Summer 10.
Zaterdag 2 Februari 1907
30p Jaargang
fTweede Blad.
6
UITVOERINGEN.
MENGELWERK.
JL
El
fïïeld.
G-
Kuslaiul-
"BINNENLAND.
BUITENT AND.
Duitschland.
Frankrijk.
ngeland.
en
irt of
idere -
even.
tr<
p
3
5.
GOS
n WAALWIJK.
Zaterdag.
Groote Uitvoering te geven door
-le Waalwijksche Gymnastiek-vereeniging
>p Zaterdag 2 Februari, op de zaal
Musis Sacrum». Aanvang 77a uur-
(Zie programma's.)
Zondag.
Tweede Winteruitvoering te geven
oor de Tooneelvereeniging «Onze vrije
jren» op Zondag 3 Februari 1907, in
ie Concertzaal van den Heer Ch- v. d.
Verff. Aanvang 7 uur precies.
(Zie programma's
BESOIJEN.
Tweede Winter-Concert te geven
loor de Liedertafel «Oefening baart
Cunst», op Zondag 3 Februari 1907, in
le zaal van het Hotel Brokken. Aanvang
ïalf acht. (Zie programma's.)
CONCERT te geven door de Tooneel
vereeniging «Dat buigt breekt zelden»,
>ij den Heer J. Melis-Beumer Besoijen.
Aanvang 7 uur. (Zie programma's.)
o
KAATSHEUVEL.
I Tweede Winter-Coxcert te geven
ioor de Harmonie Apollo op Zondag 3
Februari 1907, des avonds ten 6 ure.
(Zie programma's.)
k"l_. Grootvader Johan Ferdinand Volkhard
ylVjwas nog in zijn ouderdom een knappe,
m
flinke man, met wit haar en baard en
groote, jeugdige oogen. Hem te bezoe
ken was een groot feest voor ons, hoe
wel het kleine, West-Pruisische stadje,
waar hij leefde en werkte, weinig aan
trekkelijks had.
Langzaam en dik, zooals het bloed
stroomt door de aderen der kinderen
van die landstreek, stuwt daar de W ei-
Jfchsel zijn wateren naar de zee. Het is
geen mooie rivier, als de Rijn. Grijs zijn
haar golven, eentonig zingen zij haar lied.
Het schoolgebouw, waarbij grootvaders
woning, lag op een heuvel, die uitzicht
bood over de rivier en de breede vlakte,
dicht tegen de oude kerk der Duitsche
ridders, wier woning eenmaal het school
huis was, zoodat grootvader in het voor-
i malige, hooggewelfde gebouw zijn ambts
plicht vervulde en wij ieder oogenblik
verwachtten, een spokenden ridder van
achter de hooge pilaren tevoorschijn te
zien treden.
De Ridderkerk, rooals men het kleine
Gothische gebouw daar noemde, vormde
de voornaamste bezienswaardigheid van
het plaatsje, hoewel ze niet meer voor
het uitoefenen der godsdienstplechtig
heden diende
Met het griezelig verlangen van den
boerenjongen, die het »huiveren wilde
leeren", wandelden we rond tusschen
hare sterke pijlers, en we daalden af in
de krypt, waar de ridders sliepen en de
grootmeester in wapendos op zijn ver
gulden stoel zat.
Onderwijl vertelde grootvader ons van
den tijd, toen voor 't eerst het zwarte
kruis op de witte mantels hier versche
nen was.
Wij, kleinkinderen, hielden veel van
grootvader en waren overtuigd, dat we
hem vele goede eigenschappen hadden
te danken, vooral het open oog, voor
al wat licht en groot was in het donkere
en kleine der alledaagschheid. Hijzelf
wees alle complimenten af.
Dat is ook al een erfenis, placht
hij te zeggen en voegde er dan schert
send bijWij zijn allen van Volkhard's
stam en in onze aderen vloeit het vroo-
lijke bloed van den dapperen speelman.
Volgens die legende was onze voor
vader met den vedel op den rug van de
Rijnstreken naar het Thüringer land
getogen.
't Heette, dat hij van voorname af
komst was, doch den zeden en den
wetten van zijn stand ontrouw geworden
en als laatste van een oud geslacht zich
gevoegd had bij het zwervend volkje,
uit liefde voor het vroolijke leven van
den speelman, voor reizen en een goeden
3
CU
cr
o
n
p?
c+-
CB?'
CD
3
v dronk, uit liefde voor vrijheid en bovenal
uit liefde voor vedelklank, onbekommerd
over het feit, dat men ginds in zijn
geboorteland zijn wapen verbrak.
Doch den vrijen zwerver sloeg een
Thüringer meiske in handen. Hij trouwde
met het kind van een Saksischen vrij
boer. Een lachend leven werd afgesloten
door een vroegen dood en zijn kleine
zoon werd opgevoed door een weenende
moeder op de groene hofstede, waar
later zijn nakomelingen huisden.
Oorlogstijden kwamenze maakten
het moeilijk, het spoor der Volkhards
verder te volgen. Zij waren overal, waar
zwaarden en vedels klonken, stierven
jong en lieten hun kinderen niets na dan
onverstoorbare blijmoedigheid, in het
gunstigst geval liederen en wapenen.
Zoo trok op zekeren dag een Volk-
hard met zijn regiment Graudenz binnen,
nam daar een mooi soldatenkind tot
vrouw en verheugde zich over een zoon,
die naar familiegebruik Johan Ferdinand
gedoopt werd. Doch door het land
bruiste de storm, die Napoleon heette.
Lang was het land waarop, volgens de
overlevering, onze «stamburcht lag,
Fransch; lang lag de Thüringsche boe
renhoeve verwoesten waar men haar
meende te moeten zoeken, had men het
wapengeluk van het Pruisische leger
begraven.
Ook voor de wallen der oude We:ch-
selvesting lag Fransch krijgsvolk
binnen haar muren loerde de honger
En al werden de treurige dagen van
Graudenz nog altijd verhelderd door den
mat geworden gloed der koningskroon
en al sprak de oude Courbière zijn be
roemd, dikwijls verminkt woord: »A1 is
er geen koning van Pruisen meer, er is
nog een koning van Graudenz 1" steeds
nauwer werden de belegerden ingesloten,
steeds feller werd de nood.
Dat in de kazematten van de vesting
hongertvphus woedde, wisten de vijan
den niet eens.
Nacht op nacht werden er dooden
begraven, haastig en angstig; de fakkels
flikkerden daarbij somber, snel en be
drukt sprak de geestelijke het gebed en
slechts door een gedempt eeresaluut kon
het vaderland zijn dank betuigen.
Ook de blonde vrouw van sergeant
Hans Volkhard stond op een nacht als
klagende weduwe bij den grafheuvel.
Niet eens mocht zij de kleeren van den
doode behouden die werden uit voor
zorg verbrand. Als eenig- erfdeel voor
haal zoontje ontving zij zijns vaders
trouwring en een oude viool, een familie
stuk, waarop de overledene, wien deze
kunst als aangeboren was, gaarne op
vroolijke avonden had gespeeld.
liet zevenjarig knaapje, onze groot
vader, blikte met vreemd-ernstige oogen
de wereld in.
Eiken nacht daalde hij onverschrokken
met een grooteren jongen af in onder-
aardsche gangen, die naar de markt
voerden, en keerde met maDden vol
levensmiddelen voor de ingeslotenen
terug naar de hooggelegen vesting.
Eindelijk viel den Franschen de tijd
te lang; ze waren noodiger op een
andere plaats. En een wapenstilstand
troostte het land en gaf tijd, de wonden,
geslagen door den oorlog, te heelen.
Een vrede volgde, erger dan de oor
log geweest was.
Ook de weduwe van Hans Volkhard
moest hard werken, om het leven te
houden met haar kind. Toen haar knap
gezicht een vrijer aantrok, loonde de
staat aan haar zoon zijn vaders dood en
zijn eigen flinkheid hij kreeg een koste-
looze plaats op de onderwijzers-kweek
school, zijn hartewensch.
De vroolijke stem, die als erfdeel
hunner afstamming uit 't lustige Rijn
land bij alle voorvaderen luid geklonken
had, was bij hem bijna verstomd, gelijk
de toon kwijnde in de oude viool, die
hij enkel in zijn weinige vrije uren be
speelde.
Zijn boeken werden zijn wereld, waarin
hij licht zijn armoede vergat. Hadden
alle kameraden slechts weinig het hunne
te noemen, zoo arm als hij was geen
tweede onder hen.
En er kwam een dag, waarop hij dat
bitter voelde. Dat was in Maart 181.3,
toen de algemeene nood tot het hoogste
gestegen was en door de steden een
noodkreet ging, die een eervollen vrede
eischte of een roemvollen ondergang.
Allen gaven, wat ze van have en goed
te missen hadden halfwassen jongelin
gen wilden de wapens dragen,
j Johan was destijds achttien jaar, hoog
opgeschoten en smal van borst, zoodat
men hem niet in den soldatenrok kon
steken. Dat hinderde hem. en meer nog,
dat hij zelf niet naar krijgsroem ver
langde. De sombere indrukken, opge
daan in zijn jeugd in de vesting, ver
lamden zijn arm, toen geestdrift voor t
doorstaan van onbekende gevaren bij
anderen de spieren staalde.
Treurig sloop hij dien dag naar zijn
kamertje, toen op 't Raadhuis mannen
zaten, die eiken zilveren lepel, elk sieraad,
dat men hun bracht, ernstig schatten en
met ernstigen dank in ontvangst namen
voor het vaderland.
En hoe dwaas 't ook wds, de arme
scholier begon in zijn lade vlijtig te
zoeken naar iets, dat geldswaarde had.
Daar viel klingelend het gouden ringetje
op den grond, dat men van de hand van
een dooden soldaat had getrokken, eer
hij met vele anderen in het breede graf
werd gelegd, om het groote appèl af te
wachten.
De heeren op 't Raadhuis wilden juist
naar huis gaan, en de voorzitter, notaris
Johan, werd gehaald door zijn zestien
jarige dochter Amelie, toen de lange,
magere jongen, wiens groene pet hem
aanduidde als leerling van de kweek
school naar binnenschoof, een viool
onder den arm, om die met het ringetje
op tafel te leggen.
't Is een heel oud erfstuk, sprak
hij verlegenwant hij schaamde zich
over de armelijke gave, en hij wees op
de bruine gezellin zijner eenzame uren.
Een licht schokken doortrilde het ge
zicht van den notaris maar hij glim
lachte niet.
Een andere heer wierp den ring op
het goudschaaltje, dat 't klonk, en sprak
kalm
Vier Pruisische thalers waard
Waarop de schrijver den jongeling een
ijzeren ringetje overhandigde, aan welks
binnenkant te lezen was: »Goud gaf ik
voor ijzer'
De viool kunnen wij niet gebruiken,
zei de notaris goedig, den jongeling
vriendelijk aanziende. Ik koop ze u echter
gaarne voor vijf thalers afgeef die dan
aan de jas. Misschien kunt u bij gele
genheid het instrument terugkoopen, en
u moogt er ook bij mij op komen spelen.
Ge zijt altijd welkom voegde hij er bij
en drukte Johan Ferdinand de magere
hand.
Juffer Amelie knikte hem vriendelijk
toe, en de schrijver reikte hem een
regu uit.
En met een gevoel, als beteekende
het met den Pruisischen adelaar gestem
pelde papier, waarop geschreven stond,
dat door Johan Ferdinand Volkhard een
ring ter waarde van vier thalers en een
geldgeschenk van vijf thalers voor de
krijgskas was gestort, het hoogste lot
uit de loterij, snelde de kweekeling met
gevleugelde schreden terug binnen zijn
armelijke vier muren.
- Eigenlijk was 't een beetje licht
zinnig, pïacht grootvader er bij te voegen,
als hij dit voorval verteldewant aan
de viool hing de blijmoedigheid van het
geslacht Volkhard, zijn eenig vermogen 1
Maar voor cien nood van 't vaderland
was ook dat niet te veel.
Strikt genomen, had deze geschiede
nis nog een tweede deel, dat behandelde
hoe de viool weer in grootvaders bezit
kwam, nadat zij bij gemeenschappelijk
uitgevoerde sonaten van Mozart tusschen
den jongen onderwijzer en juffer Amelie
huwelijks-stichteres was geworden.
Doch daarvan verried grootvader niets.
Hun liefdesgeschiedenissen vertellen al
leen oude menschen. zei hij vioolijk. als
wij er naar vroegen, en sloeg dan zijn
arm om het kleine aardige grootmoedertje.
Wij beiden echter zijn jong en blijven
jong niet waar, moeder
Nu slaapt het »jonge paar" reeds lang
in de schaduw der oude Ridderkerk, die
neerblikt op den donkeren Weichsel-
stroom.
In mijn werkkamer rust, in een houten
kast, de oude speelmansviool
En de geesten van 't verleden be
roeren zachtkens haar snaren
het voortel der bisschoppen goed te keuren
ook geloond, niets anders le bedoelen d n
vrede, msar een vrede, die de onvervreemd
bare reehten vau den godsdienst, erkent en
verzekert.
Daartegenover nu is de meeuing der re
geering en van het bloc verdeeld.
Senersijds wil men wel vrede: Frankrijk
gaat er waarlijk noch in aanzien naar buiten
noch in innerlijke welvaart op vooruit, maar
hiertegenover staan de mannen, die zich den
vijand niet willen laten ontglippen, die zelfs
g"en uitstel verdragen maar thans hun haat
wilFn omzetten in daden.
Zij kunnen het niet verdragen, dat aan
de Kerk ook maar iets wordt gelaten van
haar werkelijk trcht en rechtmatige» eigen-
lom Het ble. k Dinsdag in d K me.r, lor»
de socialisten ei"chten, d wanneer de k'T
ken ter beschikki g der pties'eis werdvn
iresield. ook in elke gemeente een I weed-
lord Hamilton het onderwerp voor een
Kanaal-tunnel als dwaasheid. Daarentegen
bleek er in een vergadering van aandeel
houders van de andere groote spoorweg
maatschappij, de South Eastern, veel
stemming voor het plan te bestaan.
ink*al voor politieke vergadering-n zou
Worden opengesield.
In de Kamer kwam tevens de verdeeld
heid onder de ministers aan d-n dag. Ter
wijl Kriand zijn bedaarde houding bewaart,
ipcent Clemenceau zijn staatkundig leven
Unger net ehulp der uiterste linkerzijde
tr kunnen rekken. Onder luid sppLus ver
klaarde hij, dat het voorstel der bisschoppen
voor hein niet bestond.
En hij verweet Briand zijn #slappe"
houding tegenover de Kerk. Hij zside, //dat
wij in een moeilijk geval zij" geraakt, m-»*r
k ben het niet, die er mij heb ingewerkt,
'y suis, j'y reste".
Terstond zag raeu Briaud opstaan en
h-engaan.
Nog even sprak de minister-president
voort, en beweerde, /ydat we niet aan het
einde zijn van den strijd* enz., inaar toen
b greep hij opeens dat, om dien strijd te
kunnen voeren, het bloc één moet blijven.
Snel bedaarde bij en ontkende, dat hij
ziju vriend Briand bad willen kwt-tsen, hij
zou met hem sprekm en verklaarde, er zeker
van te zijn, dat hij hem ook verder zijn
steun zou verleenen.
Daarop verliet de heer Clemenceau de
z*al eo kwam met Briand terug, die weder
op zijn plaats ging zitten.
De mannen van links hebben :an de
mannen van rechts gisteren een voorbeeld
gegeven.
Het is thans niet te berekenen, waarhee
het gaat.
Z-.l het bloc een gedregslijn vinden,
aaruver ze 't eens kunnen worden?
En is er kans, dat dan de voorstellen
der bisschoppen ernstig worden ovirwogen
En zullen, wanneer de regeering weigert
ook nu nog met de Kerk te spreken, de
priesters aan de eer der waarheid verplicht
zijn, de kerkpn te rerlaten
Te Odessa is een kapitein, Sinkievitch
en een politiebeambten in de straat op
klaarlichten dag vermoord- Bovendien
werden 7 voorbijgangers en 3 politie
agenten gekwetst.
Tengevolge van de werkstaking
heerscht onder de arbeidersbevolking te
Lodz buitengewone ellende. De menschen
hebben aan alles gebrek, bij de hevige
koude, die er heerscht, nog het meest
aan brandstof. Waar ze dan ook de
kans schoon zien, halen ze palen en
hekken weg om hun ijskille huis ten
minste eenigszins te verwarmen.
Ook in de naphthadistricten rond
Bakoe breidt de staking zich uit.
rt
Het Tageblatt raadt allen liberalen
kiezers aan, zich bij de herstemming te
verklaren tegen de reactie en tegen het
centrum. Want als in den Rijksdag een
machtige reactionnaire partij opkomt, is
er geen sprake van een eenigszins liberale
regeeringspolitiek
Verklaarbaarder is het besluit van de
centrumleiders in de districten, waar her
stemming is. In geen g' val, zoo luidt
het parool, een sociaal-democraat steunen!
Wat de socialisten besloten hebben,
is bekend. Bebel zei in een onderhoud
met den correspondent van de Zeit, dat
hij de nederlaag zijner partij allereerst
toeschreef aan het opzweepen der harts
tochten door naar voren brenging van
de nationale quaesties. Daardoor zijn de
onverschilligen in het vuur gebracht.
Door den steeds scherper wordenden
strijd van werklieden tegen werkgevers
waren ook tal van kleine ondernemers
verbitterd. Ten platte lande heeft onze
strijd tegen de vleeschaarschte ons kwaad
gedaan. En eindelijk was de druk der
overheden nu sterker dan ooit.
Bebel vreesde de herslemmingen met
zoo erg; de vrijzinnigen luisteren niet
naar een kiesleuze. De opflikkering van
het vrijzinnig beginsel, zou, geloofde hij,
niet van langen duur zijn. We zu en
beginnen, zei hij, onze mannen te drillen
opdat we reeds bij eventueele naverkie-
zingen de zege behalen.
Een kritiek oogenblik doorleeft thans de
Ft-otsche politiek
De tsschoppen hebben, zooHs men weet,
n«>2 een poging K' waagd om aan de regce-
ring te doen verstaan, dat niet vijandschap
of eigenzinnigheid dr Kerk bezielt wanneer
ze zich tegen de regeering, met haar wetten
ei. maatregelen verzet. De Paus heeft, door
Onder voorbehoud deelen we mede,
dat Chamberlain nagenoeg zijn geheele
vermogen verloren heeft bij een specu
latie in randmijnaandeelen. Hij had al
veel 'geld uitgegeven voor de agitatie
ten gunste van een tolunie tusschen
moederland en koloniën.
In een vergadering van aandeel
houders der Great Eastern qualificeerde
Mouument voor dr. H. J. A. M. Schaepinaa.
Eindelijk zal het monument voor dr. H.
J. A. M. Schaeptnan 8 g. toch komen.
Nadat aan geen der deelnemers aan de
prij»vraag, een paar jaar geleden uitgeschre
ven, de prijs kon toegekend worden, heeft
Mgr. de Aartsbisschop het plan van dr.
J. H. Cuypers te Roermond doeu uit
voeren.
Het monument zal opgericht worden in
het wriland voor hut seminarie te Rijsenburg
langs den Rijksstraatweg. Het zal zich als
een rijk bewerkte pyramide verheffen te
midden van een plein, omsloten door een
h-k van gesmeed ijzer, aan de voorzijde der
pyramids wordt in een ui» het standbeeld
van den docter geplaatst. In de vijf overige
vakken zijn hautreliefs gebeiteld, den vromen
priester, den grooten staa'sman, den redenaar,
den professor en den dichter voorstellend.
De symbolen der burgerlijke deugden,
waarboven St. Joris met den drsak, kronen
het geheel.
De vereeniging tot verfraaiing van Drie
bergen en Rijseuburg heeft op zich geno
men, het terrein en de omgeving met het
monument in overeenstemming te brengen.
De Ruijter en Denemarken.
Poliiiken bevat een artikel, waarin de
groote verdiensten herdacht worden, die de
Ruijter voor Denemarken heeft gehad, ^als
aanvoerder vau de machtige Hollandsche
vloot, dit in Mei 1659 Denemarken te hulp
werd gezonden.*
Het opstel besluit uit met de raededee-
ling, dat er zich een comité heeft gevormd
met vice-admiraal Wandel als voorzitter, om
op een nsder te beslissen manier passende
uitdrukking te geven aan Denrmarken's
dankbaarheid voor de hulp, die Holland zijn
bondgenoot Denemarken heeft bewrzen door
het voortreffelijke werk van de Ruijter.
Prins llendrlk eereridder van de
Jobuaniterurde.
Volgens d« Hamb. Bö senhaUe is Prins
Hendrik der Nederlanden door den Duit?chen
Keizer benoemd tot eereridder van de
Johauuiterorde.
Ede.
De uitslag der stemming voor een lid der
Tweede Kamer in het district Ede is als
V° Aantal kiezes 6785. Aantsl uitgebrachte
geldig'* stemmen 4^25. Volstrekte meerder
heid 2868.
Gekozen Jhr. S, van Citters (antir.) mst
81 68 stemmen.
Mr. P. Ti leinan (vrij-'ib had 1888, mr.
Mendels (soc.-dein.) 223 stemmen.
Bij de algemeene verkiezingen op 16
Juni 1905 was de uitslsg voor het district
Ede de volgende:
Aantal kiezers 6762 Aantal uitgebrachte
geldige stemmen 4565. Volstrekte meerder
heid 2288. f
Gekozen dr. M. A. Brants (aftr. antir.)
met 3071 stemmen. Mr. P. Tidemsn (vry-
lib) kreeg 1287, de heer S. Lindeman
(aoc.-dem.) 207 stemraeD.
Belustingont werpen.
Naar ons uit den Haag wordt medegedeeld
zouden de belastingsontwerper. van den
minister de Meester in de afdeelingen der
Tweede Kamer over 't geheel ongunstig zyn
ontvangen en niet slechts van leden be-
hoorende tot de coalitiepartijen der rechter-
zijd-, maar ook van vrij-hberale zijde
scherpe bestrijding hebben gevonden.
De Vredes-conferentie.
De Haagsche correspondent van de Frank
furter Zeitung heeft mgr. Giovannini, den
