Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
UIT llOOliE Miiun.
IN imniicr 22
Zonda&; 17 Maart L907.
30e Jaargang.
Eerste Blad.
"ndustiïïëklen.
ASTOON TIELEI,
Dit nummer bestaat
uit DRIE Bladen.
U I T o ever:
Zij die zich tegen het
volgend kwartaal op dit
blad abonneeren, ontvan
gen de tot dien datum
verscliij n en de n u ni m ers
GRATIS.
FMVILLWt OS.
ederlandsche arbeiders
in Duitschland.
W A A L W IJ K Telefoonnummer 38.
Roman naar 't Engelsch.
fa» i r-t vr*"» ~v- Ts:$r
Waalwpsche en Lanptraatsclie Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 8 maanden f0."5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukken gelden enz., franco te zenden
Uitgever.
jan dei»
Advertbntiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden Smaal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
De KauiPr van Koophandel en Fabrieken
te Waalwijk houdt zich onledig met het
opmaken van het verslag over 1906.
Heeren Industriëlen worden verzocht
hunne opgaven voor het verslag zoo spoedig
mogelijk aan den Voorzitter te zenden.
De Kamer van Koophandel en Fabrieken
voornoemd
In verband met de hoogelijk te waar-
deeren en belangelooze pogingen van
den heer Zeegers, om Waalwijk's markten
weder op het oude peil te brengen en
te vormen eene Waalwyksche Vereeni-
glng ter bevordering van het Vreemde
lingenverkeer, worde hier gewezen op
het zeker ook hier wel bekende, groote
lichaam »De nationale Bond voor
vreemdelingenverkeer in Nederland.4
Deze Bond telt pl. m. 00 afdeelingen,
over het geheele land verspreid-
En als we nu de lijst nagaan, dan
vinden wij er juist een, zegge een, uit
Noord-Brabant, en dat is »De Unie*
van Bergen op Zoom. Jn Limburg vin
den we er nog drie, n. 1. Maastricht
Attracions* te Maastricht»Neerlands
Hoogste Berg te Vaals en »Het Geul
dal* te Valkenberg.
Het doel van den Bond is het be
vorderen van het Vreemdelingenverkeer
in ons land in 't bijzonder en het ver-
hoogen van de nationale welvaart in 't
algemeen.
12)
Prinses Maris niet herkennen Dan
moest ik wel een domkop van de ergste soo t
zijn Weet gij nog hoe wij den vijgenbo ai
lunderden tante Jane Conrtenkv'* lieve-
iug8boom nl. ik plunderde hem, gij stond
er slechts onder en zeide angstig
Bob, ik zon het liever maar niet doen
Maar later toen tante kwam, meende gij nog
dat het eigenlijk jouw schuld was, omdnt gij
mij verteld had van die heerlijke vijgen cn
dat ik als joDgen van 10 jaar niet verant
woordelijk voor mijne daden wsi, Uit dank
baarheid verloofde ik U ha, ha, nolens
volens nog denzelfden dag met mij. Ik
verzekerde u nog dat ge niet bang bt hoefde
te zijn omdat ik zoo klein was, ik zou u van
zelf wel boven het hoofd groeien. Ei heb ik
nu niet goed woord gehouden wat?"'
«Ja," gaf Marie toe, «Bob, je bent een rent
geworden."
«Nietwaar, vijf voet negen is eene- fatsoen
lijke lengte," meende hij terwijl iij ze) genoeg
zame blik in de spiegel wierp. «NVeldri. ben
ik ook luitenant. Wat denkt zouden we
vandaag onzen huwelijksdag maar niet be
palen
«Maar Bobvermaande nrs. Delville
lachend.
«Hebt u er misschien iets tegen vroeg
hij, zijn vroolijk, door de zon verbrand ge
laat met de schitterende gr oogtin naar
zijne moeder wendend. «Ach zoo r.eide hij
toen hij de tweede gast bemerkte. «Dat is
een onbeleefde vlegel zult u mis. chien ggeu
Dan, zonder af te waclr dat l: corg
■teld werd, bood hy met 6en gemoedelijk
«Hoe gaat het?" de schoone vrouw zijns
rechterhand aan en drukte deze zoo bard,
dat hij de steemen van d d armnteu r; ;>gi
Door den Bond wordt ook buiten
onze grenzen reclame gemaakt. Zoo
heeft hij een vouwkaart in 't licht gegeven
met clichés en teksten over de schoonste
gedeelten van ons land, in de drie mo
derne talen, en deze zijn in grooten getale
in 't buitenland verspreid.
De Bond tracht ook systeem te brengen
in het vreemdelingenverkeer, d. w. z. hij
tracht, en heeft in dezen reeds veel
verkregen, den vreemdeling niet alleen
te trekken naar de hoofdplaatsen van
ons land of aan het strand te Scheve-
ningen, maar ook naar de nijverheids
centra's, zoodat de vreemdeling ons
land niet eenzijdig leert kennen, doch
van alle kanten, zoowel in zijne natuur
lijke gesteldheid als in zijne maatschap
pelijke verhoudingen. Hij zal dus
indien Waalwijks Vereeniging voor
Vreemdelingenverkeer eenmaal flink op
pooten staat en aangesloten is bij deze
algemeene, nationale organisatie in
zijn orgaan op de academie der schoen
makerij en leerlooierij* wijzen.
In zijn orgaan Zoo pas is no 1 van
den 4en jaargang verschenen. Terecht
wordt hierin gezegd
»De Bond staat eene nationale zaak
voor, waarbij het belang van allen be
trokken is.«
Ook dat van den landbouw en de
veeteelt. Immers, door de publiciteit in
het orgaan wordt de aandacht gevestigd
op onzen landbouw, op onze veeteelt,
op onze paardenfokkerij, kortom op alles,
wat den landbouw en veehouder betreft,
't Is niet de hoofdtaak van den Bond
gelijk sommigen meenen om
enkele hotelhouders in goed humeur te
brengen, neen, de werkkring van den
Bond is er een van bijna onbegrensde
strekking. En daarom kon met alle
recht beweerd worden, dat de Bond
eene nationale zaak voorstaat.
Waalwijk moet dan ook niet, als
eenmaal zijne vereeniging staatzijne
kracht(?) zoeken in zijn isolement, want
dan vindt het zijn ondergang. Neen,
Waalwijk moet èn om zijn schoon nijver
heidscentra èn om zijne mooie veeteelt
omgeving, dus ook om zijn markten,
aansluiting zoeken bij deze nationale
vereeniging.
Het kan dan meezingen in en vooial
ook leeren uit het koor, dat de onder-
ha.' vinger» pirstte. Zij voelde de pijn eenige
dagen lang, voor het oogeublik liet zij niets
marken en over de verdere behandeling die
:;ij B b ondervond, had zij alle reden om
tevreden te aijü.
Dnar er in den kring niet goed meer een
zetel tusschen de schuiven was, zoo ging de
aang omene met zijne respectabele lengte
zoo goed mogelijk op de witte huid, die voor
dan haard !*g, zitten.
.Wal drommel»", dacht hij, toen hij daar
meer lag dan zat. Omgeven door vijf dame»
da. noem ik nu een» boffen 1" Dan ging hy
hét vrouwengezicht, dat hij nog niet kende
•en beetje meer van nabij beschouwen. «Fa-
ineuse oogen," zeide hij tot zichzelve, een fijn
neusje en een mondje om te kussen 1 Treur-
sluier, weduwen sluier Haar man verloren.
Arme 1. rel, weggerukt te worden van zoo'n
vronwke Wat meent gij, prinsesje?" onder
brak hij e nsklaps zijn gedachtei gang.
«Of gij reeds verre reizen gemaakt hebt,
vroeg i1 slechts," antwoordde Marie.
«Verre reizen? Hm Ja, zooals men 't noemen
wil. Eenmaal de wereld rond, is dat u wijd
genoeg, priusesje?"
«Ja, waarachtig En hoe bevalt je jouw
beroep 1"
Zijn oogen straalden van begeestering en
toch zuchtte hij. «Er is werkelijk niet veel
aan te veranderen," meende hij, «maar als
men zoo dagen, weken en maanden lang
tusichen hemel en zee niets anders te zien
k ijgt dan groene jongens en oude snorbaarden,
dan v. ordt men aangegrepen door zulk een
v. rlangen naar jongemeisjesoogen, zachte
handjes, dat het gewoon is om gek te worden
«Bob, onbeschaamde jongen riep Blanche
lachend, terwijl Mario bloosde, begrijpende
dat hij haar bedoelde.
«Ja, werkelijk om gek te worden," her
haaide hij. «Onze kapitein kau 't getuigen.
Die had ook zelf van onze fratseu en
toen het bevel kwam, flat wij naar huis mochten,
ging het met stoom. Hij had te Plymouth
een juffrouw Jane of Marie zitten en ging
trouwen, de gelukkige Nu, zooal» gezegd,
we vlogen van de Zuidzee door de straten
vuu Magelaan. Wij hielden nergens stil, de
voorraad werd atoeds minder en de honger
nomen en beratmde .middejen aangeeft
omtrent het bevorderen van het vreem
delingen-verkeer en het plaatselijk en
nationaal belang. De vereenigingen, elk
op zich zelf minder krachtig, zijn aan
eengesloten eene invloedrijke organisatie,
zij zijn als 't ware, de talrijke ledematen
van het groote lichaam, dat in aller be
lang krachtig kan werken. Natuurlijk
blijve het locale karakter van elke ver
eeniging behoudendeze weet voor
hare streek het beste middel ter op
heffing te vinden, doch... men kan leeren
van anderen en er zijn vaak verzoeken
te doen aan groote maatschappijen of
aan staat en provincie en de inwilliging
hiervan worden eerder verkregen door
de adhaesie van een groot lichaam
dan door 't aankloppen van een klein.
Ziedaar, waarop wij met enkele
woorden wilde wijzen. Bovenstaande
kan in de toekomst, wellicht reeds in
de naaste te pas komen.
Van geachte zijde vestigt men onze
aandacht op een hoofdartikel in %De
Tijd* betreffende de Nederlandsche ar
beiders in Duitschland. Om het groote
belang daarin ook voor de talrijke be
woners van onze en omliggende gemeen
ten, die derwaarts vertrokken en nog
steeds vertrekken, nemen wij 't hier in
zijn geheel over en bevelen aandachtige
lezing ten zeerste aan.
Niet eens maar herhaaldelijk werd in
ons blad, zoowel door de redactie als
door inzenders, de aandacht gevestigd
op den treurigen toestand, waarin een
zeer groot deel der Nederlandsche ar
beiders, die naar Duitschland trekken,
onder stoffelijk, zedelijk en godsdienstig
opzicht verkeeren.
Het verwondert ons dan ook geenzins,
dat het >Kath. Soc. Weekblad*, welk»
streven en doel het is de katholiek-sociale
belangen van het volk te bevorderen,
in zijn jongste nummer aan het hoofd
zijner kolommen onder redactioneele
verantwoordelijkheid een artikel opneemt
dat tot strekking heeft in dien reeds
lang bestaanden en steeds verergerenden
toestand b.v. door het oprichten van eene
bereikte een waanzinnig hoogeu graad. Met
nonger in de oogeu, overlegden we reeds, wie
van ous bestemd was, om voor de anderen
gebraden te wordeu, toen nog juist op tijd-
liep de «Brittania" in ons gemoedelijk oud
Engelsch kanaal binnen. Wij werden onmachtig
onmachtig van vreugde en men moest ons met
draagbaren op 't land breDgeu."
Allen lachten en mrs. Delville zeide«Toen
gij hier aankwaamt kon men toch niets van
die treurige ontberingen aan je merken."
«Dat. is wel zoo," antwoordde hij, nit volle
borst, «men ziet mij dergelijke ontberingen
uooit aan. Op 't oogenbhk heb ik b v. een
honger, dat ik de kiezelsteeneu zou verslinden,
maar wie merkt er iets van? Wie steekt vol
medelijden de hand naar de schel uit en laat
d« thee binnen brenger, die reeds een half
nur buiten staat te wachten Niemand. Ik
moet mij zelf maar helpen.
En meteen sprong de argelooze iongen
lachend op en deed wat moeder en Lleouor
gaarne zouden verhinderd hebben, nl, hij
drukte op de schel en beval den binuentre
denden bediende, den thee te brengen.
Beleefdheidshalve deed mrs. Eagles of ze
vertrekken wilde en eveneens beleefdheids
halve werd zij door de lieftallige gastvrouw,
die deze gast in den grond van haar bart niet
vergenoeg weg \yeuschen kon aan den maaltijd
die geheel op een familiekring berekend was,
uitgenoodigd te blijven zitten. De thee kwam
en daarmede koekjes en broodjes, die op eene
kleine talel werden opgediend Blanche schonk
in, Bob bediende de dames en deed alles om
't zoo vroolijk mogelijk te maken. Dat gelukte
hem dau ook zoo volkomen, dat mrs. Eagles,
na een tweede tasje genomen te hebben, Al arie
op den terugweg vertelde, dat zij zich zulk
een aangenaam half-uurtje niet kou herinneren.
«Het zijn aardige meDschen, zeldzaam aar
d,8
«Nietwaar?" hernam Marie, gelukkig door
deze loftuiting, «tante Lydia is zoo lief,
Blanche zoo goed, Bob zoo goedertronw en
Eleonor-ja, Eleonor," zeide ze nadenkend,
is een weinig «tijf en wonderlijk. Ik wou wel
eens weten, wat haar in den weg zit
Mrs Eagles zou hierep best antwoord hebben
kunnen geven, maar zij behield het liever
Vereeniging ad hoe, verbetering te
brengen.
Veeleer bevreemdt het ons, dat de
hooggeachte zijde*, van waar dit artikel
afkomstig is, ernstige >bezwaren tegen
onderteekening* kan gevoelen. Het moe
ten er wel zijn van localen of persoon
lijken aard. Wat hier van hooggeachte
zijde* geschreven wordt, is immer» in
confesso bij allen, die op de hoogte
zijn van deze materie, en is, in denzelf
den of in eenigszin» anderen vorm, reeds
zóó dikwijls openlijk gezegd, dat de
vree» om opspraak of aanstoot te ver
wekken ons zeer weinig gegrond toe
schijnt.
Wij weten niet en kunnen evenmin
vermoeden, van welke hooggeachte
zijde* het artikel van het »K. S. W.<
werd toegezonden maar dat doet ook
weinig ter zake, nu de redactie van het
weekblad het geschrevene voor hare
verantwoordelijkheid neemt.
Innig overtuigd, dat het hlar eene zaak
geldt van zeer groot belang, stellen
wij er prijs op de poging van het »K.
S. W.« te steunen, om de stoffelijke,
zedelijke en godsdienstig* nadeelen,
welke aan het trekken onzer katholieke
arbeider» naar Duitschland verbonden
zijn, weg te nemen of tot een minimum
te reduceeren.
Aangezien eenerzijds nog niet lang
geleden, in on» blad de middelen
ter verbetering werden besproken, en
anderzijds anderen dan wij omtrent de
mogelijkheid en het doelmatige van die
middelen hebben te beslissen, bepalen
wij er ons hoofdzakelijk toe de aandacht
nogmaals op het kwaad zelf te vestigen.
Citeeren wij daarom het voornaamste,
wat het »K S. W.* betreffende den
droevigen toestand der uitgewekene ar
beiders te lezen geeft
Ofschoon er geen juiste statistiek van
bestaat, zoo kan toch veilig worden
aangenomen, dat het aantal onzer Ne
derlandsche arbeiders, wat jaarlijks tij
delijk of voor goed naar Duitschland
trekt, ontzettend groot is.
Vooral drie bisdommen zijn hiermede
gemoeid.
En wel, het aartsbisdom en de bis
dommen den Bosch en Roermond. In
deze bisdommen zijn gemeenten, van
waaruit Vio deel der bevolking naar
voor zich en meende hierop Biecht» hoofd
schuddend te moeten antwoorden«Wie weet?
Misschien is ze wat schuchter. Overigens een
zeer Bchoon meisje, zij Btaat mij buitengewoon
aan
«Het beeldachoone meisje beviel haar broeder
op 't oogeublik minder Bob was, nadat hij
de dames naar het rijtuig geleid had, in arge
looze vroolijkheid in de Balon ternggekeurd
en bemerkte al spoedig Eleonore's booze
blikken.
■Na," vroeg hij verwonderd, .wat i» er te
doen
«Bob," zeide zij op een toon zoo scherp 6n
koud als staal «gij hebt uw afschuwelijk -ge
dragen."
«Beteekent dat, dat ik te veel koekjes
genomen heb?" vroeg hij.
Hoe durft gij die persoon als onze gelijke
te behandelen?" ging zij voort.
Die persoon? Welke persoon?" Hij keek
met den meest verblufte gelaatsuitdrukking
de kamer rond.
«Dij weet zeer goed, wie ik meen."
«Te drommel, weet ik datGij wordt gek.
geloof ik. Moeder wat wil dat kwade ding?"
«Bob", hernam Mrs. Delville met droevig
hoofdschudden, «zij is niet kwaad, maar zegt
slechts wat ik zelf Ach ja, het is werkelijk
een ongeluk, dat gij heden niet een half uur
later thuis gekomeu zijt
«Kijk eens aan! riep hy, eu schoof met
voet een stoel naderbij en wierp zich erop
dat het kraakte. «Dat heeft een eenige zoon
krijgt hem om de zooveel jaar, slechts
eenmaal voor een paar maanden te zien, eu
dat is u nog te veel dat verheugt zich
over ieder extra half uur, dat hij buiten het
huis doorbrengt Mooi 1"
«Maar lieve jongen,'' verzekerde Mrs. Del
ville haastig, zoo bedeel ik het natuurlijk niet.
Ik ben toch zoo gelukkig, als gij bij me zijt,
en ge moet niet zulk een gezicht zetten
dat weet ge ook wel deugniet Alleen om
ongepastheid te voorkomen, had ik u vandaag
een half uurtje langer weg gewenscht, want
het is ongepast, als men zich inlaat met
menschen, die toch eeuwig ver van je af moeten
blijven. En dat hebt gij gedaan door uwe
ongedwongen wijze van doen. Wij zaten zoo
Duitschland trekt.
Enkele jaren geleden gaf reeds de
heer van Wijck zaliger in de Tweede
Kamer een statistiek, waaruit o.m. bleek,
dat uit Friesland meer dan 6000 per
sonen naar Duitschland gaan werken,
dat van uit Glanerbrug, Hengelo en
Enschede meer dan 3000 personen naar
Duitschland werk gaan zoeken, dat in
de Duitsche stedekes Rheine en Ambt-
Rheine meer dan 4000 Nederlandsche
arbeiders zijn, en dat er uit Limburg
jaarlijks wel 10,000 arbeiders naar
Duitschland trekken. Maaslander, een
practisch redacteur van het »Venloosch
Nieuwsblad,schrijft, dat met betrekking
tot Limburg dit cijfer veel te laag is en
dat men 't aantal Limburgsche arbeiders
in Duitschland gerust op 20,000 stellen
mag.
De secretaris van Patrimonium*
schreef reeds een vijftal jaren geleden,
dat uit geheel Nederland meer dan 60,000
arbeiders in 't grosse Vaderland
gaan werken, en dat de trek met het
jaar op onrustbarende wijze toeneemt.
Uit Oss wordt ons medegedeeld, dat
van daaruit (en uit geheel de omgeving)
jaarlijks honderden arbeiders naar
Duitschland gaan werken, dat het aantal
Noordbrabantsche werklieden in Duitsch
land niet veel minder is dan het aantal
Limburgsche. (En hier dan Red.)
Hierna geeft de schrijver een paar
getuigenissen om te bewijzen, dat de
>godsdienstige en moreele* toestand van
de Nederlandsche arbeiders in Duitsch
land >in het algemeen genomen gewoon
weg ellendig te noemen* isdan ver
volgt hij
Hoe groot en veelvuldig de gevaren
zijn, die onze arbeiders in Duitschland
bedreigen, kan men verdec opmaken uit
de geschriften, die de bekende Duitsche
>Volksverrein« van M. Gladbach over
»die Abwanderer vom Lande* heeft
uitgegeven.
Als de arbeider nog op het land of
in zijn ouderlijk huis vertoeft, kunnen
ouders en zielzorgers zijn levenswandel
nagaan, doch niet zoodra heeft hij zich
begeven naar de industriestad, of men
kan zich al zeer weinig meer om hem
bekommeren. De arbeider, die van 't
rustige land zoo in eens in den vreemde
komt en overal vreemde gezichten om
styf eu vreemd bij 't bezoek, sooals dat
hoorde en toen kwamt gij m;t uwe dwaas
heden en vroolijk gezicht, maakte alles aan 't
lachen eu overbrugde de kloof. Men kon het
de persoon aanzien toen ze vertrok, hars
stoutste verwachtingen waren overtroffen."
«Hm!" zeide Bob nadenkend. En wis is
nu de persoon daar 't om gaat
.Mrs Eagles natuurlijk.
«Eagle»? Was dat de naam van dia blond*
schoonheid? En is dat die persoon? Dan
treft 't mij in den hoogsten graad, dat men
ze hier bij U ziet."
«Ik kan er toch niets tegen doen, dat m*n
mij een bezoek opdringt-"
«Wat zon dat. Zoo eene ontvangt men
gewoon niet."
«Zoo eene Ik versta u niet goed."
«Nu, wat ik eene «persoon" noem, is een
vrouw van slechten levenswandel."
«Bob/" schreeuwde mrs. Delville ontsteld
Blanche werd rood en Elonor schudde het
hoofd,
«Nu, wij zijn onder ons," msend» Bob
troostend.
«Tot die categorie hoort zij dus niet, dan
zou ik wel eens willen weten, wat voor soort
persoon zij dan wel is."
«Zoo eene, waarmee wij onder geen voor
wendsel kunnen omgaan," verklaarde Eleonor
ongeduldig.
«Te dnivelWaarom dan niet?"
«Laat dat vloeken, Bob," maande mrs.
Delville. Bedenk dat gij U in gezelschap van
dames bevindt.
.Meent gij dat daar de duivel nooit komt?
Ach, moeder."
„Bob 1"
Welnu kort eu goed, «Waarom dan niet?"
Zij zelf is van zeer duistere afkomst, antwoordde
Eleonor, en men mompelt dat baar man een
Duitscher is, die zijn naam van Adler in
Eagles veranderde."
«Verduiveld, pardon! En mompelt men
verder niets En daarom is het Ik had
mij hare fouten wel erger voorgesteld."
(Wordt vervolgd.)