Nummer
Donderdag 30 Mei L90T.
30e Jaargang.
Toegewijd een Hendel, Industrie en Gemeentebelangen.
antoon tielen,
Eerste Blad.
bekendmaking
RIJ
UIT 1E006Ë SüilMl
Lkt
ls
j
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen
nd
Bouwvereenigingen.
eleii
FBVILLEIOH.
BUITENLAND*
Frankrijk.
Azië.
U ITGEVE8
W&ALWIJK. Telefoonnummer 38.
e ni$
)pleick
igeliedd
Als aan
eligieu)
uzend
at een
u ?e.
Pion
je van
De
sn en
ipelle.
ïsseau
n vooi
Dhinon
lij den
oches
orpen,
toelle.
genet
rerdei
ad vijf
Paul,
er hac
ntdoet
iooren
ng vat
buitet
ap on
van
/as ge
oeve
v Pion
lap ui
ooget
dnd it
:rstoii(
gezegi
nomei
iet on
as den
n geri
okken
nisdaat
edreigi
/annec
es voo
uit dei
iloope
szange
:egeno
publie!
e doei
in bt
■ppi m
WaalwUksciie cn Langslraatsche Courant,
i. i 11 nn 7 -„.-ola f ft fin riaarhoven K ceilt PM
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond,
abonnementsprijs per 8 maanden f0."5.
Franco per post door het geheele rijk f0.90.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden aan
Uitgever. --
dei»
A.DVERTBNTIËN 1—7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeehge contracteu
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
"Voorbereidend militair onderricht.
De Burgemeester der gemeeote Waalwijk
maakt bekend, dat voor de aanmelding tot
deelneming »an het voorbereidend militair on
derricht gelegenheid bestaat tot den 31 Juni e.
v op alle werkdagen ter Gemeente-Secretarie,
alwaar ook verdare inlichtingen kunnen worden
'waalwijk, den 30 April 1907.
De Burgemeester voornoemd.
K. DE VAN DER SCHUEREN.
an A. i
Koenra»
Broumi
acht gei
h
i 27 jart
»us PulJf
Antoniffi
on b. vi
i Cornali
obus Hi
•ldorp c
Le«
van Di
it.
d Johanr
Adriaai
Lalat wi
,er.
- Adiisi
Schijnd
29 j i
len alhii
11a Loon
van Sete
[Jijen 31
Mei.
656
1763.
1673;
3077 14T1
5620
086
305
693
ii.
Volgens dat artikel kunnen door de
gemeente aan de bouwvereenigingen
voorschotten en bijdragen worden ver
leend ter tegemoetkoming in de door
haar ten behoeve der volkshuisvesting
aan te wenden kosten. En waaneer de
wet hier de bevoegdheid der gemeente
besturen uitspreekt, dan ligt hier van
zelf reeds een zachte wenk opgesloten
om van deze bevoegdheid ook gebruik
te maken.
En om dat nog des te meer te ver
gemakkelijken bepaalt art. 33 der oning-
wet dat door het Rijk tot hetzelfde doel
voorschotten en bijdragen aan de ge
meenten kunnen verleend worden. Rn
volgens art. 18a van meergemeld ko
ninklijk besluit zal deze steun van Rijks
wege steeds verleend worden, indien het
blijkt, dat de maatregel, waarvoor die
steun gevraagd wordt, het belang der
volkshuisvesting op richtige wijze be
vordert.
De voorschotten, zoowel van het Kijk
als van de gemeente, kunnen renteloos
of rentedragend versterkt worden rente-
looze yoorschotten zullen echter wel
steeds iets abnormaals blijven, alleen
door bepaalde omstandigheden gerecht
vaardigd. In beide gevallen moeten de
voorschotten in ten hoogste 50 jaar bij
annuïteiten worden terugbetaald. (Een
termijn, die veel te kort gesteld is
althans wanneer een hoog percentage
der bouwkosten, stel 90 pCt., als voor
schot voor het bouwen van een aantal
woningen wordt genotendan moet
immers de vereeniging of wel in ten
hoogste 50 jaar die 90 pCt. amortiseeren
zeker een te strenge eisch of wel
op den duur nieuwe leeningen sluiten
om de aflossing door annuïteiten te
kunnen bijhouden.)
Feitelijk Komt het dus hierop neer,
dat eene bouwvereeniging erop rekenen
kan, dat een groot gedeelte van het
voor een bouwplan benoodigde geld
in voorschot gegeven wordt door de
gemeente, die zulks op hare beurt weer
van het Rijk ontvangt en wel tegen den
rentevoet, die blijkt uit den stand der
3 pet. Nationale Schuld op de Amster
damsche beurs. Bij den tegenwoordigen
hoogen rentestand bedraagt dit nog
niet meer dan 'Sl/4 pet.
Op de?e wijze deelt dus de bouwver
eeniging in het goedkoope crediet van
den Staat zonder dat dit aan het Rijk
of de gemeente iets kost wordt aldus
aan de bouwvereeniging een groote
dienst bewezen: geen enkele ondernemer
immers leent op zoo voordeelige wijze
als de Staat.
Hoeveel procent der bouwkosten eene
bouwvereeniging bij het bouwen van een
woningcomplex van gemeente en Rijk
verwachten kan, is bij de wet of bij
K. B. niet bepaald; op 90 pet. der
bouwkosten schijnt echter in gewone
omstandigheden wel gerekend te kunnen
worden.
De gemeente kan nog verder gaan
en aan de bouwvereeniging grond, of
ook gebouwen, hetzij in eigendom, hetzij
in erfpacht of opstal afstaan art. 31 der
Woningwet noodigt de gemeentebesturen
daartoe uit. Ook deze overdracht kan
tegen betaling of om niet plaats hebben
dit laatste zal wel bij voorkeur geschie
den bij uitgifte in opstal of erfpacht,
waarbij men zich dan met de betaling
eener recognitie tevreden stelt. Wordt
een gebouw of een terrein geheel of
gedeeltelijk om niet afgestaan, dan is
dit eene bijdrage van de gemeente,
welke geheel voor hare rekening blijft,
niet door het Rijk wordt vergoed.
Overigens kunnen Rijk en gemeente
volgens de Woningwet slechts bijdragen
schenken bij wijze van tegemoetkoming
in de aflossingstermijnen van een rente-
loos voorschot: het Rijk geeft daarbij
steeds ongeveer evenveel als de gemeente.
Intusschen zal het wel uitzondering
blijven dat Rijk en gemeente, althans
voor het bouwen van arbeiderswoningen,
«bijdragen* moeten schenken. Het valt
immers niet te ontkennen, dat op deze
wijze een element van bedeeling werd
ingeschakeld ten behoeve der werklieden,
hetgeen noch uit een economisch,
noch uit een sociaal oogpunt wenschelijk
is. Het zou een zeer ongezonde toestand
zijn, als op deze wijze een gedeelte der
huur voor de werklieden, als algemeenen
regel, door de gemeenschap werd be
taald. Ook zoude aldus het bouwen van
werkmanshuizen door particulieren on
mogelijk worden, zoodat het weldra
uitsluitend een tak van overheidszorg
zou worden, den werkman eene woning
te verschaffen.
Nochtans kunnen bepaalde omstandig
heden het tijdelijk verstrekken van bij
dragen onvermijdelijk maken. Eéne
omstandigheid, en wel eene van alge-
meene aard, is b. v. het feit, dat door de
bouwverordeningen krachtens deWoning-
wet thans voor het bouwen van woningen
veel strenger eischen worden gesteld,
dat tot nu toe placht te geschieden. Men
zal daardoor allengs tot het verkrijgen
van betere woningen zien te geraken
Maar het is zeer natuurlijk dat het aan
bouwen van woningen daardoor in het
tijdperk van overgang wordt belemmerd.
Tegenover deze belemmering nu, gevolg
der overheidsbemoeiing, is eene aan
moediging van gemeenschapswege zeer
op hare plaats.
Eene andere omstandigheid, die onder
steuning door Rijk en gemeente billijkt,
vooral in vroegere vestingen, is deze dat,
tengevolge der omknelling van zulke
gemeenten binnen de vestingwallen, elke
uitbreiding niet alleen in de stad, maar
ook nog in de >verboden kringen" daar
buiten, van overheidswege jarenlang
belet is. De in engen kring opeenge
hoopte bevolking werd zoodoende ge
noodzaakt, met bekrompen, vaak onvol
doende en meestal zeer dure behuizing
genoegen te nemen. En dit heeft vaak
nog lang nagewerkt, nadat de vestingen
als zoodanig waren opgeheven, doordien
nl. het Rijk of de gemeente, als eige
naars der gewezen vestingwallen, deze
niet verkochten en aldus den grond, die
voor den aanbouw van woningen, vooral
van werkmanshuizen onmisbaar was, nog
steeds buiten den handel bleven houden.
Ook hiervoor is eene compensatie niet
meer dan billijkin dit geval zal die
veelal het gemakkelijkst kunnen gegeven
worden door het om niet, of althans
voordeelig beschikbaar stellen van grond
voor het bouwen van arbeiderswoningen
door «toegelaten" bouwvereenigingen.
Doen zich zulke bijzondere omstandig
heden niet meer voor, en is het tijdperk
van overgang eenmaal voorbij, dan cischt
een gezonde toestand dat de bouwver
eeniging hare kosten (rente, afschrijving,
onderhoud, assurantie, administratie) uit
de huurpenningen kunne dekken. Haar
streven behoort voornamelijk te zijn te
zorgen dat er steeds voldoende woningen
voor den werkman beschikbaar blijven
voldoende, zoowel in aantal als in kwa
liteit. En bij hare krachtige positie als
«toegelaten" vereeniging, deelende in
het goedkoope crediet van den Staat,
zal haar deze zorg, bij goeden vil en
medewerking van de betrokken gemeente
besturen, en werkzaamheid van haar
eigen bestuur niet al te zwaar vallen.
In zijne brochure: «De Woningwet en
hare toepassing" heeft dr. Woltering,
heofdinspecteur der volksgezondheid, er
o.a. op gewezen hoe een der belang
rijkste factoren, die geleid hebben tot
den huidigen woningnood, is geweest
dat het groot-kapitaal zich sedert vele
jaren aan het bouwen van arbeiders
woningen heeft onttrokken en dit terrein
nagenoeg geheel heeft overgelaten aan
de kleine kapitalisten personen, die zich
een klein kapitaaltje hebben weten te
besparen en daarmede, veelal zeer pri
mitieve, goedkoope huisjes bouwden, die
dan tegen betrekkelijk zeer hoogen prijs
pleegden verhuurd te worden, zoodat de
ondernemers gemakkelijk 10, Ja zelfs
somtijds tot 20 pet. van hun geld maak
ten terwijl aan onderhoud niet veel
wérd ten koste gelegd, maar daarentegen
zooveel mogelijk personen in beperkte
ruimten werden ondergebracht. Is dit
juist, dan is dus van zelf een krachtdadig
optreden der bouwvereenigingen het
aangewezen geneesmiddel.
Roman naar 't Engelsch.
32)
XVI.
toezendil
tot het
Den volgenden dag was het Zondag.
In Courtenay werden de regels van het hms
stipt nagevolgd. Niemand der gasten zou
daartegen durven zondigen. Men steeg met
of zonder zuchten over bet vroege uur om
acht uur uit bed, nam het gebruikelijk bad,
kleedde zich en ging om negen uur, naar de
kerk van 't dorp. De dames droegen elegante
wandeltoiletten, de heeren rok met hoogen
hoed, en vanwege het schoone weder ging men
te voet.
De dorpsbewoners schaarden zich langs den
weg om lady Jan* en hare gasten te laten
passeeren. De mannen grepen naar den hoed
de vrouwen knikten, allen schenen uiterst
gelukkig, door den aanblik van zooveel hoog
geborenen.
Het gothieke kerkje zag er met zijn slanke
toren en zijn met klimop begroeid portiek van
buiten heel schilderachtig uit van binnen
echter tamelijk nuchter en kaal, eu alleen de
vrijgevigheid der Courtenay's had het eeu
paar geschilderde ramen bezorgd, anders lag
dit daar heel kaal en ook hier zaten de
klassen streng van elkander gescheiden. Maar
de moeste dachten daaraan nog niet, dat was
altijd zoo geweest en zou dus wel in orde
^Marie gevoelde zich ook hier niet als in 't
kerkje van Doveton, waar ze hartelijk kon
bidden in allen eenvoud Hier werden de
prachtig gebonden gebedenboeken op een
tafeltje gebracht en een kussentje onder de
voeten enz.
Jack scheen te begrijpen wat in Mane
omging, hij lachtte en toen vroeg plotseling
iets anders zijne aandacht. De deur ging open
en een hooge mannelijke gestalte trad binnen.
Allan liet Jack verwonderd ontvallen,
en nu wist Marie wie zij voor zich bad. Zij
zou den neef anderB niet herkend hebben. Hij
was zoo gejaagd en in ziju trekken was iets
veranderd iets wonderbaarlijks veranderd
Zich tot zijn groottante buigend veront
schuldigde hij op fluisterenden toou zijn met-
verschijnen van gisterenavond door zijn ver
late aankomst uit Londen. Dan begroette
hij tamelijk koel, naar h t Marie toescheen,
zijne ouders, eu nu stond hij voor haar als
voor een vreemde. Eerst toen groottante haar
naam noemde, kon men in zijn blik eene
Zoo dacht Marie. Toen was het zingen af-
geloopen.
Toen Marie na afloop der godsdienstoefening
aan de zijde van Jack de kerk verliet, schrok
zij plotseling vreugdevol op „de witte meis
jesgestalte met den breeden stroohoed en
roodgouden haren, die voor haar stond, scheen
haar zoo bekend.
„Kate 1" liet zij plotseling jubelend hooren
„Marie lieve Marie zeide een schoone
ept
de haren.
De koning en .de koningin van Noor-
w "gen sijn Maandagmiddag te Parijs aan
gekomen. Op een toespraak van president
Pallières wenschte de koning in zijn ant
woord zieh geluk met zijn bnzoek eu betuigde
zijn dank voor het zenden van een vertegen
woordiger oin hem te begroeten bij zijn
kroning en hij zijn aankomst in Noorwegen.
Z. M. zeide verder, die beleefdheden te
beschouwen als een waardevol onderpand
van de genegeuheid van Frankrijk ten aan
zien vau Noorwegen De koning sprak de
hoop uit, dat die goede betrekkingen zouden
voortduren en dronk ten slotte op de presi
dent en de grootheid en den voorspoed van
Frankrijk.
De toosten, die men staande aanhoorde,
werden gevolgd door de volksliederen van
Noorwegen en Frankrijk.
Azië schijnt wel in rep en roer te zijn.
Allereerst is de groote reus, John Chi
naman, roerig. Te Swaton zijn berichten
ontvangen aangaande een opstand te VV ong-
kong in de prefectuur Chinchew. De op
standelingen zijn voor een deel inboorlingen
van het district, voor een ander deel menschen
uit de naburige provincies. Alle burgelijke
en militaire overheidspersonen ie Wongkong
zijn verhoord; het Yatnen is verbrand. De
kolonel te Swatow en admiraal Li zijn met
troepen naar het terrein van den opstand
vertrokken. De flinkheid der politie te
Swatow heeft het uitbreken van een be
weging in de verdragshaven, voorkomen.
Het innen van belastingen schijnt de grond
voor de onlusten te wezen.
Voorts is het Duitsche zendingsstation
Limchou bij Pakhoi aan de golf van Tonkin
door Chineesch gepeupel verwoest. De
zendelingen hebben bescherming gezocht bij
de plaatselijke overheid. Een Duitsche en
een Britsche kanonneerboot zijn naar Pakhoi
vertrokken.
Er schijnen ook in China duizenden stuks
wapenen binnengesmokkeld te worden. In
Tokio is men allesbehalve over wassende
anty-dynastieke beweging in China gerost.
In Engelsch-lndië smeult het ook
nog onder de asch. Er zijn personeu opge-
diepe stem, en twee bevende handen omsloten
haren.
„Jack, het is Kate!" riep Mane buiten
herrinneriug zien opkomen.
„Ah, Marie zeide hij, Marie van Wilden-
hofen Haar de hand reikend, voegde hij
erbij «Lief dat gij u nog eens laat zien
nicht."
Daarmee ging hij naast Jack zitten De
klank van ziju stem was mat, de druk van
zijn baud slap Vroeger greep hij die als Bob.
Schreeuwen en lachen moest men in een adem.
De hartelijkheid en de vroolijkheid schenen
geheel weg te zijn. Droevig m zich gekeerd
zat hij daar.
De dienst was ondertusschen begonnen, de
eerw. heer pastoor sprak over de missie werken
Een baarlijk lied werd gezamenlijk gezongen
toen een prachtige vronwenBtem zich bewonde
renswaardig liet hooren
Het was eeu alt-week, diep en zoo machtig
dat zij alleen in Btaat was de geheele kerk te
vullen. Zij zelf kon de zangeres niet vinden,
maar Allan Delville, die tegenover haar stond
scheen met eeD scherpzienden blik de zangeres
ontdekt te hebben. Waarschijnlijk had zij hem
op zijne indiscretie betrapt, want bij keerde
zich plotseling om en keek verlegen voor zich
Hij luisterde echter met aandacht, dat kon
men merken aan de houding van zijn hoofd,
het fronzen van zijn voorhoofd, toen de <1 oor-
dringende basstem zijn vaders, die liefelijke
klanken won overstemmen. Hij was een
enthusiast muziek-liefhebber. Jack had er
altijd plezier in gehad als Alan een zijner
zusters naar de piano gesleept had, omdat hij
muziek moeBt hooren, tot eiken prijs. Jack
lachte op dit oogenblik sarcastisch. Zeer ten
onrechte. Wat voor hem de kleuren waren,
dat waren voor zijn vriend de tonen.
uriep
ziehzelvè; „Tante Jane het is Kato herhaal
de zij, hare vriendin met stralenden blik naar
hare groottante voerend.
„Ik erkende miss. Armitage direct toen wij
de kerk inkwamen, lachte lady Jane, de aan
komende vriendelijk groetend, en betreurde
slechts, dat ze iuplaats van in onzen stoel,
in de banken der farmers plaats nam,"
„Maar dat ik u niet zag gaf Marie ver
wonderd te kennen.
„Gehoord hebt gij miBS. Armitage in ieder
geval," meende laddy Jane welwillend. „Ze
heeft heerlijk gezongen
„Is het mogelijk?" riep Mane, die pracht-
stem was die van U
De wangen der aangesprokene werden door
een zacht rood overtrokken, men bemerkte
ook de angst die de vele op haar gerichte
blikken haar bezorgen.
„Laat nu" murmelde zij angstig afwerend.
„Het is niets met mijn stem. Als ge mij een
een plezier wilt doen, dan kom met mij mee
een eindje vroeg zij smeekend.
„Mag ik, tante." vroeg Marie.
Het beste was het, dat miss. Armitage ons
tot den lunch begeleidde."
„Uwe Hoogheid is zeer goed, stamelde
het jonge meifle, „maar men zou thuis niet
weten waar ik bleef. Ik hoorde bij toeval dat
Marie heden te Conrtenay Hollow wnB, daarom
liep ik hier vlug heen, zonder iemand iets te
zeggen.
Lady Jane had deze verklaring met een
nitdruk van bevreemding vernomen, loen
Marie met een streelend„'t ls toch goed,
tante haren arm in die harer vriendin schoot
knikte zy slechts. Zij keek hen na, totdat ze
op het weidepad gekomen waren, toen draaide
zij zich om.
„Ah, mr. Vernon 1" zeide zij, deze bemer-
kend, „ik heb u iets te vragen. Mylady Ar
mitage mag er niets tegen hebben, dat bare
dochter alleen in bosch eu veld rondzwerft, ik
ben echter wat mijne nicht betreft angstiger.
„U kunt gerust zijn," zeide Jack ik behoud
Molly uit de verte in 't oog
Halt 1 Dat kan ik ook," riep Bob, met
waren di ustijver. Groottante waarom zoudt
u o*m Jack die moeite aandoen."
„Wijl ik van uwe diensten een meer
zelfzuchtig gebruik wil m£keD'" {"ï1Jjï
die er wel reden voer voor had, altijd t iietst
Jack naar Marie te zenden. Gij zult namelijk
mij wel onder uwe bescherming willen nemen
„Peckvogel, die ik ben dacht Bob. Hij
bood echter zijn arm met aangeboren lieltal-
ligheid en leidde de schreden zijner eer
biedwaardige verwante met zooveel behoed
zaamheid over de slechte steepen der dorps
straat, dat menig knikkend huismoedertje de
tranen van aandoening in de oogen kwamen-
Jack Vernon was ondertusschen op weide-
pad gekomen. In de verte zag hij twee meis
jes naar 't woud van Garston wandelen, dicht
bii hem zijn vriend Allan, die tegen den
kerkhofmuur geleund, het paar nakeek en t
ni*t erg aangenaam scheen te vinden hierbij
gesnapt te worden.
„Nu" vroeg Jack, spottend lachend „gaat ge
mee
„Waarheen," vroeg Allan.
„Ik moet Marie van Wildenhofen in t oog
houden, en gij kunt in dien tijd de sporen
uwer Sirene volgen."
„Mijne Sirene 1"
„Nu, ik dacht dat miss. Armitage zoo mooi
in de kerk gezongeu had, speciaal voor n.
„En al was dat nu eens waar geweest
zie ik er nog geen reden in haar na te loo-
zou zijn
t"
pen
t"
„Goed, Juist zoo ge wilt."
Jack wilde gaan. Hij mag zich nog zoo goed
willen houden, lief heeft hij haar toch- Zijd
houding, terwijl zij zong, heeft veel verriaden
Een belachelijk ,et. Terder d..
rij. Eene be'tera partij is er voor hem niet
te denken en ook eene die zijn vader wulku j
Al wandelende vertelden de twee meisjes
elkander hare levenservaringen. Toen zy ten
slotte in 't bosch stilstonden, omdat t Maria
inviel, dat zij toch eindelijk moesten scheiden,
hadden beiden de tranen in de oogen.
„De zon heeft voor oub te vroeg geschenen
zeide Marie, terwijl ze ten afscheid hare
lippen op die harer vriendin drukte. „Nu is
het een triestige dag. Mrmr.voejdeayer
zacht bij, het regent toch niet langer dan
^°Maar 't is reeds lang meende" Kate bitter.
„Maar als daarna even lang de zon schijnt
dan doet het ons geen pijn meer.
„Ja als als."
„De tijd zal spoedig komen 1
Marie6 bekeek met een bewonderenden blik
de schoone verschijning. „Gij ziet eruit als
de zonne zelf, met uwe lichte gestatte, uwe
gouden haren murmelde zij, „en gij gelooft er
niet aan, terwijl ik, klein, brum schepseltje -
„lio riep Kate onrustig. Bruin en klem
een behoorlijker meisje vindt men op de wereld
niet. Klein, dat geef ik toe, ik had moeite
ie in de kerk te vinden.
-Dat wil ik gelooven, antwoordde Mane, ik
zat ook nog achter zoo'n ongelukkig hooge
hang. Dan heb ik liever te doen met mannen
als Jack en Allan.
Kate knipperde plotseling met de oogleden
en keek naar beneden. Een zacht rood kleurde
hare wangen terwijl zij zwijgend staarde
Plotseline vroeg zij met bevende stem
meent werkelijk dat het zal komen, het geluk
„Zeker?"' knikte Marie, het komt altijd
maar men moed het geduld niet verhezen.
„En doet gij dat nooit t
„Ach Kate zoo dikwijls! Ik weot wel,het
goede dat \oor mij bestemd is. b.ev,ndt™*J
reeds opweg naar mij, maar ik zucht en
smeek er niet om, dat is zoo dom Maar ik
moet weg - neen Kate gij kunt mn zoo lief
Aanzien als ge wilt, ik moet! In Courtenay
Hollow te laat aan de lunch te komen, dat
waag ik niet. De groom ot the chambers
zon óne te leelijk «-kijken^
j