Nummer 37.
Zondag 8 Mei 1904.
i
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
AM TO ON T IEL EN,
Dit nummer bestaat
uit TWEE BLADEN.
Bekendmaking1.
Katholieke sociale actie,
Uitgever:
IA' D V 81B JËELE1S.
WAALWIJK.
Memorie van toelichting.
2. Middelen.
ff <ii ennoimiBP
SvSüKiï
en
Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
o.
ibonne in entsprijs per 3 maanden f 0.'
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
Advert entiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegoten,
worden 2ma»l berekend. Voor plaatsing van een groet aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
De Kamer van Koophandel en fabrieken
te Waalwijk houdt zich onledig met het
opmaken van het verslag over 1903.
Heeren Industriëelen worden verzocht
hunne opgaven voor het verslag zoo spoedig
mogelijk aan den voorzitter in te zenden.
Be Kamer van Koophandel en Fabrieken
voornoemd.
INRICHTINGEN
welke gevaar, schade of hinder kunneu ver
oorzaken.
Burgemeester en Wethouders der gemeente
Waalwijk, brengen ter openbare kennis, dat ter
Gemeente-Secretarie ter inzage ligt een verzoek
met bijlagen van Antonius deo Teuling te Rot
terdam otn vergunning tot het oprichten eener
brood bakkerij op een perceel, kadastraal bekend
in Sectia C, No. 2161.
Op Zaterdag den V Mei 1904, des voormiddags
te elf uren, zal op het gemeentehuis gelegenheid
bestaan om bezwaren tegen dit verzoek in te
brengen en doze mondeling en schriftelijk toe te
lichten.
Zoowel de verzoeker, als zij die bezwaren hebben,
kannen gedurende drie dogen, vóór het bovenge -
melde tijdstip, op de Secretarie der Gemeente
kennis nemen van de ter zake ingekomen schrif
turen.
Waalwilk, den 23 April 1904.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
De Burgeroeesrer,
K. DE VAN DER SCHUEREN.
Do Secretaris,
F. W. VAN LIEMPT.
Het „Hoe lang nog* in ons nummer van
20 December 1.1. is thans beantwoord. Die.
vraag stelden we intertijd naar aanleiding
van onze artikelen van 14 en 17 Mei,
waarin het plan van organisatie, door Mr.
Aalberse in 't no. van 2 Mei in 't Kalh.
Soo. Weekblad, werd besproken en welks
uitvoering wij zoo gaarne spoedig zagen.
En al werden ons confidentieel als ant
woord op die artikelen eenige verblijdende
aededeelingen gedaan, die ons toen reeda
een vast vertrouwen op een uitgebreid en
rast georganiseerd sociaal leven iu de toe
komst gaven, thans kunnen we ook onze
lezers in kennis stellen met het grootsche
plan van organisatie door onae eminente voor
mannen op katholiek sociaal gebied, onder
hooge goedkeuring van het doorluchtig
episcopaat, na een stoer werken van ruim
een jaar aan 't katholieke volk van Neder
land als een breedomlijnd plan aaugebodeu.
Wij verheugen ons hierover ten zeerste
en zullen onzen lezers daarom zooveel mo
gelijk daarmede op de hoogte stellen.
De ons toegezonden brochure Algemeene
statuten, diocesane en plaatselijke reglementen
voor de katholieke sociale actiebevat
Algemeene statuten „Katholieke sociale
actie verder een diocesaan reglement en
plaatselijk reglement en eene memorie van
toelichting.
De ruimte in ons blad laat niet toe, dit
alles in zijn geheel ineens te gevenwe
«uilen ons daarom voor heden bepalen tot
het 1 aten volgen van de memorie van toe
lichting, waaruit voor eenieder duidelijk
worden,' doel, middelen, organisatie, geld
middelen, samenwerking enz., waardowr men
dus een ruime blik krijgt in deze heerlijke
organisatie, die een suceesvol stuk werk
zal worden voor onze katholieke zaak.
Wij stellen ons echter voor op deze zaak
spoedig terug te komen, om een en auder
in den breede te bespreken en de goede
werking, die wij ons daarvan voorstellen,
eens wat naderbij te beschouwen.
Alvorens deze memorie van toelichting
te laten volgen, geven we hier de ontvangst
weer, die Mr. Aalberse, „de organisatie van
de katholieke sociale actie" in zijn weekblad
van heden bereid.
Reeds meermalen, helaas, verscheen het
Katholiek Sociaal Weekblad in rouw.
Thans was er wel aanleiding, om in feest
dos uit te komen.
Dit nummer berat de door het Doorluchtig
Episcopaat goedgekeurde Statuten en
Reglementen voor de algemeene or
ganisatie der Katholieke. Sociale
Actie, met bijgevoegde Memorie van Toe
lichting.
Juist een vol jaar ia aan de samenstelling
dezer Statuten an Reglementen door velen
gearbeid. Van alle zijden is de zaak bezien.
ManneD van allo rangen en standen aijn
verschillende malen bijeengekomen, om ze
te bespreken en ten leste vast te stellen.
Priesters en leeken, fabrikanten en werk
lieden, vertegenwoordigers van Boerenstand
en Handeld"ijvendeii Middelstand, hoofdbe
stuursleden veler vereomgiuge», journalisten
en sociologen, zij allen hebben meegewerkt
om het groote geheel tot stand te brengen
En al had de een er nu dit, en de ander
er wel dat, gaarne nog in opgenomen of
gewijzigd gezien, het eindresultaat is
gaweest, dat allen ten slotte zich met deze
ontwerpen, die de groole lijnen aan
geven, waarbinnen zich de actie gelei d e-
lijk breeder ontplooien zal, toch
konden vereenigen.
Ontwerpen want eer zij van ontwerpen
Statuten en Reglementen konden worden,
't was van den aanvang door ons met na
druk betoogd, diende eerst de goedk-uring
gevraagd en verkregen van Hen, die de H.
Geest over ons heeft gesteld.
Thans is die Goedkeuring verkregen.
Mei dankbare vreugde mogen wij het werk
van twaalf volle maanden nu publiceeren,
publiceereu de Statuten en Regle
menten voor de Katholieke So
cial e A c t i e.
Het Voorloopig Comité voor de Katholieke
Sociale Actie", waarvan in art. 1 van het
Stichtingsreglement wordt gesproken, zal
Maandag 16 Mei a. s. te Utrecht wor
den geconstitueerd, om daarna onmiddellijk
zijn taak op te vatten.
Mogen allen, die steunen kunnen, hun
steun ook verleencn, wanneer dat Stiohtings-
coinitë een oproep doen zal tot alle Katho
lieken van Nederland.
Dan zal dit werk, door eendrachtige sa
menwerking tot stand gekomen, gezegend
door onze Bisschoppen, inderdaad een zegen
kunnen worden voor geheel het Katholieke
Nederland.
Mr. P. J. M Aalberse.
Wij onderschrijven dezen juichtoon van
een der besten onzer katholieke voormannen,
volkomen, en wij zien iu deze organisatie
een groot belang ook voor onze streek, vooral
nu, wij mogen noch kunnen het ontkennen,
nu het socialisme hier onder onze werklieden
reeds eenige hoewel nog weinige aanhangers,
ja zelfs ware propagandisten heeft gevonden,
die meer en meer zelfs iu 't publiek optreden,
en hunne bladen en vlugschriften verspreiden.
1. Boel.
Boel is: te komen tot een organisatie van
de propaganda voor de Katholieke Sociale
Actie.
Einddoel is de praciische activiteit der
Katholieken op Sociaal gebied te vergrooten
en te versterkan.
Deze eigenlijke activiteit blijtt bij de
bestaande en op te richten vereeni-
gingen j zoo de vakactie, bij de \akveree-
nigiügeu, de lietdad'gheid bij de chari
tatieve vereeuigingen, de woningbouw,
bij de arbeiders- of speciaal daartoe op te
richten vereenigingen drankbestrijding
bij Kruisverbond, St. Paulus-vereenigiug enz.
de Middenstandsbewegiug bij de Hanze
landbouwbelangen bij de Boerenbond,-
jeugdige personen bij de Patronaten, enz.
enz.
De autonomie aller bestaande en op te
richten vereenigiHgen blijft dus ongeschon
den.
De nieuwe organisatie moet eohter wordeu
't groote vliegwiel, hetwelk maakt dat de
geheele machinerie, al die afzonderlijke ra
dertjes, goed loopen, wat vlugger hier,
wat langzamer misschien daar, regelmatig
en deugdelijk overal.
Goed weten wat gedaan moet en kan
worden, en hoe het gedaan moet worden,
dat is 't eerste vereischte van deugdelijke
Sociale Actie.
Dat weten te bevorderen, tot dat deug
delijk practiscli werken aan te sporen en
aan te vuren, ziedaar het doel, dat de
Comité's voor de Katholieke Sociale Actie
zich moeten voorstellen.
Vandaar dat aanstonds drie dingen op den
voorgrond treden; f
a. de oprichting van een Bibliotheek.
b. het uitgeven van zeer goedkoope (2
cents) vliegende blaadjes.
c. het gesproken woord.
Deze drie dingen zijn op zich zelf dui
delijk en behoeven slechts weinig toelichting
Ad. lm. De Bibliotheek is vooral noodig
yoor Adviseurs, sprekers en bestuurders van
verschillende vereenigingen. Den meesten
komt 't te duur uit, zich zelf een behoor
lijken boekenschat aan te schaffen. Toch
moet een eenigszins diepergaar-.de bestu
dering van de sociale vraagstukken voor
al deze. personen dringend noodzakelijk
heoten. Niels gevaarlijker dan een raadsman
of leider, die niet voldoende op de hoogte
is van de zakeD, welke hij advis;eren ol
leiden moet.
Ook Voor de sprekers zal deze Bibliotheek
van ontzaglijk nut zijn. Te meer omdat zij
er niet alleen boeken, tijdschriften en bro
chures, maar natuurlijk ook behoorlijk ge
collectioneerde krantenknipsels vinden zul
len.
Ecnvoudigheidshalve zal de Algemeene
Secretaris, althans in den aanvang, tevens
't bestuur over de. bibliotheek moeten heb
ben.
Ad. 2m. Aanvankelijk zal een der eerste
zorgen van den Secretaris zijn het opstel
len van korte vlugschriften. Bedoeld wordt
hier een navolging van de bekende duilsche
Sociaal-politieke en Apologetische Flugbliitter
In Duitschland zijn zij de laatste jaren bij
millioenen verspreid, eerst tegen lagen prijs
later zelfs geheel kosteloos. Vooral ook aan
deze schriftelijke actie is het te danken, dat
in Duitschland de Katholieke werkman
zoolang voor den verderfelijken invloed der
Sociaal-democratie bleef bewaard Maar
evenzeer aan deae Flugbliitter ia het te
danken, dat in steeds breeder kringen van
het Duitsche volk gezond sociaal inzicht is
ontstaan en het denkbeeld post vatte, dat
ook de Katholieken voorstanders moeten zijn
van goede, degelijke sociale hervormingen.
Een andere taak dezer Vlugschriften zal
zijn, om de werklieden met de bestaande
sociale wetgeving meer bekend te maken.
Steeds wordt, en voorshands zeker nietten
onrechte, om meer sociale wetgeving ge
roepen. Maar zeer dikwijls toch blijkt dat
de arbeiders van reeds bestaande wetgeving
niet voldoende weten te profiteeren. En dat
dat meestal uit, alleszins te begrijpen on
kunde.
Op gelijke wijze zullen deze Vlugschriften
moeten worden aangewend, tot bespreking
der belangen van den landbouw, klein-in-
dustrie en nandeldrijvenden middenstand.
Deze vlugschriften, die op ongeregelde
tijden verschijnen, zullen hoogtens 4 blz.
(groot octavo) beslaan en voor ongeveer 2
cent verkrijgbaar worden gesteld.
De aangesloten vereenigingen zullen ze
voor 't halve geld kunneu krijgen, en ze
des verlangd toch voor 2 cents aan hare
leden verkoopen. t Is duidelijk, dat deze
vereenigingen op die wijze de geringe con
tributie van 5 cents per lid, hoewel uit de
kas betalende, toch ongemerkt weer van de
leden minstens terug-ontvangen.
Dat deze Vlugschriftjes zich uitstekend
leenen zullen voor colportage op straat en
in vergaderingen ook, waar noodig en
mogelijk, van tegenstanders behoeft
nauwelijks betoog.
Ad. 8m. Bij de actie van het geschreven
moet die van het gesproken woord komen.
Hoofddoel is, het bijstaan van sprekers
door het verstrekken van boeken, het geven
van wenken, het toezenden van citaten, het
collectioneeren van krantenknipsels, het
samenstellen van bepaalde dossiers, enz
Daarbij kan komen het doen houden van
openbare of besloten vergaderingeu door de
Plaatselijke Comité's, terwijl het Diocesaan
Comité dan hij de keuze van spreker en
onderwerp behulpzaam zal kunnen zijn.
Het voordeel dezer vergaderingen is, dut
zij, uitgaande van het Plaatselijk Comité,
tijdelijk richt tot alle leden van alle aan-
g sloten vereenigingen. Men kan du9 een
grooter zaal huren en de spreker heeft een
grooter gehoor. Door die samenwerking zal
in korten tijd met gelijk aantal sprekers
een veel grooter publiek te bereiken zijn.
Bij alle deze dingen blijft de zuiver
poli t i e k e actie uitgesloten,
Het behoeft wel niet uitgesproken, dat
met deze drie punten de gansche werkkring
van de Comité's voor de Katholieke Sociale
Actie niet is aangegeven. Het veld, dat ter
bearbeiding braak ligt, is schier onbegrensd,
de werkkring dus niet minder.
Toch vergete men niet, dat de actie-zelven
moet blijven bij de speciale vereenigingen
en alleen de inlichtingen en aansporingen
komt als taak aan de Comité's. Hier ligt
de grens hunner actie.
Binnen dien grens is echter voor uitbrei
ding der reeds genoemde onderwerpen
(bibliotheek- vlugschriften- sprekers) zeker
ruime plaats.
Toch kwam het voorhands gewenscht voor,
op deze meer bescheiden wijze te beginnen.
Vooreerst uit finanoieele overwegingen:
wij weten nog niet, over hoeveel geld wij
zullen kunnen beschikken.
Vervolgens het leek verstandig, deze,
nieuwe, organisatie van het oude beslaande
eerst langzaam en geleidelijk zich bij ons
volk te boen inleven.
Ten slotte de taak van den Algemeenen
Secretaris, waar hij aanvankelijk met meestal
geheel ongeoefende krachten zal moeten
werken, zal toch reeds zwaar genoeg zijn.
Daarom kwam het wenschelijk voor, dat
aanvankelijk de kring der werkzaamheid niet
verder werd uitgebreid, opdat, wanneer ten
slotte, waaraan nauwelijks kin twijfeld worde
dezs nieuwe organisatie levensvatbaarheid
bleek te bezitten, op het oogenblik der
uitbreiding er ook eenige geschoolde krach
ten aanwezig zouden zijn ora een of ander
onderdeel meer speciaal te behandelen. Zoo
kan men zich denkeu. dat na eenige
jaren onder den Secretaris zich gevormd
heeft iemand, die meer speciaal voor de
bibliotheek zorgt, een persoon, die bij
de samenstelling van dossiers voor-, en het
geven van wenken aan spri kers behulpzaam
is, een persoon, die bijzonder belast is
met het uitknippen en collectioneeren der
kranten, enz.
Zoo kan deze instelling gelijk groeien tot
een groote smidse, waarin de wapens worden
gesmeed voor de Katholieke strijders in den
lande.
3. Organisatie.
Bij het ontwerpen der noodig zijnde
organisatie werd uitgegaan van deze twee
beginselen, dat noodig was centralisatie van
de leiding en decentralisatie van de actie.
Verleidelijk was het, om bij die centra
lisatie der leiding te komen tot eon cen-
traal-comité voor 't gansche land. De
practische voordeelen hiervan behoeven niet
betoogd, maar springen in 't oog.
Waar eohter de zekerheid bestond, dat
dergelijke gecentraliseerde leiding niet stroo-
ken zou met de wenschen van het Door
luchtig Episcopaat, werd daarvan onmiddel
lijk afgezien. Door deze practische daad
konden de stichteis van dit werk aanstonds
tooneu, dat het hun ernst was, wanneer zij
zich de christelijke democratische actie alleen
dachten onder volle gehoorzaamheid aan de
Bisschoppen, immers in den zin der Ency
clieken ïlerum Novarum en Graves de C'om-
muni re.
Grondslag dezer organisatie moest dan
worden niet één Centraal Comité maar
een vijftnl Diocesane Comité's.
Deze diocesane Comité's groeien recht
streeks uit de Plaatselijke Comité's,
deze weer rechtstreeks uit de bestaande
vereenigingen, deze W6er rechtstreeks
uit het volk in al zijn geledingen, standen
en rangen.
Hoewel deze organisatie tot Diocesane en
Plaatselijke Comité's ten onzent iets nieuws
kan genoemd worden, dient toch tevens
erkend, dat dit nieuwe niet veel anders is
dan het cement der goede wil tot een
drachtige samenwerking, het cement, dat
de reeds bestaande organisatirs zal vereeni
gen, en haar zoo èn te zamen èn ieder af
zonderlijk sterker en krachtiger maken zal.
De leiding berust derhalve in ieder Dio
cees bij het Diocesaan Comité, dat recht
streeks staat onder den (Aarts)Bisschop van
het Diocees. Dit scheen de meest prac
tische uitwerking van den wil des Pausen,
dat de Bisschoppen zouden hebben de
opper -leiding, ook op sociaal gebied. Te
meer, omdat wel niet precies dezelfde, inaar
toch- soortgelijke organisatie in Italië is tot
stand gekomen op persoonlijke aansporing
van Z. IT. Pat,s Leo XIII z.g.
De Plaatselijke Comité's hebben een
eigen, vrije werkkring. Toch zal eenheid
en eenstemmigheid hier zeer gewenscht
zijn, daar de hulp van het Diocesaan Co
mité dan des te gemakkelijker en dus des
te krachtiger kan worden verleend.
Vandaar dat een concept-reglement voor
de locale comité's tevens werd geconcipieard.
De hoop mag hier terstond wordeu uitge
sproken, dat men zich zooveel mogelijk
overal van dit concept inoge bedienen.
Mocht dan later wellicht blijken, dat plaat
selijke gesteldheden plaatselijke afwijkingen
noodig maken, dan zijn deze altijd nog aan
te brengen. Voorshands echter schijnt het
dringend gewenscht, dat de eenheid in de
reglementen hel symbool zij van de eenheid
in het streven.
Daarom werd in art. 3 der Statuten alleen
als uitzondering, indien wegens plaatselijke
omstandigheden het niet mogelijk of wen
schelijk mocht zijn, een comité uit de
Vereenigingen te vormen, de mogelijkheid
opengelaten een zelfstandig Comité of spe
ciale plaatselijke vereeniging op te richten.
Speciale waarborgen bleken hier gewenscht.
Goedkeuring voor deze afwijking op dezen
algemeenen regel wordt vereisc'nt èn van de
plaatselijke Kerkelijke Overheid, èn van het
Diocesaan Dagelijkseh Bestuur. Indien dus
oprichting van een gewoon Comité mogelijk
is, zal van deze uitzondering geen
gebruik mogen gemaakt worden.
Bij de regeling der bestuurskeuze wordv
uitgegaan van de gedachte, dat er voor
gezorgd moet worden, gestadig nieuw bloed
erin te laten vloeien. Vandaar de bepaling,
dat een bestuurslid slechts ééns kan her
kozen worden. Alleen voor de Seeretarissen
werd een uilzondering gemaakt. Hun taak
is vooral administratief. Waar bovendien
de secretaris der Diocesane Comité's kan
bezoldigd worden, zou verplicht ontslag, ook
al voldoet hij in alle opzichten, ook on-
noodig harde economisch gevolgen kunnen
hebben.
De mogelijkheid van bezoldiging meen
den wij te moeten openstellen. De taak
van den Secretaris, die voor de correspon
dentie van een geheel Bisdom moet zorgen,
eischt een geheel man. Het zou te be
treuren zijn, wanneer een overigens uitste
kende kracht, voor deze betrekking moest
bedanken enkel om finantieele redenen.
Echter ia uitdrukkelijk bepaald, dat een
secretaris, die bezoldigd wordt, geen be
stuurslid meer is iu den gewonen zin. Hij
heeft dan in de vergadering van het Bestuur
slechts een adviseerende stem. Hij is dus
meer ambtenaar als bestuurslid.
Tegen bezoldiging van den Algemeenen
Secretaris kan nog minder bezwaar bestaan.
Hij zal zich geheel aan zijn taak moeten
wijden, en een man van buitengewone be
kwaamheid en werkkracht moeten zijn. Bij
zoo groote geestelijke gaven nog teveii9 de
gave der fortuin te willen eischen, kan
toph werkelijk te veeleischend worden ge
acht. Iu dit verband mag misschien wor
den opgemerkt, dat gelijksoortige betrek
kingen in Duitschland en Italië zeer ruim
worden bezoldigd.
4, Samenwerking
Waar voorshands hoofdzaak was liet bij
eenbrengen van een bibliotheek, het op-
