Nummer 67.
Zondag '23 Augustus 1903.
26e Jaargang.
9
Toegewijd aan Hande!9 Industrie en Gemeentebelangen.
Tentoonstelling.
IE HELDENFIGUUR.
De Socialistische Heilstaat,
Al TOON TIELEN,
Uitgever:
FEUILLETON.
S
WAALWIJK.
Hoofdgebouw.
TWEEDE GEDEELTE.
Machinehal.
lil.
'i i Ui 111 IfflilIIilll i llll
>JWA.Wh^.W'
De Echo van het Zuiden
rn LtifsIrMtsrle Courant,
Dit Blad verschijnt W oensdag- en Zaterdagavon d.
A b o n n e in e n t s p r ij s per 3 maanden f 0."5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
sse^jEssscassasKsir sjBKJSSssneEsvs
Advebtentiën 17 regels f 0.60.; daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiëu Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contract
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
De datum van 23 Augustus 1903 breekt
aan, er. daarmede hebben we den aanvang
der internationale tentoonstelling van Schoen
en lederindustrie en aanverwante artikelen,
waarover wij reeds zoo herbaalde malen
hebben geschreven.
De datum van morgen zal als een glorie
vol feit in de annalen van Waalwijk, van
deze beide voorname takken van nijverheid
worden opgeteekend, want deze tentoon
stelling is vooraf reeds een enorm succes.
Het comité, dat moeite noch kosten beeft
gespaard, oin alles zoo schitterend mogelijk
te doen zijn, is daarin ten volle geslaagd.
De inzendingen zijn zeer talrijk en magne-
fique, de etalages vormen een geheel zoo
als niet was te verwachten, de machinehal
maakt een indruk als weinige op de grootste
wereldtentoonstellingen. Welk een heerlijk
gezicht voor den vakman, alleen machines
betrekking hebbend op de schoen- en leder
industrie en aanverwante artikelen. En dan
't tt rrein, de aanleg hiervan is zoo prachtig,
de bloemperken zoo smaakvol en kostbaar,
dat men zulks niet naar waarde kan beschrij
ven des avonds, wanneer de \ries Mulder
Co. het geheele terrein met 40 booglam
pen en 2000 gloeilampjes verlicht, zooals
wij 't genoegen hadden, deze week te be
schouwen, ja, dan is de aanblik zoo fanta-
tisch, zoo too verachtig dat men zich zou
wanen in de sprookjeswereld "an duizend
Vrij naar het Duitsch bewerkt door J. M. S.
(62)
TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
De Zanger.
„Excuseer me, mijnheer, mijn gedachten waren
werkelijk afwezig. Dus die goede Editha is uw
dochter? Ik ben door deze mededeeling zoo
verrast, dat ik mij nauwelijks herstellen kan.
Ju, Editha is mijn kind, doch Editha's moeder
is dood voor ons beiden, voor haar en voor mij.
God moge verhoeden, dat Editha haar ooit ziet;
ik zag haar in langen tij i niet'.
„U is dus schandelijk bedrogen?*
fJa op de schandelijkste wijze bedrogen? Ik
ben echter de Voorzienigheid zeer dankbaar, dut
Zij het zoo geleid heeft, dat Editha in een familie
gekomen is, in welke zij tot een braaf en bemin
nelijk kind is opgegroeid. Met ontzetting denk
ik steeds nog aan, dat uit haar eenzelfde schepsel
had kunnen worden als haar trouwelooze moe
der.*
Ottilia voelt als 't ware bij instructie, wie
F.ditha'a moeder kan zijn. Na alles, wat ze gezien
en gehoord heeft, ziet ze met haar vlug combina
tievermogen plotseling in, welke geheimzinnige
banden Willburg en Nora te zamen binden.
Eu rilling van afschuw doordringt haarli
chaam zij moet de oogen sluiten voor dien
verschrikkelijken afgrond, die zich aan haar
geestelijk oog vertoont. Maar zij w i 1 niet zien
niets weten; om t baars vaders wil wenscht zij,
dat het ontzetteude geheim, dat zijn op 't spoor
gekomen is, in eeuwig zwijgen gehuld blijft.
Men is thans aan de bewuste idyllische wo-
en een nacht.
In 't kort het geheel geeft wat nooit een
vaktentoonstelling, noch in Nederland, noch
in 't buitenland heeft te zien gegeven alle
exposanten, monteurs enz. die zoo talrijke
exposities bezoeken zijn in verrukking over
den aanleg van 't geheel; inrichting en re
geling zijn dan ook van die aard, dat ieder
een reden heeft tot volle tevredenheid, ja
bewondering te betuigen, dat aan vakmannen
zoo iets is bereid.
Een rondgang over 't terrein hebben we
vroeger reeds gemaakt, onze lezers voortdu
rend nauwkeurig van alle bijzonderheden op
de hoogte gehouden, zoodat het thans niet
noodig is, daaromtrent nog veel te zeggen
wat de inzendingen enz. betreft daarop komen
we later terug, we zullen de zaak niet voor-
uitloopen.
Maar hier op deze plaats een kort woord
van hulde en dank aan 't comité dat vanaf
15 September van 't vorig jaar met alle
krachten is bezig geweest de zaak zoover
te brengen. Was 't idee primitief zeer klein,
de plannen zijn langzamerhand uitgedeid,
tot zij den vorm aannamen van hetgeen er
nu staat. En geloof niet dat vooral in den
beginne den zoo hoog noodigen steun overal
direct werd ondervonden, neen volstrekt niet,
inoeielijkheden en veel moesten worden uit
den weg geruimd maar iaat ons thans op dc at
stonde, nu schoen- en lederindustrie, nu
ning gekomen en den aankomehden vertoont
zich een behoorlijk groepje.
In het bekende prieel is de koffietafel opge
diend. Met goud omzoomde tassen en hoog mei
gebak gevulde taartenmandjes staan op het
antieke, bonte tafelkleed.
Editha, in een wit, fijn bewerkt battisleu
kleedje, dat haar lieve gestalte goed doet uitko
men, haar blonde vlecht met een blauw lint
omstrengeld, arrangeerde met haar blanke, mooi
gevormde handjes het op de tafel geplaatste
6ervics in ten symmetrische orde. Het melkkan
netje en de ouderwetsche zilveren suikerschual
moeten te midden van de zilveren tabiets staan
het zilverwerk is eeu erfstuk der familie
en daarttifschen moet nog plaats blijven voorde
reuzenkofïiekan, welke eerst bij 't verschijnen
der gasten op de tafel wordt geplaatst.
Eenige in T wit gekleedc meisjes van denztlf
den ouderdom als Editha zitten vol verwachting
om de tafel geschaard en zien verlangend n.-.ar
den koekkorf.
Emmy staat, met 't horloge in da hand, aan
aan de huisdeur en kijkt over de haag heen naar
de straat in de richting, vanwaar de verwachte
gasten elk oogenblik verschijnen kunnen.
Zoodra Emmy den huttendirecteur en gravin
Ottilia gemeenzaam te voet ziel komeu aanwan
delen, trekt ze een hoogst verwonderd gezich'.
Zij heeft echter tot het maken van veronderstel
lingen geen tijd, want beiden zijn in 't volgende
oogenblik vlak bij haar en treden op de tuin
deur toe.
Emmy wendt zich tot het priëel en zegt:
Editha, daar komen tante Ottilia en uw papa*.
Vroolijk verrast springt het lieve kind naar
het poortje en beide armen om de gravin slaande
doet ze deze bijna stikken under haar kussen.
„Tante Ottilia 1 Eindelijk, eindelijk komt u
weer eens tot ons 1 Hoe liet van u I* En zij legt
haar arm in dien van Ottilia en wil met haar
naar het priëel gaan. Doch nu eerst ziet ze haar
papa, die wat ter zijde gegaan is.
„Ach, papa, vergeef mij 1*
Zij laat den arm der gravin los en geeft haar
vader de hand.
Willburg trekt Editha naar zich toe en kust
haar op het voorhoofd en de beide wangen
vervolgens geven beiden, Willburg en Ottilia,
aan de jarige de meegebrachte pakjes. Met van
Waalwijk hun hoogtij vieren, daarover niet.
sprekenhet comité heeft alles glansrijk
overwonnen, bewijze de tentoonstelling die
wij hier in korte woorden begroeien. Aan
het comité voor dien ijver, werkkracht en
zelfopoffering een woord van hulde, van
Waalwijk, ja van elk vakman in 't bijzon
der, de dienst die het der industrieën
bewezen, heelt van on waardeerbaren aard is.
Welnu dan allen, die belang hebt of
belang stelt in deze industrieën, bezoekt
deze internationale expositie, wat U daar
kunt proliteeren, de vakman zal het zelf
het best ondervinden en ook voor den
feestvierende is er gelegenheid genoeg
Ten slotte de tentoonstelling van schoen
en lederindustrie en aanverwante arlikelen,
moge slagen in allen deele, moge een
schitterend succes hebben, dat is onze
hartgrondige wensch
Beroepskeuze en Regeling van den arbeid.
De stralen van den Ilaag zijn vol volk.
Tal van nieuwsgierigen blijven voor groote,
roode plakkaten staan, welke overal zijn aan
geplakt. Daarop doet het stedelijkbesluur
aan de burgers kond, dat het op last van
het Staatsbewind en krachtens de nieuwe
wet op den algemeeunen arbeidsplicht allen
man of vrouw, die het 21ste jaar vervuld
en liet 65ste jaar nog niet bereikt heeft, op
roept ten einde binnen drie dagen een be
roep te kiezen. Wat men dus vroeger ten
opzichte van den persoonlijken dienstplicht
zag, ziet men nu omtrent de aangiften een-
er beroepskeuze. Aan de vroegere bureau's
der politie en van den burgerlijkenstand
moeteu de verklaringen worden afgegeven.
Tegelijkertijd wordt aan de vrouwen eu
meisjes in herinnering gebracht, dat zij van
den dag der intreding in nader aan te wij
zen staalswerkplaatsen, te huis zijn vrijgesteld
van alle kinderverpleging en ziekenzorg, keu
kenwerk en wasch. Immers alle kinderen
worden dan opgenomen in bewaar-cn opvoe
dingsgestichten van den Staat,gemiddagmaald
zal door allen in gaarkeukens van den Staat
worden gedaan en alle zieken moeten naar
openbare gestichten worden overgebracht.
YVasschen in 't huisgezin, niet meer noodig
alles gaat naar centrale waschinrichtingen.
Voor werkzaamheid van iedere soort en zon
der éénig aanzien des persoons, dus ook voor
vreugde schuierende oogen opent de kleine ze
en blijdschap en dankbaarheid stralen uit haar
lieve kijkers, als zij de mooie geschenken be
schouwt, welke haar met waarlijk vorstelijke
gulheid zijn toegedacht.
üe oude luidjes zijn blijde, de gravin weer
eens ten hunnent te zien. Mevrouw drukt warm
de hand van het jonge meisje.
„Dat is aardig van u, gravin Ottilia, dat u ods
toch niet vergeten zijt Dut u genoegen neemt
met onze eenvoudigheid, bewijst, dat u nog steeds
uw goed, vriendelijk hart bewaard hebt I
„Mar lieve mevrouw, ik wenschte, dat het bij
ons ook zoo gemoedelijk toeging als hier.
De hartelijke ontvangst en de liefdevolle en
vriendelijke bejegening, welke alle uw vrienden
en vriendinnen hier steeds ondervinden, vergoe
den zeer zeker het z.g. hooger confort dat
naar uw meening hier dan ontbreken zou.'
Otiilia heeft zich naast Editha neergezet, die
al haar prachtige en elegante geschenken welke,
zij van de gravin eu haar papa gekregen heeft
eon voor een aan haar vriendinnetjes toont en
voor elk een uitroep van verbazing of woorden
van bewondering ontvangt.
„Nu, lieve Editha kan u het criquellspel be
vallen
Heerlijk, tante Ottilia 1 Reeds lang heb ik er
mij een gewenscht; maar speelt u nu later ook
eens met mij
„Als ik mag, zeker I Doch uw kleine vrien
dinnen blijven vast liever onder haar eigen
clubjejen zieu grooten liever niet bij haar speleD
Een stormachtig protest volgt op deze laatste
woorden, [ook van de zijdo der kleine vriendin
netjes en Ottilia moet zich ten slotte wel gevan
gen geven en beloven, eventueel mede te spelen.
Maar ook „boompje wisselen, tante Oitilia en
„in driëen afslaau I"
»Ja, wel, kleine wildzang 1*
De blonde Emmy heeft intussehe de tassen
evuld. Willburg heeft slechts oogen voor kir.d.
och eensklaps zegt hij tegen Emmy: „Wij
beiden zullen wel uitgesloten blijven v n de
spelen met Editha, want zij richt zich alleen
daarom lot de gravin 1»
Framy lacht Willburg vroolijk toe.
„Wij doen eenvoudig mee zonder uitgenoodigd
te zijn, mijitbeer Willburg,*
De gravin voelt zich onwillekeurig onaangenaam
vrouw en man, is in alle Staalswerkplaatsen
en bij alle openbare diensten een normale
arbeidsdag, voorloopig van acht uur, inge
voerd.
Getuigschriften van bekwaamheid voor het
gekozen beroep en vermelding, welke soort
van werk men vroeger verichtte moeten bij
de verklaring zijn gevoegd. Het beroep van
geestelijke is builen de wet, want volgens
het program vau Erfurt is elke uitgave van
staatswegen voor godsdienst en kerk verboden.
Vater Marx en Bebel kunnen dus tevreden
zijn onzen nieuwe regeering huldigt immers
hunne meening, dat het waie geluk der raeti-
schen vordert de afschaffing van het geloof
aan God, de onderdrukking van den gods
dienst. Willen er toch nog als geestelijke
optreden, dan kunnen zij dit doen in hun
ne snipperuren, als zij den normalen tijd in
eendoor den staaterkend beroep zijn werkzaam
geweest.
Eigenaardig ziet het er nu eenige uren op
de straten uit. Zooals men vroeger de mili
ciens naar inspectie zag trekken, zoo trek
ken nu mannen en vrouwen, prijkend met
het zinnebeeld van hun beroep, bij groepen
op naar hunne gekozen hoofden. Vrouwen
en meisjes jubelen, dat zo verlost zijn van
het hare huishoudelijke werk en ieder meent
dat het reeds genoeg is, zich voor een vak
te hebben aangemeld, om er ook in geplaatst
te worden.
Ieder van ons heeft zich aangegeven voor
zijn beroep en mijn yrouw als kinderver
zorgster, dit in de hoop, dat haar eigen
kind, ons jongste, de kleine vierjarige Mina
aan hare zorg zou worden toevertrouwd.
Het ministerie heeft toch, na het opstootje
gemeend een nieuw corps agenten van politie
te moeten oprichten, een sterkte voorloopig
van 21U00 man. Zij zullen, om geen pijnlijke
herinneringen op te wekken gekleed zijn
in bruine, in plaats van blauwe uniformen
en in plaats van de pet, een vilten hoed met
roode veder dragen.
Bij de regeling van den arbeid, eenigen
lijd na de aangiften in het ,/Volk" gepubli
ceerd, is het wel een beetje anders gegaan
dan velen wenschten. De oproepingen ter
arbeid, heden morgen door de politie rond
gebracht en berustend op het door ten
ieder gekozen beroep en het plan van orga
nisatie, door de regeering voor productie sn
consumptie vastgesteld, hebben enkelen, zoo
niet de meesteu teleurgesteld. Maar dat kon
ook niet anders Als concierge's hadden zich
n. 1. in den Haag meer aangegeven, dan er
deuren in de stad te vinden waren. En zoo
hebben er zich veel meer kindermeisjes dan
gestemd bij het vriendelijk lachen van Emmy
tegen Willburg, doch zij onderdrukt onmiddellijk
deze ongemotiveerde opwelling; niet alleen ter
wille harer goede vriendin, maar ook, omdat
haar trotsch er tegen opkomt, ijverzachtig op
Emmy te zijn.
Willburg zelf verschijnt haar hier in een ge
heel nieuw licht. Hij is jegens dc familie van
den hooldopzichier hartelijk eu gezellig. Hier
teekent niets nan hem den pessimist en wereld-
verachler.
Heeft hem de vadervreugde plotseling zoo ver
anderd of.... de liefde? Ottilia zucht; zij weet
hierop zich zelve geen voldoend antwoord te
geven. De interessante man is en blijft haar in
alles een psychologisch raadsel.
De gastheer heeft zich nu de koffie een pijp
aangestoken en ook Willburg blaast den damp
eener echte havanna in de lucht.
-Nu, mijnheer Willburg, hebt u in Kroonsbad
al eens rondgezien? en hebt u reeds een villa
uitgezocht
De gravin luistert on willekeurig t e.
Al weer een nieuw raadsel. Willburg was
toch van plan naar Rusland terug te gaan.
Onze held antwoordt niet onmiddellijk op de
vraag van den gastheer. 9ij ziet een wijle droo-
mend voor zich uit naar de blauwe wolkjes zij
ner havanna, welke zich als 't ware spelc-draaiend
in de warme zomerlucht verliezen.
„De tijd was te kort, waarde gastheer. Nog
beu ik tot niets besloten heb ik echter gevonden,
wat ik zo?k, dan is de koopaete spoodig gepas
seerd.
Maar ik wil in geen geval in deze een besluit,
voor u mij nu zeker belooft, dat uw geheele
familie mede daarin haar intrek neemt. Editha
kon immers onmogelijk van haar pleegouders en
ook van haur zuster Emmy scheiden.»
Emmy bloost sterk; zij stelt aan de kleine
feestelingen voor in den tuin te gaan spelen.
Deze namen het aan en nllen verlaten vroolijk
het prieëel roet l'mmy aan 't hoofd.
Ottilia blijft als gevoelloos, bijna niets bemer
kende, van hetgeen er om haar heen gebeurt,
op haar plaats zitten.
Zij kon zich geen rekenschap geven van het
gevoel, dat haar hart in dit oogenblik beheerscht
slecht9 zooveel is ze zich bewust, dat ze er ren
wereld voor zou willen geven, om te voorkomen,
kooksters aangemeld, en koetsiers bij de
vleet, maar weinig stalknechts. Buffetjuffrou-
wen en zangeressen genoeg, ziekenoppasters
weinig. Winkelbedienden, heeren en dames,
bijna ontelbaar. De toevloed naar admini
stratieve baantjes, overweldigend. Maar ho
maar voor het zware en moeilijke werk bij
na geen steenschouwers, geen metaalwerkers
en te tellen zijn de liefhebbers voor het
schoonhouden van straten en grachten. Het
is een zware taak voor de regeering, om ha
re organisatie van arbeid en verbruik met
de te kennen gegeven wenschen te doen
overeenstemmen.
Gering loon voor werkzaamheden die veel,
en hoogloon voor die, welke weinig gevraagd
worden kan niet. I)it zou tegen de grond
beginselen der sociaaldemocratie zijn. Ieder
werk, dat voor de Meatschappij nut heelt,
zoo leerde immers Bebel en met hem onze
eerste minister Erisia nog, is roor de Maat
schappij in waarde gelijk. Krijgen sommigen
een grooter aandeel in de opbrengst van
oen arbeid, dan is er ook ongelijkheid van
levensgenot bovendien mogelijkheid, dat de
genen, die hooger loon hebben, gaan spa
ren en zich er dus zoodoende weer een
kappitalistenklasse vormt. En lang werk in
de aangename bezigheid, kort werk, waar inspan
ning vereischt wordt, gaat ook niet, want
in onze nieuwe orde van zaken moge geen
sprake zijn van dat spel van vraag en aan
bod, Maar wat dan
De regeering behoudt zich voor het zware
werk als straf aan de veroordeelden op te
leggen eu wil, al weder naar de denkbeelden
van den grooten Bebel, wisseling van be
zigheden invoeren. Men kon immers een
en denzelfden persoon op verschillende uren
van den dag verschillend werk geven. Voor
loopig zit er niets anders op dan te loten.
Een bi og nummer geelt een plaats in het
gewenschte vak of een aanverwant vak,
nieten-trekkenden moeten nog eens loten,
om de plaatsen te bezetten, waarvoor te
weinig liefhebbers waren. Maar die loterij
heeft menigeen nare parten gespeeld.
Ook ik met mijn huisgezin beu niet al
te gelukkig geweest bij de regeling.
Mijn zoon Bernard, die zeker is van zijn
ambacht, heeft wel als zoodanig werk gekre
gen, maar in Groningen. Hij is woedend,
dat hij zoo van zijn meisje gescheiden
wordt. Aan het vVolk/y is hij vast niet
geplaatst, omdat ze daar niet anders dan
volkomen te vertrouwen sociaal-democraten
kunnen gebruiken en Bernard heeft zich
op het slotplein wat onvoorzichtig uitgelaten
over de epaarkassengeschiedenis en daarom
dat Emmy en Willburg in één en dezelfde wo
ning zouden komen.
,Ik dacht, mijnheer Willburg," brengt ze ein
delijk in 't midden „dat u Duitschlaud gingt
verlaten, om naar Rusland te gaan. En nu hoor
ik zoo juist, dut u zelfs met het plan omgaat,
u hier een woning te koopou. Ia u dan weer
van meening veranderd
„Ik ben, sedert ik hier onverhoopt mijn kind
weergevonden heb, werkelijk, van besluit ver
anderd, mejonkvrouw!
Alleen, zonder Editha, r.aar Rusland te gaan,
kan ik than niet meer van mij zei ven verkrijgen,
en mijn dochter uit het land weg te nemen, dat
haar vaderland geworden is, en haar daardoor
vau personen te scheiden, die haur zoo dierbuar
zijn, was barbaarsch.
Ottilia voelt, dat zc sterk bloost.
„Ik heb trouweos tot nog toe niet kunnen be
grijpen, waarom u eigenlijk naar Rusland teruy
wililet gaan. ik kan maar niet vinden, wat u
eigenlijk van hier drijft.'
Willburg ziet even ter zijde;, hij kon den uit-
vorschenden blik van Ottilia niet goed weer
staan.
„Wet mij van hier verdrijft, genadige gravin?
Nemen we aan, dat het een belofte is, afgelegd
aan een persoon, wie ons hierzijn onaangenaam
is."
De gravin wordt plotseling zeer bleekzij
meent te voelen, wie die persoon is.
„En deze belofte behoeft of wilt u nu niet
meer houden P
Haar stem vibreert met zenuwachtige trilling.
Willburg keert zich nu plotseling geheel en al
int de wel wat onbescheiden vraagster die
echter haar onbescheidenheid in haar angst niel
voelt en ziet Ottilia vrij en open in het ge
laat.
„Er zijn beweegredenen, mejonkvrouw, welke
zelfs een man van eer van de verplichting om
slaan, een gedane bolofte te houden, b.v. als deze
ons onder bijzondere omstandigheden afgedwon
gen wordt ol als de vervulling er van anderen
schade en onheil aan kan brengen.»
(Wordt vervolgd.)