Nummer 78
Zondag 1 October 1905
28- Jaargang,
Tweede Blad.
Goedkoop schoenwerk of
knoeierij.
BUITENLAND.
Zweden en Noorwegen.
Frankrijk
BINNENLAND.
Engeland.
Lichamelijke Volksopvoeding in
Nederland.
'"/WK
WAALWIJK.
Matinée te geven door de liedertafel
»Oefening en Vermaak1 op Zondag 1
October, in de zaal »Musis Sacrum1.
Aanvang 12 uur.
PROGRAMMA AD LIBITUM.
Wij lezen in de 1 Schoenindustrie»
Treurig, diep treurig is het dat tegen
woordig aan zulke bespottelijk lage prij
zen goedgemaakt schoenwerk geleverd
wordt. Er doen zich gevallen voor waar
men eenvoudig voor stil staat, dat men
niet begrijpen kan, hoe het mogelijk is.
Wordt minder solied, slordig- gemaakt
schoeisel of rommel aan goedkoope
prijzen verkocht, het zij zoo, dat is al
tijd geweest en zal altijd wel blijven.
Ook kan het voor komen, dat om een
of andere reden eens een partij bene
den den prijs opgeruimd wordt, dat is
nu wel jammer en brengt schade mede,
maar dat alles is nog niets bij vergelij
king dat puik gemaakte heeren boxcalf
Rijgbottines met de hand gemaakt naar
Amerikaansch model voor den sludder-
prijs van f4.50 worden verkocht en in
geregelde levering worden aangenomen
dat kan eenvoudig niet, voor dien
prijs is geen puike boxcalf rijgbottien te
leveren.
Laat ons nu eens zeer voordeelig een
berekening maken. Voor zoo een bot
tine geheel zonder zijnaad gebruikt men
pl m. 3 voet boxcalf en dat nu eens aan
een lagen prijs genomen van 51 ets-de
voet is 3 x 51 f 1.53
Voering, bies, ringen, haakringen,
stroppen, veter
Stikloon
Snijloon
Ondertuig
Maakloon (zeer weinig)
Vracht-doos
2°/o korting of risico
Reiskosten 2%
Renteverlies 27a
0.25
0.20
0.15
1.15
1.10
0,10
0.09
0.09
0.14
4.80
Nu is de berekening zoo zuinig ge
maakt dat de meeste fabrikanten, daar
niet mede kunnen komen Op mogelijke
ongelukken wat toch kan voorkomen,
als het stuk gaan van krans of wat dan
ook is niet gerekend op hetgeen per
paar nog aan huurpenning sloof en laar
zen wordt uitgegeven de prijs van
51 ets. voor boxcalf is expres laag ge
nomen, om toch maar eenigszins een
sluitende rekening te kunnen maken.
Het werkloon f 1.10 voor zulke laarzen
is een veel te laag loon, daarvoor kan
of wil op den duur geen goede knecht
werken. Afschrijving voor leesten en nog
zooveel andere kleine kosten zijn heel en
al niet berekend. En toch niettegen
staande dat ziet men dat aan f4.50 al
30 ets. per paar wordt verloren.
Collega's waar moet dat heen Is dat
geen krayikzinnig en werk?
't Is zonde en schande, waar onze
industrie zich technisch de laatste jaren
zoo ontzettend veel in de hoogte heeft
gewerkt dat men met zulke onzinnig lage
prijzen de boel meer bederft als men
wel denkt. Men bederft dit niet alleen
voor zich zelve en voor zijn kooplui
maar voor de gansche schoenindustrie.
Een raad zou ik dus willen geven
maakt wie gij ook zijt, goed uwe bere
keningen, kunt ge het zelf niet, vraagt
het dan aan vertrouwde vrienden en de
leveranciers van zool- of overleder zou
ik aanraden dat zij bij de schoenfabri
kanten eens inzage in de boeken nemen
om te zien voor welken prijs zij werken
en informeert dan maar eens verder of
voor die prijzen goede waar met eenige
verdienste te leveren valt- Er moeten
tegen dit euvel van prijsknoeierij maar
eens afdoende maatregelen genomen
worden, of anders gaat het heele vak
en zeker de handschoenmakerij naar den
kelder.
Van geachte zijde verzoekt men ons over
name van 't volgende uit 't Turnblad
Wanneer „de mensch het kostbaarste
kapitaal van den Staat*, en //de pruisische
schoolmeester de overwinnaar van Sedan*
is (geweest), dan kan men zonder tegenspraak
bewer n, dat lichamelijke volksopvoeding
-en der eerste eischen der gemeenschap is.
Wil de Staat het kostbaarste kapitaal niet
renteloos laten, dan moet hij zorgen voor
ontwikkeling en dit kan hij alleen door
zich met de lichamelijke opvoeding te be
lasten
\Vil de regeering dat hare onderdanen
in tijd van nood met kans op welslagen
het vaderland tegen vijandelijken aanval
verdedigen, dan moet het volk weerbaar
zijn gemaakt naar lichaam en geest en dit
kan eerst dan, wanneer van overheidswege
de lichamelijke opvoeding ter hand genomen
en bevorderd wordt
Van de landen in Europa, waar dit be
ginsel als 't ware stelselmatig wordt ver
waarloosd staat Nederland in de voorste rij.
Bijua alles wat in ons land aan lichame
lijke opvoeding worlt gedaan is liefhebberij
met al de gevolgen van kostbaarheid en
halfwerk.
De wetten op het onderwijs in al hare
schak eeringen zijn er de bewijzen van. Wil
inen komen tot een goed stelsel van li
chamelijke volksopvoeding, dan moet men
beginnen met het kind, met de school.
Hoe lang, hoe dikwijls is door vakman
nen en anderen werkzaam op het terrein
der lichaarasopvoedii g, al niet gewezen op
da noodzakelijkheid van verplichte invoering
van lichaamsoefeningen (gymnastiek) op de
lagere en middelbare school. En niettegen
staande dat is men nog verre, zeer verre
van de verwezenlijking dier wenscheu.
Bij 't lager en booger onderwijs faculta
tief, bij 't middelbaar onderwijs tot in de
jongste tijden schraal toegemeten, hangt
gymnastiek in 't schoolprogram tusschen de
overige leervakken erbij als een stiefkind,
dat men duldt, maai niet acht. Ik «eet wel
dat de gymnasliekonderwijzerw in hunne
bijeenkomsten telkens wijzen op de dage
raad, die er gloort aan de kim, maar ik
meen dat dit slechts woorden zijn, die die
nen om de waarheid te verhei gen. Van het
ideaal zijn we even ver af als voor vijf en
twintig jaar. Alsof alle jongens en meisjes
op onze scholen voor M. O. wel scheikunde
en plantkunde moeten kennen en of 't li
chaam niet allereerst met zijn eischen kouit.
De regeering laat alles over aan der tijden
loop en doet niet meer, dan wat zij wel
staanshalve niet laten kan. Daardoor neemt
zij halve maatregelen. Bij 't optreden van
het ministerie Kuypar meenden de voor
standers van verplichte invoering van gym
nastiek op de lagere scholen, dat de kansen
op verwezenlijking hunner wen chen gunsti
ger stonden dan ooit wie de Handelingen
der Tweede Kamer ir\, de laatste maanden
heeft gelezen en vooral die van 27 April
j.l., wordt van dien waan wel spoedig ge
nezen Tengevolge dier weinig zeggend#
handelingen der Rijksoverheid, bepaalt zich
de lichamelijke opvoeding van de school
gaande jeugd tot dat wat de wet verplicht
vrije- en ordeoefeningen, onderwezen door
oppervlakkig gymnastisch onderlegde onder
wijzers en tot de vrijgevigheid van gemeen
tebesturen in groote steden, dio zich de
weelde van onverplicht gymnastiek-onderwijs
willen getroosten. Voorts tot de uren aan
het vak gewijd op de H. B. S., waarvan
slechts een klein deel van het opkomend
geslacht de goede gevolgen dier aansluiting
geniet.
En mede dientengevolge wordt de arbeid
overgenomen door krachtige lichamen als
het Ned. Gymn. Verbond, dat op eigen
terrein ander werk heeft te verrichten. Mei
een subsidie van Rijkswege kan het slechts
zeer gedeeltelijk voldoen aan de groote be
hoefte die er aan lichaamsoefening bestaat
voor de talloos velen, die na het verlaten
der lagere school daarvan geheel verstoken
zijn. Zoo goed mogelijk belegt het Verbond
dit kleine kapitaal, doch tegenover hetgeen
noodig is, is het nut slechts gering. De
vereeniging Volksweerbaarheid* en de
verschillende bonden voor lichamelijke op
voeding, beide uitingen van de behoefte aan
verbetering, werken, hoe goed ouk bedoeld,
met betrekking tot een vast systeem van
lichamelijke volksopvoeding elkaar niet in
de hand, en als gevolg daarvan wordt min
der gedaan in vei houding tot de beschik
bare gelden, dan van overheidswege zou
kunnen geschieden.
Wil de lichamelijke volksopvoeding goed
tot haar recht komen ten nutte der natie
dan moet zij een deel uitmaken van het
schoolleven in al zijn vertakkingen en scha-
keeriugen. Dao houdt zij niet op als de
jongen of het meisje de lagere school ver
laat, dan behoort zij op alle inrichtingen
van voortgezet wetenschappelijk en technisch
onderwijs verplicht te zijn. In dit geval
alleen kan het Ned. Gymn. Verbond voor
de noodige aanvulling zorgen voor hen, die
buitcu t ike tak van onderwijs staan, en in
de veret niging van het Verbond de beoefe
ning der gymnastiek willen voortzetten. Dan
kan de //Volksweerbaarheid* het gymnas
tisch gedeelte van haar program laten vallen
en zich bepalen tot datgene, wat meer op
haar terrein ligt, ontstaan als zij is, door
liet voorbeeld van de hopeloose worsteling
van een krachtig doch klein volk tegen een
grooten beschaafden roofstaat. Dan zullen
de pogingen van het N. G. V., om eenheid
te brengen in het systeem der lichaauis
oefeningen voor volwassenen des te ge
makkelijker met succes bekroond worden.
Dan behoeven groote openbare uitvoeringen
niet ineer als propagandamiddelen te dienen
omdat propaganda hoe meer overbodig zal
worden, «aar lichaamsoefening een deel van
't leven worden zal, zij kunnen dan dienen
als getuigenissen van het schoone, resultaat
dat op die wijze kan worden bereikt.
Dan behoeft niet meer een achttal man
nen i i den vreemde de eer der Nederland-
sche turners te gaan verdedigen met de
wetenschap dat slechts weinigen meer dan
die acht daartoe in staat zouden zijn.
Aan den Staat de taak der lichamelijke
opvoeding van het eerste school- tot het
achttiende levensjaar aan het particulier
optreden overgelaten de aanvulling en voort
zetting ervan
Amsterdam, April 1905. J. M. Scheffer.
De overeenkomst van Karlsbad zal spoedig
door de volksvertegenwoordiging van heide
rijken worden goedgekeurd en dan zijn
Noorwegen en Zweden ook officieef twee
afzonderlijke rijken. Nu is.men in Noor
wegen druk aan 't schrijven over de re-
geeringsvorin „Republiek* of „Koninkrijk.*
Eindelijk zijn dan de onderhandelingen
tusschen Frankrijk -en Duitsehland over het
programma voor de Marokko-conferentie
geëindigd en is de overeenkomst aangaande
de regeling van het program door den
Duitschen gezant Radoliu en den Fransehen
minister-president Routier, geteekend. Op
het programma komen voor organisatie der
politie in Marokko; reglement op het toe
zicht en het tegengaan vau bet smokkelen
van wapenenfinancieele hervorming, die
hoofzakelijk in de oprichting van een staats
bank zul bestaan bestudeering van de wijze
waarop de opbrengst der belastingen kan
worden verhoogd en instelling van nieuwe
bronnen van inkomsten en vaststelling van
zekere grondbeginselen tot het waarborgeu
der economische vrijheid.
voornemen
van
geworden» dat
opgezet. Verder
alle-. trznlendoen
brengen om eerherstel te krijgen, w*i ook telkens
kruiser, en verkenningsschepen 97 tegen 54. reeds van den aanvang der behandeling
Zelfs met de YVrrenigde Staten van Noord- het proces hem duidelijk was geworden,
Amerika er bij zonden de andere mogend- hnn zaak partijtig werd
heden slicht. 39 sLgsch pen met 144 12- uittellij Int
nch-kanom.cn in actie kunnen
tegen E geland en Japan 36 met
inch-k&no iien. Met de trager
knoopeu loopnde schepen mee
E-geland en Japan meer groote schepen dan
Frankrijk, DuiUchlar d, Ruslanden de Ver-
eenigde Staten samen.
Getallen, die bewijzen welk een geduchte
macht het F.ngelsch-Japatisch verbond is.
144 12-
dan 18
bezi'ten
Zooalt we in ons vorig nummer hebb#n
medegedeeld is het verdrag tusschen Engeland
en Japan herzien, de openbaarmaking daarvan
heeft groot opzien gewekt.
Het nieuwe verdrag is slechts een voortzet
ting en een versterking van het oude.
Maar het verschil met het oude is op eenige
punten groot. Het onde verdrag had alleen
betrekking op Oost—Azië, het nieuwe ook op
Engelsch—Indie krachtens het oude zou de
eene bondgenoot den ander te hulp komen,
als de een met meer dan een mogendheid in
oorlog raakte krachtens het nieuwe wordt de
hulp reeds verleend, wanneer ook slechts een
vijand een der bondgenooten aanvalt. Hit is
het voornaamste onderscheid tusschen de twee
verdragen.
In Rusland is men verontwaardigd, in
Duitsehland eveneens, maar daar zal men
zich noch in Engeland noch in Japan erg
ongerust over maken; beide landen hebben
hun 8taïjd, hun macht door deze nauwere
aansluiting zeer versterkt. Engeland behoeft
niet bevreesd te zijn in Indië en Afghanistan
en Japan kan rust en tijd nemen voor herstel
van zijne krachten, en verdere economische
ontwikkeling, zonder dat het van een of an
der dreigement bang behoeft te zijn. Hieronder
zie men de zeemacht der verbonden rijken.
De S t a n d a r d geeft een vergelijking
van de zeemachten van de nieuwe bondge
nooten, Engeland en Japan, en Frankrijk,
Rusland en Duitsehland te zamen Engeland
en Japan bezitten 36 slagschepen met
1447» inch-kanonnen Frankrijk, Rusland
en Duitsehland te zamen 23, met 907s-
inch-kanonnen. Deze schepen loopen meer
dan 15 knoopen iu het uur en zijn de
meest geduchte weermiddelen in een mo
dernen zee oorlog. Dan hebben Engeland
en Japan 12 slagschepen met 48 12-inch-
kanonneo, die minder dan 15 knoopen
loopen. Met inbegrip van reserve en
tweede-klas-slagschepen, hebben de beide
bondgenooten 69, de drie andere mogend
heden 74 oorlogsschepen. Wat gewapende
kruisers betreft, bezitten Engeland en Japsn
een enorm overwicht met 50 schepen tegen
38 van de 3 mogendheden. Beschermde
Uil de Hofwereld.
Aan de betrokken burgemeester» is me-
degedteld, dat H. M. de Koningin en Z.
K. H. de Prins der Nederlarden voorne
mens zijn Zich heden (Zaterdag) des voorin,
ten 6 u. 16 van 'a Gravenhage via Utrecht,
Arnhem, Hengelo en Rheine te begev-n
naar Dobbin (Mecklenburg), om aldaar
eenigen tijd te verblijven.
II. M. zal reizen onder den naam van
„Koningin der Nederlanden*, doch verlangt
geen bijzondere eerbewijzen.
De koningin-moeder van Italië arri
veerde te half een Donderdagmiddag per auto
op bet paleis Soestdijk. De Koningin-
Moeder begroette baar op het bordes.
De Koningin-Moeder maakte gisteren
van half 3 tot half 5 met koningin Mar-
gberite van Italië een rijtoer over Bunscheten
en Spakenburg langs de Zuiderzee.
Koningin Margberite vertrok te halfzes
per auto naar Amsterdam.
Staking.
Te Geraert in Noord-Brabant werd ver
leden Vrijdag door het bestuur van den
Dic-Textiel-arbeiders Bond de staking ge
proclameerd aan de fabriek der firma A J.
Raijtnakers en Co, naar aanleiding van een
eisch om loonsverhoogiug, waardoor alreeds
twee werklieden buiten de fabriek stonden.
Het werk werd door 54 arbeiders
gelegd. Zij eischen terugneming der twee
arbeiders, ver'hooging van loon voor zeker
werk algemeene ioonsverhooging van 5% en
afschaffing van het premiestelsel, zooals het
daar bestaat.
Tot nu toe is er zoo geene verandering
ingetreden.
De stakenden staan onder goede leiding
en ged/agen zich vuorbeeldig.
Uit de Oost.
Bij bet departement van koloniën ia ont
vangen het volfa«.ii(!e. van heden gedagtee-
ketide, ttlegram vau den gouverneur-gene
raai vau Nederlaudsch-Indië.
Eene patrouille uit Bandjermasin over
Long Iram en Boven Mahakkam gemarcheerd
naar de Westerafdeeling van Borneo,
reikte Poetoes Sibau en gaat door naar
Poutianaii*.
Eene Compagnie is naar Timor gezonden
ter beschikking van den resident.
De hoofden vau Loeboe Ambatjing nabij
Kwantan (Sumatra) kwamen den controleur
te Sidjoendjoeug .(Padangsche bovenlanden)
veizoeken onder ih?*.* bestuur te komen. Met
een patrouille op weg daarheen werden vij
an (lelijkheden gepleegd J°°r eene bende uit
Loeboe Djambi. Bende we.'d teruggeslagen
en verdedigde daarna Loelx.16 Ambaljang
dat genomen werd. De neger.'
tijdelijk bezet.
Wlebren Hogerhuis.
Gisterochtend te 6 uur is Wiebran
gerbuis uit de gevangenis te Leeuwarden
ontslagen. Hij werd aan de poort van het
gebauw door een 80 tal personen opgewacht
en toegejuicht en begaf zich naar de woning
zijner moeder, Achter de Hoven, waar
velen hem kwamen geluk wenschen.
Wiebren ziet er vrij goed uit, heeft geen
klagen over zijn verblyf in de gevaugenis
houdt staande dat hij onschuldig veroordeeld
is, maar laat zich overigens weinig uit.
Elke trein bracht nieuwe belangstellenden.
Ongeveer 1000 mannen en vrouwe meest
socialisten vjb elders, bewogen zich door ue
stad, velrn in groepen, enkele zingende, maar
alles ging zeer ordelijk toe.
Om 2 uur was er een groote meetiur in
de concertzaal van Visser. De zaal was met
lsggen, vaandels en groen versierd en
stampvol. Ruim 800 personen waren aanwe
zig. Voor eenige honderden was geen plaats.
In de vergadering waren mede aanwezig
Wiebren Hogerhuis, zijn moeder, zuster, bei
de broers en nog enkele familieleden. Zij
werden bij het binnenkomen met geestdrif-
tig gejuich begroet.
Het woord voerden II. Kolthek, uit De
venter, G. L. Vau derZwaag, lid der'! wee-
de Kamer, B. Lansing uit Enschede, T.
Luitjes uit Blarioum.
W. Hogerhuis zelf deed uitkomen, dat
kota's zijn
door de onderscheidene sprekers als het
hoofddoel der betooging was genoemd.
Ycrguduringen.
In het „Huisgezin* pleit K. voor het
bezoeken van vergaderingen.
Men zegt: al die vergaderingen zijn er
maar voor de pret, daar wordt maar wat bier
en jenever gedronken, en de mannen worden
er te uithuiziger door.
Zeker, daar kunnen ook weer onder deze
eenige vergaderingen zijn, die meer voorde
pret ilan wel voor eenige zaken gehouden
worden
Maar die hier alles over één kam willen
scheren, doen glad verkeerd. Verreweg het
grootste deel onzer vakvereenigingen doet op
baar vergaderingen wel iets meer dan pret
maken,
Daar worden hoogst ernstige zaken bespro
ken. Daar wordt de werkman ontwikkeld,
daar wordt zijn geest en blik verruimd, daar
krijgt hij een heel wat helderder kijk op de
dingen, daar leert hij uaast de lessen der
theorie de gewichtige en schoone lessen der
prakiijk, daar leert men elkauders nooden
kennen en waardeeren.
Of heeft de ondervinding niot duidelijk
geleerd, wat een actie ten goede er van het
bijwonen onzer volksvergaderingen kan uit
gaan; wat al mannen daar kunnen gevormd
worden
Of zijn het niet in ons vaderland om
maar een paar namen te noemen de heeren
Passtoors en Engels, die hun sociale ontwikke-
lings eigen grooteudeels verkregen hebben
in de vergaderzaal, en die van eenvondige
werklieden sierraden voor onze partij gewor
den zijn
„Mijn sociale opvoeding* de heer Pass
toors schreef het onlangs zelf „hsb ik
eigenlijk, verkregen in de vergaderzaal*.
Domein Nieuwenlmls in vrijheid gesteld.
Reuter seint uit Keulen, dat Dumeia
Nieuwenhuis heden (Vrijdag) uit de hechte
nis is vrijgelaten en naar de Nederlandsche
greus gebracht, nadat de Nederlandsche re
geering zich op verzoek van de Pruisische
bereid verklaard had hem toe te laten iu
het rijk.
Een echo vnn de vredesconferentie te
Portsmouth.
De schrijfmachine heeft een werkzaam
aandeel genomen in de vredesonderhande
lingen te Portsmouth. Zes Remington schrijf
machines waren in voortdurend gebruik bij
de xtussische en Japansche gevolmachtigden
en het vredestractaat werd op deze machines
uitgeschreven.
Dit roept ons het feit in het geheugen,
dat de vredesartikelen tusschen Spanje en
de Vereenigde Staten, zoowel als die tus
schen Engeland en de Boeren eveneens met
de Remington werden uitgesch even.
Het afschrift van een door den secretaris
der conferentie eigenhandig geteekend schrij
ven, bevindt zich in de étalage der Reming
ton Typewriter Co., 35 Reguliersbreestraat,
Amsterdam.
tieen draak bij begrafenissen.
Onder de verkeerde drinkgewoonten, die
in onze strtkeu bestaan, ia er wellicht geene
zoo onredelijk zoo stuitend en zoo onchris
telijk als het schenken van drank bij be
grafenissen.
Op zeer vele plaatsen bestaat dit ergerlijk
misbruik. Vóór of na de uitvaart, aan het
1 sterfhuis of in de herberg, wordt aan dragera,
eedverwanten en anderen, die den overle-
£jeiie de laatste eer komen bewijzen, drank
n 'eerd, bijna altijd sterke drank.
Ieder 'me. ""f ,met ,iet
bij eenig „,a. '"l'" he' onJcdcllJk" c"
christelijke »n Q. m"br°,k m" D«
dan ooi, die er aon ,ol"le° "le"
lie,er willen dan dat J" I™';
verschenken werd afge*. h*ft M,,r u"
gewoonte en sleur blijven zfj
uit menscheJijk opzicht durven -
eersten zijn om den drank bij tm
in hunne familie achterwege te JalCfl.
Zal deze drinkgewoonte nog langer blijfv"
voortbestaan P
Neen, dat kan, dat mag Diet I
Als menschen, met verstand begaafd,
keuren wij ze af als onredelijk. Als katho
lieken, die de lichamen der christenen be
schouwen als de tempels van den H. Geest,
komen wij in verzet tegen zulk een onchria!
tel ijk misbruik.
YY ij roepen dan alle weidenkenden op om
alom het schenken van drank bij begrafe
nissen voor goed af te schaffen.
Kruisverbonden, St. Paulus- en Maria,
vereenigingen, drankbestrijders-propagandis
ten, richt uwen aanval allereerst tegen deze
drinkgewoonte! Beraamt daartegen die mid-
aan meedoen
zij niet de
