jNummer 12
Zondag 10 Februari 1907.
30p Jaargang
h.
de
01.
Tweede Blad.
ioo»
NIEUWS UIT KAATSHFlivri
Jaarfeest van den
R. K. Volksbond.
G.
intijdig
itsteeg,
gega-
willen
doende
KAATSHEUVEL, 8 Fob. 1907.
TE KAATSHEUVEL.
o
LEZING.
Geachte leden van den R. K. Volksbond.
Hadde het niet van omstandigheden
afgehangen, dan zou vandaag op deze
algemeene vergadering van den R. K.
Volksbond, in uw midden zijn opgetre
den, een man, die zijne sporen verdiend
heeft in de organisatie der R. K. Werk
lieden in het bisdom van 's Hertogen
bosch. Hier zou voor u zijn opge
treden de Zeer Eerw. Heer Prinsen,
Pastoor van St. Jacob te 's Hertogenbosch,
Adviseur van den Centralen Bond van
R. K. Werkliedenvereenigingen in ons
bisdom, Ridder in de Orde van Oranje
Nassau. Hij zou door zijn machtig
woord en door zijn erkend gezag uwen
Bond in een helder daglicht hebben
gesteld, ten overstaan van hen die aan
de groote waarde van dien Bond twijfe
len of er den schouder voor op halen
hij zou het aanzien van uwen bond in
niet geringe mate verhoogd hebben,
waar tot nu toe goed willende, doch
nog weinig gezag hebbende krachten er
naar gestreefd hebben uwen bond aan
zien en leven in te storten- Doch
geachte vergadering, hoe bereidwillig
Pastoor Prinsen dit ook gedaan zou
hebben, 'net was hem in de gegeven
omstandigheden onmogelijk.
Het Bestuur heeft dit betreurd, ik hel
dit betreurd, gij zult het betreuren, doch
het is eenmaal zóó tn we willen slechis
hopen vandaag, dat de komst van Pas
toor Prinsen niet afgesteld, dochslecht.-
voor een wijle is uitgesteld
Goede raad was hier duur zooals altijd
Het bestuur besprak de zaak, ht
overwoog de zaak, en was van meeninj.
dat deze vergadering toch niet moch
voorbijgaan, zonder dat de leden vai
den Volksbond iets leerzaams, iets nut
tigs, iets practisch van deze vergadering
medenamen. En toen. M V. Ja, toen
heb ik mij zelf maar aangemeld nis spre
ker voor dezen dag, niet omdat ik nu
daarvoor berekend acht, o neen, want
ik ben geen spreker van beroep, maai
omdat ik u nog eens in het kort aan
wil toonen wat een R. K. Volksbond is.
en wat het doel is van een R. K.
Volksbond. En achterop gezien. M.
V. ben ik wezenlijk blij, dat ik dit van
daag nog eens kan doen want, eerlijk-
gesproken, geachte leden van den R.
K. Volksbond, wanneer ik eens de ruim
500 leden, die onze Bond telt, afging,
en vraagVriend, zeg me eens, wat
willen we toch hebben met onzen Volks
bond, en waar moeten we heen
Zouden er dan misschien geen 400 het
antwoord schuldig blijven Ja men
heeft wel zoo'n" algemeen idee van een
Volksbond, men zal wel aannemen dat
het een goede vereeniging voor den
werkman is, maar blijft het daar niet
bij Ik geloof het wel.. En toch,
waarde leden van den R. K Volksbond,
dat moet ge weten. Het is ermee als met
het lidmaatschap van de R. K. Kerk.
Ja, iedereen zal weten, dat de Kat
holieke kerk noodig is om ons in den
hemel te brengen.
Maar dat is niet genoegmen moet
ook weten, wat de kerk van ons vordert 1
wat men moet doen, en wat men moet
laten, hoe men zijn leven in moet rich
ten. Welnu, ik zal probeeren, om u
vandaag nog eens duidelijk te maken,
wat eene vereeniging van R. K. Werk
lieden is, en wat zij beoogt.
Ik zal u aantoonen, dat zij noodzake
lijk is, en dat gij de voordeden dier
vereeniging moet waardeeren 1 Ik zal
dal niet doen met mooie woorden, met
schitterende volzinnenwant nog
eens, ik ben geen spreker van beroep 1
Neen zoo maar praten-der-wijze, gansch
eenvoudig, zal ik u zeggen, wat de Bond
voor u is, en wat gij voor den Bond
moet zijn.
Op het program is mijne lezing ge
doopt Een terug en vooruitblik. Waar
om wel het kind moest toch een naam
hebben. Maai ik l'ad toch nog een an
dere reden daarvoor. Wanneer een mees
ter in de school iets wil leeren, dan kan
hij dan niet beter doen dan zijn onderwijs
aanschouwelijk te maken dan moet hi]
'.ijn stok nemen en daarmee wijzen O)
platen die aan den schoolwand hangen
En dat nemen zijn leerlingen mee, en
zóó zal hij in één kwartier meer leeren,
dan door twee uren redeneering. Zoo
ook wil ik eenigszins doen. Wanneer ik
u wil aantoonen, wat een Volksbond is,
en wat hij wil, dan zal ook ik op pla
ten wijzen, voor zoover dit gaat, name
lijk voor zoover er die reeds hangen.
Ik zal namelijk uit hetgeen reeds in hel
afgeloopen jaar gedaan is, aantoonen
dit of dat is de taak van den Volksbond
dit of dat heeft hij reeds ten deele be
reikt ik zal u ook zeggen welke platen
er nog moeten komen te hangen, d. w.
z. wat wij nog moeten doen, waarheen
wij nog moeten streven, wat wij nog
moeten bereiken.
En zoo, M. V. hoop ik, dat gij iets
nuttigs uit mijne lezing zult medenemen
Wat is een R. K. Werkliedenveree-
niging. M. V Is dat wat mooidoenerij,
is dat een mode artikel? is dat zoo iets,
dat Kaatsheuvel ook moet hebben, om
dat andere plaatsen dat hebben P
wordt zoo'n bond opgericht, om er en
kelen eens bestuurtje te laten spelen
moet er zoo'n bond zijn, om de jon
ge Kapelaans wat bezig te houden, of
te amuseeren Welnu als dat zoo is
dan verklaar ik bij deze gelegenheid, dat
het Bestuur denkehjkerwijze maar ik vasl
en zeker den R. K. Volksbond van
Kaatsheuvel vandaag nog naar de Moo-
Kerhei wensch.
Och, vrienden, geloof toch niet, dat
een Bond een liefhebberijtje is het Be
stuur zal u dat anders zeggen, ja zoo
m het begin is dat heel aardig, zooals
al het nieuwe iets aantrekkelijks heelt,
maar dat mooie gaat er gauw af; en
dan ziet men pas, dat er gewerkt moet
worden, hard gewerkt en offers moeten
gebracht worden van tijd en vrijheid
wil men doen, wat men moet doen, n 1.
zijn plicht als bestuurslid vervullen, be
hartigen de algemeene belangen, bevor-
eren het verheven doel van eene R.
K. Werkliedenvereeniging.
Wat is dan eene werkliedenvereeni-
ing?
Dat is eene vereeniging van R. K.
werklieden, die onderling de belangen
an hun stand willen bevorderen, en die
belangen zijn meerdere, en wel vooreerst
:e godsdienstige en zedelijke, vervol
yens ook hunne stoffelijke en maatschap
pelijke belangen De maatschappij M.
V. bestaat uit verschillende standen.
Men heeft den geestelijken stand, men
heeft den kooplieden stand, men heeft
den stand der industrieëelen, men heeft
den stand der geneesheeren, der advo
caten, der militairen, den stand der am
bachtslieden, der winkeliers, enz. maar
men heeft vooral den stand, den nuttigen
stand der werklieden.
Welnu iedere stand heeft zijn rechten
en plichten, iedere stand heeft zijn waar
de en zijn kracht op te houden, want
iedere stand is iets onmisbaars in de
maatschappij. De werklieden stand is
wel is waar een nederige stand, maar
het is toch een eere stand, en wie den
werkman en zijn stand veracht, veracht
God zelf die dien stand heeft ingesteld,
hij veracht Christus, die zelf werkman
geweest is. Daarenboven, M. V. de werk
man is mensch en als mensch staat hi
precies op de zelfde lijn als ieder andei
mensch hij heeft dezelfde menschwaar
digheid, hij mag zich evengoed doen
gelden als wie ook 1 Of staat het ergens
geschreven, dat de werkman niet ont
wikkeld, niet rechtschapen, niet rijp
doordenkend mag zijn moet hij minder
verstand, minder zielenadel hebben dan
een ander? We zijn toch allen dezelfde
menschen, die alles wat we hebben van
God hebben 1 en het dus met evenveel
recht mogen gebruiken
Maar toch, M. V. de werkmansstand
is maatschappelijk zwakker dan ande re
standen, omdat zijn gansche tijdelijke
welvaart vaak afhangt van enkele per
sonen. Het is waar, alle standen zijn
eenigszins onderhevig aan afhankelijk
heid. Ook ik ben niet onafhankelijk als
de Bisschop mij morgen zegt van hier
te vertrekken, dan heb ik niets anders
te doen dan te gaan, ook al moet ik
vele goede vrienden in Kaatsheuvel
achterlaten. Als een dokter 's nachts
wordt opgeroepen voor een zieke, dan
heeft hij niets anders te doen «'an te
gaan, wil hij zijn plicht als arts doen,
wil hij de eer van zijn stand ophouden
een winkelier kan afhankelijk zijn van
eene oneerlijke concurrentie, van mis-
iruiken in den groothandelen zoo zou
k u nog meerdere dergelijke voorbeel-
len kunnen aanhalen.
Maar die maatschappelijke afhankelijk
leid is niet eene zoodanige als die van
len werkman, deze staat maatschappe
lijk vaak zeer zwak: een ongeluk, een
jril van den werkgever, of andere oor
zaken kunnen dikwijls zijne tijdelijk wel
vaart vernietigen, zij kunnen hem broode
oos maken 1 Dit valt niet te loochenen.
M. V.
Doch wat erger is deze maatschap-
jelijke zwakheid heeft ook invloed geha<
op zijne innerlijke grootheid, op zijn
zielenadel, op de grootheid van zijn hart
en geest Doordat hij maatschappelijk
zwak stond, daalde hij dikwijls ook op
godsdienstig en zedelijk gebiedhi
verloor de achting voor zich zeiven, hii
miskende de waarde, die hem als lid
van zulk een nuttigen en e rzamen stand
toekwam, hij vervulde de plichten niet
meer, die hij aan zijn stand verschuldigd
was. Want uit het een volgde het ander
En die daling van den werkman 0[
godsdienstig zedelijk, maatschappelijk
en stoffelijk gebied werd nog vergroot,
doordat hij jaren en jaren alleen stond,
en zijne kracht moest zoeken bij zich
zelf; en M. V.wat wordt men niet zwak
en besluiteloos als men lange jaren ei
Heen voor staat 1
Ik zeidedat de werkman jaren eti
jaren alleen stond want vroeger, eeuwen
terug, in den gulden-gildentijd, toen alles
Bloeide en er welvaart was over het
gansche land. was dat niet zóó. Toen
-:ochten allen steun bij elkaar en dachten
aan het woord der H. Schrift: .Wee
den eenzame 1 want als hij valt, heefi
hij niemand om hem om te helpen".
Maar zoo'n eeuw terug, toen [na de
fransche revolutie] het liberalisme ingang
vond, toen kwam de z. g. vrijheid en
moest ieder maar zorgen voor zich zelf.
Daarbij kwam nog den vooruitgang
op het gebied der werktuigkunde, der
nachineriëen, die de verhouding tusschen
verkgevers en werklieden geheel ver
anderde, en spoedig deed verdwijnen
iet weinige goeds, wat er nog uit de
lagen van vroeger, uit den ouden tijd
in eere was gehouden
Was het daarom te verwonderen, M V.,
dat de Paus, Leo XIII z. g. met bezorg-
heid de toekomst tegemoet zag, en met
alle kracht een algemeenen geroep deed,
om zich wederom te vereenigen, zooals
in vroeger eeuwen! en dien oproep richtte
hij vooral tot de werklieden, omdat deze
vooral steun moeten zoeken in de ver
eeniging, omdat zij vooral maatschap
pelijk zwakker staan dan de aodert
standen.
Eendracht maakt macht, zegt het
spreekwoord wat één niet kan, dat kan
hli in vereeniging met anderenwaarin
de kracht van éénen te kort schiet,
daarin kan de kracht van een anderen
bijspringen met meerderen te samen
heeft men meer verstand dan alleen. En
daarom zien wij dan ook, dat niet alleen
de werklieden, maar al standen hunne
kracht zoeken in de vereeniging, men
heeft patroonsvereenigingen, men heeft
katholieke militairenvereenigingen, men
heeft winkeliersvereenigingen, men heeft
vereenigingen van geneesheeren, enz
Waarom zullen dan de werklieden niet
vereenigen Neen zij, en zij vooral moeten
zich vereenigen, omdat zij de vereeni
ging het meest noodig hebben, zoowel
geestelijk als stoffelijk. En ziedaar de
taak der algemeene werklieden-vereeni-
gingen of volksbonden.
Alleen door de vereeniging kan hun
eerlijke stand het eerbaar handwerk in
eere hersteld worden. Geen hoogmoed,
maar zelfgevoelgeen trotschheid, maar
eene juiste schatting van zich zelf, dat
kan een Bond hun aanbrengen. Ik zeide,
zoo juist, dat vooral de werkman de
vereeniging het meest noodig heeft,
zoowel geestelijk als stoffelijk Want zijne
geeste lijke zwakheid volgt veelal uit zijne
maatschappelijke zwakheid. Een werk
man, omdat hij maatschappelijk zwak is,
omdat hij bijna den ganschen dag moet
werken, wil hij zijn stand, wil hij zijn
bestaan verzekerd houden, heeft al weinig
tijd om zijn verstand, dat hij toch even
goed heeft als ieder ander te ontwikkelen,
en dan nog ontbreken hem dikwijls de
middelenom in dien weinigen vrijen tijd
de noodige kennissen op te doen voor
zijne belangen op godsdienstig, zedelijk
en maatschappelijk gebied. En toch,
M. V. dat is noodig en waarom och,
men gaat zoo gauw met de onwetend
heid van den werkman rollen, men gaat
zoo dikwijls zijne geringe ontwikkeling
misbruiken, of liever laat ik het eens
ilatweg zeggen men speculeert op de
domheid van een werkman I Dat moe
liet mogen gebeuren, M. V. en dat kan
>ok niet gebeuren, wanneer men in een«
vereeniging is. Daar geeft men u de
niddelen, om u te ontwikkelen. Gij be-
ïoeft geene geleerden te zijn want die
zijn er maar weinigen, ook zelfs onder
le andere standenmaar gij moet zor
gen, dat men u niet kan foppen, niet wat
op den mouw kan spelden ook onde;
de werklieden moeten er goede denken
le koppen zijn En in eene vereeniging
vindt gij die, daar legt ieder zijn gezond
verstand bij elkaar, daar leert men van
een ander, wat men zelf niet weet of
<an weten, daar voedt men elkander op.
le Men voedt daar elkander vooreerst
godsdienstig en zedelijk op. De gods dien
stig-zedehjke gevaren zijn in onze dagen
grooter dan ooit. Het verfijnde ongeioof
blijft niet meer in de boeken van geleer
den, maar het dringt tegenwoordig ook
door opstraat in couranten en strooibil
jetten, die iedereen in handen komen
•daat brutaal geschreven, en nog bruta
ler worden in openbare vergaderingen,
in gesprekken, in publieke lokalen, in
spoorwegrijtuigen gezegd, zaken, die lijn-
iccht in strijd zijn met ons heilig Katho
lieke geloof, die onze Moeder de H. Kerk
en hare instellingen aanranden, en bespot
lijk maken; daar wordt geleerd hetvei-
wijfde zingenot, daar wordt gelachen met
de Christelijke deugden, met de zedigheid
met den echtelijken trouw, met de ma
tigheid, met de zorgzaamheid en Spaar
zaamheid. Men wil den werkman dat alles
wijsmaken. Maar een werkman die in
eene Katholieke vereeniging is, laat zich
dat alles niet op den mouw spellen 1 Hij
gaat naar zijn vereeniginghij vraagt
daar een boek, hij brengt zich op de
hoogte van wat zijn tegenstander leert
en ziet de valschhrid van al die leer
stellingen. ofwel indien hij dat niet in
"en boek kan vinden, dan vraagt hij het
aan den Adviseur, en deze zal hem in
lichten en laat dan, den tegenstander
nog maar eens terugkomen, dan zal hit
niet zoo spoedig meer uit het veld ge
slagen worden, maar hem op de rechte
plaats kunnen zetten.
Maar dat is niet alles, M. V. ook moet
een lid van een R. K. Werkliedenver
eeniging een daadwerkelijk geloof hebben
d. w. z. hij moet in handel en wandel
toonen, een Katholiek werkman te zijn.
Het is niet genoeg, dat hij het Onze
Vader kent, dat hij thuis het Rozenhoedje
meebidt, dat hij naar de Kerk gaat, neen
ook in het openbare leven moet hij een
flink Katholiek standpunt in durven nemen
hij behoort als Katholiek te handelen
niet slechts in de Kerk, in de huiskamer
maar ook in zijne werkplaats, in z|jn
omgang met andere werklieden. Men
moet aan hem kunnen zien, niet alleen
dat hij werkman is, maar ook een Ka
tholiek werkman.
Men zegt zoo gaarne, M. V de werk
man staat laag, hij drinkt, hij vloekt, hij is
losbandig, hij vervult zijn plichten niet,
hij is niet waard, dat er iets voor hem
gedaan worde maar men vergeet den
zwaren druk, dien op den werkmansstand
ligt, men verbeet dat hij maatschappelijk
zwak is, omdat hij maar al te vaak alleen
staat. Doch van een werkman, die in
een Bond is, moet men dat niet kunnen
zeggen zoo iemand is niet zwak, daar
wordt hij geschoold in de kennis van
geloof en zeden.
Ge zult misschien zeggen Is het niet
beter, dat de werkman godsdienstig
worde opgevoed in de Kerk, in eene
vereeniging zooals de Aartsbroederschap
der H- Familie moet dat in een Bond
gebeuren M. V. ik zal de laatste zijn
die iets af wil dingen op het onschatbaar
nut der H. Familie, en ik verklaar dan
ook volmondig, dat leden van eene
werkliedenvereeniging die tevens lid zijn
der H Familie als het ware de kern
vormen van een Volksbond, en een
onberekenbaren invloed ten goede zullen
hebben op hunne omgeving.
Maar toch M. V. ook in een Volksbond
blijft eene plaats en wel de voornaamste
open voor het godsdienstig-zedelijke Is
de H. Familie eene zuivere-godsdiensti-
ge vereeniging, wordt de werkman daar
opgevoed als Katholiek geloovige, hier,
in den Bond, wordt hij speciaal opgevoed
al Katholiek werkman wordt hij gewapend
en beveiligd tegen de gevaren die hem
in de arbeiderswereld dreigen. En die
wapens kunnen hem worden gegeven
in godsdienstige cursussen waarin hij
onderricht ontvangt in goede bibliothe
ken, waardoor hij zich zelf kan onder-
ichten, in volksretraites, enz.
2e Laten we nog zien dat de werklieden
m een Volksbond ook maatschappelijk
worden opgevoed, en dat zij door eene
vereeniging elkander ook stoffelijk
steunen.
Ieder mensch maar vooral de werkman
die zes dagen lang inspannenden arbeid
moer verrichten, heeft bepaald behoefte
aan eene ontspanning, die den geest ver-
frischt, het hart verheft, en aan het
lichaam nieuwe krachten schenkt. Waar
leze ontspanning ontbreekt, daar komen
veelvuldig herbergbezoek en losbandig
heid in de plaats.
Een Volksbond moet dan ook zorgen
lat hij den werkman in zijn vrije uren,
aangename en ontspannende lectuur kan
geven hij moet er naar streven hen nu
en dan door zang, muziek, tooneelspel
en voordrachten, waarvan zulk eene
groote opvoedende kracht uitgaan, aan
genaam bezig te houden. Maar M- V.
lat gaat niet zonder een flink bondslo-
kaal En zoo'n lokaal is ook een van
die platen, waarvan ik sprak, die er nog
moeten komen hangen 1 Maar dat zal
een dure plaat zijn, denk ik 1 Wij leven
in een land, M. V. waar de arbeids
wetgeving zich zéér ontwikkeld heeft.
Van jaar tot jaar krijgen we al meer en
meer wetten, die vooral bestemd zijn om
den werkliedenstand te beschermen, om a
hen te verheffen uit hunne afhankelijkheid
uit de onzekerheid van hun bestaan. Doch
wat is de oorzaak, dat die wetten, die
vooral voor de werklieden bestemd zijn,
dikwijls hun doel niet bereiken Niets
anders dan dat de werklieden onbekend
/.ijn met de wetten, beterwetenden gaan
weer misbruik maken van die onwetend
heid, men gaat weer speculeeren op de
domheid van den werkman. Dat moet
niet mogen gebeuren, M. V. Gij zult mij
zeggen Ja maar ik heb geen tijd, om
dat allemaal na te gaanik heb die
wetten niet. Dat geloof ik 1 Maar goede
vrienden, sluit u dan aan bij den R. K.
Volksbond. Daar kunt ge die voornaam
ste wetten vinden in de bibliotheek Maar
nog beter zult ge doen als ge gaat naar
het Secretariaat van den Arbeid. Ge
behoeft daar uw mond maar open te doen.
Daar kunt ge uwe belangen blootleggen
daar kunt ge uwe zaken bespreken daar
zal men u recht doen wedervaren en
niet alleen over arbeidszaken, maar ook
in alles, waarmee ge moeilijkheden hebt,
zal men u daar helpen en ge kunt gerust
zijn, dat men u in alles den besten raad
zal geven want kan de Secretaris de
zaak niet oplossen, wat zelden zal ge
beuren, dan zal het de advocaat wel
doen, die aan het Secretariaat verbonden
is. En al die inlichtingen, al die advie
zen kosten u geen cent, als ge aange
sloten zijt bij den Volksbond.
Verder M. H is op maatschappelijk
gebied ook voor de algemeene werklie
denvereeniging of Volksbonden, nog
ander praktisch werk te doen, en wel
vooral de Vakorganisatie 1
Een Volksbond heeft als zoodanig niets
met het vak te maken, met geen enkel
vak- Hij behartigt alleen de algemeene
belangen der werklieden, maar geen
vakbelangen.
Doch wel moeten de R. K. Volksbon
den zijne leden voor deze organisatie
opvoeden, d w. z. zij moet leeren hoe
alleen in degelijke vakvereenigingen, de
vak en industrie belangen, zoowel voor
den Patroon als den werkman wor
den behartigd en verdedigd.
De werklieden moeten bekwame vak
mannen zijn, willen de wederzijdsche
rechten en plichten tusschen werkgever
en werkman juist worden opgevat. Een
werkman die geen goed vakman is, is
een sta in-de-weg voor zijne vakgenoo-
ten, zien we niet dikwijls, dat er patroons
zijn, die uitsluitend goedkoop werkvolk
zoeken En wat zijn dat voor werklui
menschen die hun vak niet meester zijn
Of dan het werk er ook al naar is, en
dat het goedkoop van de hand moet
worden gedaan, dat is zoo erg niet
zulke werkgevers verdienen het in hun
goedkoop werkvolk
M. V. Er zijn menschen, die op zien,
alsof ze een klap in hun gezicht krijgen,
als ze het woord vakvereeniging hooren
dan denken ze aanstonds aan werkstaking,
aan oproer en dwingelandij. Ja, zulke
menschen verdienen wezenlijk klappen 1
Waardoor bloeide alle takken van
industrie in den ouden gulden gilden-
I tijd Door de vakvereenigingen 1 Waarom
j-UC/i