Toegewijd Hsnd@!; Industrie en CQmosntcbclflngcn.
autoon tielen,
Eerste Blad.
Woningbouwdoof deWoningwet,
DE WRAAK OER HEIDEHEKS,
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen
FEUILLETON.
s I
r
1 if
s
Dit Blad verse: tjnt "Woensdag- en Zat e r d a g a v o d.
Abonnementsprijs per 3 maandem f 0. 5.
Kram o per post door het geheele rijk f Ü.9U.
Brieven, ingezonden stuiken, gelden enz.,
Uitgever.
franco te zenden van den
TJ i T G E V E R
W4ALWIJK- Telefoonnummer 38.
Advertbntiën 1—7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, grootr
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15, cent per regel.
STERFTECIJFERS.
De Semaine Mèdicale ontleent aan de
door het Fransche Ministerie van arbeid
samengestelde Statistique internationale
du mouvement de la population o.a. de
volgende bijzonderheden betreffende de
stedelijkheid in de verschillende landen
van Europa:
De laagste mortaliteit gedurende de
10-jarige periode 1891-1900 heeft Zwe
den 164 en Noorwegen 163 per 10,000
inwoners de hoogste Europeesch Rus
land 334 (d. i. ééns zooveel als Zweden
en Noorwegen) Spanje telde in dat tijd
perk jaarlijks 300 sterfgevallen per 10
duizend inwoners; Hongarije 299; Ru-
menië 293 Servië 270 Oostenrijk 266
Italë 242 het Duitscherijk 222 Frank
rijk 219; Portugal 213; België 192
Zwitserland 190 Schotland 137 Neder
land 184; Engeland met Wales 182
Ierland 182Denemarken 175Noor
wegen 163 Zweden 164.
Vergelijkt men deze sterftecijfers met
die van bet decennium 1871 1880 dan
zal men overal, behalve in Ierland, een
min of meer belangrijke verlaging kun
nen vaststellen, des te lager naarmate
het sterftecijfer zelf hooger is (wat, trou
wens, van zelf spreekt, daar de verbe
tering van het sterftecijfer des te moei
lijker wordt, naarmate het meer de laag
ste grens bereikt, die het niet zou kun
nen overschrijdenZoo is het sterfte
cijfer in ons land in bovengenoemde tijd
perken gedaald van 210 tot 184; in
Hongarije van 325 tot 299 in Oosten-
rijk van 295 tot 266; in Italië van 271
tot 242 enz.
In alle landen is het sterftecijfer voor
mannen hooger dan voor vrouwen.
Wat de mortaliteit betreft der kinde
ren beneden het jaar, zoo is deze in de
Scandinavische landen het gunstigst. In
1896-1900 stierven op dien leeftijd per
1000 levend geboren kinderen jaarlijks
in Noorwegen 96, in Zweden 100, in
Denemarken 132 en in Finland 139. De
analoge cijfers zijn voor Zwitserland 143,
Nederland 151, Engeland 156, België en
Frankrijk 158, Italië 168, Pruisen 201,
Hongarije 219, Oostenrijk 296, Wurten-
burg 233. Beijeren 257, Saxen 266.
Het sterfte-coëfficiënt der onwettige
kinderen, die beneden het jaar overle
den, overschrijdt dat der wettige kinde
ren in een verhouding, die wisselt van
40 tot 100 pet. Zoo stierven in het
tijdperk 1896—1900 per 1000 levend ge
borenen in Frankrijk jaarlijks gemiddeld
255 onwettige en 149 wettige kinderen
beneden het jaar, d.i. een verschil van
71 pet. Dit verschil is voor Zwitser
land 62 petvoor België 56 pet voor
Italië 47 petvoor Oostenrijk 36 pet
Wurtemberg 38 pet; Beijeren 39 pet;
Saxen 45 pet; ons land 58 pet; Prui
sen 87 pet; Zweden 78 pet; Noorwe
gen 99 pet
Bestudeert men het sterftecijfer der
kinderen, die de eerste levensmaand niet
voltooien, dan kan ons land met Zwe
den op de laagste cijfers bogen, t. w.
331 tot 333 sterfgevallen per 10.000
geboorten.
Wat de mortaliteit volgens de ziekten
betreft, vinde hier nog_ het volgende een
plaats.
Aan typhus is de mortaliteit overal
zeer dalende. Vergelijk men de periode
1871 1875 met het decennium 1896—
1900 dan is per millioen inwoners het
gemiddelde jaarlijksche sterftecijfer aan
febris typhoïdea voor Engeland resp.
374 en 175 voor Noorwegen 475 en
150; voor Zwitserland 377 en 84 voor
ons land 268 en 182.
Pokken, eene ziekte, die tot 1870 tal
rijke sterfgevallen veroorzaakte, zijn in
vele landen zoo goed als volkomen ver
dwenen.
Kinkhoest veroorzaakt in alle landen
een vrij groote mortaliteit. In Enge
land over de jaren 18961900: 359,
Noorwegen 182, Oostenrijk 520, Duitsch-
land 35 3, Nederland 262, België 480,
Italië 228 per millioen inwoners.
Tuberculose vertoont in de verschil
lende landen een mortaliteit, die varieert
van 1/10 tot 1/6 van de totale sterfe
lijkheid. Per millioen inwoners stierven
in de jaren 1896 1900 aan teiing of
longtuberculose in Engeland 1 322, Noor
wegen 2062, Duitschland 1943, Neder
land 1946, België 1420, Italië 1060 men-
schen.
Voor de verschillende deelen van
Duitschland loop het sterftecijfer zeer
uiteen, zoo is het voor Beijeren 254,
Saxen 240, Pruisen 219 per 10.000 in
woners.
Het beste, mooiste en bil-
lï]kste Drukwerk bekomt
men bij de W aalwijksche
Stoomdrukkerij
De gunstige bepalingen der Woning
wet, waardoor geldelijke steun der over
heid kon verkregen worden door bouw-
vereenigingen, die toegelaten zijn als
uitsluitend in het belang der volkshuis
vesting werkzaam, beginnen zacht aan
door te werken.
Op het einde van het jaar 1907 waren
er 45 van zulke toegelaten vereenigingen,
tegen 29 op het einde van 1906 en
wel in
Friesland14
Noord-Holland 8
Overijssel 6
Zuid-Holland5
Groningen ....-• 3
Utrecht 2
Noord-Brabant2
Limburg2
Gelderland2
Drenthe1
Vooral op het platteland in Friesland
is het aantal van dergelijke vereenigingen
vooruitgaande.
Hiervan zijn er
Vereenigingen, overeenkomstig de wet
van 1855 32
Naamlooze Vennootschappen 3
Stichtingen8
Coöperatieve Vereenigingen 2
De voorschotten door de Vereenigin
gen enz. van de gemeenten ontvangen
en door het Rijk wederom tot dat doel
aan de gemeenten verstrekt, waren op
1 Januari 1908 de volgende
s
s
I éi
S-3
fel *8
S
e
O
a S-8
v
.a 5 2
a cfc
2 V -o c
iï
W
E
a
2
"c3
c
5S
Van „DE ECHO VAN HET ZUIDEN".
Onder de gemeente in de tabel ge-
Courant
- --1W 1 f A t! A a >i n O M I i ïTrttl X O A TA t iaPT*
^3
a
te
nz co
5
rt
.w
fe£C3 *2
«5
O
05 O
CO
rga
O w
a
•- O
Dl -3
2
P
5 a
S.
2 a>
2 a E g
o
W O
2
a m a k
O
2 O O W w
o c>
O M
O O O O O O O
O O O O O o o
CO O "3" CN
H o c e*
vn O N CO
T- cm
c-
r-
cö
ON
CM
O
O
O
vO
O
O
O
O
CM CM 00 o CO o
CM 00 ON T-f
O
CO
CM
CO
CO
m
o
C
OJ
<U
V
<u
V
-o
rt
«4
V 4->
O -n e
-O
5
G
V
"O
u
G3
0J
4>
JG
o
tr.
C
<u
4J
-a
rt
O
i.
28)
Hoe? vrij voor immer! riep Nina vreug
devol. Gy zult dezen avond bij ons komen
o ik ijl weg en wil mijne meesteres die goede
boodschap aanstonds overdragen.
Elsie knikte vriendelijk, wendde seffens
haar paard om en reed laDgs eenen zijweg
naar Walhorst terug, terwijl Nina door het
woud naar het Heidehof liep.
Hoe is het mogelijk dat lord Grensville
zulke misdaad kan begaan, vroeg Elsie zich
af. Ik wist dat hij hard en wreed zijn kan,
maar nooit had ik gedacht dat hij een weer
loos meisje uit het ouderlijk huis tou lokken,
haar oplichten en als eene gevangene behan
delen, omdat zij zijne baatzuchtige en eergie
rige plannen in den weg staat. Waarom hij
zulks deed is licht te beseffen. Hij wilde
Constance van zijnen zoon scheiden, hem zoo
zijne geliefde doen vergeten om in het huwe
lijk met lady Emeline Tallerton t9 doen
toestemmen. En die man is mijn oom 1... de
graaf \an Grensville riep zij met een
gebaar vol afschuw nit. Doen hij zal onder
vinden dat hij onderschept is, dat het eene
vrouw was, die zijne plannen ondekte... Mor
gen zal mis Constance vrij zijn 1
Zij dacht gewis niet na wat in een nacht
voorvallen kan, en wat ons bij den komenden
morgen wacht...
Als zij in Wallhorst kwam, legde zij haren
hoed af verwisselde haar reiskostuum met een
eenvoudig huiskleed, ging naar de eetzaal en
belde. De huishoudster verscheen onmiddelijk.
Zy zag er vies en onwillig nit als zij binnen
trad en Elsie werd aanstonds gewaar dat zij
kwaad geluimd was.
Nu, miss Köller, wat is er geschied
vroeg Elsie. Is mijnheer Arnold weer de
Al deze voorschotten moeten worden
afgelost in 50 jaren, vóór rente en af
lossing is jaarlijks eene annuïteit te be
talen, berekend tegen 3l/é pCt. rente,
van 4.073 pCt. Alleen Enschedé voelde
den invloed van den lageren beurskoers
der 3 pCt. Nationale Schuld en heeft
4.168 pet- als annuïteit te voldoen.
De jaarlijksche bijdragen, in re tabel
opgegeven, zijn die welke het Rijk ver
leent, terwijl als regel geldt, dat de ge
meente eene even groote bijdrage ver
strekt, zoodat de betrokken bouwver-
eeniging het dubbel van de hier ge
noemde som als tegemoetkoming in de
afbetaling harer schuld geniet.
Bij het bepalen dezer bijdragen werd
klaarblijkelijk uitgegaan van der ver
onderstelling, dat de huurprijzen der
woningen langzaam zullen omhoog gaan,
daar de bijdragen in de loop der jaren
steeds kleiner wordt en na 15 a 28 jaar
geheel ophoudt.
Voor Zuidhorn, waar die regeling het
eerst werd toegepast, geldt die bepaling
zonder nadere voorwaarden. Voor de
andere gemeenten is er een verbetering
schuldige
Hij niet alleen het is niet meer uit te
houden. Sedert die Amerikanen aaDgekomen
zijn, is er geen oogenblik rust of vrede meer
in huis. Van onder, in de keuken, is de oude
negerin meester boven in huis voert de
kleine wilde miss Felicia het regiment aan en
sticht, in verbond met sir Arnold, alle onheil.
En dat iederen avond Dan komt de oude
Heideheks, waarvoor iedereen hier, als tot
ter dood toe verschrikt is zij mengt zich in
het gezelschap en stelt alles in rep en roer
met baar eenvoudig dwaas gezwets. Mevrouw
is ziek en moet in hare kamer gediend wor
den Omiss Elsie, dat is meer dan ik
verdragen kan. Ik ga mijnen dienst opzeggen
Daarover moet gij met don graaf spreken
miss Köller, antwoordde Elsie rustig. Waar
is hij thans
In zijne studeerkamer.
Wilt gij zoo goed zijn hem te gaan
zeggen dat ik een oogenblik verlang met hem
te spreken.
Miss Köller boog toestemmend, ging de
deur uit, en keerde onmiddelijk daarna terng
met do boodschap dat de graaf haar onmiddelijk
ontvangen wilde.
Eenige minuten later stond Elsie voor den
graaf, die er een weinig bleek en onrustig uit
zag. Hij groette ze met een lichte hofsche
buiging, en noodde ze door eene handbewe
ging nit, plaats te nemen. Elsie gaf geen
gehoor aan zijn verzoek.
Welke gelukkige omstandigheid schenkt
mij de eer van uw bezoek, miss Liddon
vroeg de graaf eenigszins spottender wijze.
Ik wilde u mededeelen, oom, dat ik Wall
horst voor eenen korten tijd verlaten zal,
antwoordde Elsie kalm.
Inderdaad riep de graaf verraBt uit.
Ik kreeg vandaag eenen brief waarin ik
vernam dat eene mijner vriendinnen ziek is
geworden en mij driDgend wenscht te zien.
Ik kan haar dit Diet weigerpn, en hield mij
als verplicht, n daarvan kennis te geven, eer
ik voortga.
Miss Liddon is hare eigene raeesteresse
•n mag gaan waar het haar belieft, zei de
graaf met eene lichte buiging, maar er zijn
hier ook twee zieken in huis en..
aan toegevoegd, dat de bijdrage niet
afneemt, wanneer zal blijken dat de ver
wachte stijging der huurprijzen achter
wege is gebleven deze gunstige bepa
ling wordt echter voor Leeuwarden we
derom gemist.
Nog om andere reden heeft het ver-
leenen van 'n Rijks vootschot aan laatst
genoemde gemeente de aandacht ge
trokken, wijl daarbij de verplichting werd
opgelegd de huurprijzen der vereeni-
gings-woningen zoo hoog mogelijk te
stellen.' De gemeenteraad zag in deze
voorwaarde een belemmering van het
streven van gemeente en vereeniging
om den woningstandaard der onbemid-
delden zoo veel doenlijk te verbeteren
en bracht in een uitvoerig en belangrijk
adres zijne bezwaren onder het oog der
Regeering. De gedachtenwisseling hier
over in de Tweede Kamer bij de behan
deling der Staatsbegrooting voor 1908
gevoerd, doet hopen, dat ook de Re
geering, van het ongewenschte van dit
voorschrift zal kunnen overtuigd worden.
Wat den aard dezer bijdragen betreft,
door Rijk en gemeente aan de vereeni
gingen verschaft, kan bij oppervlakkig
bezien lichtelijk de meening post vatten,
dat deze als het ware een bedrag in
geld vormen, aan de huurders van de
vereenigings-woningen verstrekt.
In enkele gevallen, als het huurders
betreft, die door de overheid, 't zij direct,
of indirect, in het algemeen belang ver
plicht worden tot het betrekken eeaer
betere, doch vaak duurdere woning, is
zulks inderdaad het geval en zeker te
rechtvaardigen. In den regel echter is
de reden waarom de behoefte aan eene
bijdrage gevoeld wordt daarin gelegen,
dat de vereeniging krachtens de wet ge
houden is de geheele schuld in 50 jaren
aftelossen, terwijl in billijkheid de huur
opbrengst toch niet hooger behoeft ge
steld te worden dan noodig is om daarin
terug te vinden eene afschrijving op de
waarde der bezittingen gelijk aan de
waardevermindering- Zoo spoedig dus
de aflossing van het voorschot over
langeren termijn, stel 80 jaren, zou kun
nen verdeeld worden, zullen in het mee-
rendeel der gevallen de vereenigingen
niet in de noodzakelijkheid zijn zulke
bijdragen te vragen.
Mevrouw Howard heeft hare dochter en
hare dienstmeid, zij hebben mij niet noodig,
onderbrak Elsie, en wat mevrouw Grensville
betreft, die zal zeer tevreden zijn van door
Jenny L'Arronge opgepaBt te worden. Ik
ben hier dus niet noodig en mijne aanwezig
heid zal elders -beter kunnen benuttigd wor
den Geeft gij mij verlof om weg te gaan,
Mylord Zij stond fier en sprak in zulken
toon als ware eene weigering onmogelijk.
Over bet aangezicht van den graaf vloog
een lichte wolk en zijne stem klonk koel, als
hij antwoordde
Zeker. Gij moest u zelfs de moeite niet
doen zulks te vragon Ga en troost uwe
vriendin. Bij deze woorden stond hij op ten
teeken dat. het onderhond gedaan was.
Elsie boog licht en verliet de kamer.
Een uur later zat zij weer te paard en ver
trok. Doch zij sloeg den weg naar de heide
niet in, maar naar de stad, om eene andere
vriendin eerst te bezoeken, waar zij den
namiddag zou doorbrengen, om dan eerst
's avonds naar het oude Heideh- f te rijden.
Naar dat plan handelde zij In de avond
schemering verliet zij hare vriendin, reed een
eind wegs de baa* van Wallhorst op en
sloeg dan eenen weg in die naar de heide
leidde.
Het was een schoone, stille avond. Voorde
eerste maal, sedert den stormigen en gebeur-
teniBVollen nacht, in welken de graaf met
zijne gevangene den weg opreed, dien Elsie
nu ook volgde, was het er aaDgenaam en
vreedzaam.
In don hemel dreven eenige lichte afgezon
derde wolben, die de maan somwijlen omsluier
den, maar ze niet gaDSch overdekten. Hare
fletBche straleD verlichtten alles in den omtrek,
op de woeste, naakte en uitgestrekte vlokte,
zoodat Elsie ver, zeer ver kon zien over de
heide.
Het verlangen naar hare geliefde vriendin
groeide elk oogenblik aan. Zij dreef haar
paard tot grooten haast aan, maar dan scheen
haar elk oogenblik die haar van het oude
Heidehof scheidde eene eeuwigheid te zijn
eindelijk rees het zwart gebouw, als eene
donkere schaduw, in do verte voor bare blik-
kon nit de duisternis. Nader en nader kwam
zij hij het oude Heidehofmaar hoe zij ook
oogen en ooren opensperde, ze kon geen teeken
van leven vernemen. Geen lichtje schemerde
door de vensters geen speur van beweging,
nergens iets.
Zon Constance reeds weg zijn? dacht zij
als zij van haar paard sprong en met den
zilveren knop der rijzweep tegen de deur
aanklopte.
Een doffe weergalm, gelijk aan het rollen
van den donder, verwekte dit gerucht in het
oude ruime huis, zoodat Elsie zelve ervan
verschrikte.
Oogeublikkelijk hoorde zij voetstappen na-
deren en de angstige stem van Jozef vroeg
Wie is daar?
Ik ben het Elsie Liddon, antwoordde
deze haastig. Open seffens de deur.
Miss Liddon 1 den hemel zij dank, riep
Jozef vol vreugde en hij schoof haastig den
zwaren grendel weg. Het was alsof Elsie s
stem hem nieuw leven had gegeven.
Breng mijn paard in zekerheid, zei het
meisje hem den teugel overhandigende. Dan
•prong zij de trappen op en ijlde naar de
groote, ledige kamer in welke Constance en
Nina zich bevonden.
Constance had zich opgericht als zij de Btem
harer vriendin vernam en een oogenblik later
lagen heiden weenend in elkanders armen.
Elsie, ik wist dat gij tot mij zoudt ko
men, riep Constance met zwakke stem, het
lang stilzwijgen dan eindelijk onderbrekend.
Constance, arme lieve ConBtance
was alles wat Elsie uitbrengen kon, als hare
oogen voor het eerst op bet bleeke gelaat
harer vriendin vielen.
En mijn vader wat is er van hem
gewoiden? - vroeg Constance.
Elsie aarzelde Zij wilde de waarheid niet
vervalschen en toch zon het haar zwaar valleD,
door de bloote waarheid, den kommer harer
vriendin op te wekken.
Hij zeer bekommerd om u, gelijk gy
wel denken kunt, sprak zij, eene wijl daarna
op zachten toon.
En Robin Lord Percy vroeg Constance
met zekere wederhouding.
De arme Robin wedervoer Elsie. Bij is
waanzinnig over uwe verdwijning. Hij is op
reis om u op te zoeken. Ik weet niet waar hy
nu is maar
Zij werd plotseling door Jozef onderbroken
die verraBt en met bleek gelaat kwam binnen-
geloopen.
Om Godswilmiss Elsie, verberg u, nep
hij als huiten adem. De graaf is gekomen
binnen weinige minuten zal hij hier zijn
Een schrikgeschreeuw ontsnapte Nina's lip
pen en Constance werd doodsbleek.
Nn, nu, laat hem komen, zei Elsie kalm,
terwijl zij fier opstond. Ik vrees hem niet
Ik zal hom te gemoet gaan
O mis» Elsie ik smeek u, werp ods
allen niet in het ongeluk De graaf zal ons
dooden, als hij u hier ziet Vlucht, miss
Elsie, vlucht Bpoedig
Ga, Elsie, ga uit liefde voor my, bad
Constance.
Onmachtig aan dit smeeken te wederstaan
stond Elsie op en vroeg, zich tot Jozef wen
dende
Waar kan ik mij verbergen?
Hier, hier, riep Jozef eene deur toonen-
de welke in eene aangrenzende kamer leidde.
Hij stootte uit al zijne krachten tegen de deur
nan, zoodat zij openging en Elsie sprong in
de andere kamer.
De dfiur sloeg met een dof gedruisch toe,
en Elsie stond alleen in eeDe koude donkere
ruimte, zich verzekerd wanend voor den graaf,
door allen zoo zeer gevreesd. Maar zij wist
niet dat. met zich aan eene ontmoeting met
den graaf te outtrekken, zij zich aan eeB ander
veel grooter gevaar blootslelde, en welke
vreeselijke ontdekkingen kort daarna haar te
wachten stonden.
(Wordt vertolgd.)
