Nummer 18.
Zondag 1 Maart 1903.
26e Jaargang.
Tweede Blad.
Gemeenteraad van Waalwijk,
Bekendmaking.
BINNENLAND.
gëEfitfSL IllII
Kyksvoorjaarskeuring van dckbcngston.
Burgemeester en Wethouders van Waalwijk
maken bekend, dat de gewone Rijksvoorjaars-
keuring te 's-Hertogenbosch van tot dekking be
stemde hengsten, welke dit jaar aanvankelijk was
bepaald op 9 Maart, aldaar zal gehouden worden
op WOENSDAG 11 MAART e.k.
De keuring te Zevenbergen blijft bepaald op
10 Maart e.k.
Waalwijk, 27 Februari 1903.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
De Secretaris,
F. W. VAN LIEMPT.
OPENBARE VERGADERING
op Donderdag 26 Eebr. ten 63/i uur.
Aan de orde
I. IngekoM en stukken.
II. Voorstel van Burgemeester en
Wethouders naar aanleiding van het rapp; rt
inzake onderzoek der gasfabriek.
Voorzitterde burgemeester K. A. M.
ïidder de van der Schueren.
Afwezig de heer Mulders.
Na opening der vergadering worden de
notulen der vorige vergadering voorgelezen
en ongewijzigd vastgesteld.
Aan de orde
I. Ingekomen stukken.
a. Een schrijven van Ged. Staten, waar
bij den aanslag van Mozes Hartog wordt
gehandhaafd.
b. Een deurwaarders-exploit dat door
door den Voorzitter wordt vooigelezen, en
waarin het contract tusschen de gemeente
Waalwijk en Besoijen oetreffende het leveren
van gas voor de straatverlichting in laatst
genoemde gemeente door de gasfabriek te
Waalwijk gesloten 22 Aug. 1883, over ee
halfjaar wordt opgezegd.
Voor kennisgeving aangenomen.
II. Voorstel van B. en W. naar aan
leiding van het rapport inzake onderzoek
der gasfabriek,
l)e Voorzitter: B. en W. stellen aan
den raad voor T volgende
Burgemeester en Wethouders van Waal-
wijk,
Gezien het rapport van de commissie van
onderzoek der gasfabriek, stellen voor
1. De gasfabriek te behouden in eigen
beheer en exploitatie
2. De fabriek voorloopig nog 1 jaar te
laten doorwerken op den zelfden voet als
die thans werkt, met dien verstande dat
direct door een door hen aan te wijzen
accountant of zaakkundige eene nieuwe
boekhouding zal worden aangelegd, en een
boekhouder benoemd, terwijl slechts de nood
zakelijkste verbeteringen zullen worden ge
maakt.
Ik hoop dat in 't belang der zaak beide
voorstellen afzonderlijk worden behandeld,
dat heb ik ook in 't Dag Bestuur gezegd.
De heer Gragtmans vraagt en verkrijgt
't woord.*
De heer van Schijndel„ik wil alleen
etrst maar eens vragen of dit voorstel in
Dag. Bestuur met algemeoiie stemmen is
aangenomen, waart U, mijuheer de Voor
zitter er ook voor.*
De Voorzitter,,'i woord is eerst aan
den heer Gragtmans
De heer Gragtmans
Mijnheer de Voorzitter.
Alvorens het financieele gedeelte onder han
den te nemen, wenschte ik even de wordings
geschiedenis van deze zaak te bespreken.
Het was den 19 Maart 1902 dat onze Di
recteur eeu voorstel aan B. en W. indiende
om vergrooting te verkrijgen voor zijne gas
fabriek en zulks om reden de toename van
het gasverbruik zoo sterk was vermeerderd,
dat hij zich ongerust maakte in niet te langen
tijd te kort te zullen schieten in de levering
van gas.
Het dagelijkscli Bestuur nam hiervan nota
en besprak onderling deze zaak, waarvan het
resultaat was alvorens groote verbouwingen
te doen, een onderzoek naar den stand der
fabriek te doen instellen met de exploitatie
rekeningen, daar er leden waren, die niet
voldoende konden ontcijferen, althans geen
juist begrip daarvan hadden en vooral om ecu
deskundige te raadplegen en bestekken te la
ten maken door eeu technicus, opdat de sto
kerij (waarop de vergrooting vooral aankwam)
tot 'een modelstokerij zou kuunen worden in
gericht volgens de nieuwste methode.
Doch, mijnheer de Voorzitter, eer dat liet
plan tot rijpheid kwam komt een onzer leden
met eene jeremiade over onze gasfabriek,
welke hij liefst maar in eene gesloten verga
dering afhandelde en deed ons een verslag,
waarin hij aanwees een verlies van ongeveer
f 47.000
U allen begrijpt, zulke getallen maken in
druk eu terecht als dat zod was, dan maar
spoedig van de fabriek af zien te komen, was
het wachtwoord, waarop de vergadering direct
besloot dat eene commissie zoude gekozen
worden of aangewezen, dit doet niets ter zake,
ter deugdelijk onderzoek, welke zich een des
kundige kon assumeeren.
Het rapport den leden onder geheimhouding
toegezonclen ligt nu voor ous.
Op voorstel van den heer Timmermans van
Turenhout is in de laatste vergadering unaniem
besloten, het dagelijksch Bestuur te belasten
met een voorstel voor den dag te komen, deze
zaken betreffende.
De Wethouders deden alstoen hunne onder
zoekingen, wat betreft het financieele gedeelte
als zijnde dit toch de hoofdschotel waarop
alles draait, zij nemen kortheidshalve de reke
ning over, de rekening van ontvangst en uit
gaaf met balans gepubliceerd door de com
missie.
Het totaal der uitgaven bedraagt f 92069.50
ontvaugsteu f 88077.17
Alzoo een schijnbaar vetjes f 3992.33
doch zegt de commissie er is in 1895 besteed
voor uitbreiding f 3174.
en in 1900 voor gasmoler en
exhauser f 2500.
Totaal f 5674.—
is na aftrek der f 3992.33
eene zuivere overwinst van f 1781.67
daar renten en verplichte aflossingen, als uit
gaven genoteerd, clus ook door de fabriek
zeiven gedaan ziju en dus als winst moeten
genoteerd worden zijnde f 15640.
Zoo heeft de fabriek eene onzuivere
winst gemaakt van f 17421.67
Nu mijne heeren, willen wij bespreken ieder
jaar afzonderlijk. Zie balans. Het jaar 1895
het vervolgjaar der uitbreiding geeft een
abusievelijk uitgedrukt verlies van f 3723.98
verbouwing kostte f 3174.
alzoo een werkelijk verlies van f 549.98
doch u zult mij moeten toegeven, dat een
jaar van verbouwing en een daaropvolgend,
op eene in werking zijnde fabriek ongunstig
moet werken alzoo een natuurlijk verschijnsel
is in elke fabriek. Nu volgen de jaren
1896 met overwinst van f 207.
97 it li f 94.65
98 f 382.45
99 f 345.32
Nu komt het jaar 1900, dit geeft eeu ver
lies van f 419.55, doch aan wie komt de schuld
Het is het jaar der zeer dure steenkolen, ten
bewijze diene
aan onze leerfabriek ontvingen wij van J.
van Nieuvelt Rotterdam den 20 Sept. 1899
een schip eng. vlamkolen 60 pCt. grof a f 7.80
per 1000 k., den 26 Febr. 1900 eeu schip eng.
vlamkolen 60 pOt. grof i\ f 10,25 per 1000 k.,
den 24 Sept. 1900 een schip eng. vlamkolen
60 pCt. grof a f 11.50 per 1000 k., den 15
Dec. 1900 een schip eng. vlamkolen 60 pCt.
grof a f 11.50 per 1000 k. De fabriek zelve
kocht de kolen a 737a ct. per mud in 99 en
in 1900 kosten dezen f 1,0572 gemiddeld. Zoo
als u ziet beiden geven zij aan eene prijs-
verhoogiug van ruim 40 püt., zoodat alstoen
door het Dagelijksch Bestuur een voorstel werd
gedaan aan den Raad om den gasprijs met
2 cents te verhoogen.
De Raad besloot evenwel, ondanks de waar
schuwing van het dagelijksch beBtuur dat een
verlies op de exploitatie der fabriek zou plaats
hebben deze maar te verhoogen met 1 ct.,
zoodat niet de directeur, noch het dagelijksch
bestuur voor dat verlies aansprakelijk is
doch de meerderheid in den Raad die dat
besluit doorwrong.
Abusievelijk staat in het rapport der com
missie dat. de gasprijs voor de gemeente is
geweest 8 en 9 ct. dit moet zijn 8 ct.
Alsnu rest 1901. 1901 geeft een schijnbaar
verlies van f 878,21 doch de commissie merkt
op dat er f 2500.— geleend is, voor het plaat
sen van een gasmotor en exhauster, alzoo voor
uitbreiding en hoort dit dan ook op het ka
pitaal geplaatst te worden, zoodat in plaats
van verlies er een zuivere overwinst gemaakt
is van 1621,79
rente en aflossing f 2200,—
f 3821,79
U ziet dus M. H. dat iu plaats van achter
uitgang, de gemeenterekening aanwijst groote
vooruitgang.
Het jaar 1902 is nog niet geheel bekend,
alleen weten wij dat er 34000 meter meer is
geproduceerd dat in 1901, alzoo een prachtige
vooruitga^ over ter bespreking het
kapitaal en moeten wij ter verduidelijking
een voorbeeld formuleeren.
Ik koop en verbouw een huis met fabriek
zoodat die kost f 30.000 doch heb daarvoor
geen cent; neem daarop een hypotheek voor
dat bedrag onder verplichting te betalen
4 pCt rente en 's jaarlijks af te lossen f 1000.
ik betaal de rente en los in 10 jaar af
f 1000,— is f 10,000
zoodat daarop eene schuld blijft
van
nu verbeter ik die fabriek en
plaats daarin bij machinen tot
een bedrag van
worden.
Zoo is het ook gelegen met onze gasfabriek
en woning, daarop rest nog een schuld van
f 31500,volgens balans hier berustend is
deze som geworden een bedrag van
f 39273,75
trek hiervan af de schuld van f 31500,
zoo is het kapitaal vergroot met f 7773,75
Alzoo M. II. verschilt ons overzicht dei-
zaak veel met dat der commissie, hetwelk wij
gerust onvolledig noemeu, zoodat door het
dagelijksch bestuur met algemeene stemmen
wordt voorgesteld
De gasfabriek te behouden in eigen exploi
tatie. De fabriek voorloopig een jaar te laten
doorwerken op denzelfden voet als die thans
werkt om reden
lo. De gemeente Besoijen het contract voor
verlichting heeft opgezegd, zoodat onze ge
meente, indien zij dit nuttig oordeelt op do
grens of indien verkieslijker verder in de ge
meente den toevoer kan afsnijden, zoodat
een 10,000 meter gas disponibel komt en
direct geen vergrooting noodig is.
2o. Af te wachten de exploitatierekening
vag 1902 terwijl 1903 dan tevens gereed kan
zijn.
3o. Af te wachten de resultaten der water-
gasfabricage (Syst. Dr. Kramer en Aarts) van
Zevenbergen en zoo ook die van Tilburg,
welke plaats dit jaar ook hare fabriek ver
groot en watergas gaat fabriceeren doch van
ander systeem.
Verder het aanstellen direct van een ac
countant of zaakkundige voor het aanleggen
van een nieuwe boekhouding eu het benoemen
van een boekhouder door hen.
De Voorzitter„u maakt opmerking
over fouten in 't rapport, maar u hebt ook
verkeerde cijfers, want 89 cent voor 't gas
is verkeerd, is dit een opgaaf van den di
recteur
De heer Gragtmans: >7wij hebben 't
onderzocht.'
De Voorzitter - //dan hebt U 't niet goed
onderzocht.*
De heer Gragtmans: „als 't om kleine
opmerkingen te doen is kan ik in de ont
vangsten en uitgaven ook wel een fout van
flOÜ aanwijzen, maar d.i. de moeite niet
waard, daar gaat 't niet over.
De heer Ver wiel//Ten eerste vrensch ik
te vragen of liet voorstel van B. en W.
met algemeene stemmen in 't Dag. Bestuur
is aangenomen.
De Voorzitter«in 't Dag. Best. is over
't voorstel geen stemming geweest, ik luib
me er buiten gehouden ik wist dat de wet
houders met den directeur hier op de raad
zaal buiten mij om eene bespreking hebben
gehouden en later nog op de gasfabriek
over de zaak is verder niet gesproken, en
is er geen feitelijke stemming overgehouden
ik zat er als voorzitter der commissie van
onderzoek en als voorzitter van 't Dag.
Best. en acht 't daarom wenschelijk niet
verder er over te spreken.
De heer Verwiel„ten tweede breng ik
hulde aan de twee wethouders omdat
ze zoo juist de cijfers weergeven vin ons
rapport; ons rapport wordt zoo onvolledig
genoemd, 't is vreemd dat ze nu komen met
de cijfers van ons rapport.
De heer Gragtmans„Ik heb niets ge
vonden van het kapitaal-,en dat is toch
vermeerderd.*
De heer Verwiel „dat is niet officieel
De heer Gragtmans „daar zijn toch dc
boeken voor, omdat op te zoeken.*
De heer van Dooren „in die boeken komt
zooveel voor, maar dat kan allemaal niet
genoemd worden.
Wij hebben ns gehouden aan de officieele
cijfers.
De heer Verwiel„ik wou wel eens weten
wat dan onjuist is in 't rapport.*
De heer Gragtmans „ge vergeet 't kapitaal
ik heb toch duidelijk 't voorbetdd van een
fabriek aangehaald.'
De heer Verwiel „er staat toch heel
duidelijk in, wat is afgelost enzmoest er
nog meer instaan, had het nog uitgebreider
moeten zijn.*
De heer Gragtmans 't had veel beknopter
en zakelijker kunnen zijn, 't is veel te
uitgebreid maar zeer onvolledig om niet
meer er van te zeggen.*
De heer van Schijndel„ik begrijp niet
welke verbeteringen zooals mijnheer Gragt
mans zegt, toch wel zijn aangebracht, als
men 't rapport van den adviseur leest, deugt
er van alles wat er is totaal niets, verkeert
alles in een ellendigen toestand. Ge zoudt
hier den persoon kunnen aanwijzen, wie
van dat alles de oerzaak is, maar dat zal
ik nu maar niet doen. Ziet eens na de
f20,000
f 5,000
wat wordt mij dan de waarde
ik zeg 2o,wU
zoodat daar rente en aflossing ia geschied
het kapitaal is vermeerderd met f 5000,—
en dit aldus al6 winst moet beschouwd
nu maar
vragen van de commissievolgens de ver
ordening moet iedere maand de gascommissie
vergaderen en ze deed 3 k 4 maal per jaar
is dat de zaak goed beheeren neen d.i. ver
duisteren.
De heer Gragtmans„ja, dat is kolos
saal maar ik geef in overweging als 't
laatste jaar de fabriek f 3821-79 zuivere
winst heeft gemaakt, is dat een reden om
ze aan kant te gooien, neen dat is een
teeken dat ze op den beteren weg is.*
De heer Verwiel„Is niet door B. en W.
overwogen concessie te verleenen
De Voorzitter„ik weet niet wat de
wethouders in hunne besprekingen, geheel
buiten mij om, hebben overwogen
De heer Hoffmans „u splitst de voor
stellen
De Voorzitter: „ja, 1. de gasfabriek te
te behouden in eigen beheer en exploitatie
2. Dc fabriek voorloopig nog 1 jaar te
laten doorwerken op don zelfden voet als
die thans werkt, met dien verstande d;.t
direct door een door hen aan te wijzen
accountant of zaakkundige eene nieuwe
boekhouding zal worden aangelegd, en een
boekhouder benoemd, terwijl slechts de nood
zakelijkste verbeteringen zullen worden ge
maakt.
Daarna wordt met algemeene stemmen
aangenomen de fabriek in eiger. beheer te
houden en komt 't tweede voorstel aan de
orde.
De heer Verwiel„111e dunkt 't voorstel
van B. en W. om een accountant voor de
boekhouding te laten komen bewijst genoeg
dat de zaak niet in orde is, dat er aan
administratie en exploitatie veel hapert.
Ik stel voor dit laatste voorstel van 13.
en W. geheel te laten vervallen en te
besluiten als in 't rapport staat
lo Verbetering en vereenvoudiging 'der
administratie. Hoewel de commissie na
naarstig onderzoek in de boeken geene
fraude constateerde, is het noodzakelijk
deze ten behoeve cener goede controle te
verbeteren en te vereenvoudigen.
2o. Verbetering der exploitatie, waarvoor
noodig de verbetering ad f 23100.aan
gegeven door onzen adviseur.
3o. Het aanstellen van een practisch,
ondersl.ugen, welwillend man als directeur,
uitsluitend belast met de directie en
exploitatie der gasfabriek.
4o. het opmaken van eene behoorlijke
instructie voor den directeur, waarin
bepalingen zijn opgenomen die volledig
uitsluiten elk handeling van den Directeur,
waarbij hij financieel zichzelve kan
bevoordeelcn.
00. het benoemden eener gascommissie en
het vaststellen van nieuwe verordeningen
en reglementen.
60. Het maken van vaste tarieven voor
werkloon en leverantiën door de fabriek,
en het stellen van gemakkelijke voorwaarden
van aansluitingen voor kleine verbruikens.
De heer Jan van Dooren „in 't rapport
van wethouder Gragtmans staat in dat van
Dijck in Maart 19Ö2 reeds verbeteringen
vrueg, dus noodig achtte en nu wil men
weer een jaar wachten, ik zou er liever
direct mee beginnen en geleidelijk verbou
wen en zoo successievelijk afwerken.*
De heer Baijens „ik wensch de heer
van Dooren op te merken, dat de gemeente
Besoijen opzegging heeft gedaan, dan komt
veel voor ons gemeente vrij en is de ver
grooting misschieo-'niet noodig
De heer van Dooren „geleidelijk ver
beteren, maar! vooral direct de administratie
e;i exploitatie.*
De heer Gragtmans „Mijnheer van Doo
reu schijnt mij niet goed te begrijpen, ik
bedoel dit jaar*' nog geen groote werken
uit te voeren, maar natuurlijk wel de nood
zakelijk kleinere. B. en W. willen de groote
verbouwing van f 22.000, vooral de retorten
niet doen, daar is nog gas genoeg en nu
weer komt er 10,000 Ms vrij,*
De heer vau Dooren „ik geloof dat onze
begrooting in 't rapport van f23.000 niet
te groot is, van Dijck vroeg eene verbou
wing van f30.000. Ik wou langzamerhand
die f 23.000 verbouwen en de exploitatie
en administratie spoedig verbeteren, d i.
hard noodig.*
De heer Gragtmansr/'t laatste jaar
f3821.79 winst en dit jaar is ook niet
slecht, daarom is 't niet zoo hard noodza
kelijk, in ieder geval niet gemotiveerd.'
De heer van Dooren „al is uitbreidiug
niet direct noodig, in andere zaken der fa
briek is verbetering biedend geëscht.»
De heer Gragtmans: „in administratie
enz. komt verbetering, d.i. toch voorgesteld.
De heer Verwiel: „B. en W. stellen juist
voor wat de commissie doet, de commissie
wil toch ook verbeteringen in administratie
enz. en maar waarom niet direct, maar nu
wenschen toch nog B. en W. eerst maar
het fabriekske een jaar naar hun handje
door te laten zeilen; de commissie stelt
toch in den zelfden geest voor.*
De heer Gragtmans: „de commissie heelt
niet voor te stellen.*
I)e heer Verwiel„nu dau, de commissie
<1 cl viseert.
De heer van Schijndel „de heer Gragt
mans spreekt van verbeteringen sedert vele
jaren aangebrachtja voor 'alrijke jaren
heb ik reeds herhaaldelijk gewezen, op t
geen op de gasfabriek gebeurde, hoe 't er
ging met cokesverkoop, die op een plank
werden genoteerd, ik heb met kwitanties
hier ter vergadering bewezen, wat er verder
met den verkoop van gas en cokes geschied
de er werd toen nooit naar geluisterd,
maar iets verbetering is er gebracht, maar
verder niets gedaan.*
De heer Gragtmaus „ik zal daarop niet
antwoorden.*
De- heer van Schijndel„dat is ook maar
't gemakkelijkste en 't beste.*
De heer Hoffmans „heeft 't Dag. Be
stuur plan dit jaar de buizen te vergrootten,
vooral bij ons in de buurt is dat een zeer
groote noodzakelijkheid, vooral nu met de
fabriek van den heer Klijberg.'
De heer Gragtmans „ik als lid van 't
Dag. Best. heb daartegen geen bezwaar.*
De heer Hoffmans „er zal toch zekor
wel goed gelet worden op de instructie vau
den directeur, over eigen zaken doen enz.*
De heer van Dooren „ik kan mij er
mee vereenigen, als een beetje in acht
genomen worden, de adviezen die in 't
rapport worden gegeven.*
De heer Gragtmans „ik heb niets tegen
alle kleine verbeteringen.*
De heer Hoffinans„ik geloof Diet dat
een accountant noodig is, als er toch een
boekhouder komt.*
De heer Gragtmans„'t kan ook een
zaakkundige zijn, 't is maar om de boeken
aau te leggen.*
De heer van Schijndel„'t zal hier zeker
niet noodig zijn, een accountant te laten
komen, een stoker heeft op een plank zoo
lang bijgehouden op de gasfabriek.'
Daarna wordt 't 2e. voorstel in omvraag
gebracht en aangenomen met 2 tegen 8
stemmen.
Voor ile heeren: Gragtmans, Jud. Tim
mermans Wz., J. van Dooren, Timmermans
van Turenhout., Hoffmans, Mombers, Qui rijns
en Baijens.
Tegen de heeren van Schijndel en Ver
wiel.
De heer van Dooren verklaarde dat hij
voorstemde op conditie, dat de noodige
werken spoedig worden uitgevoerd, waarop
de voorzitter verklaarde dat er geen con-
d ties aan de stemming verbonden worden,
zoodat moest zijn, voor of tegen. De heer
van Dooren stemde daarop 1 voor.
Niemand meer 't woord verlangend sloot
de Voorzitter de openbare vergadering.
Gasfabriek.
Men verzoekt ons mede te doelen dat
noch aan den Burgemeester no aan lie
leden der Commissie tot onderzoe' d< gaal
briek iets hoegenaamd omtrent het 11 de
vergadering door den heer Gragtmans voor
gelezen ïapport van H.H Wethouders bekend
was; dat dit rapport ook in de Wethouders
vergaderingen niet aan den Burgemeester is
getoond en aldaar ook niet is besproken,
zoodat hij daarvan klaarblijkelijk tmknndig
moest blijven. Het schijnt dus in afzonder
lijke bijeenkomsleo van II.H* Wethouders
opgemaakt, in deze waarschijnlijk bijgestaan
door den directeur.
Wareu de leden van den Raad, buiten de
commissie ,van dit rapport ook onkundig
H.H. Wethouders hebben hetdus klaarblijke
lijk als iets axtra's voor de verga
dering van 26 Februari j.l. voor den Bur
gemeester en voor de commissie bewaard.
WAALWIJK, 28 Febr. 1903.
Pausfeestea in «nze gemeente.
Ook onze gemeente staat aan den
vooravond der Pausfeesten, die misschien
wel op bescheiden schaal e ^hoofdzakelijk ker
kelijk, maar daarom toch niet minder harte
lijk zullen worden gevierd.
Vroeger reeds vermeldden we het voornaam
ste van 't geen er zal gebeuren, laten we het
hier nogeens even herhalen.
Morgen Zondag 1 Maart, 10 uur plechti0e
H. Mis met Te Deum.
Om J 2 uur voor de buste aan Z H.
muziek der Harmonie St. Crispijn en des
namiddags ten 3 uur van de harmonie
L' Esperance
Des avonds ten 5 uur plechtig lof met
feestrede en feestgezangen.
De kerk zal in en nitwendig schitterend
worden versierd maar hierover en over nog
verdere bijzonderheden willen we niet verder
uitwijden, laat dit eene verrassing blijven.
Men ziet dat het zilveren jubilé van Z.
H. Paus Leo XIII hier waardig zal worden
gevierd, moge het weder wat mee werken
dan zeer zeker zal in Waalwijk dit heu
gelijke fei heraebdt worden op een wijze
als op weinige plaatsen geschiedt.
En de Waolwijkers zullen in eene goede
feestelijke stemming verkeeren, vooral waar
het geldt daardoor hulde te brengen aan
