IN ummer 58
Zondag 22 Juli 1906
29e Jaargang
Tweede Blad.
IieïenIt de hoofdstad,
LANDBOUW
Reclame.
;»U II EN LAND.
België.
Frankrijk.
Spanje.
Hoe ver is het hier vandaan?
Een correspondent moge in een bui
van al te groote luchthartigheid den
spot drijven met kwesties, welke in nauw
verband staan met het wel en wee van
duizenden neringdoenden, op den duur
kan hij zich toch maar niet met een pretje
of Jantje van Leiden afmaken van een
zoo belangrijke publieke aangelegenheid.
Bovendien zal U het onderhavige vraag
stuk, nl. gedwongen winkelsluiting hoe
zuiver Amsterdamsch dit op het moment
ook zijn moge, toch ook wel belang
in boezemen. Immers zijn de vooibeel
den voor het grijpen van gevallen waar
in de Amsterdamsche Raad voorging en
de vroedschappen van andere gemeen
ten volgden.
Heeft de jongste schepping van den
Amstcrdamschen Raad, het werklieden
reglement deze mijne verklaring niet
dubbel en dwars bewezen En al mo
eren er onder mijne lezers ook lieden
zijn, die niet behooren tot dat deel der
•bevolking, dat zijn dagelijksch brood
door het winkelen moet verdienen ik
geloot des ondanks dat ook zij niet doo
en ongevoelig zullen zijn voor de jam
merklachten, welke thans door een
groot deel der Amsterdamsche winkeliers
geuit, woor de krachtig protesteerende
stem, die de winkelstand ten onzent te
gen de voorgenomen invoering van deze
Pruisische gemeentewet laat hooren en
voeg ik er terstond aan toe »nog juist
intijds» laat hooren.
De Amsterdammer in doorsnee, waarde
lezer is een vreemdsoortig mensch.
Hij stelt dikwerf -groot belang in din
gen, die hem absoluut niet aangaan en
is blind voor die gebeurtenissen, die van
grooten en directen invloed op het wel
zijn van hemzelf en zijn gezin kunnen zijn.
Naar een dorstig paard, dat aan de kort
geleden op verschillende plaatsen opge
richte drinkbekkens staat te slurpen kijkt
de Amsterdammer met meer ernst dan
naar het beste Raadsverslag en voor een
«echten neger» of typisch Javaantje van
de een of ander Indische boot legt de
bewoner van de Hoofdstad de beste
beschouwing over stratenaanleg, winkel
sluiting of openbare gezondheid terzijde-
In elk geval gebrek aan belangstelling
kan m. i. de eenige oorzaak zijn van het
merkwaardige feit, dat toen de enquête
commissie die indertijd een «onderzoek»
instelde naar de wenschelijkheid van een
verordening op het sluitingsuur van win
kels en magazijnen weinig last had van
klagende winkeliers, doch dat thans nu
de verordening zwart op wit ligt een
storm van verontwaardiging is opgegaan.
In enkele maanden, die we pas van
de publicatie der concept—verordening
zijn verwijderd is een geduchte stroom
van protesten tegen den voorgestel-
den dwang los gekomen en onder
de energieke leiding van het Raadslid
van der Velden hebben de winkeliers,
die wel begrepen dat zij onder het mom
van beperking van arbeidstijd voor het
personeel op de meest radicale wijze in
hun bedrijfsvrijheid zullen worden be
lemmerd en in hun bestaan zullen wor
den aangetast, zich aangegord tot het
voeren van een goed georganiseerde
campagne waarvan de laatste slag Dins
dagavond in het gebouw van den Wer
kenden Stand geleverd werd.
Door een der sprekers werd daar
duidelijk uiteengezet, waarom de geheele
kwestie gaat.
Het gaat om den overmatigen arbeids
dag van winkelpersoneel te beperken.
Daarmee ben ik het eens de praktijk
van het leven toont de noodzakelijkheid
aan en de perken van betamelijkheid
worden op dit stuk veelmaals en bedui
dend overschreden-
Maar niet ben ik het eens met de
wijze, waarop de genoemde raadscom
missie thans den Raad voorstelt deze
zaak te regelen. Er zijn in die voorge
stelde concept-verordening groote fouten
en onbillijkheden.
De ergste is wel, dat het doel, waar
voor heel de beweging is opgezet (be
perking arbeidstijd van personeel)
door gedwongen winkelsluitingdesavonds
absoluut niet zal, althans niet behoeft te
worden bereikt. Want naast het feit,
dat de korte openingstijd van 6 uur
voormiddags 9 uur tot namiddags (dus 15
uur) loopt, belet niets den winkelier zijn
personeel na de sluiting bezig te hou
den tot het afwerken van orders b. v.
het in orde maken der zaak voor den
nieuwen ochtend, het doen bezoeken van
klanten met goederen—opzicht.
En de tweede groote kwaal, waaraan
naar ik hoop het kindje sterven zal, is
wel dat de verordening er die breede
categorie van winkeliers bijsleept, die
feitelijk geheel naast de beweging staan
door het nuchtere feit, dat de mcnschen
geen personeel hebben of een enkelen
bediende, die heelemaal geen klagen
heeft.
Op zoo'n vergadering van bedreigde
winkeliers is werkelijk leering op te doen.
Velen dergenen die niet wenschen
gemaszregelt te worden verzekeren, dat
gedwongen vroegere sluiting, 't zij te 9
of te 10 uur, zeer grooten achteruitgang
voor anderen ondergang van hun bestaan
zal beteekenen. Enkele staaltjes —en
kele slechts ter illustraties.
In de Amstelstraat wonen door de
theaters omringd winkeliers in vleesch-
waren, sigaren, visch, fruit enz. Een de
zer verzekerde dat op den dag in die
zaken niets te doen is, dat ze het uit
sluitend van den avond en vooral van
den laten avond moeten hebben, dat
bij een 9 of 10 uur sluiting van zulke
zaken, die op andere plaatsen in de stad
in gelijksoortige omstandigheden ver-
keeren, het raison d'etre heeft opgehou
den te bestaan, dat velen of zullen
failleeren of zich zeer zouden moeten
inkrimpen. Waarbij dan in de eerste
plaats de bedienden zouden worden
ontslagen.
De visch (oestershandelaars) banket
bakkers e. a. betogen in strijd hoe het
juist de avond is, die de verdiensten
aanbrengt waarvan ze bestaan moeten.
En winkeliers uit de buitenkwartieren
verdienen daar veelal hun*geldje, als de
menschen van het werk te huis zijn dat
is in den avond.
Van beklag der bedienden voor
zoover zij daarmee werkten had geen
enkele hunner last, en heel de laatste
vergadering stormjuichte, toen een ban
ketbakker verklaarde, dat ze (de radica
len) zich niet met zijn ontwikkeling en
zijn afleiding des avonds behoefden te
bemoeien. Hij vond zijn plezier des
avonds in zijn zaak en daarmee afge-
loopen.
Op dezelfde vergadering voerde naast
de bovenbedoelde journalist Manasse,
de rechtsgeleerde Mr. J. A. Levie het
woord, die in een betoog, helder als
hij het slechts vermag te geven den
winkeliers voorhield, welke kostelijke
rechten zij door de aanvaarding van
deze Pruisische verordening prijs zullen
geven.
Veel vertrouwen, dat de Raad deze
verordening zal aannemen heb ik niet
en ik wensch haar dan ook met Mr.
Levy naar den Papiermolen de eenige
plaats waar dergelijke verordeningen be
hooren.
Ze doen intusschen meer gekke din
gen ten onzent.
Je vrouw en vooral je kinderen zijn
tegenwoordig niet meer veilig in de
Kalverstraat.
Zooals U weet was zeer terecht het
wielrijden in deze drukste aller drukke
straten verboden.
Sedert eenige dagen intusschen jagen
slagersjongens en ook »heeren« die er
toch »0 zoo een schik in hebben nou
eens te profïteeren over het asphalt.
Gisteren werden ruim 20 rijwiel wets
overtreders vrijgesproken.
Hoe dat zoo komt?
B. W. van Amsterdam vergaten tot
nu toe de verordening in overeenstem
ming te brengen met de inmiddels in
werking getreden rijkswet
Snugger, vindt U niet lezer
De Kalverstraatwandelaars zijn intus
schen verontwaardigd en slingeren hun
verwijten naar het hoofd van onzen
Burgemeestertelkens wanneer hun
eerwaardige lijven door het ijzeren ros
worden aangereden.
REMBRANDT-FEESTEN
De dagbladen hebben U reeds zoo
veel moois gemeld, dat ik waarlijk aar
zel om nog met de naschuit te komen.
Maar de Amsterdammers zelf zijn met
hun Rembrandt-huldiging ruim twee
eeuwen te laat gekomen, laat mij dan
enkele uren later nog even aan het
woord.
Ik begin met een standje aan de
Amsterdamsche politieagenten, die door
opgeblazen en erg gewichtig doende
inspecteurs aangepord, er flink op los
duwen. Dame of heer, jongen of meid,1
journalist of kruier, je werd maar vast
gegrepen door hun klauwen, geduwd,
getrokken op de onhebbelijkste manier.
Ik schrijf daar journalist of kruier
of ze den moed zouden hebben een
stevige Amsterdamsche kruier op de
zelfde wijze op zijde te stompen, als ik
een verslaggever van een buitenlandsch
blad heb zien doen, betwijfel ik ten
sterkste.
Zoo'n buitenlandsch verslaggever neemt
dan ook een zeer bijzonderen dunk van
onze wei-opgevoede en met kalmte en
overleg optredende dienders mede en
wij Hollanders maken ons daarna danig
boos, omdat diezelfde buitenlanders ons
onbeschoft vinden.
Een onzer verslaggevers was in het
bezit van een door de drukte nog on
ingevulde kaart, toegang verleenende
tot het Rembrandts-plantsoentje. »Die
kan je wel van de drukkerij gestolen
hebben!4 Aldus de dienende inspecteur
Allerbeleefdst, vindt u niet
Gelukkig liet Amsterdam zich niet uit
de stemming brengen en vierde drie
volle dagen en nachten feest.
Zij dansten bij draaiorgels, wierpen
confetti, keken naar het vuurwerk en de
optocht en het bloemencorso, zij riepen
Hang zal ie leven!4 of »Rembrandt
gaat nooit verloren l4 ze klommen door
de ruiten de cafés binnen, traden toe,
schreeuwden, dansten, gilden, hosten en
sprongen er maar lustig op los en hielpen
Rembrandt mee huldigen. Enfin, er is
wat geld verdiend, al moeten er velen
weken krom voor liggen, want waar
gezwelgd wordt rolt het geld.
Veel fijner, stiller in intiemen kring
hebben van de 500,000 Amsterdammers
een dikke 400 uitverkorenen den grooten
schilder gehuldigd. Kranzen en bloemen
om het steenen beeld, toespraken, ope
ning Nachtwachtzaal, Stadsschouwburg
voorstelling, kranzen op het graf in de
Kerk, intieme fuiven in Arti, dat alles
voor die paar honderd uitverkorenen.
Van een herhaling der voorstelling in
de Stadsschouwburg geen sprake Maar
ik zeide het reeds, het publiek heeft
zich daar niet aan gestoord en heeft
vooral Maandagavond flink feest gevierd.
Van Haarlemmerplein tot Amstel dwars
door de stad een onafgebroken drom
van menschen, de Reguliersbreestraat
een deinende zee, waardoor ternauwer
nood een rijtuig kon gaan, het Rem-
brandtplein een gestadig wemelende
massa, het Damrak propvol, llokin
eveneens, Stadhouderskade van het aar
dig verlicht Parkzicht tot de Ferd. Bol
straat schier niet te begaan, koffiehuizen
van binnen en van buiten tjokvol. De
projectie van lantaarnplaten naar de
schilderijen en gravures van Rembrandt
op het Damrak, had duizenden en dui
zenden daar en op den Dam doen bij-
eenstroomen.
Zij genoten in stille bewondering van
de 86 afbeeldingen; zij werden verrast
door het over-actueele slotnummer »De
Nachtwacht4 in de nieuwe verlichting in
zijn nieuwe zaal. Het was een aardige
gedachte nu dadelijk deze te toonen
aan de velen, die de zaal heden niet
konden zien. De Amateur-Fotograven-
vereeniging heeft eer van dit werk.
Keurig mooi was de verlichting van
gemeentewege op het Rembrandtplein
aangebracht. De vetpotjes langs de
perken en de gazons voldeden prachtig.
Wat schreeuwend daartusschen aan
deed was de sterke politiepost, 4 man,
die het beeld met de tallooze kranzen
dag en nacht bewaakte. Stelt men dan
zoo weinig vertrouwen in den geest van
het Amsterdamsche publiek, was men
waarlijk bevreesd, dat er zich lieden aan
deze kransen zouden vergrijpen
Het is zoo beleedigend voor den
volksgeest 1
Het vuurwerk op den Amstel
door de gemeente aangeboden, was
gelijk steeds een groot aantrekkingspunt
voor stadgenoot en vreemdeling. Zoo
wel aan de Weesperzijde als aan den
Amsteldijk, maar vooral aan den Am-
steldijk, stond een dichte menigte ge
schaard, in afwachting van de dingen
die komen zouden. Ook op de nieuwe
Amstelbrug was het zwart van de men
schen. Op den Amstel zelf lagen ta
van stoombooten, schepen en zolder
schuiten, waarop honderden en nog eens
honderden toeschouwers. De Amstel
bood een tooverachtig schouwspel. De
Als echter de vuurbollen hoog boven
de stad zich uitspreidden en de menigte
op den wal en op het water hel belicht
ten, dan was het effect volkomen en
ging er uit de schare een bewonderend
gejuich op. Het eene vuurwerk lijkt op
het andere vuurwerk, en ook dit vuur
werk ontging dit lot niet. Maar het
slotnummer was toch iets bijzonders,
het portret van Rembrandt in een
lauwertak van wit, rood en groen licht,
geflankeerd door de woorden »1606.
Hulde aan Rembrandt. 1906.4 Rem
brandt is dan gehuldigd, de nieuwe
Nachtwachtzaal geopend maar of het
nu a.s. Zondag zal stormen naar het
Rijksmuseum.
Ik geloof niet meer en niet minder
dan te voren. M. v. D.
Een onlangs voorgekomen geval te Go-
rinchem is vrij belangrijk. Daar het zoo
dicht in de buurt gebeurd is, achten wij het
van belang het te publictertn.
Hier is het
De lieer H. Zillig, wonende Heerenlaan*jt
818 te Gorichem, meldt ons: Sedert gcrui-
meu tijd had ik voortdurend verschrikkelijk
pijn in den rug en in de lenden. Bij mijn
werk was dit zeer last'g want iedere keer
wanneer ik bukken moest, was de pijn bij
zonder hevig. Toen ik vernam dat Fosters'»
Rugpijn Nieren Pillen voor en lendenpijn
zulk een speciaal en afdoend middel was,
wenschte ih hier dadelijk gebruik van te
maken en de werking was even vlug als
krachtig, want in een week was ik totaal
genezen en sedert dien tijd heb ik niet»
meer van mijn vroegere pijn gevoeld. Proef
ondervindelijk kan ik dit probate middel
aanbevelen.
Ik ondergeteekende verklaar dat het bo
venstaande waar is en machtig U bet pu
bliek te maken op elke wijze die U goeddunkt.
Verwaarloost nooit een pijn in den rug,
gij denkt dat het een lichte ongesteldheid
is,maar in werkelijkheid zijn het uw nieren.
De natuur waarschuwt U op deze wijze
dat Uw nieren de belangrijkste Uwer or
ganen zwak zijn en hulp vragen. Zij zijn
overladen geworden en kunnen hun werk niet
meer volbrengen. Daar de nieren de
verzamelplaatsen van het lichaam zijn, ia
het hun werk het bloed te filtereeren en schei
den zij 30 gram onzuiverheden af per 24
uur. Indien zij hiertoe niet in staat zijn,
hopen zich deze onreinheden op in het gestel,
doordringen het geheele lichaam en veroor
zaken rheumatiek, ueuralgie, heuppijn, jicht,
lendenpijn hartzwakte, schele hoofdpijn.
Verzeker U dat men U de echte Foster's
Rugpijn Nieren Pillen geeft, dezelfde die de
Heer ZILLLG gehad heeft. Wij waarschu
wen tegen namaak en maken koopers er op
attent, dat op iedere doos de handteekening
James Foster voorkomt. Zij zijn te Waal
wijk verkrijgbaar bij de firma Wed. Orie-
Dumoulin, Markt. Toezending geschiedt
franco na ontvangst van postwissel it 1,75
voor één of f 10.voor zes doozen.
Eveneens gunstige uitkomsten verkreeg
men te Langendijk, waar verschillende tuin-
bouwgewassen, als reuzenbluo ikjol, winter-
kool en sluitkool betere resultaten gaven met
kalizouten, stikstof en phosplio zuu bemesting
dan met bagger. Te Bodegraven verkreeg
men ria 3-jarige proeven uitstekende resul
taten met de bemesting van kalizouten, stik
stof of phosphorzunr op rozen (la France).
Eveneens kreeg men gunstige resultaten te
Leiden, waar men kali in verbinding met
andere kunstmest gebruikte op chrysanten,
rozen, seringen, hydrangea's caladunus, aspa
ragus, postelein, narcissen en couvalaria's.
Zoo zijn er r.ng tal van proeven aan te
wijzen, waaruit blijkt, dat kunstmest en met
name kalizouten gunstige uitkomsten gaven
bij groenten, bloemen, boomen enz.
De kalizouten, die men in dergelijke ge
vallen gebruikte, waren meestal pateutkali
en kaïniel, waarvan men het eerste in het
voorjaar en het laatste in het naj'.ar gaf.
Intusschen is het de vraag of ook kaïniet
niet het g« hecle jaar duor kan gegeven wor
den. Liefhebbers van bloemen-, groente- en
boomteelt worden uitgenoodigd iu dezen zin
proeven te doen.
De Inmaaktijd.
De Heer Leonard Springer, oud-leeraar
aan de Rijkstuinbouwschool te Wageningen,
vestigt de aandacht op een schijnbaar on
schuldig, maar inderdaad belangrijk ver
schijndel. Het schijnt,zege het Centrum
dat de pekel, waarmee de boontjes en
andere groenten in roode inmaakpotten van
hoogen vorm worden ingemaakt, soms al-
kleurt en rood wordt. Vaak wordt dit als
weinig belang aangemerkt. De heer
van 0 n - 0
Springer, in wiens huisgezin h°t verschijnsel
ook voorkwsm, verzocht een scheikundige
den inhoud vau een dezer potten ie onder
zoeken en deze constateerde de aanwezigheid
van lood. De scheikundige vei klaarde, dat
niet alleen de pekel met lood bezwangerd
w»s, maar dat dit met de boontjes zelf in
nog heviger male het geval was, zoodat z. i.
na het gebruik loodvergif liging het noodwen
dig gevolg moest zijn.
Bovenstaande neme ieder als een waar
schuwing ter harte.
Wil men beveiligd zijn tegen vergiftiging
en bovendien zijn vruchten en groenten het
eigen aroma, den natuurlijken geur en
smaak desnoods jarenlang, doen behouden,
dan make men gebruik van Week's Slerili-
salor, te prefereeren boven elk ander systeem
van inmaken.
Wend u tot I). de Clercq, Bloemeudaal,
waarmede gratis onderricht iu het sterili-
seeren worilt gegeven.
«LUJi.!l -JJL JIL1 IJ"J.JLLU-LJX-ILUJlJ-MRISggn
VOORUITGANG.
Van wege hel departement vau landbouw,
nijverheid en handel is uo. 3 der verslagen
en mededeelingeu verzonden. Het bevat de
beschrijving van den tuinbouw iu Nederlaud.
Dit boek doorbladerende, viel het mij op,
dat bij het onderwerp „bemesting* nog op
zooveel plaatsen moet g'-zegd worden, dat
het gebruik van kunstmest nog heel weinig
beteekeut. Het is wel vreemd, dat in een
land waar het kunstmestgebruik en den
landbouw in de laatste jaren zoo enorm is
toegenomen, de tuinbouw op dit gebied zoo
achteraan komt. Er is toch geen enkele
aannemelijke reden denkbaar, waarom niet
goed zou zijn voor de tuinbouwgewassen,
wat uitstekend blijkt voor de landbouw-
planten.
Er is dan ook, blijkens dezelfde bovenge
noemde „Beschrijving van deo Tuinbouw*
in sommige streken van ons land een merk
bare vooruitgang te bespeuren, vooruitgang
in het gebruik van allerlei kunstmest in de
groenteteelt, de fruitteelt, de bloembollen
teelt alsook iu de bloem en bootnkweekerijen.
En dit kan ook moeilijk uitblijven op den
duur, waar tal van proeven op gunstige re
sultaten kunnen wijzen. Zoo is reed» in
het jaar 1904 te Heemstede, te .Santpoort
en te Haarlemmermeer op proefvelden, door
hWmbolleukweekers aldaar aangelegd,
bood een tooverachtig schouwspel, uci (,at epn beines,ting met kalizouten
roeivereeniging »De Amstel hzd haar g- werkto debloel_
gebouw zeer mooi geïllumineerd me dcr hyaciuthen (variëteit - enkele
vetpotjes en rose lampions wat an uen
wal af gezien een prachtig effect maakte. .Gertrude.)
De Troonopvolger, prins Albert, heeft,
gesteund door de Gemeente Ostende, de Ka
mer van Koophandel aldaar, door corporaties
en bemiddelde particulieren een onderneming
op touw gezet, die vermoedelijk zal bijdragen
om verb.tering te brengen iu den toestand
der Belgische visscbersbevolking. Hij wil nl.
weezenschepen in dienst stellen, op welke
de kinderen van op zee om het leven geko
men visschers zullen worden opgenomen en
opgeleid tot matrozen. Tot dusverre was het
gewoonte die ongelukkige kinderen bij ande
re visschersfamilies in den kost te geven,
maar daar de visschersbevolking van Bel
gië op een zeer lagen trap van ontwikkeling
staat, werd de opvoeding dier kinderen schro
melijk verwaarloosd en was verbetering te
dien opzichte dringend noodig. Daar men
aan boord van het weezenschip ook een
vakschool voor de visscherij hoopt in to
richten, zal deze tak vau bedrijf daardoor
misschien ook een hoogere vlucht nemen.
Prins Albert heeft onlangs in Southampton
den kleinen driemaster „Ibis* gekocht en
stelt nu dit schip voor het genoemde doel
ter beschik ing.
Reuter seint heden uit Ostende
Drie Nederlandsche torpedobooten ziju
aangekomen. De officieren werden ambtelijk
door den burgemeester ontvangen. Morgen
vertrekken de booten.
In hooger beroep is het tegen den suiker
speculant Jaluzot uitgesproken vonnis beves
tigd zoodat hij zijn gevangenisstraf van 1
jaar (voorwaardelijk) houdt. Maar z\jn boete
ia gebracht van 3000 tot 25 francs,
't Is niet te bar 1
De koninklijke familie krijgt nog telkens
dreigbrieven. In een daarvan stond dezer
dagen „Gelooft niet, dat wij u hebben
veigeten. Indien gij er aan twijfelt, verge
lijkt dan het schrift van dezen briet met