Rummer 62. Donderdag 6 Augustus 1903. 26e Jaargang. Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen. PADS PICS X. A N T O O N TIELEST, LANDBOUW Brieven uit Suriname. U Iï G E V E li in. a Liigstmtscke Courant, Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond, abonnementsprijs per 3 maanden f O.^ö. Franco per post door liet geheele rijk f 0.90. Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den Uitgever. Wel onverwacht kwam de tijding van de keuze tot paus van Quiseppe Sarto, patriarch van Venetië. Niet veel was hij genoemd als een ernstige candidaat, maar het conclave ms kardinaal Sarto met groote meerderheid als opvolger van onzen grooten Leo XIII aan en Sarto beantwoordend aan de roep stem Gods heeft de benoeming aangenomen, Zal de zware last, de groote verantwoorde lijkheid op zijne schouderen torsen, onder Jen naam van Paus Pius X. Hieronder volgt eene levensschets van Z. H.deze levensschets en andere bekende bijzonderheden zullen ons met de groote menigte die Hem gisteren voor 't eerst als Paus te Rome begroette, in gejuich doei; uitbarsten tol blijheid stemmen, wij hebben een Paus en alle teekenen zijn er dat Z. H. een waardig opvolger van Leo XIII zal zijn. De katholieke wereld raag zich van harte gelukwenschen met deze keuze, dit is de algeineene eerste indruk. Bij de gisterenmorgen gehouden stemming van het Conclaaf werd Z.E- Kardinaal SAR TO, patriarch van Venetië, tot Paus geko zen met 46 van de 61 stemmen. Nadat de proclamatie van den nieuwen Paus te lien minuten voor twaalf had paats gehad, gaf de nieuwe Paus te kwart over twaalf in de binnen-loggia zijn zegen. De klokken luidden en er is in de stad een buitengewone geestdrift. De nieuwgekozen Paus behoort sinds lang tot de papabili. Men kan van hem zeggen dat hij geen vijanden heeft. In 1835 werd hij in de Venitiaansche provincie Treviso geboren, was bisschop van Mantua en werd in het consistorie van 13 Juni 1893 tot kardinaal verheven en diie dagen later tot patriarch van Venetië be noemd. Venetië is namelijk een der weinige bisschopszetels van Europa, waaraan sinds overoude tijden de patriarchale waardigheid verbonden is. Niet slechts door zijn hooge waardigheid, maar ook en vooral door zijn persoonlijke eigenschappen dwong kardinaal Sarto den algemeene eerbied af. Zijn goedheid, zijn vriendelijk en zacht karakter wonnen hem aller hart. Hij kwam zelden te Rome en achtte zich-zelven niet geroepen tot de hoogste waardigheid der Kerk. Maar Leo XIII zag in hem een der ernstige candidaten voor den pauselijken troou. Bij zijn laatste bezoek aan den overladen Pontifex sprak kardinaal Sarto over de vereering der Venetianen aan het Hoofd der Christenheid prbij, voegend, dat nergens vuriger en eenpariger voor een langen le vensduur van den Paus gebeden werd dan te Venetië. Ach//, antwoordde Leo XIII, wij heb ben somwijlen een voorgevoel dat wij spoe dig rekenschap van onze daden zullen moe ten geven aan God. Maar zonder eenige droefheid zullen wij aan een minder on- waardigen persoon de eervolle, maar ver pletterende taak overdragen om het godde lijk gezag op deze wereld te vertegenwoor digen Toen voegde Z. II. erbij „Misschien zult gij ons wel opvolgen." Kardinaal Sarto hoorde deze woorden met zichtbare verbazing aan, en toen hij antwoordde, dat zulk een taak ver boven zijn krachten zou gaan, ging Leo XIII voort: „Wij weten, mijn zoon, dat gij vgroote diensten aan de Kerk zoudt kunnen vbewijzen, want gij bezit hoedanigheden, ffdie haar van groote waarde zouden zijn". Het had altijd naar menschelijke zeg gingswijze slechts weinig gescheeld, of de nieuwe Paus was nooit tot een hoogere kerkelijke waardigheid verheven. Op zijn veertigste jaar was hij nog pastoor te Salzo- na, waar zijn bisschop hem toen tot zijn coadjutor benoemde. Toen klom hij steeds hooger. Slechts korten tijd was hij bisschop van Mantua, om tien jaren geleden, na door Leo XIII, die zulk een scherpen blik op de menschen had, tot het purper te zijn verheven, patri arch van Venetië te worden. Deze benoe ming lokte een conflict uit met de Italiaan— sche regeering, die voor zich het recht op- eisciite der aanstelling van den patriarch. Natuurlijk gaf het Vacticaan aan dezen eisch geen gehoor en de Italiaansche re geering weigerde daarop aan kardinaal Sarto het exequatur te verleenen, terwijl zij hem ook zijne inkomsten onthield. Na eenigen tijd werd echter een overeenkomst gesloten en aan den patriarch het exequatur verleend. Zelden was een kerkvoogd zoozeer door zijn onderhoorigen bemind als kardinaal Sarto door zijn diocesanen. Toen hij zich dezer dagen naar Rome begaf, om aan het Conclaaf deel te ne men, scheen het, alsof men een voorge voel had, dat hij niet zou terugkeeren. Een ontzaglijke menigte deed hem uitge leide en juichte hem geestdriftig toe. De kardinaal en de menigte waren diep bewo gen. Het was een afscheid voor altoos. De Tijd zegt o a. in een artikel over den nieuwen Paus „In de openbare vergaderingen, op de congressen, met name dat van Piacenza trok hij de bewondering en won hij het vertrouwen der geheele Kerk van Italië door zijne diepe kennis der vraagstukken, die in onzen tijd het openbare leven bewezen en de diepzinnigste geesten bezig houden. Ook muntte hij uït door zijn groote ad ministratieve bekwaamheid en rijke kennis van canotiek en volkenrecht. Van den zielenijver en den geest van werkzaamheid, waarmede hij zijne geeste lijkheid wist te bezielen, gaf de luister, waar van de viering der eeuwfeesten van den H. Anselmus en den H. Aloysius van Gonzaga in het diocees Mantua is vergezeld gegaan, voor geheel de wereld de schitterende biij- keü. Aan de eigen telegrammen van de Tijd uit Rome ontleenen wij voorts de volgende bizonderheden Ten 11.40 was een groote troepenmacht op het Sint Pietersplein verzameld, maar alle co dons werden verbroken. Men zag eenige beweging in de buitenleggia van de basiliek. Ten 11.50 traden eenige werklieden naar buiten en spreidden een tapijt over de balu strade van hel balkon. De volksmenigte verkeerde in groote spanning. Op de balu strade werd een groot kruis gezet. De troepen presenteerden het geweer. Het was een plechtig en verheven oogenblik. Dan verscheen kardinaal Macchi gekleed in rcode mozzetta en violette soutane, bege leid door de ceremoniemeesteiS. Mei luid klinkende stem deelt hij mede dat kardinaal Sarto is gekozen tot Paus. De menigte barst los in een luiden jubelkreet. Kardinaal Macchi wenkt met de hand en geeft te verstaan, dat men nog even stil moet zijn. Toen de stille hersteld is, voegt kardinaal Macchi er bij dat de Paus den naam heeft aangenomen van Pius X. Daarop volgt een nieuwe uitbarsting van toejuichingen, gedu rende welke de kardinaal zich terugtrok. Nog altijd groeit de toestroomende me nigte aan. Rijtuigen en tramwagens storten aanhoudend hun vrachten in massa's over het plein uit en van alle kanten dringt men nu de St. Pieter binnen. Daar verscheen Pius X, gekleed in pauselijk gewaad op de binnenloggia van de basiliek en gaf daar ouder onbeschrijfelijke enthou siasme van het volk voor de eerste maal zijn zegen, onder het gelui der k'okken van Rome. Een deel der menigte had zich int isschen reeds verwijderd in de meening dat de eerste zegening hedenavond zou plaats hebben. Paus Pius X stond als kardinaal bekend om zijn groote bekwaamheid en zijn vasten wil, welke eigenschappen beantwoorden aan de beginselen welke de kardinalen over het algemeen tot hun recht wilden doen komen, te weten, die van een Paus welke de dis cipline onder de geestelijkheid kiachtig zou handhaven. Zijn benoeming tot patriarch van Venetie lokte een langdurige discussie uit over het feit of het patriarchaat van Venetie al of niet tot het koninklijk patronaat behoorde. Kardinaal Sarto nam een werkzaam aandeel aan het leven te Venetië. Onder zijn be scherming sloot zich een gedeelte der meer ueutrale partij in stad en provincie bij de WAALWIJK. streng katholi ke partij aan. Dit verbond slaagde er in, de meerderheid ie verkrijgen, en het bestuur over stad en provincie te bemachtigen. Ook het vorig jaar behaalde het de overwinning en de leden ervau brach ten toen een huldebetoon voor de woning van den patriarch. Ook bij zijn vertrek naar Rome tot bij woning van hel Conclave juichte de menigte hem toe. Kardinaal Sarto verklaarde echter niet te denken, dat hij zou gekozen werden en een retourbiljet te hebben genomen. Eenige jaren geleden legde kardinaal Sarto een zeer plechtig bezoek af bij koning Humbert en koningin Margaretha, toen hij Rome bezocht. Ook bezocht hij verleden jaar koning Vic tor Emmanuel en koningin Helena. Hij converseert liever in de Venetiaansche volks taal dan in hel Italiaansch. Ter gelegenheid van de| eerste—steenleg ging voor den nieuwen toren van San Marco, had hij een ontmoeting met den graaf van Turijn. Volgens het Giornale dTtalia, die zegt voor zijn berichten te kunnen instaan, waren Zaterdag bij de eerste stemming de stemmen aldus verdeeld: Rampolla 24, Gotti 17, Sarto 5, Vannutelli 4, Capealatro 3, di Pielro 2, Oreglia 2, Agliardi, Segna, Porta- nova, en Satoli ieder 2. Zaterdagavond had Rampolla 19 stemmen de stemmen van Gotti waren verminderdXrannute!li hr.d verscheidene stemmen en Serlo 10. Maan dagavond had Sarto er 35, de overige stem men waren verdeeld tusschen Rampolla, Gotti en eenige anderen. Rampolla had de meeste stemmen na Sarto. (Maandag ochtend had Sarto 27 stemmen tegen 24 op Ram polla.) Gisteren ochtend was de uitslag Sarto 50, Rampolla 10, Gotti 2. Het Giornale zegt nog Zondagochtend kwam er een telegram van den keizer van Oostenrijk, zijn veto tegen een verkiezing van Rampolla aankondigende. Het heilig college was er over bedroefd de Fransche kardinalen waren zeer vertoornd. Het ge volg van dat telegram was dat Rampolla die bij de laatste stemming 29 stemmen had, er nu 30 Kreeg, als vijandig protest tegen het veto. Reeds bij de eerste stemmen had kardinaal Sarto eenige stemmen. Deze ver meerderden aldoor. Maandagavond werd zijn verkiezing zeker. Hij werd heden om elf uur verkozen met 50 stemmen. Vannutelli kreeg, anders dan de bladen beweerden, zeer weinig stemmen. Het is nooit een ernstige candi— datuur geweest. In den loop van het conclave zeide een Oostenrijksche kardinaal, dat Oostenrijk tegen de verkiezing van Rampolla zijn veto zou verheffen. Met groote waardigheid zeide deze toen, dat hij protesteerde tegen de inmen ging van een leekenmacht in de verkiezing van een paus, maar dat hij gelukkig zou zijn als hij aan het gewicht van de waardigheid en den zwaren last van het pausschap ontsnapte. De houding van Rampolla werd door de groote meerderheid van het heilig college bewonderd en het oordeelde streng over de houding van Oostenrijk. Toen Sarto zijn candidatuur veld zag winnen, smeekte hij de kardinalen tweemaal hem niet te kiezen. Alleen op het aandringen van zijn vrienden liet hij toe, dat men hem v oeg. Toen hij g :kozen was en Oreglia hem vroeg of hij het aannam, viel hij in zwijm. G^du-ende de eerste aanbidding weende hij overvloedig. Er moet geen bizondere beteekeuis aan worden gehecht, dat Sarto den naam van Pius X heef: gekozen. Het was de paus zelf die besliste om den zegen binueu in de St. Pieter te geven. Zijn eerste daad na de zegening was een bezoek aan kardinaal Herrero, die uog altijd zeer bedenkelijk is. Daarna ontving de paus alle conclavisten en liet zich zelfs fotografeeren. Adveetentiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven, worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten gesloten. Reclames 15 cent per regel, Toen bij de koelie oproeren op de plan tages, voornamelijk op „Marienburg" waar de Directeur, den heer Mavor vermoord werd, van de vuurwapenen moest worden ge bruik gemaakt en daardoor etnige koelie's werden gedood en anderen gewond en kort daarna op de plantage //Alliance" een oproer onder de koelies uitbrak, hadden sommige En- gelsche bladen er nog al heel wat over te zeg gen en beweerden dat de behandeling der Britsch-Indiërs aangedaan in de Neder- landsche kolonie Suriname veel te wenschen overliet en Yan dien aard was dat oproer en verzet vau de zijden der koelie's een noodzakelijk gevolg daarvan zijn moet. Dit was een zeer onrechtvaardig verwijt en beleediging aangedaan aan 'i Ned. Gouv. en niet minder aan den Engelschen consul te Paramaribo. Bij onderzoek toch is geble ken dat alle gronden hiervoor ontbraken en de koelie's geen reden van klagen had den over behandeling of loon ('t liep over taakloon bij 't suikerriet kappen) Den 7den Mei 1.1. nu had hetzelfde plaats in de Eugelsche kolonie Demarara, ook daar ont stond oproer en was de overheid genood zaakt er op in te schieten en ook daar vielen dooden en gewonden en meer nog dan op „Marienburg" Ook daar werd een gerechtelijk onderzoek ingesteld en ook daar bleek dat schuld lag aan de koelie's. Hieruit blijkt dat het Ned. Gouv. niet strenger is opgetreden tegen Britsen Tnd. koelie's dan het Eng. Gouv. zelf deed in Demarara. En dat. de schuld ook daar werd bewezen te liggen bij de koelie's. Wij hopen wel dat de Eng. bladen ook hiervan nota zullen nemen en tevens is onze wensch dat Suriname nog eens zooveel arbeidskrachten uit het moederland zal krijgen dat de Britsch-Indrèrs gemist kunnen worden. Mocht dit het goval uiet zijn dat dan meer Javanen en minder koe lie's zullen worden aangevoerd. Nu zult gij wellicht vragen of de Surinaamsche arbeiders dan niet de koelie's en javanen kunnen vervangen. Volmondig zeg ik neen en wel om de eenvoudigste reden dat de bevolking veel te. klein is en er geen voldoende in- landsche. werkkrachten te vinden zijn. Daarbij komt dat die arbeiders over 't algemeen genomen zich liever laten contracteeren als gouddelvers bij goudondernemingen dan wel als veldarbeiders voor plantages. Die schaarste aan inlandsche arbeiders brengt dan ook mede dat in geen land ter wereld minder werk voor meer geld wordt verricht of met andere woorden waar de geleverde arbeid zoo duur word betaald als in Suri name. Niet alleen dat de daggelden vrij hoog zijn maar er wordt bijna niets voor gedaan. Er wordt geen werk gedaan voor 't loon. De geest tot werkstaking schijnt uit Ne derland naar hier te zijn overgewaaid. Al thans er wordt in deze dagen een werksta kingszaakje behandeld voor 't Hof van ju stitie te Paramaribo. Deze kwestie of lie ver de afloop daarvan wordt met spanning verwacht door al wie betrokken is bij de gotidontginning. Het betreft n.l. contract breuk van 22 arbeiders van Granplacer. Deze waren gecontracteerd tegen een loon van fl.25 per dag plus vrije voeding, om alle voorkomende werkzaamheden op genoemd placer te verrichten en extra in 't contract er bij vermeld dat zij met het oog op de installatie van machineriën ook in het ijzer te werken hadden, dus niet alleen goud- delverswerk, als grondgraven, boschvellen enz., doch ook sjouwwerk. Deze heeren nu werd opgedragen, werk zaam te zijn bij 't transport van Machine- deelen van Ebenhaezer aan de grankreek lot Middenkamp een afstand van plm. 5 kilo meter vandaar werd het verder vervoerd met muilezels naar de plaats van montage. Op elke kar werd 500 (hoogstens 520 K.G.) geladen. Voor elke kar werd 10 man ge geven. En er werd niet meer verlangd dan dat zij één kar per dag zouden vervoeren. Dit nu was de heeren arbeiders te veel en zij deden soms drie dagen over een vracht. Wel is waar was de af te leggen weg heuvelachtig en die heuvels zijn pl.m. 10 tot 15 Meter hoog, daartusschen is moerasachtige grond waar de karren soms ongeveer één voet diep inzakten. De weg wordt evenwel zeer goed onderhouden, de moerassen zijn met hout belegd, gewoon rondhout naast elkaar dwars over de weg, zoodat het een lichte dagtaak kan genoemd worden voor 10 man om een kar 509 KG. 5 kilometer te ver- Tocli deden zij zooals ik reeds zeide drie dagen over één vracht. Toen werd hun accoord-werk gegeven 10 man één kar per dag en dan 1.50 per man. Toen zij dus niet meer de luilak konden uithangen staakten zij het werk namen van Ebenhaezer nog een transportboot van 't placer mede en gingen naar de stad. Daar werden zij in voorloopige hechtenis genomen en zullen zich nu te verantwoorden hebben wegens contractbreuk en het wegnemen van een transportboot waardoor de Maatschappij verplicht werd het transport van proviand enz. aan Boschnegers op te dragen en daardoor schade leed. De uit slag van deze rechtspraak is van belang voor alle goudvelden en het zal nu uitgemaakt moeten worden of men al dan niet aan de willekeur van 't volk is overgeleveid. In een volgend schrijven meld ik die uitslag wel. Te hopen is het voor den geregelden gang van zaken dat de beslissing van het Hof ten gunste der maalsch. Granplacer moge uitvallen, ook met het oog op andere goudondernemingen. MARIPA. voeren. Kunnen hiermede ook anderen niet hun voordeel doen Volgens de statistieken, die in den laat- sten tijd gemaakt zijn van het gebruik der verschillende meststoffen in ons land, worden er in de kleistreken van ons land betrekke lijk zeer weinig kalimeststoffen gebruikt. Toch is er ook in die streken gaandeweg een stijging op te merken. Er bestaat een zeer grondige reden voor het grootefe ge bruik van kaliinest in zand- en veenstreken. liet is immers een bekend feit, dat de grove zandgronden veel armer zijn aan kali dan de fijne kleigronden en aangezien de kali een noodzakelijke voedingstof is van alle land bouwgewassen, zoo is het duidelijk, dat men door bemesting dit gemis aan kali wil her tellen. Doch ook voor het gebruik van kalimest stoffen, zooals chloorkali patentkali enz. opklei- gronden bestaat den laatste» tijd een motief. Het veelvuldige telen van knol-en hakgewaï- sen ontneemt den bodem een groote hoeveel heid der oplosbare kali, waarvan de voorraad, ook inkleigronden, veel geringer is dan men ge woonlijk wel vermoedt. Nu treedt langza merhand weer wel een gedeelte der voorra dige onoplosbare kali in oplossing, doch in vergelijking met wat gewassen, zooals uien aardappels, suikerbieten, mangelwortels, ra pen enz. noodig hebben, is deie hoeveelheid zoo gering, dat elke directe kalibemesting een aanzienlijke vermeerdering van den oogst tengevolge heeft. Dit is dan ook in de laatste jaren in de kleiprovincies van ons land gebleken. Ik wil u eenige uitspraken inedeelen van de proefnemers naar aanleiding van in de laatste jaren gedane bemestingsproeven op klei, in de hoop, dat ook anderen met de resultaten dezer proeven hun voordeel zullen doen. lo. Naar aanleiding van een proefveld op miedel matige zwaren kleigrond te Sint Annaland met aardappelen in 1901, schrijft de rijkslandbouwleeraer „Waar aan de be mesting een kalimeststof werd toegevoegd, werd de winst veel grooter. Hieruit volgt, dat de grond behoefte had aan kali. 2o. In hetzelfde jaar schrijft de land- bouwieeraar van Groningen naar aanleiding van een proefveld te Middelbert ook op aardappelen „verder is nog op te merken dat weglating van de kali niet alleen de opbrengst, maar ook het zetineelgehalte deed verminderen." 3o. In het jaar 1902 schrijft de land- bouwleeraar van Friesland naar aanleiding van proefvelden te Bee tgu miner molen //Men heeft waargenomen, dat door het telen van veel kalirijke vruchten ook kleigrond ten slotte dankbaar voor een kalibemesting kan worden. Het komt me voor, dat het ver schijnsel op het proefveld waargenomen, aan deze omstandigheid moet worden toegeschre ven. Van 18921902 zijn niet minder 9 hakvruchten verbouwd en juist deze vruch-

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1903 | | pagina 1