Nummer 81.
Donderdag 15 Oetober 1903.
26e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
De Socialistische Heilstaat,
TOON TIELE
Uitgever:
FEUILLETON.
BUITENLAND.
Italië.
China,
Wiiiilwijksrhe en
Courant,
Dit Blad verschijnt "W o e n s d a g— en Zaterdagavond,
v k n n n m p ii t. s n r ii s ner 3 maanden f 0.^*5.
Abonnementsprijs per 3 maanden f 0.
Franco per post door het geheeie rijk I 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco
Uitgever.
zenden aan
Advkrtentiën 1—7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contract
gesloten. Reclames 15 cent per regel,
XIII.
Ecu rumoerige zitting der Tweede Kamer.
I.
Hoewel wegens de treurige toestanden iu
mijne familie niet veel lust gevoelende naar
het gebouw der Tweede Kamer te gaan,
kon ik toch aan de verzoeking, om te hoo-
ren, hoe de nieuwe premier den toestand
uit een zou vletten geen weerstand bieden
en ging er heen,
T Zag er nu heel anders uit dan de laatste
maal, dat ik et was. Toen immers waren
het niets anders dan sociaal-democraten, die
op de banken zaten. Nu namen de nieuw
gekozen tegenstanders der sociaal-democratie
de geheeie linkerzijde der zaal iu, ongeveer
een derde der gezamentlijke zetels. Terwijl
dus vroeger de sociaal-democraten tot de
linkerzijde behoorden, vormden zij i,u de
rechterzijde, als zijnde de regeeringspartij.
Eén dame was er gekozen en wel de vrouw
van den tegenwoordigen eersten minister.
Zij zat in de voorste rij en was opgedirkt
als eene echte coquette. De regeeringspartij
is onder den indruk der berichten oinlreut
het te kort van zooveel rnillioeuen niet zeer
opgewekt, terwijl daarentegen de oppositie
vroolijk en welgemoed is. Onder de oppositie
merk ik ook enkele katholieken op, waar
onder zelfs priesters. Deze laatsten zijn te
kennen aan hun stemmig, zwart costuum.
Hun priesterrok moesten zij natuurlijk direct
na. de tot stand-komiug der nieuwe orde
van zakeu uit trekken. Zij zijn uu evengoed
staatsarbeidcr als ieder auder. Willen ze
nog iets voor hun godsdienst doen, dan
dienen ze dat waar te nemen in hun
snipperuurtjes, zooals reeds eerder door ons
werd opgemerkt. De lezer kan wel begrijpen,
dat deze afgevaardigden uit liet Zuiden van
ons land komen, waar nog wel inneilijk
alles katholiek is, doch uiterlijk kunnen zij
dat niet meer toonen, wijl de kerken staats
gebouwen zijn geworden, bestemd voor
publieke vermakelijkheden en zij zelt door
een uitgebreide militaire- en politie-macht
iu toom worden gehouden.
Het is er stampvol, voor al veel vrouwen
zijn op de publieke tribune.
Aan de orde is de regeling der volkshuis
houding.
Ik zal hier het belangrijkste mededeelen.
Het eerst is aan 't woord
De premier: Wij staan voor het feit,
dat in Nederland, sedert de groote maat
schappelijke hervorming, de voortgebrachte
waarde slechts het 7s der vroegere bedraagt.
Dat feit, men moet trachten het te door
gronden, zonder zich aan onmannelijke wee
klagen (de vrouw van den premier, wat blief
zonder zich aan ontijdig weeklagen over
te geven. Allerminst voegt den vijanden
onzer heerlijke instellingen blijdschap over
de uitkomsten, waarvan zij in de eerste
plaats de schuld dragen (de afgevaardigde
uit Sïiedrecht links; Hoe uu Ja,
zeker, en ik doe den afgevaardigde, die mij
daar in de rede viel, opmerken, dat wij, om
binnenslands de nieuwe orde te vestigen, de
politiemacht op het tienvoudige, om de
landverhuizing te verhinderen en landsver
dediging te verzekeren, leger en vloot op
het dubbele der vroegere sterkten hebben
moeten brengen. De rente van het in het
buitenland geplaatst Nederlandsch kapitaal
is te loor gegaan, de afzet onzer producten
in den vreemde, deels omdat ook daar de
sociale hervorming heeft plaats gegrepen,
deels omdat de nog overgebleven bourgeouis-
staten van de socialistische werkwijze alkee-
rig zijn, ontzaglijk verminderd. Dat ziju
oorzaken, waarin de toekomst weining ver
andering zal brengen.
Dan weusch ik te wijzen op de vrijstelling
van den arbeidsplicht ten behoeve van
jongelieden en bejaarden (Hoorthoort
inks) en de verkorting van den werktijd
Beweging rechts) Ook het verbod van alle
stuk- en aangenomen werk heeft blijkbaar
tot vermindering der voortbrenging gestrekl
Het is daarom ook omdat het bewustzijn
van den arbeidsplicht dien onmisbaren
grondslag der gesocialiseerde Maatschappij
nog niet algemeen is doorgedrongen dat
wij aan u voorstellen, den arbeidsdag tot
ten hoogste twaalf uren te verlengen (sensatie)
Eu, totdat het evenwicht hersteld zal zijn,
zullen wij den arbeidsplicht moeten bepalen
voor den leeftijd tusschen het 14e en het
75ste levensjaar, in plaats van zooals tot
nu, het 21e tot het 65e.
Verder zal een vereenvoudigde en minder
kostbare voeding aanmerkelijk bijdragen tot
inkrimping van ons tekort. De jongste
wetenschappelijke onderzoekingen veroorloo-
ven ons aan te nemen, dat, bij gepaste
KB».
Vrij naar het Duitsch bewerkt door J. M. S.
TWEEDE GEDEELTE.
(74)
EEN EN TWINTIGSTE HOOFDSTUK.
Het Huwelijksaanzoek.
Wees toegevend voor mijn zwakheden en fou
ten 1 Als ik u tot vriendin had, zou ik ook
goed en deugdzaam worden.
Ik voelde dat er iets in mij was, dat mij zei,
dat ik zielsveel van u zou kunnen gaan houden.
Maar omdat ik zag, dat het mij nooit gelukken
zou u voor mij te winnen, omdat ik voelde dat
mijn uiterlijk u terughield, ofschoon u moeite
deedt dat te verbergen, omdat ik uit uw geheeie
optreden te mijnent opmaakte, dat u mij minach-
tet, toen begon ik u te haten, te haten met een
haut, zooals nog geen mentch bij mij opgewekt
heeft. En daarom is het mij een wellust u iets
mede te deelen, dat u pijn zult doen, n. 1. mijn
heer Willburg kan nooit de uwe worden, om de
eenvoudige reden, dat hij gehuwd is en een
scheiding van zijne vrouw een onmogelijkheid is.
Slechts de dood kan hier een uitkomst geven
en daarop te wachten, zal u waarschijnlijk wel
te lang duren 1'
De Fran9aise staat op, om zich te verwijde
ren.
Deze giftige pijl, dien zij tot het laatst be
waard heelt, heeft wel doel getroffen.
Een onmacht nabij is Ottilia in den divan te
ruggevallen.
Diewaar dit geheim goed, gravin 1" zegt Blanche
nog, terwijl ze zich voorover buigt, „de eer en
't geluk yan uwe familie hangt er van af, dat u
zwijgt
(7 Het district, laugen tijd door Dr.
Kuyper vertegenwoordigd.
vermeerdering der groente- en aardappel-
porties, voor het middagmaal, als vleesch-
verstrekking, in plaats van 150 gr. ook
50 gr. voldoende zal zijn.
(Een afgevaardigde links ja in de gevan
genis.)
De VoorzitterIk verzoek den afgevaar
digden, zich van dergelijke uitroepen te
onthouden (Goedkeuring rechts.)
Bovenal evenwel zullen wij, het groote
beginsel der sociale gelijkheid steeds krach
tiger toepassen, een einde maken aan het
blinde spel van vraag en aanbod om klee
ding, huisraad enz. De grillige mode is al
te dikwijls van de reeds voorhanden goederen
niet gediend, maar wil juist die, welke
weinig op niet door den arbeid geleverd
worden. De aanwezige voorraden vinden
geen aftrek, hoopen zich in de magazijnen
op en bederven. Wij mogen geen dwaas
individualisme meer laten botvieren. Allen
zullen zonder onderscheid gevoed en gekleed
worden.
Mijne dame en mijne heeren, het is op
dien grond, dat de Regeering u in de eerste
plaats zal voorstellen de voor het middagmaal
reeds aangenomen regeling ook voor het
ontbijt en het avondeten in te voeren. Eyen-
zoo is het een eisch der sociale gelijkheid,
alle onontbeerlijke artikelen van huisraad,
als daar zijn bedden en toebehooren, tafels
stoelen en kasten tot staats, ik wil zeggen
tot maatschappelijk eigendom te maken.
Iedere woning is en blijft dus van staats
wege van het uoodige voorzien.
Het is mij aangenaam u te kuuuen mede
deelen, dat de algeraeene woningloterij
voortaan om de drie maanden zal gehouden
worden. Zoo wordt ieder kwartaal aan ieder
de kans geboden eene woning op de le
verdieping voor aan straat te betrskken
(Gelach links. Enkele teekenenen van goed
keuring rechts)
Zoo zullen in het vervolg voor iedereen
kleeren, naar vastgesteld model voor stof,
kleur en vorm vervaardigd en voor
nauwkeurig bepaalden tijd verstrekt worden.
(De afgevaardigde-eerste-miuisters-vrouw
Dat nooit, dat nooitTegenspraak ook van
de zijde der op de tribunes aanwezige da
mes.)
De Voorzitter. Teekeuen van bijval of
afkeuring zijn op de tribunes verboden.
De premier zet zijne rede voort. Er mag
hier geen misverstand plaats viuden. Niet
alle verschil zal uit de kleederdracht ver
dwijnen. Verre van daar: wij wenschen
zelfs voor te stellen de dame: heeren
De gouvernante gaat daarna weg en, als een
booze geest, die ziju rampzalige zaak volbracht
heeft, is ze eensklaps uit het gezelschap verdwe
nen.
Het helpt nietP, dat de arme gravin handen
wringend daarneder zit. Haar verschrikkelijke
voorgevoelens berustten dus op waarheid. Wat
zij lang gedacht heeft, is dus nu zekerheid.
Zoo slecht is Blanche nog niet, trouwens daar
was ze ook te trotsoh voor, om zich aan zulk een
leugen echuldig te maken.
„Ik gevoelde het, ik gevoelde het reeds lang,
dat ik zóó iets nog vernemen moest.' Steunt
het arme meisje met bleeke lippen. #En bij
heeft mij omhelst en in zijn lielde doen geloo-
ven O, mijn God, hoe dit ongedaan te ma
ken P'
„Genadige gravin, wil u dan niet een oogen-
blik vriendelijk jegens mij wezen.» Ik smacht
naar een vriendelijken blik van u en u trekt u
opvallend van mij terug. Moet ik dan alle hoop
opgeven
Hohenstein neemt naast Ottilia plaats.
Deze lacht nerveus.
„Ik ben een weinig vermoeid, mijnheer von
Hohenstein, ik geloot dat mij het waterpartijtje
geen goed heef; gedaan.'
„U scheidt u heden opvallend af van het ge
zelschop, genadige gravin; ik ben daarvan toch
niet de oorzaak Het zou mij zeer onaaugenaam
zijn, als mijn tegenwoordigheid hier u lastig
was.'
vin geen geval.' De gravin staat op en neemt
den arm des zangers. En als Hohenstein haar
hand neemt en met een zachten druk deze vast
houdt, laat ze dit stil toe. Daarua wandelen zij
als een verloofd paar tusschen de rijen der gasv
ten door, die na tuurlijk niet nalaten hieraan
hunne vriendelijke (I) beschouwingen, vast te
knoopen.
naar de woonplaats, het beroep enz. door
zichtbare kenteekenen te onderscheiden.
Voor de staatsambtenaren wordt daardoor
het toezicht houden in hooge mate vereen
voudigd (Hoort, hoortlinks) en zoo
zal onze staat er een van weergalooze orde
zijn (van georgauiseeiden dwang 1 links.
De Voorzitter zwaait zijn schel en verzoekt
om stilte.
Ziedaar ons program. Kunt u er mee
vereenigen, ons ernstig streven zal het zijn
door een krachtige tenuitvoerlegging niet
alleen het te kort te dekken, maar ook ons
volk tot die mate van gelukzaligheid te
verheffen, als mogelijk zal blijken, naar
gelang het ons gelukken zal den boozen
en het volkskarakter nog altoos verpestenden
geest der vroegere Maatschappij van wanorde
uit tedrijven (Teekenen van bijval rechts.
Scherp en herhaald gesis links.)
De voorzitter geeft gelegenheid, véor de
eigenlijke beraadslaging aanvangt, vrageu
tot den premier te richten.
Een lid der Regeeringspartij wenscht iets
naders te vernemen, wat men dan eigenlijk
aan den morgen- en avonddisc'u te eten zal
krijgen.
De premier Ten einde te overvloedige
vulling der magen met spijs tc voorkomen,
zal het broodrantsoen van 700 op 500 gr.
voor volwassen personen verminderd worden.
Voor het ontbijt wordt voor ieder uit 10
gr. ongebrande koffie en een deciliter afge
roomde melk een portie van 1/t L. bereid,
een samenstelling waarbij geen Yrees behoeft
te bestaan voor overprikkeling en verhitting
door koffie (Gelach links). Des avonds
krijgt ieder s/s L. soep en ook wel eens
een haring.
Een afgevaardigde der Vrijheidspartij wijst
er op, dat de verlenging van den normalen
arbeidsdag met vier uren, allicht nog meer
dan thans, nalatigheid in het vervullen van
den arbeidsplicht tengevolge kan hebben en
vraagt, wat de regeering daartegen denkt te
doen.
De Premier: Wat betreft de vergrijpen
tegen den arbeidsplicht, schijnt inderdaad
uitbreiding var. het strafstelsel noodzakelijk.
Als nieuwe straffen denken we in te voeren
ontneming der legerstede, hechtenis in het
donker, opsluiting achter tralies, en ingeval
van herhaling, stokslagen.
(Foei, foei l op de tribunes.)
De Voorzitter dreigt deze te lalen ont
ruimen als hij vandaar nogmaals iets ver
neemt.
De Premier. Men versta mij niet verkeerd.
wmcêx
Meer dan dertig stokslagen zullen er niet
gegeven worden. (Onbedaarlijk gelach links
sensatie rechts.)
Hierop vangt de eigenlijke beraadslaging
aan. De Voorzitter verklaart dat om beurt
aan sprekers der beide partijen het woord
zal gegeven worden.
TWEE EN TWINGTIGSTE HOOFDSTUK,
Vader en Zoon.
De jonge graaf Otto von Mansveld-Hercbes-
totf, wiens optredon de lezer zich wellicht nog
herinneren zal, toen hij n. 1. m vriend
Wilhelm in een extra postkoets smug
van den hoofdopzichtor reed, veitoD: eedert
eenigen tijd in Kroonstad. Met verbeten woede
volgt hij dè voorvallen iu zijns vaders huis, tot
dat liij nu besloten heeft in te grijpen. Hij be
geeft zich dan ook naar Manefela en betreedt
sedert langen tijd wederom het ouderlijk huis.
De graaf gelooft zijn ooren niet, als zijn die
naar hem zijn zoon aandient.
Met het hoofd schuddend ziet hij voor zich
uit, de tegenwoordigheid van zijn kamerdienaar
schijnt hij al weer vergeten te zijn.„Mijn zoon
heeft zich langen tijd niet om ons bekommerd,
dit bezoek komt me zeer eigenaardig voor.'
„Wat moet ik den jongen heer zeggen, mijn
heer de graafP*
De oude man schrikt en staart zijn dienaar
vragend aan.
„O, dat is waar ook ik had niet meer aan
je gedacht. Ernst mijr. gedachten waren met ge
heel iets anders bezig. Zeg mijn zoun, dat ik
hem hier wacht."
De bediende gaat en eenige oogenblikken
daarna betreedt de jonge graaf zijns vaders ka
mer.
„Goeden dug, vader
Otto maakt hierbij een koele baiging.
De graaf voelt een steek in 't hart.
„Ga zitten. Ik ben nieuwsgierig te hooren,
wat je tot mij voert.'
Een smartelijk lachje speelt om lippen van'den
jongen man,
„Het is treurig, dat het voor een zoon noodig
is een bezoek aan zijn vader te motiveeren."
Een droeve trek komt op 't gelaat van den
ouden man.
Helaas, gij draagt alleen de schuld er van,
dat mijn hart van je vervreemd is.'
De jonge graaf antwoord met een kort, wre-
velig lachje.
,llet is nog de vraag, vader, wie de band
't eerst brak. Zou mijn mooie stiefmoeder hiertoe
uiet eveneens een rukje hebben bijgedragen.
De graaf wordt rood van kwaadheid.
„Als gij reeds begint met dergelijke lievig
heden, zal ons gesprek spoedig ten einde z,ijn.
De dokter heeft mij verboden, mij op te winden.
Zijt ge soms bier gekomen, om een onaangename
scène te veroorzaken, dan moet ik je verzoeken,
je te verwijderen." -
Dt onge mau wordt zeer bleek.
„Zeer "vriendelijk, vaderer ontbreekt nog
maar aan, dat u mij door uw bedienden het
huis laat wijzen, om de maat uwer vaderlijke
liefde vol te meten."
De aderen in de slapen van den ouden man
zwellen bedenkelijk op.
„Mag ik je verzoeken niet verder te gaan."
De graaf staat op en begint kuchend heen en
wear te wandelen.
„Ik woa u vragen, of het gerucht, dat Ottilia
met den verkwister Hoheustein wil gaan trou
wen, op waarheid berust. Verder zou ik gaarne
willen weten, of u haar inderdaad een huwe
lijksgift wil schenken, zooals nauwelijks een
vorst zijn dochter meegeven kan."
De graaf wordt plotseling ijzig kalm. Hij
gaat vlak voor zijn zoon staan met de armen
over zijn borst gekruist.
Daarnaar te vragen, gaat buiten je boekje
het is eenvoudig een brutaliteit vau je, me zulke
vragen bij je vader aan te komen. Wil Ottilia
trouwen, dat is haar zaak. En deze verkwis
ter', zooals u mijnheer von Hohenstein gelieft
tc noemen, is zeker zoo rijk, als ik tiet eens was
en nu weer hoop te worden, zoo mag zij hem
trouwen, ondanks de afkeuring van mijnheer
haar broer.
Wat nu de huwelijksgift betreft, zoo wilt ge
zeker wel eens bedenken, dat zij recht heeft op
het erfdeel harer moeder, dat gouw reeds uit
betaald werd. Zonder een enkel woord van
teleurstelling vernam Ottillia, eenigen tijd ge
ledon, dat haar geld verdwenen was iu den on-
verzadigbaieu put van verloren speculatief. En
nu onze positie wederom zoo glansrijk verbeterd
is, is het niet meer dan billijk, dat ik naar
vorstelijk voor dit bijzonder blijk van liefde be
loon. Trouwens, al wil ik haar twee millioen
inedegeven, het gaat je niets aan. Het is mijn
eigendom, waarover ik naar welgava.len be
schik.' i
„Hierover konden onze inzichten wel eens uit
elkander loopen.'
„Wilt ge dan zoo goed zijn, je inzichten hier
omtrent even uit elkaar te zetten vraag de
irraaf echerp. .Men is nooit te oud om te eeren;
misschien kan een zoon wel zijn vader leeren,
hoe te handelen in een zaak, die den vader
Het uitstel van de reis van den czaar
Nu is twijfel wel niet meer mogelijk het
zal den meest officieusen Italiaanschen bladen
uiterst bezwaarlijk rallen de struisvogeltactiek
vol te houdenczaar Nicolaas heeft,
naar luidt van officieclen mededeelingeo uit
Darmstadt, om redenen onafhankelijk van zijn
wil, zijn bezoek aan Rome en het Italiaansch
hof moeten uitstellen
Reeds was Maandag in den loop van den
dag te Rome verklaard, dat de reis vau den
czaar ouraogelijk moest worden geoordeeld,
ingevolge de voortiarende agitatie van de
zijde der sociaal—democraten, waardoor èn
de czaar en de Russische natie gekwetst zijn.
Maandagmorgen is te Rome aangekomen
de Russische geueraal Dolgorouki, met een
eigenhandig schrijveu van den czaar aan den
koning dezen kennis gevend van het uitstel-
besluit en raeu zal wel niet zoo ver bezijden
de waarheid zijn, wanneer men meent, dat
het uitstel een rechtstreeksch gevolg is van
de rapporten van de chef der Russische po
litie, die reeds een vijftigtal van zijn man
schappen naar Rusland heeft doen terugkeeren
'terwijl dadelijk aan het Russische gezantschap
alle toebereidselen zijn gestaakt voor het lunch
onder deelneming van den czaar.
Men ziet dat de vorm spreekt van een
uitstel, doch natuurlijk komt 't tot een defi
nitief afstel en alle praatjes, dat nader een
nieuwe datum zal worden vastgestel bij ge
meen overleg, behooren tot het rijk der fan
tasie.
Gelijk te verwachten was en reeds gemeld
werd, is van Ruslaods toezegging, om de
beloften van de ontruiming op 6 Oetober
eindelijk te vervullen, niets, absoluut niets
gekomen.
Het eenige wat geschied is, bestaat daarin
dat het eskader te Nioe-tschwang net uog
een kauonnerrboot is vermeerderd, erwijl
verder, zooais men weet, aan Japan is mede
gedeeld dat he; zijn neus niet ju eeus anders
zaken te steken heeft.
Daar te lande heeft het feit der niet—
alleen aangaat."
„Ik moet u het recht betwisten, verkwistend
met uw geld om te gaan en juist Ottilia op eea
opvallende wijze te bevoordeelen, terwijl u toch
ook nog een zoon hebt, die mede er even veel
aansprak heeft op het vermogeD, dat u eenmaal
zult nalaten.
Niemand mag zijn vermogen lichtzinnig weg,
geven daartegen maakt zelfs de Staat front.
Als door dergelijke verkwisting, welke op een
verzwakking der geestvermogens wijst, de ot-
langen van de erfgenamen des verkwisters gevaar
loopen, dan kan op aanvrage der belanghebben
den den betreffenden persoon onmondig ver
klaard en onder curateele gesteld worden.'
De oude man wordt bij deze woorden zijne
zoons doodsbleek. Zijn handen omknellen bevend
de leuning van den stoel, waarbij hij staat.
„Wat wilt ge daarmee zeggen r' vraagt hij
'°,Zeer9 veel, vader 1 Wellicht hebt u de goed
heid, mij kalm aan te hooren.
Uit al uwe handelingen m den laatsten tijd
bliift een treurig, maar niet te ontkennen feit,
nl. dat u niet moer toerekenbaar is voor
helgeen u doet.'
„Kwajongen I' schreeuwt de graaf.
Op een dergelijke opwinding uwerzijds ben
ik niet verdacht geweest vader. U zult goed
doen mij rustig aan te hooren.
Ilceds, dat a, een man, die eene hooge positie
in de wereld inneemt, een arme gouvernante
met een duister verleden tot tweede echtgenoote
nuamt, was een st.p, dien men minstens voor
zonderling moest houden. Doch dit was nog
niet genoeg. U siondt toe, dat zij met volle
handen uw geld als 't ware wegwerpt, terwijl u
zelf voor haar toch niets anders waart «n nog
zijt dan haar eerste bediende. Dan, u vervresmdet
u van uw zoon en naamt een neef als directeur
in uw hutten- en bergwerken, die zoodoende
de plaats van uw «oon bekleeddet. En thans
liadt u twee verkwisters van uwe bezittingen,
die beiden met twee handen dit genotvolle voor
recht aangrepen.
(Wordt vervolgd.)
