Nummer 36.
Zondag 3 Mei 1903.
26e Jaargang.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
Dit nummer bestaat
uit TWEE BLADEN.
Al TOON TIELE
NABETRACHTING.
Uitgever:
Bekendmaking.
FEUILLETON.
Herijk der maten en gewichten.
Katholiek Comité van Actie
twaalfde hoofdstuk.
Een zware taak, kloek volbracht.
II. (Slot.)
Iets over staatkundige programs.
o van net Zuiden,
Waalwtjksclie en Liicstrulsrhr Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag— en
A b o n u e in e n t s p r ij s per 3 maand
Franco per post door liet gelieele rijk f
Brieveningezonden stukken gelden
Uitgever.
Z a t e r d a g a v o 11 d.
en f0."5.
0.90.
enz., franco te zenden aan den
De Burgemeester van Waalwijk maakt bekend
dat de herijk der maten en gewichten voor deze
Seraeen te zal plaats hebben op 14, 15, 16 en 18
lei aanstaande in een lokaal op het terrein van
de gasfabriek alhier, cn wel
op Donderdag 14 Mei, van 1012 uur v.m. en
van 1—4 uur n.ra. voor allen wier geslachtsnaam
begint met A. F.;
op Vrijdag 15 Mei van 97a12 uur v.m. en
van 14 uur n.io. voor allen wier geslachtsnaam
begint met G. K.
op Zaterdag 16 Mei van 97a_~12 nur v.m. en
van 1—4 uur n.m. voor allen wier geslachtsnaam
begint met L. S.
op Maandag 18 Mei, van 97a12 uur, voor
allen wier geslachtsnaam begint met T. Z.
dat gedurende het jaar 1903, ingevolge Minis-
triëele beschikking dd. 13 October 1902, No. 238,
Afdeeling Handel en Nijverheid, het goedkeurings-
merk bij den Herijk der Maten en Gewichten te
bezigen is de letter n. in den gewonen schrijf
vorm
dat het laatst geplaatste goedkeuringsmerk
voortaan gedurende 2 jaren ongeschonden moet
worden bewaard
dat alleen behoorlijk schoon en droog gemaakte
llaten en Gewichten zullen worden onderzocht.-
dat het milligramgewicht in gebruik bij Heeren
Geneeskundigen, Apothekers en Goud- en Zilver-
imeden uitsluitend aan de ijkkantoren wordt
onderzocht en dat het wenschelijk is, dat deze
gewichtjes, tijdens den herijk in de gemeente,
naar het IJkkantoor te 's Hertogenbosch, worden
opgezonden.
dat het IJkkantoor te 's Bosch voor het publiek
steeds zal zijn geopend des Woendagsen Donder-
'-~i van 9—1 uur.
Waalwijk 30 April 1903.
De Burgemeester voornoemd,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
Kostelooze vergunning om tc Visschcn.
De Burgemeester der gemeente Waalwijk maakt
bekend, dat zij, die eene kostelooze vergunning
tot uitoefening der visscherij verlangen, zich ter
secretarie kunnen aanmelden.
Waalwijk, 20 April 1903.
De Burgemeester voornoemd
K. DE VAN DER SCHUEREN
INRICHTINGEN
welke gevaar, schade o! hinder kunnen ver
oorzaken.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
Waalwijk brengen ter openbare kennis, dat ter
Gemeente-Secretarie ter inzage ligt een verzoek
Vrij naar het Duitsch bewerkt door J. M. S.
TWEEDE GEDEELTE.
met bijlagen van Jac. Gragtmana, aldaar om
vergunning tot uitbreiding zijner stoomlederfa-
briek kadastraal bekend in Sectie C. No. 1945.
üp Zaterdag, den 2 Mei 1903, des voormiddags
te elf uren, zal op het gemeentehuis gelegenheid
bestaan om bezwaren tegen dit verzoek in te
breDgen en deze mondeling en schriftelijk toe te
lichten.
Zoowel de verzoeker, als zij die bezwaren
hebben, kunnen gedurende drie dagen, voor het
bovengemelde tijdstip, op de Secretarie der
Gemeente kennis nemen van de ter zake inge
komen schrifturen.
Waalwijk, den 18 April 1903.
De Burgemeester.
K. DE VAN DER SCHUEREN.
De Secretaris,
F. W. VAN LIEMPT,
Naar aanleiding van de beschouwingen,
voorkomende in uw geëerd blad van Don
derdag, omtrent de oprichting, de werking
en het voortbestaan van bovengenoemd Co
mité, vind ik mij verplicht hier eenige in
lichtingen ten beste te geven, en zulks nog
te meer, daar bevreemding, spijt zelfs wordt
uitgedrukt, dat Waalwijk niet behoorde tot
de 60 plaatsen in ons Vaderland, waar in
eene arbeidersmeeting de stakingswetten
behandeld en de invloed van het socialisme
en anarchisme geschetst zijn.
Nadat ondergeteekende, in zijne hoeda
nigheid van correspondeerend lid van het
comité, de hem toegezonden circulaires en
inschrijvingsbiljetten in Waalwijk en om
streken verspreid had, heeft hij met het
Geestelijk Bestuur alhier geconfereerd over
de wenschelijkheid van het beleggen eener
dusdanige vergadering. Dit was echter van
oordeel, dat de geest der werklieden, dp
verhouding tusschen patroons en arbeiders,
de eerbied voor het burgerlijk en geestelijk
gezag hier over het algemeen gelukkig nog
zoo goed waren, dat tot het beleggen van
zulk eeue spoedeischende vergadering voor
alsnog geene dringende noodzakelijkheid
bestond. Eene dergelijke bijeenkomst, waar
van overigens het groote nut volmondig
werd erkend, kon evengoed hier gehouden
worden, nadat andere, meer woelige plaatsen
en met een grooter arbeiderscontiugent, eene
beurt hadden gehad.
Verder moet ondergeteekende, namens het
comité, zijn oprechten dank betuigen aan
al degenen, die voor het bekende doel hunne
gitten hebben bijgedragen. Zij kunnen er
van overtuigd zijn, dat hun geld goed is
besteed.
De kwestie, of bet Comité al niet in
Januari had moeten opgericht zijn, laat hij
W A A L W IJ K.
liefst buiten bespreking. Wel wil hij nog
medeileelen, dat hem dezer dagen op ver
zoek 300 platen, betrekking hebbende op
de betreurenswaardige staking, zijn toege
zonden met de opdracht ze op de meest
geschikte wijze aan de arbeiders uit te dee-
len. Hieruit blijkt dus voldoende, dat het
comité nog altijd geconstitueerd is en plan
nen beraamt voor de toekomst.
Ondergeteekende acht zich niet gerech
tigd thans verder over deze zaak uit te
weiden, doch wil belangstellenden gaarne
beloven, hun opnieuw het een en ander
dienaangaande mede te deelen, zoodra tijc
en omstandigheden hem dit veroorloven
zullen.
J. BERN. TIMMERMANS Wzn.
Coirespondeerend lid.
Waalwijk, 1 Mei 1903.
Advkrthntiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiëu Smaal ter plaatsing opgegeren,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot, aantal regek en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
(38)
De graaf ziet naar den vloer, als zocht hij daar
wat, doch dat is de oorzaak niet; hij tracht den
beteekenisvollen blik vau zijn dochter te ont
wijken.
«Gij weet dat ik Nora boven alles liefheb,
en haar kon ik niets weigeren.
De gravin zucht.
«Helaas komt het bijna onhoorbaar over
haar lippen.
De graaf heeft het echter toch gehoord. Hij
vermijdt nog altijd, zijn dochter aan te zien.
/Bovendien leed ik door eenige mislukte
tpeculatie's een aanmerkelijk verlies. Om mijn
crediet te behouden, moest ik geld opnemen
mij bleef immers altijd nog jouw vermogen. Dan
kwamen echter nog meer verliezen, bovendien
onze jaarlijksche reizen, welke wij gewoon zijn
te maken, verslinden reuzensommen kort en
goed, Ottilia, ook jouw geld is weg, wij staan
voor een volslagen bankroet.
Niet één trek in het klassiek gevormde gelaat
der gravin beweegt zich.
«Zou een zoo goede en groote onderneming
als de onze niet meer met vreemd geld op te
heffen zijn? vraagt zij rustig. /Natuurlijk moet
dan in ons huis de allergrootste epaarzaaraheid
ingevoerd worden', voegt ze er nadrukkelijk bij.
De graaf steunt 't als 't ware uit.
«Mijn lief kind, dit middel, dat ge aan de hand
doet, is reeds te baat genomen. Reeds lang werken
wij met vreemd kapitaal. Ten slotte moest ik
toch tot dezen zwaren stap overgaan. Nu voert
een gelukkig toeval ous mijnheer Willburg in
onze zaak. Een samenloop van omstandigheden
deed hem, die zelf een schatrijk man is, besluiten,
bij mij als huttendirecteur op te treden.
De gravin schudt beslist met het hoofd.
/Een avonturier is deze heer, niets anders I'
«Gij dwaalt, Ottilia,' zegt de graaf kalm.'
Mijnheer Willburg is inderdaad een rijk man.
De reorganisatie onzer onderneming, door hem
ontworpen, moet gelukken eD zal ons al het
verlorene weder terug doen winnen.
,Te verliezen hebben wij niet9l' herneemt
Ottilia bitter. «En nu nog iets, papa, waaraan u
niet gedacht schijnt te hebben onze eer. Als
gij u met andermansgeld in gewaagde ouderne
mingen Bleekt en deze n niet toebehoorende
gelden verliest weet u wel, popa, welk verwijt
u dan te wachten staat.? U zult het uw dochter
wel veroorloven, dit woord niet uit te spreken.
En in het beste geval, nis wij er weer bovenop
komen, zoo zal mama's verkwisting ons toch
vroeg of laat tot den bedelstaf brengen. Neen,
red dan liever nu nog uit de schipbreuk, wat
wij nooit verliezen moeten ,onze eerl'
De graaf neemt de hand zijner dochter en de
gravin voelt, hoe de hand baars vader zenuw
achtig beeft.
«Het is te laat, Ottilia*, steunt hij. ,Ik liet
mij reeds met gewaagde speculatie's indeze
zijn mislukt en de eer uws vaders hangt uf an
het gelukken van de plannen des heeren Willburg.
Weigert gij mijnheer Willburg je excuse's aaD
te bieden worden door uwen trots mijn ver
wachtingen den bodem ingeslagen zoo denk
er op, als men je vader met verbrijzelde hersens
als zelfmoordenaar op zijn kamer vindt dat
gij zijn dood op je geweten hebt.'
Als gebroken is de gravin voor haar vader
op de Knieën gevallen en met een van de
hevigste aandoening trillende stem smeekt zij
hem, die laatste verschrikkelijke gedachten uit
zijn hoofd te zetten.
Doch de graaf is nu zijne dochter waardig:
ook hij bezit tot het uiterste gedreven een
onverzettelijken trots; hij neemt daarom van het
laatste geen enkel woord terug.
/Wilt gij ons verderf bezegelen? Of wilt gij
uw vader redden?' vraagt hij, met moeite
Ons vorig artikeltje eindigde met de be
wering, dat de christelijke partijen aan het
volk moesten geven een duidelijk en dege-
lijk programma van maatschappelijke hervor
mingen. Wij zijn het met Max Turmann
volkomen eens, dat dit het krachtigste mid
del is om het voortwoekeren van omwente
lingsdenkbeelden tegen te gaan. Immers,
naar de betoogredenen ^n opwerpingen van
geleerde staathuishoudkundigen luistert het
volk slechts met een afgeleid oor, terwijl
het door geleerde be— en veroordeelingen
van collectivistische of socialistische leer
stellingen ook maar weinig getroffen wordt
Daarom is het een onafwijsbare noodzakelijk
heid het volk te geven een door eenvoudig
heid eti duidelijkheid pakkend programma
van sociale hervormingen, waarin vooral
moet uitkomen het verderfelijke der revo-
lutiounaire omwentelingsprogramma's, waarin
'l als 't ware in 't oog moet springen, dat
het christendom in 't algemeeu en het ka
tholicisme in 't bijzonder even krachtig als
het socialisme de onderdrukking zoekt van
misbruiken en de rechtvaardigheid en den
vrede de heerschappij tracht te verzekeren.
Want vergeet niet, het volk en met name
de arbeidersstand heeft een onbestemd, doch
diep gevoel, dat het welslagen van het so
cialisme voor hen zou wezen het sein tot
afschaffing van misbruiken en het begin van
opstaande en naar de deur schreidend.
Secondenlang heersebt er een doodsche stilte.
Ottilia ligt als 't ware op den vloer, met het
aangezicht in het kussen der chaise-longue ver
borgen. Het is een hevige strijd, dien zij in haar
hart voerteen strijd tusschen kinderliefde en
gekwetste meisjestrots! Eindelijk heeft ze haar
besluit genomen. Zij wendt het van tranen
natte gelaat naar haar vader:
/Het is goed ik zal gaan!' komt met
moeite o»er hsar lippen.
De deur valt achter den graaf dicht Ottilia
is alleen alleen met zich zelve en hare vertwij
feling. Wat haar vader van haar verlangt, schijnt
haar boven heur krachten te gaan zij moet een
man deemoedig om vergeving viagen, die haar
vrouwelijken trots zoo diep vernederd heeft I
Gelijk meeldauw, op een ontkiemende plant
vallende, deze met zijn giftadem doodt, zoo
hadden ook de onverbloemde uitvallen van
Willburg tegen Ottilia, het ftntkiemende teeie
plantje eener eerste, teedere meisjesneiging ge
deerd. En ondanks dit wil haar dwaas hartje
toch niet zwijgen.
#0 zeg, hoe komt de liefde
Zij komt en zij gebiedt!
O, zeg, hoe verdwijnt de liefde?
Zij was er niet, waar dit geschiedt 1
klinkt Ottilia in de ooren en het vindt een echo
ia haar hart.
Hoe komt het toch, dat zij, het rijke, schoone
en door aanbidders omgeven meisje tot heden
altijd ongevoelig is gebleven voor al diehuldi
gingen
En hoe te verklaren, dat deze vreemdeling,
nadat zij hem nauwlijks gezien en zijn stem
gehoord heoft, toch reeds een onuitwischbaren
indruk in haar hart heeft achtergelaten
Waarom onroert zij bij den klank zijner
stem Waarom heeft zij een zalig en zoet gevoel
als hij haar gadeslaat eD zij zijn blik ontmoet?
O, eeuwig raadsel der liefde? Wie zal het
eens nauwkeurig verklaren eD definiëeren
Ottilia voelt het schaamrood op haar gelaat,
na zij zich deze zelfbeteekenis volkomen bewast
wordt. Doch plotseling bruist don hevige toorn
in haar op: zij herinnert zich wederom de scène,
welke hedenmiddag tusschen haar en Willburg
is afgespeeld.
Met een kloppend hart en een schroomachtig
en tijdperk van geluk. Dit moge vreemd
klinken in ooren van hen, die nog niet ge
peild hebben de gedachten, in die omgeving
heerschende, maar wij kunnen hen verzeke
ren, dat we menigmaal getroffen zijn door
de volgende uiting uit den mond van ove
rigens godsdienstige menschen't Is waar,
het zijn schreeuwers, die socialisten en on
dermij ners van den godsdienst en de zede-
l.jkheid, maar toch practisch zijn ze ook en
een werkkracht, dat ze ontwikkelen Ziet,
waar men zoo spreekt, is reeds ingeslagen,
daar is reeds een twijfelen aan de kracht
der eigen partij. En dit moet voorkomen
worden, daar moeten de oogen ten volle
geopend worden, door actie naast actie te
stellen, door duidelijk te laten uitkomen, dat
het practische dier heeren slechts schijnbaar
is, door te bewijzen, dat zij logisch zelfs
geen practische hervormingen kunnen voor
staan, maar dat alleen gezonde practijk in
dezen te verwachten is van de partijen der
orde, van de partijen van het recht, in één
woord van de partijen van het positieve
christendom.
En één der meest inslaande argumenten,
écu der meest overredende bewijslevering
hiervoor, die indruk maakt op een gehoor
uit het volk, is wel, dat socialistische macht
hebbers zeer dikwijls verplicht zijn geweest
de gevolgtrekkingen van leerstellingen van
christen-sociologen te aanvaarden, als zij
werkelijk iets practisch voor het volk wilden
doen.
Om ons met den reeds boven aange-
haalden Max Turmann tot een voorbeeld
te bepalen Toen voor een paar jaren de
Eransche minister van handel, de socia
listische heer Millerand, zijn decreten uit
vaardigde over de voorwaarden, waaronder
men voortaan zou moeten te werk gaan bij
openbare toewijz'gingen, heeft deze socialist
en bestrijder van katholieke sociologen niets
anders gedaan dan slechts een navolging ge
leverd van de katholieke Belgische regee
ring.
En toen onlangs de arbeidsraden door
hem werden samengesteld, had de heer
Millerand slechts over te nemen de voor
stellen, uiteengezet door katholieke socio
logen. Ziet, zoo handelen omwentelingsge
zinde socialisten, als zij aan het bestuur
zijn. Aan de staatkundige programma's van
christelijke partijen ontleenen zij deze of
gene nieuwigheid, waarop zij zich dan als
de scheppers dezer nouveauté's tegenover de
arbeiders beroemen
Bovenstaande bewijst twee dingen ten
eerste, dat de toekomst niet is aan de re-
- ii
verlangen had zij na het samentreffen van gisteren
uitgezien naar zijn komst voor vandaag. Zij
dacht in hem een edele, voor 't schoone outvan
kelijke menschenziel ontdekt te hebben.
Zij had met genoegen gemerkt, dat mademoi
selle Blanche het onderwerp van gesprek op dat
thema gebracht had waar het haar vergund
zou zijn, grootsche ideeën en beschouwingen te
ontwikkelen en deze te verdedigen.
Zij had zeker gehoopt al had ook hare
vaste bestrijdster, mad. Blanche haar op alle
punten aangevallen dat Willburg haar ter
zijde had gestaan en haar inzichten en denkbeel
den over vrouwen en de vrouwenbeweging wel
gedeeld zou hebben.
Eu ia plaats van dit alles was steeds hoon en
6pot de repliek van Willburg: zij ion de
edelste ideeën opzetten, het doodende vergift
zijner pessimistische beschouwingen brak deze af.
Met een vernietigende slagwaardigheid had
Willburg Ottilia's stellingen afgebroken en dat
had haar diep beleedigd.
En thans moest «ij tot hem gaan Als een
smeekende voor hem verschijnen
Terugnemen zal zij, wat zij in een wrevelige
stemming gezegd, doch in den grond van haar
hart niet zoo gemeend had.
Maar kon zij hem nu zeggen:
/Wat ik zei, was slechts door een oogenblik
van opwellenden toorn gedikteerd, omdat ik mij
in o teleurgesteld vond?'
Neen, duizendmaal neen 1
llij moet in den waan Mij ven, daf de beleedi-
ging geinspireerd werd door een heel berekenden
hoogmoed. Hij moet den indruk krijgen, dat ik
dezen stap alleen uit egoïsme en hebzucht doe
om zoodoende voordeel te trekken door zijn
vermogen.
Nadat de gravin haar overmoed weder terug
gekregen heeft maakt zij toilet om uit te gaan.
Wat gij doen wilt, doe dat spoedig 1 denkt zij,
en zij voegt er bij Wie weet of ik morgen nog
de kracht tot dezen stap heb I'
Willburg is nog denzelfden dag, na den moord
aanslag, verhuisd naar het directiegebouw der
grafelijke huttenwerken. Eenige elegant inge
richte kamers, feitelijk voor den graaf bestemd,
volutionnaire partijen, want deze moeten
hervormings-plagiaat (als we het zoo eens
noemen mogen) plegen bij de Christelijke
programs en ten tweede dat deze laatste
staan in het teeken van den tijd.
De staatkundige programs der christelijke
partijen laten dus niets te wenschen over,
zou men zoo zeggen. Nu zij reeds dadelijk
opgemerkt, dat de aangehaalde voorbeelden
niet ons land betreffen, doch ook ten onzent
kunnen de programma's èn van de katho
lieken en van de anti-revolutionnairen er
zijn. Bij beide staan immers de sociale
vragen voorop en beide wijzen dus ten
eerste op de noodige sociale hervormingen,
toch zouden we hier een bedenking willen
uiten, welke reeds eerder in dit blad ge
opperd is en dan wel hoofdzakelijk omtrent
het katholieke program.
Het zij verre van ons in dezen voorbarig
te willen zijn. Wij wenschen ons in 't
minst niet aan overijling schuldig te maken.
De zaak is daarvoor te ernstigbovendien
de algemeene verkiezingen zijn pas in 1905,
er kon in dien tijd dus nog heel wat ge
beuren. Wat is echter 't geval In ver
band met de laatst plaats gehad hebbende
revolutionnaire woelingen en de daaruit te
putten lessen en ook in verband met de
ervaring opgedaan hij de vorige herziening
van het program, zouden we hier beschei
den willen waarschuwen tegen een herhaling
van de manier, waarop die herziening heeft
plaats gehad. Ook toen is er lang voor
dien tijd op gewezen, dat deze wat meer
democratisch moest gaan, dat n.l. de kies
verenigingen, zooals dat bij de anti-revo
lutionnairen geschiedt, ook een, woordje er
in moesten meespreken, doch niets van dit
alles is gebeurd.
Ziet, wil men voor de nieuwe wettelijke
periode weer herzien, dan zou dit anders
moeten geschieden. Wij moeten hebben
in den aanvang van dit artikel is het reeds
gezegd een degelijk en duidelijk program.
Voor de degelijkheid zorgen de politici en
sociologen, voor de duidelijkheid de kies
verenigingen.
M erkelijk, deze zijn niet meer zoo on
mondig bovendien een concept kan hun
toch toegezonden worden met het verzoek
om advies. Zelfs de ministers handelen op
dergelijke manierde minister van finan
ciën zendt zijn tariefwet aan de Kamers
van Koophandel, de minister van binnen—
landsche zaken zijn arbeidswet aan die van
arbeid. Waarom dan onze karaerclub hun
ontwerp-prograui niet aan de kiesvereni
gingen Genoeg geanalyseerd echter
wanneer deze in het gebouw vertoefde, zijn hem
als een gezellig vrijgezellen appartement aange
wezen.
Zijn arm hangt natuurlijk nog altijd in een
verband trouwens zoo iets geneest niet in
één dag toch voelt hij reeds minder pijn.
De wonde schijnt vlugger te genezen, als de
dokter aanvankelijk meende.
In een verklaarbaar opgewonden stemming is
hij thuis gekomen. Zijn kamerdienaar is wegens
zaken uil, zoodat hij zich zelt moet helpeu. Dit
»aat nu natuurlijk niet zoo gemakkelijk, vooral
iet verwisselen van zijn jas met zijn huisgewaad
doch het gaat.
Juist heeft hij zich neergezet, om zijn gedach
ten den vrijen loop te laten, of de bel gaat
over.
Een uitroep van do hoogste verbazing ontsnapt
hem onwillekeurig, als hij bij 't openen der
deur gravin Ottilia als de bezoekster erkent.
Een donker rood kleurt zijn sympathiek gelaat,
wat echter onmiddelijk daarop door een opwel
lende bleekheid gevolgd wordt.
Eer de gravin tijd heeft gehad, een woord te
spreken, zegt Willburg snel:
«Genadige gravin, daar u zoo onbezonnen is
als jong meisje de woning van een vrijgezel
alleen te betreden, voel ik mij verplicht u er op
te wijzen mede voor de eer van mijnheer uw
papa en die van u zelve dat uw handelwijze
zeer onvoorz chiig is. Ik rung niet dulden, dut
u vijf minuten in deze knmer verwijlt, waDt
elk oogenblik knn mijn dienaar terugkomen en
u weet het uw naam was dan voor
altijd prijsgegeven aan de onmeedoogende volks-
meening en dat mag u uw ouden vader niet
aandoen.'
Ottilia is niet verre er van af, in onmacht te
vallen; een seconde is het nacht voor baai oog( u
al het bloed schijnt naar linit terug testroomin
Zij wankelt, doch beheerscht zich nog juist
bijtijds, om zich staande te houden.
(Wordt vervolgd.)