Nummer 31 Zondag 15 April 1906 29p Jaargang Derde Blad. MOZART Provinciaal Nieuws. Weenen. Betere dagen. Jozef Haydn. Mozart Vrijmetselaar van het Op de terugreis naar Weenen hield Mo zart zich geruimen tijd (e Linz op, waar hij de gast was van den ouden graaf Von Thun. In allen haast schreef hij hier eene symphonic, die begin November in den schouwburg werd uitgevoerd. De terug keer iu Weeuen was al even onaangenaam, als de „blijde* uittocht, ruim drie maanden vroeger. Pas had hij de huisdeur geopend, of de post overhandigde hem een brief van zekeren Scherz uit Straatsburg, waarin hij op strengen toon aangemaand werd de twaalf gouden louis te betalen, die hij, ruim vijf jaar geleden, geleend had, benevens den in terest over al dien tijd. Mozart was ver ontwaardigd en schreef aan rijn vadar, dat hij het lange wachten van Scherz niet be grijpen kon had deze het eerste jaar om zijn geld gevraagd, hij zou het hem in dank hebben terugbetaald ook nu wenscbt en wil hij, als eerlijk man, niet anders, doch hij weigert halsstarig eenigen interest te betalen. „Nu zie toch eens aan', ging hij verder, hoe iemand zonder daaraan de minste schuld te hebben, door een toeval, een vergeetachtigheid, een dwaling, in on- pleizierige omstandigheden kan geraken I Eindelijk moest het hooge woord er uit „Scherz zal wel een heel slechten dunk van mij hebben als ik hem nu direct niet be taal, en toch ben ik op dit oogeublik niet goed bij kas, wees daarom zoo goed, mij het geld voor te schieten of vau Scherz te verkrijgen, dat hij mij nog een maand uit - ■tel geve', Het was maar goed, dat For- tina, die al zoo lang het oog van hem af gewend had, hem eindelijk ook eens begon toe te lachen. Hij tnchlte voor een drietal concerten, te geven in de Vaaten van 1704-, een aantal inteekenaars te verkrijgen. Deze poging slaagde buitengewoon. In zeer kor ten tijd prijkten niet minder dan 174 na men van vorsten, prinsen, ambassadeurs, staatslieden enz. enz. op zijn lijst en daar de prijs voor de drie concerten op zes gul den bepaald was, kon hij du« rekeneu op een sommetje van duizend gulden. Daarbij h?.d hij zich verhonden tot het geven van twiutig muzikale soirées bij de deftigste fa iniliëu, tot twee concerten in den schouw burg en drie voor eigen rekening. Voor al die uitvoeringen moesten telkens, zoo mo gelijk, nieuwe atukkeu gecomponeerd wor den, immers men kon niet ieder maal met dezelfde werken voor den dag komen. Ook voor dezen tijdroovenden, afmattendeu ar beid, vond de meester, dank zij zijne on uitputtelijke inspiratie, nog gelegenheid. Het eene klavierconcert na het andere, het kost bare kwintet voor klavier, hobo clarinet, hoorn en bas, sonaten voor piano met of zonder begeleiding, benevens tal van andere werken, ontsproten uit zijne dichterlijk brein. Met ongelooflijke snelheid, doch voor een oningewijde zoo goed als onleesbaar, smeet hij als het ware de partijen op het papier En zoo enorm sterk was zijn ge heugen, dat hij de partij, voor zich zei ven bestemd, soms iu het geheel niet, of slechts gedeeltelijk afschreef. Op een abonnements concert met medewerking van de beroemde violiste, Mej. Strinasacchi uit Mantua had hij de pianopartij zijner vioolsonate niet kuunen klaar krijgen, evenmin met de violiste kunnen repeteeren. Om echter de honderden toehoorders niets te laten merken, plaatste hij voer sijn klavier een onbeschre ven blad muziekpapierde uitvoering be gon, niet één valsche toon werd gehoord, het succes was onbeschrijfelijk. Eén echter was de toedracht der zaak niet outgaan, nl. den Keizer; deze had van uit zijne loge alles gezien, Hij ontbood den concertant bij zich en zeide„Maar, mijn waarde Mozart, hoe hebt gij toch in 's hemels naam zoo'n stout stuk durven ondernemen P* „Sire, antwoordde de bescheiden kunstenaar, laat ons daarover niet meer praten, alles is goed afgeloopen en geen enkele noot is ver geten'. Zeker heeft Mozart met het geld, dat hem zoo ruim toevloeide, een aantal schul den betaald, want anders is het onbegrijpe lijk, hoe hij een maand na al die concerten reeds bij zijnen uitgever A. Heffineister te Weenen om een voorschot durft aankloppen. Het is echter ook heel goed mogelijk, dat een gedeelte van het geld gegleden is in de zakken van arme collega's, die dikwijls bij hem kwamen leenen, doch nooit aan teruggeven dachten. Opmerkelijk is liet, hoe precies deze altijd wisten, wanneer en hoeveel ongeveer Mozart beuren moest en hoe zij hem steeds toevalligerwijze ont- tDoelten, als hij den buit nog in den zak had. Eén roerende klaagtoon, één bede was genoeg en de meester tastte in de beurs en schonk of leende er maar op los. Even later werd dan iu de echtelijke woning wel eens een minder prettige scèue afgespeeld, als Constancia, die er op gerekend had, een fliuke som te ontvangen, met een kluitje in het riet werd geslunrd, doch dan 'loog de slechte financier, in tijn onver stoorbaar goed humeur, zijn eega om den hals, kuste haar hartelijk, danste met haar door de salon of speelde l'iraj roviste een mooie fuga, die zij zoo hartstochtelijk be minde en het onweer, dat bliksem en ha gelslag voorspelde, dreef weer van lierer leden kalm voorbij. Het is bekeud dat de muziekuitgevers in Mozarts tijd slechts kleine honorariums aan de componisten voor hunne werken konden uitkeeren, weshalve Mozart ook meermalen besloot zijne con certen, sonaten en andere partituren eeiiige jaren ouder zich te houden, overtuigd als hij zich hield, dat zij daardoor auisienlijk in waarde zouden stijgen. Vaak «loot hij ze zorgvuldig weg, opd.f niemand er mis bruik van zou kunnen maken. Als hij dan eindelijk er aan dacht uit te geven, gewerd hem menigmaal de tijdingMaar mijn beste Mozart, komt gij uu pas daar mee aan, het werk is reeds lang bij die en die verschenen. Dit gebeurde hem o. met de „Entlührung aus dein Serail'. Verscheidene dagen en nachten h-id hij besteed oin de opera voor klavier te bewer ken Torricella had ze daarna zoo goed ala geheel gegraveerd, toen hij vau zijn uitgever de verpletterende tijding outving, dat het werk zoo juist uitgekomen was, en wel op twee plaatsen tegelijk, tc Augsburg te Mainz. „Die schurken I* nep de verontwaardigde kunstenaar uit, en schikte zich in het noodlot, zich echter Taster dan ooit voornemend in het vervolg dubbel waakzaam en voorzichtig te zijn. Zoo werd hij altijd en overal beetgenomen. In het najaar van 1784 vatte Mozart bij het uitgaan vau den schouwbuag, een zware koude, die hem geruimen tijd op hot ziek bed wierp. Door de goede zorgen echter van zijn vrienl cu buisarts, dokter Barisani, kwam hij ei weer geheel boven op. Daar de proef met de abonnementsconcerten bet vorige jaar zoo goed geslaagd was besloot hij ook thans weder de kans te wagen. Binnen zeer korten tijd was de geheele iuteekenlijst weer gevuld en het was waar lijk geen kleinigheid, waartoe zich ieder verplichtte drie dukaten voor zes concerten. Vader Mozart, die op aanhoudend verlan gen van zijn zoon, voor een tijd naar Wee nen was gekomen, woonde verschillende dier uitvoeringen bij en te oordeelen naar hetgeen hij in zijn brieven, meesterstukken van epistolairen stijl, schrijft aan zijne doch ter, welke inmiddels gehuwd was met Berohthold van Sonusnburg, raadsheer bij het hof te Salzburg, behoorden 'ie con- eer'eu tot de schitterendste en roemvolste, die Wolfgang ooit gegeven heeft. De ka pelmeester was echter meer dan een goed stylist en uitmuntend criticus, hij was bo venal een kundig, nauwgezet rekenmeester. Zorgvuldig ging hij li* wat de abonnements concerten opbrachten (150 inteekenaars voor 3 dukaten), en welke winsten de uitvoerin gen voor eigen rekening afwierpen. Ook die laatste waren niet te versmaden. Zoo bracht b.v. de soiree iu deu schouwburg niet raiuder dan vijlhonderd negen en vijt- tig gulden op Geen wonder dus, dat de verheugde kapelmeester, dis zijn zoon bemin de als den appel van zijn oog, den 19 Maart aan Nannerle kon schrijven: „Mijn zoon kan gemakkelijk tweeduizend gulden op de bank zetten, vooral als bij geen schulden te betalen heeft daarbij leeft hij zeer zuinig*. Men ziet het, de kapelmees ter voegt er voorzichtigheidshalve by o Ah hij geen tchulden te betalen heeft." Papa schijnt dus wel een beetje bang ge weest te zijn, dat zijn zoon op verschillen de plaatsen in het krijt stond. Dat de echtelieden zuinig leefdeD, zoolang papa over den vloer was, is heel goed te begrij pen, evengoed alsdat de strenge kapelmees ter voor velen, die graag „leentje broer* kwamen spelen een leelijke „sta in den weg* geweest zal zijn. Het zou voor het jonge Paar wezenlijk een uitkomst geweest zijn, zoo papa zijne laatste levensdagen in hunnen huislijken kring had willen slijten. Reeds vóór den trouw van Nannerle had Mozart de mede werking zijner zuster ingeroepen om vader te bewegen zijn ontslag bij den Aartsbis schop aan te vragen, die hem wegens zijn hoogen leeftijd, zijne trouwe, langdurige diensten (1762-1784) een redelijk pensioen wel niet onthouden zou. Papa was echter hiertoe niet te bewegen, tot zijn laatsten ademtocht, zou hij, evenals Michiel Haydn, trouw den Aartsbisschop dienen, hoe karig deze ben ook bezoldigde. Toch verlangde hij voortdurend zijn verblijf in de Keizer stad, waar hij van ouds nog zooveel vrienden telde, en alles hein aan het lijden,doch ook aau de triotnphen van zijn zoon uit vroeger en later jaren herinnerde, Fijngevoelig musi cus, talentvol componist, en groot theore ticus als hij was, moesten vooral de muzi kale soirees, die Jozef Haydn, Dittersdorf, Bauhall en meer andere kunstenaars van den eersten rang ten huize zijns zoons nu en dan gaven, een onvergetelijken indruk bij hem achterlaten. Hij hoorde daar de quaitetteu van Haydn en van Wolfgang, als het ware volmaakt verklanken. Op een dier soireés, nadat drie kwartetten van Mo zart door het onvergelijkelijke stel virtu- osen waren uitgevoerd, riep Leopold met een wenk Haydn terzijde en vroeg hem hoe hij over zijn aoon dacht. „Ik verklaar u voor God, als eerlijk man. antwoordde Haydn*, luid geuoeg om door het geheele gezelschap vei staan te worden, dat ik Uwen zoon voor den grootsten componist houd, van wien ik ooit heb liooren spreken, hij schrijft met smaxk en besit de grondig ste keunis van compositie.* Bedenkt men hierbij, dat Haydn een door en door vroom en godsdienstig man was, die geeu vriend schap sloot met personen, op wier zedeu en gedrag ook maar het minste viel aan te merken, dan weet men metten welke waarde men te hechten beeft aan de las terpraatjes van die keffende hondjes welke getracht hebben Mozart iu zijn leven zelfs uog na ziju dood, te bekladden. Haydn breft Mozart bemind als zijn eigen kind hartroerend wus het afscheid, toen eerst genoemde drie jaar later voor eene kunstreis naar Engeland zou vertrekken. Mozart, die den heelen dag bij deu „ouden 58 jarigen papa* vertoefd had, sprak bij het heeugaan „Ach, wij zullen elkander in deze wereld wel niet meer wederzien.* Neen, hier zagen zij elkander ook niet weder; doch niet de bijna öÜjarige grijsaard, maar de jeugdige Mozart werd één jaar later, door den ouverzoeulijkeu dood als offer opgeëischt. Doch loopen wij de geschiede- deuis niet vooruit. VVederkeerig betuigde ook Mozart aan Haydn de grootste liefde en achting. Als componist en leermeester schoon hij uooit les van hem gehad heeft, schatte hij hem zeer hoog. „Niemand, zei hij meermalen, kan zoo goed als Haydu grappen maken en u doen schokken, den lachlust wekken en tegelijk u tot in het diepst der ziel ontroeren.* Als bewij* zijner vereering droeg hij aan hem de zes beroemde kwartetten op, die in 1785 bij Artaria te Weenen het licht sagen en waar voor hij een honorarium van slechts honderd gulden kreeg. Mozar» noemde ze in het begeleidend schrijven „II frutto di una luaga e laboriosa fatica*, (de vrucht van een Ungdurigen, moeielijken arbeid) en in derdaad rnsn moet geiooven, dat de meester hieraan zijn uiterste zorgen heeft gewijd men weet niet wat men er meer in moet bewonderende uitmuntende stemvoering, de aaneenschakeling der ideeëD, deu klaren stijl, of den melodischen rijkdom tot op deu dag van heden worden zij nog al» schier onovertrefbare modellen beschouwd. „Zelfs al had Mozait niet anders gecom- poueert dan deze zes kwartetten en zijn Requiem,* zei Haydn eenmaal dan nog zou hij onsterfelijk geworden zijn.* Het zal velen vreemd in de ooren klin ken, te vernemen, dat Mozart in Weenen lid was geworden van de vrijmetselaarsloge Zurgekrönten Hoffnung. Het vraerade hiervan zal echter wel verdwijnen, als men weet, dat in d|e dagen over de vrijmetselarij heel anders gedacht werd dan thans, zij werd toen als een zuiver philantropische ver- eeniging beschouwd, waarvan ieder, die tot de beschaafde, toonaangevende kringen behoorde, lid diende te zijn. Zoo de vrij metselarij beslist vijandig tegenover de kerk, bare leer en instellingen gestaan had, zou een zoo bij uitstek vroom eu godsdienstig man, als Leopold Mozart, al was het ook op verzoek van zijn zoon. niet tot die orde zijn toegetreden. Hr.d de in merg en been Christelijke vader er ook maar eenig kwaad in gezien, hij zou veeleer zijn uiterste krachten hebben aangewend om Wolfgang aan de orde te ontrukken. Voor alle voor zichtigheid, en om alle opspraak te vermij den, hield papa trouw vast aan het spreek woord „Men moet zich wachten voor de praat, als voor de daad.* Alle brieven, waar in eenige toespeling op zijne opneming in de orde gemaakt werd, gingen het vuur in en ware niet, ongelukkiger wijze, één brief aan de alles verteerende vlammen ontsnapt dan zou het nageslacht nooit iets van zijne verhouding tot de „franc-msQonnerie* ge- weteu hebben. Doch waar de bij honing uit zuigt, distilleert de spin venijn de leek die thans het woord „vrijmetselarij* maar hoort, ziet dadelijk in zijn verbeelding troon en altaar bestookt, doch weet niet hoe zegenrijk de orde in haar begin g. werkt heeft. Dat later doo' Rome zoo fel du banbliksems tegen haar geslingerd zouden worden was niet de schuld van de leden diei dagen; zij was een menschelijke instelling, en meest alle menschelijke instellingen krijgen op den langen duur nu eens een engel dan weer een duivel tot patroon of beschermer. De mensch is een raar wezen, een zon- dirling mengsel van goed en kwaad, die van daag met zijn Schepper, straks met diens aartsvijand, den Satan, een verbond sluit. Een zeker groot dichter, ik meen Lamartine, heeft ergens gezegd „Borné dans sa nature infini dans ses voeux, L'homme est un dieu tombé, qui se souvient des cieux en hierin zit veel waarheid. (Wordt vervolgd.) WAALWIJK, 14 April 1906. Kamer vun Koopbundel. De maatschappij tot exploitatie van Staatsspoorwegen heeft welwillend be schikt op het verzoek der Kamer van Koophandel en Fabrieken alhier d.d. 20 Maart j.l. met betrekking tot het ver krijgen van aansluiting bij dena.s. Zomer dienst van trein no. 163 Eindhoven 's Bosch op trein no. 734 naar Waalwijk zoodat hierdoor niet alleen de dienstre geling van Eindhoven en Helmond, maar ook voor de geheele richting van Lim burg naar hier belangrijk zal verbeteren en gebaat zijn. bezing. Wij werden in de gelegenheid gesteld het sciopticon, waarmede de lichtbeelden op de a.s. lezingen over 't H. Land worden geprojecteerd in oogenschouw te nemen, en deelen daaromtrent nu een en ander mede: Het dubbel sciopticon is van de ftrma Ed. Liesegang te Dusseldorf en is van solied en fijn mahoniehout, met koperen beslag. Het groote voordeel van een dubbel- sciopticon is, dat de beelden door de werking van een dissolver in elkander vloeien, het een na 't ander, zonder dat men het verwisselen van de plaatjes bemerkt. Het toestel vergroot een dia positief plaatje op 4 maal 4 meter, zegge een oppervlakte van 16 vierkante meter De verzameling diapositief-plaatjes is een keuze uit de verschillende catalogi van 't binnen en buitenland, de grootste en schoonste voorraad werd gevonden in Dusseldorf en te Parijs, vooral waar het betrof reproducties van kunst-plaatjes. De kunstplaatjes die kapelaan Suys zich aanschafte, zijn reproducties van meester-stukken uit de grootste mussea als van Parijs, Madrid, Londen, Amster dam, Berlijn, Dresden enz. De lichtbronnen, waarmede het toestel in werking kan worden gebracht, zijn electriciteit, kalklicht en acetyleen. Hier in Waalwijk wordt met kalklicht gewerkt Wij twijfelen er niet aan of dete geven interessante lezingen, met tal van prach tige lichtbeelden, die met het boven beschreven instrument, dat meer dan f 10C0 gekost heeft, worden opgeluisterd, zullen door een overtalrijk publiek uit Waalwijk en omstreken worden bijge woond en herinneren er nogmaals aan dat ze op de volgende tijden worden gehouden Voor de heeren Dinsdagavond 17 April 8 uur (50 cent entrée) en Zon dagavond 22 April (10 cent entrée) ten half acht. Beide dagen op Musis Sacrum Het entrée komt ten voordeele van den Leobond en de St. Paulusvereeniging. Voor de dames, Woensdag 18 April (50 cent entrée) en Zondag 29 April (entrée-geld naar verkiezing) in de nieuwe schoollokalen bij de Eerw. Zusters- Dit entrée is ten bate der St. Vin- centius- en St. Elisabeths-vereeniging. Alg. Ned. Bond van Schoenfabrikanten. Het laatst verschenen nummer van »De Schoenindustrie* bevat de pro gramma's voor een te houden wedstrijd in het vervaardigen van schoenen en het maken van patronen uitgeschreven door den Alg Ned. Bond van Schoen fabrikanten, welke programma's wij ter gelegenertijd ook in ons blad zullen publiceeren- Noordbr. Coupenrsbond. Als een bewijs van de groote belang stelling die de uitgeschreven wedstrijd f6754 f6755 t 7000 in t' patronenmaken ondervindt, moge dienen dat zelfs uit België aanvragen van vakmenschen bij 't bestuur inkomen om mee te kunnen dingen in "bedoelden wedstrijd, Schoenfabriek. Deelden we reeds een en ander betreffende de verbouwing der schoen fabriek van den heer E. W, Klijberg- Pernot mede, thans vernemen we nog dat door den heer K. van de familie Hoffmans een tweetal dubbele huizen zijn aangekocht in de Nieuwstraat, die gesloopt zullen worden, zoodat met de beschikbare ruimte, thans de fabriek zal uitgebreid worden met een gebouw ter grootte van 38 bij 17 M. of 646M9. J Aanbesteding. Bij de hedenmorgen gehouden aan besteding van het bouwen van een lederfabriek voor den heer J.J. v. Dooren, architect de heer Jos. van Ree, werd ingeschreven als volgt: H. C. van der Meijs, Besoijen f 5990 W. Schoep, Baardwijk f6050 Wed A. Aarts Zn., Waalwijk f 6395 A. Dankers, Heusden f 6400 G. van Huiten Gz. Waalwijk f 6400 W. van Hees, Waalwijk f 6499 P. van Huiten Pz. G. de Rooij G. van Dijck H. Michael, Vrijhoeven-Cappel f7700 Vijf dagen beraad volgens bestek. Liedertafe). Gelijk onze lezers onder de rubriek «Uitvoeringen» zullen zien, zal de Lie dertafel Maandag om 12 uur een groot matinée geven. Te oordeelen naar de fraaie werken, die uitgevoerd zullen worden wacht ons een bijzonder muzi* kaal genot. Wij vertrouwen dan dat alle honoraire leden der Vereeniging, door een trouwe opkomst, de vlijt en inspanning, die de Liedertafel zich voor deze uitvoering getroost, op prijs zullen weten te stellen. Dat de bekende solisten als de heeren, Adr. Groenen, Jos Wilmont en Jan Trimbach als solisten zullen optreden, geeft aan deze groote matinée, die het laatste winterconcert moet vervangen, een meer dan gewone beteekenis. Panseli—Etalages. Aan de gewoonte om tegen Paschen in hun winkels eens bijzonder fraai te etaleeren zijn de talrijke rund- en var kensslagers in onze gemeente ook dit jaar weer trouw gebleven. Het is een lust zoo hier en daar eens een kijkje te te gaan nemen. Bijzonder veel werk heeft dit jaar de heer J. v. d. Sanden van zijn winkel gemaakt. De fijnste hammen als rook- en rolhammen, alle soorten, van worsten enz. enz., waarin hij specialiteit is, prijkten daar tusschen een* schat van groen en bloemen. Ook de uitstallingen der heeren André van Roessel en Jos. Zijlmans zijn een bezichtiging overwaard. Wij zouden eigenlijk alle namen der slagers hier moeten noemen, zoo zouden wij nog kunnen wijzen op den 1000 pond zwaren os, door den heer C. van Loon aangekocht, doch wij noemen slechts bovenstaande namen om onze lezers een bewijs te leveren, dat onze vleeschhou- wers zoowel door puike waar als een fraaien aanblik het gezicht en smaak willen flatteeren. Vooral op een zoo delicaat gebied als dat van vleeschwaren wil ook het oog gestreeld worden. BESOIJEN. De stoomtram van Tilburg overreed gisteren in de Besoijensche steeg den hond van M. liet dier bleef op de plaats dood. Naar wij vernemen, heeft W. Brokken alhier naast zijn huis iu de Besoijensche Steeg een stuk grond verkocht voofden bouw van eene Protestantsche Bewaarschool. DRUNEN. Ter aanvulling van het bericht in het vorig nummer kunnen wij nog mede- deelen dat de levering der Machines voor de Stoomboterfabriek is aangenomen door de 's Hertogenbo8sche Machinefabriek Henri Gras- so, voor de som van f 9750. De Machines moeten half Juli in werking ziju, terwijl de gebouwen half Juni moeten ziju afgewerkt. Door de Directie worden hier en daar reeds kijkjes genomen, o.a. te Dongen, Beugen enz. en waarschijnlijk zal de Directeur zich voor eenigeu tijd naar Dongen begeven, om de be handeling der machines aan te leereu. Tot machinist is reeds eenigeu tijd geleden benoemd de heer Geuks alhier. CAPELLE, 13 April. Als bewijs, dat hier best rundvee gefokt wordt, moge dienen, dat door den slager J. Mouthaan alhier eene koe geslacht is, die schoon 366 K.G. woog. Het dier was gekocht van den heer M. J. Rijken alhier. Reeds geruimen tijd is W. O. in de Heistraat kiudsch. Dat dergelijke personen een goede verzorging noodig hebben en over hen goed toezicht moet gehouden worden, be hoeft hier geen betoog.

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Echo van het Zuiden | 1906 | | pagina 9