Nummer 77
Donderdag 1 October 1903.
26e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
4e Diocesane Katholiekendag,
AHTOON TIELE
U Iigevee
tiBtKsmwaassgSi
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f 0."5.
Franco per post door liet geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stukkeu, gelden enz., franco te zenden aan
Uitgever.
den
in het Bisdom van 's-Hertogenbosch
gehouden te Eindhoven 27 Sep
tember 1903.
Het was Zondag 27 Augustus, de 4de
Diocesane Katholiekendag, dien wij 't ge
noegen hadden mee te maken in Eiudhoveu
bet centrum der nijvere Meijerij en zeer
zïker wat regeling en ook gedane arbeid en
succes betreft, is deze Katholiekendag zeer
zeker een der beste. Het prachtige weder
beguustigde de wapenschouwing der katho
lieke diocesanen uit het bisdom van 's-Bosch,
die een nieuw blijk van hunne oprechte
katholiciteit kwamen geven, die kwamen
getuigen van een warm medeleven in de
katholieke sociale actie.
Eindhoven was in feestkleed. Huis aan
huis niugen de nationale kleuren kalm neer,
i auselijke en oranjewimpels kromden zachtjes
op tegen de schootie blauwe lucht. Van alle
richtingen waren de Katholieken uit de Meierij
uit geheel Brabant onder aanvoering van hun
geestelijke leiders naar Eindhoven getogen om
daar èn te getuigen van hun geloof, van
hun hoop, van hun liefde, èn mede te wer
ken aan wat de kerkelijke overheid goeden
Katholieken aanraadt te doen. Volle treinen
en trammen stortten zich leeg op het Sta
tionsplein, waar de commissarissen, kenbaar
aan verschillend gekleurde strikken, de
groote menschenmassa wist te scheiden in
groepen, welke daarna voorafgegaan door
banieren en vlaggen, een langen optocht
vormde naar de //St. Catharina", waar L.
1). H. mgr. W. van de Ven, bisschop van
's-Hertogenbosch en Besohermheer van den
Katholiekendag, eene H. M^s ter eere van
den H. Geest zou opdragen.
Een typische optocht kalm en indruk
wekkend, geen gedoe, slechts statige ernst.
Welbewust schreden de Gildemannen en
Boerenbouders voort, volgend hun adviseurs,
priesters in de kleur hunner orden. Aan
de schoone groote kerk dezelfde kalmte.
Bereden maréhaussees lichtten in blauwe
schittering boven de toeschouwers uit.
Niemaud kwam zonder kaart het voorplein
op. In 't midden traden binnen de leden
yan pers, w°rkgevers en middenstand. Rechts
de werklieden. Links de leden van de
Boerenbonden. Mgr. aan de kerkdeur door
ceu lauge schaar priesters ontvangen, schreed
zegenend dooKde geknielde menigte, en onder
eerbiedige stilte droeg Z. D. H. het H.
Offer op.
Op dezelfde wijze trokken de deememers
naar de 5 vergaderlokalen, waar de afdee-
lingsvergaderingen werden gehouden.
I. //Pers en Lectuur" iu het St. Vincen-
tiusgebouw.
II. //Werklieden" in het gebouw van den
R. K. Volksbond.
III. //Belangen van den Boerenstand" in
het gebouw der K. K. Harmonie Apollo's
Lust."
IV. „Werkgevers" iu de bovenzaal der
sociëteit //Concordia".
V. f Middenstand" in de zaal van //Eind-
hovens Mannenkoor
Ie Afdeeling.
Pers en Lectuur.
Het bestek van ons blad laat natuurlijk
niet toe, de inleiders op den voet te volgen,
hun rede geheel weer te geven, wat ons vooral
voor deze afdeeling, die zeer belangrijk was
1 Na een woord van welkom van den voor
zitter, den heer van der Lans, en een woord
naar aanleiding van 't feit, dat thans voor
't eerst de pers eene afdeeling heelt ge
kregen, vooral om te doen uitkomen de
macht der pers, getuigen den invloed in de
stakingsdagen, leidde de heer A. Arts Jr.
uit Tilburg, de eerste conclusie in.
Deze gaf een boeiende schets van eene
openbare muziekuitvoering te Rome op de
Piazza Colonna waarbij duizenden en duizen
den uit alle standen des volks bijeen waren.
Stil en ingetogen, zooals de Italianen en vooral
de Romeinen zijn kunnen, als zij goede muziek
hooren, zaten zij daar lieer, toen eensklaps
alle aandacht week, toen eenige couranten-
venters op het tooneel verschenen en met
luidklinkende stemmen de //Tribuna" uit
schreeuwden een groot liberaal orgaan, waar
bij ook te Rome evenals schier overal elders
de katholieke bladen zeer ten achter zijn.
Zij was het die het eerst op dat oogenblik
het nieuwtje bracht van de overwinning der
rechterzijde in Nederland, om al dadelijk
door er een schampere opmerkking toe te
voegen,"den eersten en dus vaak den eeni-
gen indruk bij het publiek te wekken en
de meening des volks in een bepaald spoor
te yoeren en te houden.
Hierna stond spreker stil bij den invloed
dien de pers inderdaad over de publieke
opinie heeft en herinnerde daarbij aan eenige
feiten van de jongste historie.
Onze tegenstanders zegt spr. zijn
van de macht der pers sinds lang overtuigd
niet alzoo de katholieken hunne pers is
niet in staat zich te meten met de vijan
dige, omdat het haar aan steun ontbreekt
Als man van ondervinding geeft spr. verder
een overzicht, hoe het met de katholieke
peis en den zoo noodzakelijk steun gesteld
is, een overzicht, dat nu juist niet pleit
voor der katholieken liefde voor en belang
stelling in hunne pers, om tenslotte te her
inneren aan de woorden van den grooten
Leo XIII z. g. Onder alle middelen het
meest geschikt ter verdediging van den
godsdienst, is er naar onze meening geen
enkel krachtiger en in meer overeenkomst met
onze tijd dan de pers."
Spreker stelde daarna voor de bekende
conclusie.
De heer v. d. Steen wenscht vooral er
op te drukken, dat de pers zooveel kan
doen aan' het gezag, dat er geen bladen
meer worden opgericht en een centraal
bureau voor samenwerking worde opgericht.
De heer Poelhekke bestrijdt ten sterkste
de conclusies van den heer Arts, die ons
nog verder van den weg helpt, de.katho
lieke pers geeft ons niet genoeg, we moeten
er een liberaal blad bijnemen, wij moeten
hebben een groot katholiek dagbladin den
trein moest hij met 3 geestelijken een Rotter
dammer koopen om te zien hoe het met
den Paus was. En geld moet er zijn, moet
er komen, dan moeten pastoors eens mee
helpen, die voor kerken en kloosters genoeg
bijeen kunnen krijgen.
De heer Thijssen bestrijdt en weerlegt
het voorgestelde van der Steen en pater
Nieuwbarn acht het spreken over een groot
katholiek dagblad, iets voor geheel Neder
land, niet voor 't diocees, waartegen de
heer Poelhekke ten steikste protesteert.
De heer Arts beantwoordt de verschillende
sprekers en houdt zijne conclusies staande.
Het bekende amendement, Strater, werd
streng door den heer Arts bestreden en dit
werd met dat van den heer v. d. Steen
verworpen en met groote meerderheid werd
echter aangenomen de conclusie van den
heer Arts, luidende
De eerste afdeeling van den vierden Dio
cesanen Katholiekendag
Overwegende, dat een op de hoogte van
den tijd staande en daardoor veel verspreide
periodieke Pers, het machtigste is in den
strijd der gedachten
Overwegende,
dat van den eenen kant ook de Katho
lieken om bun invloed te behouden en uil
te breiden, de hulp eener krachtige Pers
niet kunnen ontberen, maar dat van den
anderen kant de Katholieke Pers in ons
land niet ten volle kan beantwoorden aan
de eischen van den dag, tenzij door den
sterken steun iler Katholieken
overwegende, dat een krachtige Katho
lieke Pers eischt de geheele toewijding en
volle inspanning van de Katholieke journa
listen en uitgevers, maar dan ook gesteund
door de alzijdige hulp van de Katholieken
noemt het dringend noodzakelijk, dat alle
Katholieken en alle Katholieke Yereenigingen
zich tot taak stellen hunne Pers naar beste
krachten te steunen o.m. door
het nemen van abonnementen
WAALWIJK.
e. het weren van neutrale nieuws- en ad
vertentiebladen
t. het in het openbaar hoog houden hun
ner pres.
Pater Nieuwbarn hield een lange, schoone
rede, nog bekort om deu tijd.
De hieronder volgende conclusie werd
aangenomen, nadat Pater Nieuwbarn nog
betoogd had, dat men op den eenen Katho
liekendag nu moet afbreken, wat op den
vorigeu is opgebouwd, doelend op de nieuwere
richting in de litteratuur.
Pastoor Aarts trok ziju wijzigingen in.
Ook werd besloten, dat pater Nieuwbarn
zal trachten van mgr. v. d. Ven de instel
ling eener commissie te verkrijgen om de
Katholieke litteratuur vooruit te brengen.
Conclusie van pater Nieuwbarn
De eerste afdeeling van den 4en dioce
sanen Katholiekendag, gehouden te Eiud-
hoven.
Overwegende
Dat de leeslust in onze dagen, onder de
klassen der bevolking algemeen is
dat de anti-katholieke lectuar op het
gebied haar noodlottigen invloed doet gelden
dat zij daarbij machtige bondgenooten
vindt in den tijdgeest en de verkeerde
neigingen van het gemoed
dat tegenover die verderfelijke lectuur
reeds sinds lang een loffelijk streven valt te
vermelden om in de behoefte aan Katho
lieke lectuur te voorzien
dat om de goede lectuur te vermeerderen
en te verbreiden, aller voortdurende samen
werking onontbeerlijk blijkt
Spreekt den wensch uit
Dat de Katholieke schrijvers, houw eu
trouw aan hun beginsel, 't oog blijven
gevestigd houden op de stroomingen en
behoeften des tijds, zich beijverende om
den voorraad Katholieke lectuur te verrijken
met goede boeken, ook voor het volk en de
rijpere jeugd
dat zij met behoud van eigen meening en
richting, daarbij elkanders pogingen mogen
waardeeren en steunen
Dat de Katholieke uitgever, volgens de
eischen des tijds moge trachten in bestaande
leemten te voorzien, ook op het stuk der
goedkoope volkslectuur
dat de Katholieke boekhandel den Katho
lieken uitgever tot krachtigen steun blijve
verstrekken
dat het Katholieke publiek zijn stoffelijke
en zedelijke medewerking verleene door bij
voorkeur Katholieke werken te koopen en,
ieder in eigen kring, aan te bevelen
dat er zoo mogelijk, overal Katholieke
volksbibliotheken mogen opgericht worden
om het gevaar der niet-katholieke leesbibli
otheken te keeren
en dat die Katholieke bibliotheken zich
mogen beijveren, steeds van elke nieuwe
Katholieke uitgaaf een exemplaar aan te
schaffen.
Advertentiën 1—7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën 8maal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contract
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
Ka
li. het plaatsen van advertentiën
c. het koopen van- en vragen naar
tholieke bladen in stations, hotels enz.
d. het verschaffen van berichten, bijdra
gen enz.
lie Afdeeling.
W<erklieden.
Voorz. W. Peters, Eindhoven, secret. G.
van Hirtum, Eindhoven.
De zéér groote, luchtige en lichte, zeer
smaakvol gedecoreerde zaal van den R. K.
Volkshond was geheel tot boven toe gevuld
met. werklieden en priesters.
Na een welkomstwoord van den voorz.
trad de heer A. A. Desmares van Tilburg
als spreker op om te betoogen het groote
nut van Arbeidssecretariaten en Arbeidsbeur
zen op Katholieken grondslag. Een flink
reuenaar hoorden we, die sprak een taal,
sober en eenvoudig, maar zooals noodig is
om duidelijk te zijn voor de ongeletterden.
Ook brak de spreker een lans voor het
bezoldigen van de hoofdmannen in de Kath.
arbeidersbeweging. Hier was nog al druk
debat. De heer Jos v. d. Hoeven en pastoor
Prinsen hadden wijzigingen op de conclussie
voorgesteld, die ten slotte gezamenlijk door
den inleider werden overgenomen.
De eerw. heer Kluitmans van 's Hertogen
bosch dringt aan op steun van de patroons
en vraaut den voorz. der Kath. Werkl.-
vereen. iu het bisdom van 's Hertogenbosch,
hef niet hij een .conclusie te laten, maar
de hand aan den ploeg te slaan.
Tegenover één der debaters wenscht de
inleider op te merken, dat een Arbeidsbeurs
geen dienst mag doen bij werkstakingen
De katholieke arbeiders mogen geen ouder-
kruipersdiensten verrichten (daverend ap
plaus). Dan moet de Arbeidsbeurs zoolang
gesloten worden.
De heer Henri Hermans, te Boxmeer
wenscht, dat de Arbeidsbeurzen zullen be
stuurd worden door leeken. Hij dringt aan
op actie, niet op conclusies alleen.
Ten slotte werd de volgende conclusie
aangenomen
De 2e afd. van den 4en Diocesanen Kath.
dag, overwegende
1. Dat de Arbeidssecretariaten en Arbeids
beurzen zeer in het belang zijn èn van de
werklieden èn van de werklieden-organisatie
2. dat, bij de uitbreiding der R. K.
Werkl.-organisatie in het Bisdom van
's Bosch, een R. K. Diocesaan-Arbeidssecre-
taritaat, en daaraan verbonden Arbeidsbeurs
nuttig, noodig en levensvatbaar is
3. dat de vruchten van zoodanig Secre
tariaat en Beurs ten goede komen niet
alleen aan den werknemer, maar ook aan
den werkgever
4. dat de goede inrichting van een Ar
beiderssecretariaat en Beurs niet mogelijk is
zonder den waarborg van de vrijheid tot
orgauisatie op katholieken grondslag.
Besluit
a. Er worde voor het Bisdom van 's Bosch
gesticht een R. K. Diocesaan Arbeidssecre
tariaat en daaraan verbonden eene Arbeids
beurs, welke arbeidsbeurs hare afdeelingen
hebbe in de plaatselijke werkliedenverceni-
gingeu
b. aan het Centraal Bestuur van de R.K.
Werkliedenvereenigingen in het bisdom var.
's-Bosch wordt opgedragen, de stichting
van bedoeld Secretariaat en daaraan ver
bonden Beurs, met bekwamen spoed ter
hand te nemen
c. de 2e afd. van den 4en Diocesanen
Katholiekendag spreekt haar overtuiging uit,
dat hij de stichting, instandhouding en be
vordering van bedoeld Secretariaat en Beur
zen, een beroep op de raoreele en finan-
cieele medewerking der patroons en van
het gemeentebestuur alleszins gewettigd is,
en vertrouwt daarom, op hun steun te mogen
rekenen.
Ille Afdeeling.
Belangen van den 'Boerenbond.
Voorz. G. Goovels, Helmond, Secr. 11.
vam Vroonhoven, Wosnsel.
Als inleider trad hier op kapelaan Joh.
Brekelraans, te Lierop, over de actie der
geestelijkheid in de huidige beweging.
Door den keer A. Otters, te Erp, was bij
monde van pater v.d. Elzen erop aangedrongen
dat de bepaling in de conclusie, dat de vrijheid
der vereenigingen in tijdelijke aangelegen
heden niet moest bewaard blijven.
De inleider wijzigde zijne conclusie iu
dien zin, dat gesproken zou worden van
tijdelijke aangelegenheden, waarbij geen enkel
hooger beginsel in spel is.
Nadat nog de neeren v. d. Vorst, van
Eindhoven, Habraken van Boedel, pater
Bergman van Tilburg, haddeu gesproken,
werd de conclusie als volgt aangenomen
De 3de Afdeeling van den Diocesanen
Katholiekendag.
Overwegende
Dat geestelijke adviseurs iu ouze Chris
telijke vereenigingen hoogst nuttig zijn,
zoowel voor de instandhouding en ordelijke
werking der vereeniging.zelve, als ter be
reiking van het doel waarom zij werden
opgericht
Overwegende
Dat slechts door het vertrouwen en de
oprechte medewerking der leden van de
vereeniging de adviseur in de vervulling
zijner taak den gewenschten uitslag zal ver
krijgen;
Spreekt den wensch uit
Dat elke Christelijke vereeniging ten bate
van den Boerenstand haar adviseur Iiebbe
eu deze in de vervulling zijuer taak door
alle leden krachtdadig worde geholpen, met
inachtneming van de vrijheid der vereeni
ging in die tijdelijke aangelegenheden,
waarbij geen enkel hooger beginsel in t
spel is.
IVe Afdeeling.
Werkgevers.
Voorz. J. B. C. Caron, secr. Alph. Schel
lens te Eindhoven.
De voorzitter opende de vergadering met
ceu welsprekend woord, vooral doende uit
komen, dat de inleider in het bizonder den
nadruk zoude leggen op de verplichtingen
van patroons.
Inleider was kapelaan A. Mutsaeru te
's-Hertogenbosch.
De eerw. spr. begint met een eeresaluut
te brengen aan de Brabantschc patroons als
mannen, die Noord-Brabant hebben groot
gemaakt in de industrie, die het aanzien
hebben gegeven aan een groot aantal nijvere
plaatsen, en dit in een tijd, dat de coramunie-
catic niet bizonder uitstekend was. De
Noordbrabantsche patroons hebben tal van hen
goede hoedanigheden, maar toch, velen van
dcmmelen nog in goede trouw te veel voort
zonder den ernst der tijden in zijn vollen
omvang te kennen. Zij vergeten nog te veel
ofschoon zij dagelijks 1903 schrijven, dat
we niet meer zijn in 1870. De tekort
komingen zal hij hespreken, maar zonder
eenige personlijke bedoeling. Ook in het
debat moet dit vermeden worden.
Spreker beantwoordde twee vragen.
Ten eerste:
Is de werkgever bekleed met gezag tegen
over zijn werknemer.
Spreker antwoordde op de eerste vraag,
dat ook na het sluiten der overeenkomst de
de werkgever en werknemer heide blijven
vrije mannen, die behalve door de algemeene
zedenwet en vooral door de wet der liefde
slechts gebonden zijn door arbeidscontract,
zoodat als de werkman zich daaraan niet
houdt, hij wel zondigt tegen het zevende maar
niet tegen het vierde gebod. Volgens deze
is zeker bij den patroon leiding naar geen
gezag bij den werknemer zeker ouder
geschiktheid van die leiding maar geen ge-
hoorzaamhoid.
De tweede
„Hoe M. H., zal de patroon in onze dagen
het gezag steunen
vDoor zichzelven te onderwerpen niet'alleen
met woord maar ook met de daad aan het
hoogste gezag op aarde, den Paus van Rome.
Het is uw plicht, ook op sociaal gebied de
leer des Pausen te aanvaarden. Het is uw
plicht de Eucyclieken Reriim Novarum en
Graves de communi re te kennen en ook en
wel vooral toe te passen.
„Gij moet dat doen als katholiek, die niets
van de uitspraken des Pauses heeft te ver
werpen. Gij zijt dat ook verplicht aan uwe
eer. xVce den patroon in onze dagen, die
wanneer hij moet onderhandelen met werk
lieden, toont minder op de hoogte te zijn
dan hij Eene sociologische dwaling, brutaal
weg geuit, werkt meer verderfelijk dan
„uitbranders". Zegt ook niet„De Paus heeft
dat alles niet geschreven voor onze streken."
Als de Paus bijzondere lessen wil geven aan
bijzondere landen, dan doet Z. II. dit door
te schrijven aan de bisschoppen van zulk
land. Maar boven de Encyclieken hierboven
bedoeld staat ,/IJrbi et orbi." Aan de Eeuwige
Stad en de gansche wereld. En als de Paus
dit opschrift neerschrijft weet Z. H. zeer
goed dat zijn woord zal gaan „in fines orbis
terrarum" ook tot onze lage en Hem trouwe
Nederlanders."
Nog maakte deze uitspraak indruk met het
oog op recente feiten
„Als er een Katholieke vereeniging staat
opgericht te worden, dan is het aan de bis
schoppen, daarover hun veto uit te spreken,
aan niemand anders."
Langdurig werd de spreker toegejuicht.
Niemand trad in debat, waarna deze voor
gestelde conclusie werd aangenomen
De 4e afd. v/d. 4en Dioc. Katholiekendag
overwegende
dat eenieder, die in overheid is gesteld,
tot eersten plicht heeft, zelf te gehoorzamen
aan de over hem gestelde machten
dat het niet vervullen van dezen plicht
als zijnde uitteraard een daad van ongehoor
zaamheid, (zeker zoo ze in het openbaar
geschiedt) ondermeiuing van eigen gezag
als gevolg moet hebben
dat evenzoo het verbieden van zakeD,
WaalwHksche en
€@nrant
tSSe&BBSBB
