Nummer 64.
Donderdag 15 Augustus 1907
10e Jaargang
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen,
Eerste Blad.
Katholiek Sociaal Congres,
HIT HOOGE k hl Ml IV
ANTOON TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen
Uitgever:
FBTJ1LLE10D.
iiiii li win wmêuhw*?nnmhmi npiii
WAALWIJK- Telefoonnummer 38.
ssass Uitf'iiHl'i
en Ungstraitiscfce Courant,
Dit Blad verse: ijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f0."5.
Franco per post door het gelieele rijk t 0.90.
Brieveningezonden stukkengelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
Advkrtbntiën I7 regels f 0.G0 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Het Katholiek Sociaal Congres, Zater
dag en Zondag te 's-IIertogenbosch,
onder voorzitterschap van den heer W.
C. J. Pastoors gehouden, was flink be
zocht. Volgens de daarop betrekking
hebbende lijst, is er door 213 vereeni-
gingen, uit schier alle oorden des lands
aan deelgenomen, terwijl mede twee af
gevaardigden van den Belgischen Werk-
liedenbond aanwezig waren. Tal van
geestelijken en wereldlijke autoriteiten,
leden van Eerste en Tweede Kamer
waren tegenwoordig.
Het debat in de sectievergaderingen
was buitengewoon levendig, hetgeen wel
voornamelijk hieraan zal mogen worden
toegeschreven, dat op de conclusie van
den inleider van het onderwerp Het
Verzekeringswezen, den heer B J. Grob-
ben, te Dordrecht, en op die van den
heer A. van Rijen, te Tilburg, inleider
van het onderwerp Verkorte arbeidsdag,
elk zes, en op de conclusie van den heer
P. A. Bosch, te Gulpen, inleider van het
onderwerp Vrouwen- en Kinderarbeid
in fabrieken en werkplaatsen, vier amen
dementen waren ingediend.
Geen dier conclusiën is dan ook on
veranderd aangenomen alle drie hadden
groote wijzigingen te ondergaan.
Die betreffende het Verzekeringswezen
luidt»Zich verzekeren tegen moeilijke
omstandigheden des levens is een sociale
eisch der hedendaagsche maatschappij
Verzekering door middel der organisatie
kan aan organisatie en leden voordeelen
bezorgen en de samenwerking zeer be
vorderen.
De samenwerking bij verzekering open
baart zich door een verzekeringsinstel
ling in het leven te roepen, waaraan
kerkelijk goedgekeurde sociale vakver-
eenigingen haar medewerking verleenen,
en haar leden aan te sporen zich bij die
instellingen te verzekeren.
Aan de federatie wordt opgedragen
de noodige maatregelen te nemen en
middelen te bi ramen om te geraken tot
de oprichting cener verzekeringsinstel
ling, voor de leden der R. K. en sociale
vakvereenigingen.
Waar de levensverzekering de meeste
waarborgen voor welslagen aanbiedt en
deze verzekering of niet óf op onvol
doenden grondslag berust voor zoover
zij in onze organisatie wordt beoefend,
is het wenschelijk dat de in het leven
te loepen verzekeringsinstelling zich aller
eerst toelegge op uitkeering bij overlijden,
om vervolgens die takken van verzekering
ter hand te nemen als in den vervolge
nuttig zullen blijken voor de medewer
kende organisatie en haar leden.»
De conclusie in de tweede sectie ge
steld, naar aanleiding van het debat over
het onderwerp Verkorte arbeidsdag,
luidt
Roman naar 't Engelsch.
50)
»De vooruitgaande ontwikkeling van
ons maatschappelijk leven stelt het, óók
in den arbeidsstand, tot plicht meer tijd
te besteden aan vorming en opvoeding.
2e. Gezonde, niet overwerkte arbeids
krachten zijn industrie en maatschappij
tot voordeel, omdat zij meer en beter
zullen voortbrengen en lust en ijver
zullen wekken en behouden tot hoogere
ontwikkeling.
3e. Ons stelsel van voortbrengen, dat
zeer verbeterd is en eene toenemende
verbetering ondergaat, brengt overvloed
van goederen op de wereldmarkt.
4e. Naast te langen arbeidsduur aan
den eenen kant zien wij toenemende
werkloosheid aan den anderen kant.
5e. Het streven naar verkorting van
arbeidsduur is daarom niet slechts ge
wettigd, maar ook door hooge belangen
geboden.
6e. Dat de naar eene gezonde her
vorming strevende arbeidersbeweging dit
streven op haar programma heeft geplaatst
is even natuurlijk als de sociale wetgever
haar daarbij zijn krachtigen steun biedt.
7e. Bij beschouwing van wat de ar
beiders beweging in de meeste industriën
reeds wist door te voeren en wat mogelijk
bleek, en bij overweging van wat hier
boven onder le-, 2e., 3e. en 4e is op
genomen, verschijnt het als een billijke
eisch, dat de normale arbeidsdag voor
volwassen personen de 10 uren niet mag
overschrijden en dat de verkorting van
arbeidsduur niet mag gepaard gaan met
vermindering van loon.
8e. De arbeidersbeweging is nog niet
tot zóó krachtige ontwikkeling gekomen
dat zij haar billijke eischen algemeen kan
doorvoerendaarom vraagt zij steun van
den wetgever, die bij wettelijk voorschrift
bepale, dat de normale arbeidsdag voor
volwassen arbeiders niet langer mag zijn
dan 10 uur.
9e. Aan het Federatie-bestuur wordt
opgedragen dit oordeel en deze wenschen
ter kennis te brengen van Regeering en
Volksvertegenwoordiging.
10e. De aan dit congres deelnemende
organisatie's worden aangespoord deze
conclusie meermalen aan ernstige be
spreking te onderwerpen, om daardoor
de actie tot verkorting van den arbeids
dag zoo levendig mogelijk te maken.
11e. Dat spoedig een wettelijk voor
schrift tot stand kome, waarbij bepaald
wordt, dat de normale arbeidsduur bij
dag voor volwassen arbeiders niet langer
mag zijn dan 10 uur, en in bedrijven of
vakken, waarin nachtarbeid verricht wordt
slechts 8 uur.»
Deze laatste alinea word aan de con
clusie toegevoegd, doordat de heer G
C. Bakkering van St. Laurentius te Am
sterdam, zijn aldus luidend amendement
zag aangenomen. Alinea 3 en 4 bleven
gehandhaafd, nadat de heer Strater, fa
brikant te Tilburg, een voorstel tot w eg-
lating had gedaan.
In de derde sectie werd, eveneens na
veel debat over het onderwerp Vrou
wen- en Kinderarbeid in f a-
briekenen werkplaatsen, door
den heer Bosch ingeleid, de volgende
conclusie aangenomen
»De organisatie der ongehuwde vrouw
worde met kracht ter hand genomen.
Het is in het belang eener goed ge
organiseerde samenleving, dat de gehuwde
vrouw ontrukt worde aan den arbeid
in fabrieken en werkplaatsen
De ongehuwde vrouw worde als ar
beidskracht niet geëxploiteerd. Voor
gelijken arbeid moet haar loon gelijk
zijn aan dat van den man. Haar arbeid
geschiede onder vrouwelijk toezicht.
Wijl de natuurlijke bestemming der
vrouw is eenmaal huismoeder te worden,
worde aan elke vrouw genoegzame ge
legenheid gegeven zich daartoe te bekwa-
Uti dacht aan den stapel boterhammen en
de kan met melk, die zij als ontbijt consu-
meerde en een langgerekt„Ach 1" liet zij
hooren. üe arme wezens meende zij medelijdend
daarom zijn ze zeker ook zoo dun, papa?"
't Kan zijn," hernam hij lachend. «Maar
nu ziet ge wel in, dat zij je slechts schertsend
eene nimf genoemd hebben?"
«Neen, papa," antwoordde Uti met onver
wachte beslistheid, «ik geloof het toch niet."
Zij zal het zelf wel niet beter geweten hebben
't is eene domme vrouw papa."
Hij trok zijn wenkbrauwen op. «Wie?"
vroeg hij op scherpen toon.
«De mama van Alice."
«Haar neusje trok zij een weinig op toen
zij deze verklaring gaf. Het was een potsier
lijk gezicht, dat iemand, die er niets van
wist, tot lachen gestemd had. Jack ergerde
er zich over, als over dit geheele intermezzo.
Had hij zijne ingeving gevolgd, dan zou hij
haar iets onvriendelijks hebben gezegd. Dit
deed hij niet, maar hij liet haar staan, draaide
zich om en ging met groote schreden naar de
glazen deur die tot den tuin leidde. De hand
aan den knop, wendde hij het hoofd nog eens
om en zeide
«Ik moet een bezoek gaan afleggen, gaat
in de kinderkamer h6t zal gauw bedtijd zijn.'
Maar zoo uit de verte liet Uti zich voor den
nacht niet afschepen. «Papa, papa," riep zij
pruilend. «Gij hebt mij nog geen kus gegeven."
„Nu, kom dan 1" beval hij ongeduldig. En
zij kwam. hem reeds van verre de handjes
open spreidend. Terwijl hij haar omhoog hield,
stamelde zij angstig
„Papa, zijt u boos, omdat ik haar niet
lijden kan?"
Zij keek hem daarbij zoo strak in de oogen,
men, zoo noodig gratis. Dc kinderen
van heden zijn de mannen en vrouwen
van morgen. Kinderen, die geestelijk en
lichamelijk nog onvoldoende ontwikkeld
zijn, moeten afgehouden worden van
fabrieksarbeid.
Onze maatschappij vordert een ge
zond, energiek en sterk geslacht, en dat
kan onmogelijk opgroeien wanneer de
vrije ontwikkeling wordt belemmerd.
Hoe meer eischen het maatschappe
lijk leven stelt aan de lichamelijke ont
wikkeling, des te verder moet de vrou
wen- en kinderbescherming gaan.
Deze te bevorderen behoort tot de
taak der vakorganisatie, die hierin den
steun behoeft van den wetgever.
Het congres draagt het Federatie-be
stuur op, zich le wenden tot de regeering
met het verzoek bij wettelijke voorschrif
ten te bepalen
a. dat de gehuwde vrouw geen indus-
triëelen arbeid mag verrichten, terwijl in
bepaalde bedrijven elke vrouwelijke ar
beid dient verboden te worden.
b. dat arbeid door kinderen beneden
den leeftijd van 14 jaar verboden is
Met de aanneming van deze conclusiën
was de arbeid der sectiën geëindigd-
In den tuin van Casino stelden de
verschillende vereenigingen met haar
vaandels zich op en onder de tonen
van twee muziekkorpsen werd een wan
deling gemaakt door de stad. Voor het
raadhuis, waar de burgemeester van Den
Bosch, jhr. van der Does de Willebois,
het Congresbestuur en de afgevaardig
den uit België officieël ontving en zijn
groote sympathie met het doel van het
Congres en de betooging uitsprak,werd
gedefileerd, en om vier uur waren allen
in het Concertgebouw, waar de slotver
gadering werd gehouden.
Hier deelde de voorzitter mede, dat
op de Zaterdagavond aan den Paus,
aan de Koningin en haar Gemaal,
aan den aartsbisschop en aan den bis
schop van 's-Hertogenbosch verzonden
telegrammen, antwoorden waren inge
komen, waarvan voorlezing werd gege
ven dat van den Paus ging vergezeld
van den apostolischen zegen.
In deze bijeenkomst "voerde het eerst
mr. van Willigen, afgevaardigde van den
Belgischen Volksbond, namens de on
geveer 150,000 leden van dien Bond het
woord. Roemende wat het congres hem
en zijn mede-afgevaardigde had te hoo
ren en te zien gegeven, sprak hij den
wensch uit, dat hij een nauwere aanslui
ting mocht volgen tusschen de R. K.
arbeiders van Nederland en België, een
wensch, die blijkbaar aan de bestuurs
tafel weerklank vond.
Rector F. X. W. Buit, van Utrecht,
sprak een woord van aanmoediging en
opwekking tot de aanwezigen om met
zoo mogelijk nog meer vuur voort te
gaan.
De verkeerde toestanden in de arbei
derswereld op rekening schrijvende van
de staathuishoudkunde voorgestaan, en
de staatkunde gevolgd in de vorige
eeuw, prees hij de mannen, die op het
woord van Paus Leo XIII den strijd
tegen de S. D. A. P., tegen welke partij
hij zijn waarschuwend woord deed hoo
ren, hebben aangebonden.
Mgr. G. W. Konings, uit Amsterdam,
wees op het voor een groot deel nog
braakliggende veld vrouwen- en kinder
bescherming, met kracht en klem, maar
tevens op hoogst sympathieke wijze,
der beschaafde vrouw het ten plicht
stellende, zich het lot harer minder be
deelde zusters met hart en ziel aan te
trekken.
Pastoor C. C. Prinsen, uit 's-Hertogen
bosch, sprak het vertrouwen uit, dat de
Federatie een bolwerk zou zijn tegen
de socialisten. Wijzende op het onheil
door de uitsluiting en staking te Eind
hoven gesticht, meende spreker, dat dit
onheil niet zoo'n omvang zou hebben
gehad, wellicht zou zijn voorkomen, als
daar de patroons vereenigd waren in
een R. K. patroonsbond. Met beslistheid
werd het lidmaatschap van een neutrale
vereeniging door hem afgekeurd.
Nadat nog mr. Loeff, de oud-minister,
zijn ingenomenheid had betuigd met
het hem aangeboden eerevoorzitterschap
van het congres, zijn «arme sympathie
had betuigt met het streven van de R.
K. arbeiders, een sympathie, die bij
hem vooral levendig was geworden in
1903, toen de christen-arbeiders paaien
perk hadden gesteld aan de misdadige
woeling, en mr. Versteeg, afgevaardigde
van de regeering, had dank gezegd voor
de woorden van waardeering, door den
voorzitter aan den minister van L. N-,
dat het hem onbehagelijk was. Haastig kuste
hij haar en zette haar neer. Dan sprak
hij op 8choolmeester8toon, die hem in 't geheel
niet eigen was: „Wij moeten alle meuschen
liefhebben, zelfs hen, die ons haten en gij
houdt nog niet eens van degenen, die goed
voor u zijn en u geschenken geven
Uti zuchtte zwaar en liet 't hoofd zakken.
Na een seconde schijnbaar smartelijk overlegd
te hebben, zeide hij „Papa, ik zal haar den
kikvorsch weer teruggeven hij bromt toch
veel te hard."
„Dat staat u vrij," hernam hij uiterlijk
kalm.
Dan opende hij de deur en ging heen.
Uti perste haar hoofdje tegen het raom, in
de hoop op een vriendelijken afscheidsblik,
Uti hief een gehuil aan, 't hielp alles niets.
Tot hij voor hare oogeu verdwenen was, kreeg
zij van haar vader alleen den rug te zieu.
XXVI.
Na zoowat tien minuten flink gestegen te
zijn had Jack den ingang van liet pari: van
Clyve Court bereikt. Nu schreed hij, deu weg
vervolgend, onder dichte boomschaduweu voort,
toon hij in de verte eene vrouwelijke gestalte
ontwaarde. Zijn hart sloeg wild van vreugde,
eigenlijk geheel onbegrijpelijk, want dut het
mrs. Eagles niet was, maar Molly slechts,
dat zag hij op den eersten blik.
Zij scheen geheel in gedachten, zotte voetje
voor voetje, hield het bruine hoofdje en de
oogeu naar den grond gericht. Daar hij stil
stond en ook niet de minste bewegiug maakte,
had zij van zijne nadering niet het minste
vermoeden, tot zij dicht naast hem stond en
bij haar lachend bij Jen naam noemde.
Nu schrok zij heftig en maakte aen gebaar,
als wilde zij vluchten. Maar reeds had hij
haar bij de hand gegrepen.
„Moliy, kleine stiet hij in een toon van
hooge verbazing uit. Ik geloof dat gij van mij
weg wilt loopen
„Ach, toch niet, Jack," murmelde zij en
was daarbij zoo ernstig in de weer om te
zorgen dat hij haar gezicht niet zag, dat hij
er juist te scherper naar keek._
«Kind gij hebt geweend!" riep hij.
„Zeg haar niets!" smeekte zij. „Ik bid u
Jack, zeg haar toch niets!"
„Wie dan?"
„Mrs. Eagles. Zij is in haar boudoir, als gij
haar zoekt. Gij kent toch het boudoir, juist
naast de witte salon?"
„Het boudoir ken ik, maar ik heb daar
voorloopig nog niets te zoeken. Ik moet eerst
weten, waarom gij geweend hebtKom zeg
het mij, Molly 1"
Hare hand beefde zoo heftig in de zijne,
dat hij haar zacht begon te streelen. „Heeft
u iemand kwaad gedaan vroeg hij. „Ik zal
hem de les lezen, reken erop
„Ach Jack!" stamelde zij, „dkarvau is geen
sprake".
„Nu, zonder reden zoudt gij niet weenen
Zij zeide niets, maar hare tranen begonnen
weer te vloeien.
„Molly drong hij aan.
r Jack', stiet zij gekweld uit, „als gij geen
haast maakt, dan gaat mrs. Eagles zich voor
't diner kleeden".
Kleine", hernam hij rustig, „gij kunt t
mij nog wel duidelijker zeggen, dat ik hier
overbodig ben, ik luister er toch niet naar".
„Maar ik mag toch niet tegen u klagen
Het komt mij zoo kinderachtig en ook
zoo indiscreet \oor als ik dat doe
„Indiscreet? Het is dus een geheim van een
ander, wuaiom het gaat
„Ach, neen, de zaak betreft mij slecht,
maar
„Gij behielt dit liever voor u V
Zij'knikte toestemmend.
„O, ga u gang, hernam hij op gekrenkten
toon, als ook tegenover mij terughoudendheid
geboden is
„Gij neemt het mij toch niet kwalijk viel
zij hem in de rede.
„Dat nu juist niet, verzekerde hij nog altijd
op denzelfden toon. „Ik zal u nu een genoegen
doen en gaan. Tot weerziens dus.
Hij wilde weggaan; maar zij legde op iede-
ren ach- uder een kleine hand. „Gij booze
mensch", zeide zij, „kom, houdt U stil, ik zal
het opbiechten
„Neen, neen, protesteerde zij, „geen woord
wil ik hooren"
„Gij zult," riep zij, „ik laat u met eerder
gaan'
Toen hij in weerwil hiervan i.og een bewe
ging maakte om te gaan, voegde zij er smee-
kende bij „Jack wees toch verstandig Zie,
ik wou 't iu hoofdzaak niet vertellen, omdat
ik bang was, dat gij mij uit zoudt lachen.
„Ik lachen, als gij weent?" riep hij uit.
„Ja, houdt ge mij dan voor eer oumensch
„Toch niet, gij zijt mijn goede Jack," zeide
zij de rechterband van den schouder nemende
om die liefkozend in zijn arm te laten glijden.
„Maar omdat gij veel ouder eu wijzer zijt dan
ik, zoo kau veel dwaasheid schijnen, dat
mij smart bezorgd.
„Zoo veel ouder en wijzer her haalde hij met
een licht fronsen der wenkbrauwen.
Ik ben zeker een soort Methusalem in uwe
oogen?"
„Neen", antwoordde zij, „maar gij^zijt me
toch in elk geval twaalf jaar vooruit".
„Toch niet meer, knikte hij, „dat is een
troost voor u en mij. Wat ik in die twnalt
jaar aan hoogere wijsheid heb verzameld, daar
voor behoeft ge werkelijk niet bang te. zijn.
de schat is zoo onbeduidend als mogelijk. De
blik waarmee zij hem aankeek, zeide duidelijk
deze woorden „Ja, dat zegt gij wel in uwe
bescheidenheid maar dat gelooft toch niemand
Luidde zeide zij toen ,,Uet gaat om dien
bazaar in Exeter, Jack. Men heeft mrs. Eagles
verzocht een verkoopsplaats over te nemen.—
Gij weet het reeds? voegde zij erbij, toen hij
beamend met 't hoofd knikte.
,,Ik heb dit verzoek zoo half en half be
werkt" antwoordde hij.
„Inderdaad?" vroeg zij verwonderd. „Daar
van zal mrs. Eagles geen verir oeden hebben
„Toch welverzekorde hij„Zij heeft er
mij zeer hartelijk voor bedankt".
Een uitdrukking van bevreemding kwam op
hare trekken, maar verdween zeer spoedig.
„Nu, het was voor haar ook wel een be
dankje waard," antwoordde zij. „Gij had haar,
zooala ik baar ken, geen grooter genoegen
kunnen doen. Van dit werken voor en in t
openbaar, houdt zij boven alles".
Nu was het aau Jack om verwonderd te
kijken. De vrouw, die voor hem de belichaming
was van weldoenden huiselijken vrede, zou het
wei ken in een voor het openbaar boven alles lief
hebben? Merkwaardig ongerijmd scheen hem
dat en hoofdschuddend kwam bij tot besluit:
Gij bedoelt toch niet 't werken voor het
publiek, maar het werken voor een goed doel
Een weinig verlegen, antwoordde zij „Hit
gaat hier om beide. Jack en als zij van beidi
houdt, daarvan kan men haar toch geen ver
wijt maken".
„Neen, gaf hii twijfelend ten antwoord
„een verwijt misschien niet".
„Zeker niet, Jack. Alle menschen zijn ver
schillend van aard. De eene voelt zich t best
tusschen vier kalo muren, de andere staat
liever buiten te midden van drukte eu bedrijf
en gelijk ebben 1 eiden. Het ongeluk is slechts,
dat men niet naar believen zich van den een
tot den andere kan verwisselen. Dit zou mg
nu te stade komen".
„U, kleine?"
„Ja, antwoordde zij zuchend, want ik moet
in de bazaar mee verkoopen en dat staat mg
zoo tegen, als ik u niet zeggen kan
„Wi3 durft zoo iets van je te verlangen?
^N^raand verlangt het. Mrs. Eagles heeft het
mij slechts verzocht".
Mrs. Eagles? En wat hebt gij geantwoord i
„Dat ik het doen zal afslaan kon ik het
toch niet".
Ik zie niet in, waarom niet t
„Neen dat ziet gij niet in," zeide zg be
droefd, maar ik wel. Ik doe weinig, haast niets
vóór het brood dat ik eet. Nu biedt zich eene
gelegenheid om mij verdienstelijk te maken,
dan moet ik natuurlijk toegrijpen. Ik «m het
ook gaarne genoeg gedaan hebben, als t niet
was, dat verschrikkelijk te kijk stellen in
vreemde kleederen voor de menigte.
Het is niet zoozeer voor vader, die zal mg
wel vergeven, dat ik een paar dagen de uiter
lijke rouw voor hem afleg, maar het is voor
mij zelf. In dwaze dracht daar te staan en
blikken en liefkozingen uit te lokken, iets
tegenstrijdiger kan ik mij niet denken en dan
met een lief lachje de menschen mijne waren
aan te bieden, ik schaam mij al in den grond
als ik er aan deuk.
(Wordt vervolgd.)