzen van 7 en 8 cent per M3 niet hoog zijn, mag verondersteld worden, dat de qualiteit, vooral de calorische waarde van het gas tc wenschen overlaat, en de sterke druk, waaronder het gas bij avond wegens de niet voldoende capaciteit van een deel van een buizennet geleverd wordt, veroorzaakt, dat voor eene behoorlijke ver lichting zonder gloeikousjes veel gas wordt verbruikt, hetgeen met de niet lage meter- huur nog eene hooge gasrekening voor den verbruiker geeft. Ziet men uit de rekeningen dat behalve eerste qualiteit steenkolen nog Cannelkolen eu hars ter versterking der lichtkracht zijn gebruikt, hetgeen totaal omioodig is, daar tegenwoordig bij het bijna uitsluitend ge bruik van gloeiiicht de lichtkracht van een gas op den achtergrond treedt en men daarom de standaard van 16 Hefner-kaarsen lichtsterkte bijna overal tot 14 heeft terug gebracht en de lichtkracht van gas voor verwarming en arbeidsvermogen geen waarde heeft, dan kan ook in de gegeven grond stoffen voor een goed lichtgevend gas te bereiden de oorzaak niet gezocht worden. Daar de gasbergruimte en de zuiverings toestellen voor een veel grooter productie dan thans van voldoende capaciteit zijn, komt het mij voor dat de kwaal vooral moet gezocht worden in de stokerij, in de rege ling van het bedrijf en gedeeltelijk ook in dc geringe capaciteit van een deel van het buizennet. Voor alles moet getracht worden een gas te fabriceeren, dat aau middelmatige eiscben van lichtgas voldoet. Dat dit thans niet steeds het geval is, mag met grond verondersteld worden. De Directeur kent de hoedanigheid van het gas niet en kan dat ook niet weten, daar elke controle op de lichtsterkte, wegens het gemis van een photometer, ontbreekt. Indien ik mij herinner ds langzame wijze van trekken en laden der retorten waardoor een deel van de meest lichtgevende be- standdeelen van gas verloren gaat en de capaciteit en toestand der ovens en retorten, die ik bij mijn bezoek aan de fabriek waarnam, dan komt uiij de betrekkelijk groote hoeveelheid gas, die volgens het jaarverslag per IOC Kilo kolen werd ver kregen, eenigszins onbegrijpelijk voor. Daar de fabrieksuieter hier moet vertrouwd wor den, ligt het vermoeden voor de hand dat de veel te groote exhauster niet steeds zich zelve regelt en meermalen lucht met het gas zuigt en naar den gashouder perst, of dat de ladingen in de retorten te lang worden afgestookt, waardoor eveneens een minderwaardig gas wordt verkregen. Bij een etmaal-productie van 250 tot 750 Ms zooals te Waalwijk, is het gebruik van een exhauster zoo niet schadelijk dan toch geheel onuoodig. De capaciteit van die exhauster is voldoende voor een etmaal-productie van 8000 M8 gas, derhalve voor de Waalwijk- tchc fabriek veel te groot. Daar dat toe stel oud en beneden de waarde werd ge kocht, kan den Directeur daaromtrent geen verwijl wordeu gemaakt. Wenschelijk is het dus de exhauster vooreerst minstens 8 maanden van het jaar builen gebruik te stellen en daarmede ook den gasmotor, want dien motor nog alleen te gebruiken voor een paar pompen te drij ven, gaat niet aan. Daarmede wordt ook besparing in gas, onderhoud en bediening verkregen. Een voorname factor van de ongunstige financieele uitkomsten is ook dat van het hoofdnevenpvoduct eener gasfabriek, de cokes, te Waalwijk slechts 23 kilo per 100 kilo gedistilleerde kolen ten verkoop overblijft, terwijl die hoeveelheid bij de meeste gasfabrieken 40 a 45 kilo bedraagt. Indien te Waalwijk slechts 35 kilo per 100 kilo kolen ten verkoop kon overblijven, dan zou dat tegen de Waalwijksche cokes- prijzen in 1901 reeds een vermeerdering van inkomsten vin f 800 hebben uitge maakt. Niet noodig komt het mij voor, dat voor een zoo kleine gasfabriek, als de Uwe, drie soorten van steenkolen worden gebruikt. Een steenkool die plm. 28 M8 gas van 15 kaarsen van 100 kilo kolen, tamelijk goede cokes weinig slakken en geen stijve teer levert en die soorten zijn er veel, is slechts noodig. De Consolidation en Alma bij U in ge bruik voldoen aan die eiscben. Voor de Waalwijksche gasfabriek zullen thans plm. 60 wagons kolen per jaar noodig zijn. Aanuemer.de dat daarvan 1/3 Engelsche werden gekocht, die f 10 per wagon duur der werden betaald, ongerekend het nadeel dat die voorraad bijna in eens moest wor den ingeslagen, dan heeft die handeling een nadeel van f 200 berokkend. Men neme derhalve voortaan slechts één soort en wel Duitsche kolen, rekeue op een blijvenden voorraad van een tiende van de hoeveelheid per jaar benoodigd en daar die per spoor worden aangevoerd regele men die verzen ding van de mijn naar de behoefte der fabriek aan kolen. Ofschoon in bovengemelden toestand der fabriek en gebreken in het bedrijf een oorzaak ligt van de ongunstige financieele uitkomsten, is de voornaamste oorzaak daar van toch gelegen in het geringe gasverbruik door de burgerij. Zoolang dc gasproductie per jaar moet blijven beneden het gemid delde voor gemeenten, als Waalwijk aan te nemen, kan met een goed beheer en een goede fabriek wel verbetering komen, maar geen winsten gemaakt worden. Er moet derhalve getracht worden het gebruik van gas en vooral van daggas te doen toe nemen, waarmede de derde vraag welke zijn de wegen om het gasverbruik te be vorderen", kan worden beantwoord. Daarvoor moet voor alles aan het hoofd van die zaak staan een man, volkomen voor zijn taak berekend, onafhankelijk, maat schappelijk en wetenschappelijk hoog genoeg staande om het gezag over het personeel te handhaven en het vertrouwen van het ge meentebestuur en van het publiek te be zitten. Sen industrieele onderneming, zooals AVaalwijk die in hare gasfabriek bezit, werkende met een kapitaal in ontvangst en uitgaaf van rond f 25000 kan geen goeden chef hebben in iemand, die door slechts eene jaarwedde le genieten van f 800, ook als ge meente-architect moet optreden en in eigen handel eu bijzaken een bestaan moet vinden Een Directeur, die de Waalwijksche gas fabriek uit haar verval moet ophalen, de verliezen in winsten zal doen verkeeren en dat kan een flinke Directeur, die weet wat hij wil en doet wat hij kan doen, moet minstens een jaarwedde van f 1200 genie ten. Een Directeur die hel bedrijf der fa briek regelt, de straatverlichting nagaat, een behoorlijke, boekhouding voert en het publiek bij den aauleg van gasleidingen en het ge bruik van gas vcor verlichting, verwarming en arbeidsvermogen met raad en daad bij staat en voorlicht, kan hoegenaamd geen tijd beschikbaar hebben voor andere zaken. Den Directeur, zooals te Waalwijk geschiedt, de meters bij de gasverbruikers te laten opnemen, is zoo wat hetzelfde als dat een burgemeester ook gemeente-ont vanger was, hetgeen de wot om begrijpelijke reden verbiedt en is derhalve zoowel voor het gezag als anderzins verkeerd. Kan een Directeur derhalve dnor zijne alge.meene geschiktheid tot gasverbruik voor verschillende doeleinden doen toenemen, in hooge mate zal dat ook worden bevorderd door den prijs voor lichtgas op 7 en voor daggas op 6 et. den M8 te stellen. Dat zijn de prijzen, waarvoor geen petroleum met voordeel voor verlichting, noch steen kool met voordeel in de keuken kan worden aangewend. De kosten van aanleg, aankoop van lampen en kooktoestellen en gaskachels zijn voor velen een bezwaar. De fabriek levere derhalve met een kleine winst doelmatige lampen en kooktoestellen, belaste zich met den aanleg van binnenleidingen en make de wijze van betaling der aanlegkosten gemak kelijk en verdeele die zoo noodig over twee jaren. Met de invoering van muntgasmeters voort te gaan moet worden ontraden de bevolking van Waalwijk is niet die, waar voor muntgasmeters zijn bestemd. Men gebruikt die voornamelijk daar waar de bevolking door sociale toestanden geen crediet kan worden verleend en daardoor de arbeider liever méér dan regelmatig be taalt Daar niuntgas een cent per M8 hooger wordt berekend en elke muntgasverbruiker de gemeente een uitgaaf van plm. f 60 veroorzaakt, terwijl de gasleiding, meter, lampen en kooktoestellen gratis in bruik leen moeten worden gegeven en onderhouden kan muntgas noch voor den verbruiker, noch voor den leverancier voordeel opleveren. Met genoemde middelen is het gasver bruik, vooral van daggas, gemakkelijk te verdubbelen en allengs te brengen op het normale en dan zal de fabriek een productie vermogen van minstens 300.000 Ms moeten hebben. Dat met den bestaanden toestand der stokerij de genoemde hoeveelheid gas niet kan worden geleverd, is bekend en werd reeds door den Directeur aangetoond. Mijns inziens moet de fabriek dadelijk ingericht worden voor een productievermogen van minstens 300,000 M8 en wel zoodanig dat uitbreiding in de toekomst tot. een productievermogen van 500,000 M8 zonder wijziging der gebouwen mogelijk blijft. Voordeeliger, dan een uitbouw achterwaarts, is het «ie stokerij geheel te sloopen, om zoodoende de noodige oveumirate voor nu en voor het vervolg te verkrijgen, hetgeen op f 5000 wordt begroot. Verder zijn uoo- dig drie nieuwe ovens, heel generatoren en wel twee van 3 nieuwe retorten i\ f 2500 f 5000 en een van 5 retorten f 3500 alle met retorten van 200 Kilo kolen. Daar de fabrieksmeter hoogstens lOOü M8 per etmaal kan registreeren, moet een grooiere worden aangeschaft f 1000 verder zijn nog dadelijk noodig een luehtcondensor f500, een scrubber 600, een veri ficateur Giron f 180 en een cokesbroek- machien f 600. Voor verruiming van de capaciteit van het buizennet, ten einde onder normalen druk gas te kunnen leveren, zullen noodig zijn 60O M. 6", 500 M. en 150 M. 4" buizen, samen f3720. Voor 100 nieuwe aansluitingen met meters gemiddeld h f 30 is te zamen f 3000. Voor het een en ander is derhalve dadelijk noodig f2300. Stijgt de hoeveelheid benoo iigd gas tot 400.000 M8, dan zal het an.til zuiverkisten dooi grootere moeten worden vervangen en bij nog verdere toename van het gebruik ovens moeten worden bijge bouwd en de gashouder moet worden gete- loscopeerd. In hoeverre het tegenwoordig personeel der fabriek voor de toekomst bruikbaar is, waag ik niet te beslissen. Wat een Direc-

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1903 | | pagina 1