Nummer 81
Zondag 13 October 1907
30 Jaargang.
Derde Blad.
NIEUWS UIT KAATSHEUVEL.
KAATSHEUVEL, 11 Oct. 1907.
Ie Algemeene Vergadering der R. K.
Vakvereeniging van Leerbewerkers
te Kaatsheuvel.
Verleden Zondag 6 October werd door
de Lederbewerkers van Kaatsheuvel eene
vergadering gehouden in de bovenzaal
van Apollo, des avonds om half zeven.
Alle leden waren tegenwoordig, en
ook door vele leden van den R. K.
Volksbond, die nog niet aangesloten
waren, werd de vergadering bijgewoond.
De tijdelijke Voorzitter, Corn. Roesten-
berg, heette alle aanwezigen welkom.
Hij wees er op dat de vakvereeniging
eene katholieke vereeniging is, en daarom
zal hij de vergaderingen openen en slui
ten met den gebruikelijken Christen groet.
Met vreugde en dankbaarheid maakte
hij er melding van, dat onder goedkeu
ring en aanmoediging van onzen gevier-
den Bisschop een vakvereeniging voor
Leerbewerkers was opgericht. Indien
ergens, dan was hier eene vakvereeni
ging noodig want het is er alles behalve
in den haak 1 Doch daarvoor alleen was
de vakvereeniging niet opgericht. Het is
plicht van iederen werkman de algemeene
vakbeweging te steunen, en er aan mede
werken, dat de algemeene verhouding
tusschen patroon en arbeider in geheel
Nederland eene andere worde, eene
zooals die door de Pausen Leo XIII en
Pius X gewenscht wordt, eene die de
heilige rechten van de werkman eerbie-
digt%n den arbeid van den werkman
niet als koopwaar beschouwt, geholpen
door het schoone woord concur rentte.
Dit moet bereikt worden niet door strijd,
maar door de beginselen van den Ka
tholieken godsdienst met inachtneming
der christelijke rechtvaardigheid en liefde.
Hij hoopte, dat de Geestelijke Adviseur
dit in deze vergadering duidelijk zou
maken hij feliciteerde tevens den Eerw.
Heer van Heeswijk met zijne benoeming
tot Geestelijk Adviseur, en was over
tuigd, dat ZEw. voor de rechten van
den werkman zou opkomen, doch tevens,
zooals hij reeds bij ondervinding wist,
zonder vleierij hem op hunne plichten
zou wijzen. Tot de agenda overgaande,
gaf hij het woord aan den voorloopigen
Secretaris Jan van Heeswijk, die de
Statuten en het Huishoudelijk Reglement
zou behandelen.
De Secretaris zeide, dat de Statuten
reeds door den Bisschop waren goed
gekeurd, na eene wijziging ondergaan
te hebben, en deed voorlezing daarvan.
Daarna lichtte hij het Huishoudelijk
Reglement artikelsgewijze toe en bracht
ze in stemmingvooral deed hij duide
lijk uitkomen dat leden van een vak
vereeniging een hoogst matig gebruik
moeten maken van alcoholische dranken,
en eene flinke contributie moeten betalen
een dubbeltje is veel voor de schoen
makers van Kaatsheuvel, doch dan maar
een borrel of een potje bier minder
degenen, die daarin hun bezwaar zochten*
moeten bedenken, dat het wel eens zou
kunnen gebeuren, dat ze des ondanks
toch hun potje bier zouden moeten
laten, terwijl er nu kans bestaat, dat
we ooit eens een potje bier meer kun
nen drinken Gekomen bij het artikel,
dat handelt over de boete, welke men
beloopt door het verzuimen der verga
dering, vroeg het lid Adr. Musters namens
eenige leden, of het voldoende was, de
reden van verhindering aan de wijkcom-
missarissen bekend te maken, waarme
de het voorloopig Bestuur en de verga
dering genoegen namen. Bij het artikel
over den Geestelijken Adviseur, deelde
de Secretaris mede, dat hij van den
Adviseur reeds de verzekering ontvan
gen had, dat Z.Ew. zich streng aan zijne
taak zou houden, en alleen zou adviseeren
bij kwestie's, welke geloof en zeden
raken. Hij spoorde daarom de leden aan
zelf flink te werken, en niet alles aan
het Bestuur over te laten.
Nadat de Secretaris zijn werk verricht
had, bracht de Voorzitter het Huishou
delijk Reglement nogmaals in zijn geheel
in stemming. Nadat het met algemeene
stemmen was aangenomen, verklaarde
hij dat het in druk zou gegeven worden,
en ieder lid een exemplaar zal ontvan
gen.
Wat de definitieve Bestuurskeuze be
treft, gaf hij in overweging daarmede
nog een maand te wachten, totdat er
ook arbeiders van de machinale schoen
fabrieken van H. van Boxtel en L. v.
d. Hoven als lid zijn toegetredende
leden hebben dan een zuivere keuze,
want er is alles vóór, dat van elk der
groote machinale fabrieken iemand in
het Bestuur zit. De vergadering kon zich
met dit voorstel vereenigen.
Thans werd het woord gegeven aan
den Geestelijken Adviseur, den Weleerw.
Heer van Heeswijk, die als volgt sprak
Geachte Leden der R. K. Vakvereeniging
Ik ben u allen dankbaar voor de feli
citatie die gij bij monde van uwen voor
loopigen Voorzitter, mij gebracht hebt
met mijne aanstelling tot Geestelijk Ad
viseur van de R. K. Vakvereeniging van
Leerbewerkers te Kaatsheuvel. Wanneer
gij zult handelen, naar hetgeen uw plicht
is, naar hetgeen de de Bisschop van u
verlangt, wanneer ge zult luisteren, ook
in moeilijke omstandigheden naar uwen
Geestelijken Raadsman, dan geloof ik
dat we nooit ruzie zullen krijgen met
elkaar.
't Is misschien wel wat bout van mij
gesproken, wanneer ik ook u feliciteer
met uwen Geestelijken Adviseur, en toch
het dunkt mij zoo, dat ik het gerust
mag doen want ge zult nog zoo'n kwa
den niet aan mij hebben 1
Waarlijk, sinds de enkele jaren, dat
ik hier in uwe Sociale vereenigingen
werkzaam ben, heb ik de werklieden van
Kaatsheuvel lief gekregen. En waar de
Bisschop mij het behartigen en bevor
deren uwer belangen als arbeidsveld
heeft aangewezen, zal ik mij daarvan
laten verdringen Zal ik ontrouw worden
aan de mij opgelegde taak? Zal ik mij
laten scheiden van hen, met wie de
priester door zoo nauwe banden verbon
den is, nl met het eerzame werkvolk
Neen, nooit of nimmer en daarom zal
er nog heel wat moeten gebeuren, eer
dat ik moedeloos zal afzien van uw cn
ook mijn streven, nl. de verheffing van
den werkman zoowel op geestelijk als
op stoffelijk gebied. Wanneer ik aan u
trouw blijf, en gij aan mij, zullen wij
dan niet slagen Ja wij moeten slagen,
ondanks alle tegenstribbellngen, ondanks
alle moeielijkheden en vooroordeelen.
Waarom het recht en de waarheid heb
ben wij vóór ons en, dan moeten wij
overwinnenwant reeds het spreek
woord, zoo oud als de wereld zegt het
Groot is de waarheid en zij zal over
winnen.4
M V. ik moet u vandaag een woordje
zeggen over de vakorganisatie, over de
Katholieke Vakorganisatie. Waarom moet
gij u als vakmannen vereenigen Vindt
ge het niet vreemd, dat ik 18 jaren,
nadat de beroemde encycliek »Rerum
Novarum* van Paus Leo XIII versche
nen is, hier nog moet komen zeggen,
dat de Vakorganisatie noodzakelijk,
broodnoodzakelijk voor u is
Wanneer wij leien, M. V, hoe in de
eerste helft der vorige eeuw, vooral bij
de opkomende groot-industrie, de toe
standen waren, dan bloedt ons het hart
bij de gedachte aan al het leed en de
ellende, welke het valsche vrijheidssy
steem van het Liberalisme over honderd
duizenden menschen heeft gebracht. Ik
spreek hier in 't algemeen, en som dan
het volgende op
Lage loonen hooge boeten ge
dwongen winkelnering lange arbeids
duur buitensporige vrouwen- en
kinderarbeidIn sommige streken
werken zelfs kinderen van 7 en 8 jaren
's nachts in fabrieken alles in naam
der vrijheid 1
Het is waar, soms greep de wetgever
in, om niet den arbeidermaar
de groot-industrie te beschermen. Zoo
werd in Engeland bij de Wet een maxi
mum-loon vastgesteldde werkman
mocht niet meer verdienen dan zooveel
en zooveelgeen werkgever mocht méér
geven. Werkstak:ngen werden als op
standen onderdrukt. En dan verwondert
men zich soms nog, dat er bij de kin
deren en kindskinderen der menschen,
die aldus geleden hebben, nog wrok
leeft, nog wantrouwen wordt gekoesterd,
zelfs tegen hen uit hoogere klassen, die
met warme sympathie de arbeidersbe
langen voorstaan. Alleen een groote,
onbaatzuchtige arbeid in den dienst der
menschheid, door ons allen, jarenlang
verricht, zal dat wantrouwen kunnen
uitdooven. Wanneer wij ons die feiten,
welke geschiedenis zijn, herinneren, dan
begrijpen wij, dat Paus Leo XIII in de
Rerum Novarum de krasse uitdrukking
kon bezigen, toen hij sprak van een lot,
dat nauwelijks van dat der slaven ver
schilt.
De liberale theorie leerde>het ar
beidscontract is een koopcontractde
arbeider verkoopt zijn arbeidskracht aan
den werkgeverde prijs ervan moet in
volle vrijheid worden overeengekomen
Dat leeit de liberale theorie, M. V.
Doch is er ooit een grooter leugen ge
sproken Zeker het arbeidscontract be
staat ook nu al, ook hier in Kaatsheuvel,
gelijk overal, en het is ook een koop
contract, waardoor de arbeider zijn arbeid
verkooptmaar de prijs van die koop
wordt alles behalve in volle vrijheid over
eengekomen. De meeste werkgevers zeg
gen zooveel krijg je, en daarmede uit
van wederzijdsche billijke regeling geen
sprake I En dan kan men wel zeggen
den arbeider staat het vrij om te zeggen
ik werk niet tegen dat loon, dat is me
te laag. Maar dan vraag ik noemt men
dat vrijheid Alsof de man, voor wien
een week zonder werk hetzelfde betee-
kent als een week zonder eten voor hem
en zijn gezin, in werkelijkheid vrij was
om het te laag aangeboden loon niet
aan te nemen I Onzinnigheid M. V., hij
moet en hij kan niet anders 1 Krachtig
doch waar schreef daarom Pater Bruin,
de beroemde Jesulet»Nooit heeft een
theorie zooveel slavernij aangebracht als
de liberale vrijheidstheorie.*
Wat is van dit alles het gevolg ge
weest De werkman, alleen staande en
onbeschermd, door de ervaring wijs ge
worden, ging begrijpen, dat alleen, wan
neer hij zich met zijn lot- en vakge-
nooten vereenigde, dat alleen, wanneer
de arbeiders, door zich bij elkaar aan
te sluiten en vooraf een kas te vormen,
in economisch opzicht eenigermate gelijk
waren 'geworden met den werkgever,
dat er alleen dan van een waarlijk vrij
contract sprake kon zijn. En daarom is
aanvankelijk het hoofddoel der vakor
ganisatie ïdoor vereeniging van krachten
voor de arbeiders eene zoodanige machts
positie ie verkrijgen, dat zij op voet van
economische gelijkheid de arbeidersvoor'
waarden met de werkgevers kunnen over
eenkomenMet deze woorden zegt Mr.
Aalberse de groote arbeidersvriend, in
het kort wat de vakvereeniging vooral
moet bereiken.
M. V. ik wil even afwijken, alvorens
u dit duidelijk te maken. Eerst een klein
intermezzo, een klein tusschenverhaal.
Deze week kwam een der bestuursleden
van den R. K. Volksbond bij me, met
een stuk brood, dat etn werkman hem
gebracht had. Ik bekeek dat brood eens
en 't had veel weg van een turf. Dat
bestuurslid verzekerde mij, dat diezelfde
man al meermalen met zijn brood bij
hem was geweest, en dat het stuk
brood dat hij mij liet zien nog mee van
het beste was. Wat is er nu gebeurd
M. V. Die man wordt gedwongen door
zijn baas bij een bepaalden bakker
brood te koopen, op straffe van anders
gedaan te krijgen. Die bakker heeft
waarschijnlijk een misbaksel onder zijn
brood gehad, aan zijne vrije klanten kan
hij zooiets niet kwijt worden, en daarom
brengt hij het maar bij dien werkman
die het moet slikken of hij wil of niet
Want dat brood weigeren van dien bak
ker durft die man niet, want die bakker
is het vriendje van zijn baas, die bakker
laat dien baas ook nog een paar centen
verdienen aan dat brood, en dan weet
je genoeg 1
En zoo wordt dan omgesprongen met
het zuurverdiend geld van den werkman,
met zijn loon, dat te groot is om er van
te sterven, doch te klein om van te
leven.
Wat valt hier te doen M. V. zijn dit
wanverhoudingen Neen, die naam is er
nog te mooi voor 1 Dat zijn wraakroe
pende schandalen 1 En daarmee behoeft
de vakvereeniging niet af te rekenen
neen, daar zal God wel mee afrekenen I
Gelukkig de vakvereeniging heeft beter,
heeft edeler werk te doen 1
Gelukkig zijn er in onze streken nog
vele patroons, die de tijdsomstandighe
den in aanmerking genomen, meer ge
voel hebben voor recht en billijkheid,
die het hart nog op de goede plaats
hebben zitten.
Het is waar, ook de meeste van hen
zijn nog doortrokken van die liberale
vrijheidstheorie, ook zij hebben nog ave-
rechtsche begrippen van de verhoudingen
die er moeten bestaan tusschen patroon
en werkman, ook zij beschouwen mis
schien den arbeider nog als koopwaar
geholpen door het schoone woord con
currentie, maar toch met dezen zal te
onderhandelen zijn, wanneer hun door
de Katholieke organisatie de overtuiging
gaat geschonken worden, dat het onze
grooie Katholieke beginselen zijn, de
leer onzer Moeder de H. Kerk, die zich
gaat verzetten tegen de oorzaken en
vooral tegen de gevolgen van het libe
rale individualisme, d.w.z. tegen de leuze
Ieder voor zich. Men zal ons misschien
zeggen, dat wij den klassenstrijd prediken.
Maar dit is niet waar. Wij weten dat
God, evenals in het dieren- en planten
rijk, zoo ook het menschdom in ver
schillende standen heeft verdeeld, en
daarom erkennen wij heer en knecht.
Doch we mogen er toch wel naar stre
ven, dat ook de knecht, de werkman
een menschwaardig bestaan heeft, dat
hij niet alleen in hoogst noodzakelgke
behoeften van zich en zijn huisgezin kan
voldoen maar ook in alle redelijke be
hoeften, en zelfs zooveel kan verdienen
dat hij nog iets overhoudt voor zijn ou
den dag, voor minder goede dagen. En
wanneer we dan eens rondzien, dan lijkt
loonstrijd treden. En uit het een volgt
dan weer het anderOmdat zijn loon
niet groot genoeg is, moet ook hij zijne
vrouw en kinderen naar 't werk sturen,
en deze zijn weer loondieven voor an
deren, en zoo blijft heel die ongezonde
toestand als in een cirkeltje rondloopen,
alles ten koste van den arbeidersstand.
Neen een werkman moet zulk een loon
hebben, dat hij de vrouw niet op het
werk behoeft te sturende vrouw heeft
van God hare plaats in het huishouden
ontvangen en daarbuiten ligt haar werk
kring niet 1 Een werkman moet zulk een
loon hebben, dat hij zijne kinderen niet
op vroegtijdigen leeftijd, niet voor hun
15e of 16e jaar naar de werkplaats be
hoeft te zenden, maar integendeel hen
eene goede opvoeding, degelijk onder
wijs op godsdienstig, en maatschappelijk
gebied, ook vakonderwijs kan geven,
zoodat zij later godsdienstig-zedelijke,
het er alles behalve op. Zeker er zijn flinke, ontwikkelde leden mogen zijn van
werklieden die een behoorlijk loon heb- Kerk en Staat, mannen die hun eerestand
ben, maar dat zijn uitzonderingen 1 De weten op te houden; een werkman moet
meesten zijn arm want werklieden die zijn meisjes niet naar de fabrieken be-
6 a 7 gulden verdienen en een huishouden hoeven te sturen, maar haar bij moeder
hebben, zijn in den waren zin des woords het huishouden laten leeren, opdat zij
arm, en leven op schamele wijze van later godsdienstige, degelijke huismoe-
den dag in den dag. Christus heeft wel ders zullen worden 1
gezegd >er zullen altijd armen onder u Een werkman moet zulk een arbeids-
zijn,* maar hij heeft niet gezegd, dat de dag hebben, dat er hem tijd overblijft,
massa, het gros der werklieden, een om zijne kinderen te leeren kennen, hun
heele klasse van menschen arm moeten karakter, hunne eigenschappen en ge-
zijn. Dat is juist het omgekeerde van breken te vormen en te verbeteren, om
wat Christus gezegd heeft 1 zich zelf te ontwikkelen, en de gangen
Wat volgt hier dus uit Dat arbeiders van zijn huis na te gaan, om zoo moge
met een behoorlijk loon regel moeten lijk aan zijne devotie te kunnen voldoen,
zijn en dan versta ik hieronder een loon om des morgens de H. Mis te kunnen
van minstens 9 h 10 gulden, en arbei bijwonen, om volgens het verlangen van
ders met een armzalig loon van 6 tot onzen H. Vader Paus Pius X, veelvuldig,
7 gulden uitzondering. ja dagelijks tot de H. Tafel te kunnen
Gij zult mij zeggen, dat zal een droom- naderen, om eens een avond-lof, een
beeld blijven 1 Neen, mijne vrienden, dat avond-sermoon, als dat voorkomt, te
kan verwezenlijkt worden, als die gru- kunnen bijwonen.
welijk ongezonde concurrentie, die de Mijne Vrienden, ziedaar door eenige
patroons zelf verwenschen maar die zij trekken het groote nut, ja de dringen-
desniettemia elkander blijven aandoen, de noodzakelijkheid der vakorganisatie
(weer als gevolg van die schoone liberale weergegeven.
vrijheid 1) als die gruwelijk ongezonde Het zijn slechts ruwe trekken; doch
concurrentie, zeg ik, maar uit de wereld ik, of wat ik nog liever zou zien, onze
kan geholpen worden. Propagandisten komen in onze vergade-
En ziet M, V. daarvoor is de vak- ringen op alle punten der vakorganisa-
organisatie noodig, om waar het moet, tie breedvoerig terug zoodat ge een
een gebiedend halt te roepen, en dat logisch en zoo mogelijk helder begrip
kunt ge, zoo ge wilt. Maar wat het zult krijgen van het doel en de werking
mooiste is, M. V., ge zult ook uwe pa- der vakorganisatie. Ik wil u doen spre-
troons, zonder dat ze 't wülen, zonder ken over de ambachtsgilden der middel-
dat ze er een sikkepitje van begrijpen, eeuwen over de moderne vakorganisatie,
ja terwijl er velen in den waan blijven over arbeidsduur, over arbeidsloon, ar-
dat ge uw vakorganisatie hebt om hen beldscontracten, werkstaking, fabrieksra-
eens op hun nummer te zetten, ge zult den, volksontwikkeling, enz. kortom alles
die patroons ongemerkt een onschatbare wat gij dient te weten, als lid der ver-
dienst bewijzen; want op den duur moet eeniging en wat tot uwe ontwikkeling
hun die concurrentie te machtig worden kan bijdragen. u
en wat dan dan zullen zij reikhalzend Ik wil vandaag deze lezing besluiten
uitzien naar de organisatie der arbeiders, met u te wijzen op drie voorname pun-
Ik durf het te voorspellen, al ben ik ten, die ge goed in uw hoofd moet
geen profeet, dat de tijd spoedig zal prenten, en die k, als het mij mogelijk
komen, dat er geen enkele patroon meer was, met dubbel krijt in uw hoofd zou
is, die met arbeiders wil werken, die willen onderschrappen,
niet georganiseerd zijn. En waarom? Hot eerste punt is dit.
Omdat de organisatie opvoedende kracht Zorgt een goed begrip te krijgen van
heeft, ook in het moreele leven. Een de vakorganisatie, van haar doel, haar
patroon weet wat hij aan zulk een werk- streven, hare werking. Tracht mee te
man heeft. Een goed geschoolde, geor- leven met heel de vakbeweging, houdt
ganiseerde arbeider is geen drinker, geen voeling ook met andere plaatsen. Het
verwaarloozer van het materiaal van heeft me waarlijk verheugd, dat tijdens
zijn patroon; maar een goed werkman, de uitsluiting te Eindhoven, de werklie-
een goed huisvader, een nuttig en ver- den van de stoomschoenfabriek van
standig lid der maatschappijiemand die Theodoor van Dortmond, geheel uit
de waarde van zijn stand weet op te eigen beweging, uit eigen overleg uit
houden. Door betere arbeidsvoorwaarden, eigen overtuiging eene collecte hebben
door een loon, dat hem een goed bestaan gehouden voor hunne noodlijdende me-
eeeft. door een normalen arbeidsdag, is debroeders. Ziezoo, dacht ik bij me zelf,
hij
méér mensch, méér man geworden, die lui begrijpen de zaak, die weten, hoe
Vroeger een willoos werktuig, zal hij het zit, wat er te doen is in de tegen-
dan vrij en onbevangen naar voren woordige arbeiderswereld I
treden en met zijn patroon als zijns gelijke Ja, M. V. medeleven moet gij met heel
onderhandelen over de voorwaarden de vakbeweging, het is een strijd niet
waaronder hij werkt; dan zal in hem tegen de patroons, maar tegen de libe-
vertrouwen spreken, oprechtheid, man- rale vrijheidtheorie Sluit u aan diocesaan,
nelijkheid en wilskracht, dan zal hij de federatief, Katholiek-nationaaleen plaat-
zaak van zijn patroon gaan beschouwen selijke organisatie is eene organisatie
ook als zijne zaak 1 in een eng keurslijf, en kan niet gedijen.
•t Is een bekrompen patroon, die dit Ik kan mij niet begrijpen, hoe er plaatsen
niet inziet, en liever zijne arbeiders als kunnen zijn, waar de werklieden zien
slaven voor zijne voeten ziet kruipen
zulk een werkgever zal met de beste
machines er onder moeten. De vakor
ganisatie is er dus vooral om die ver
vloekte ongezonde concurrentie uit de
wereld te helpenwant die concurrentie
is de oorzaak der loondieverijmen
vraagt ter oorzake der concurrentie over-
tolligen arbeid, men zoekt ter oorzake
der concurrentie goedkoope arbeidskrach
ten door vrouwen en kinderarbeid en
met zulken moet dan een krachtig ont
wikkelde werkman, een huisvader in de
fleur zijns levens, die een heel hulsgezin
heeft te onderhouden op zijne beurt in
niet organiseeren in hun vak 1 Ze denken
misschien ze zullen dat elders wel klaar
spelen, wij zullen het maar stillekens
afzien. Doch, M. V. dat is niet alleen
dom gesproken, maar ook hoogst on
billijk gehandeld
t Is wat moois 1 andere plaatsen, an
dere vakorganisatie's andere vakgenooten
andere besturen, andere adviseurs te
laten werken, ploeteren en betalen, om
den pot te koken, en het eten gaar
te krijgen, en dan zelf ook mee te ko
men eten 1
Neen, 't billijkheidsgevoel zegt, dat iedere
werkman moet mêeploeteren, moet mee-
van
o:-:o—
ii 1.1 ii_ 1j LAAfiolf ril» t«rAf»n hn^