1
Nummer 22
Zondag 15 Maart 1908.
31e Jaargang
Tweede Blad.
n
luis
COÖPERATIE.
LANDBOUW.
Iz,
1
BUITENLAND.
Spanje.
Noorwegen.
Duitschland.
V ngeland
BINNENLAND.
ES
g*
ecu
aki
zijn
boo
dui.
;ee
üi(
v*-
zeer
zij/i
euzt
iek-
it en,
loori
1.
jger,
imen
i er-
het
eren
9pS-
cgen
iOD3
ttes,
l roet
den
r 49.
6.—'
:it.
(Ingezonden.)
Door velen wordt over het algemeen
het goed recht der arbeiders om te coö-
pereeren nog maar al te zeer betwist
men gaat de coöperatie aanzien, als iets
wat voor den werkman ongeoorloofd en
onrechtvaardig is. Deze, door geen enkel
bewijs te staven, bewering wordt van uit
den hooge door de har.deldrijvenden
verkondigd en vindt in breede kringen
verspreiding. Kn toch, de onwaarheid
daarvan is zoo gemakkelijk te weerleg
gen. Luisteren wij eens naar het glas
helder betoog van den Hoogeerw. Hoog
geleerden Heer A. Pottier, Professor in
de Sociologie aan het Leonijnsch Insti
tuut te. Rome »Waar staat het geschre
ven, zegt hij, dat de naastenliefde ons
gebiedt, om in den zak van den even
naaste, alleen omdat men dit vroeger
wel gedaan heeft, het geld te storten,
dat men door van een onbetwistbaar
recht gebruik te maken, voor zich zelf
besparen kan
De naastenliefde dringt daartoe des
te minder, naarmate de gebruiker, als
arbeider, veel nijpender levensbehoeften
heeft dan de meeste handelaars".
En terecht merkte de ZeerEerw. Heer
Souren in zijne lezing, verleden Zondag
gehouden voor de leden van onzen Leo-
Bond, op, dat de arbeiders, voor wie in
de tegenwoordige tijdsomstandigheden
aan den disch des levens toch al het
smalst is gedekt, terecht naar middelen
mogen uitzien, die hun een beter en
menschwaardiger bestaan kunnen op
leveren.
Men zegt wel eens »Men moet leven
en laten leven". Maar antwoordt Dr.
Nouwens Heven en laten leven beteekent
allerminst, dat de arbeiders, de winke
liers moeten onderhouden, ook al zouden
dezen geen diensten meer presteeren,
ook al zouden de particulieren, even
goed en beter, zelf hun zaken kunnen
behartigen, hun inkoopen rechtstreeks
bij den groothandel of bij den fabrikant
kunnen doen".
Zeker de naastenliefde kan voorschrij
ven om aalmoezen te geven I Maar om
zijne levensmiddelen duurder en van
mindere kwaliteit te koopen bij den eenen,
indien wij die beter en goedkooper kun
nen betrekken van een anderen, of van
een coöperatieven winkel, is dat ook
volgens de beginselen der naastenliefde
Moeten dan de huisvaders niet zorgen
voor vrouw en kinderen En moet de
vrouw het huishouden niet beheeren zoo
voordeelig mogelijk?
Het recht ot de geoorloofdheid en
rechtvaardigheid van verbruikscoöperatie
voor den werkman, staat dus zoo vast
als een paal, en wie dat recht betwist,
handelt niet volgens recht.
Een andere kwestie is deze Betreden
de arbeiders ook vaste banen in de ver
bruikscoöperatie.
Wij willen met de Coöperators aan
nemen (en zij bewijzen dat ook) dat er
voor een werkman goede winsten zijn
behaald, en kunnen behaald worden door
verbruikscoöperatie.
Goede winsten zijn behaald. Maar dan
moet men er bijvoegen die winsten zijn
behaald in voor coöperators allergunstig
ste tijdsomstandigheden. En welke zijn
die omstandigheden
Een goed georganiseerde aibeidersbe-
weging stond tegenover een ongeorga
niseerden kleinhandel.
Die winsten ziin behaald door orga-
nisatie's sterk in getal, wier leden de
coöperatie a tort et h travers wilden
verbruikscoöperatie. En die kunnen voor
loopig, zoolang de handeldrijvende mid
denstand zich niet beter organiseert
misschien nog behaald worden.
Wij zeggen y misschien'want er zit
heel wat aan vast aan een handelsaffaire
en onder deze rangschikken wij ook eene
coöperatieve winkelzaak van eenige be-
teekenis.
Wat wordt er zooal gevorderd om eene
handelsaffaire met succes te drijven r
Vooreerst koopmansgeest en energie,
welke vooral geprikkeld wordt door eigen
belang.
Men onderschatte het »zaken-doen"
nietten minste een jlink zaken doen,
dat goede winsten afwerpt, zooals de ver
bruikscoöperatie beoogt.
Goed handelaar, goed koopman, is
men zoo maar niet op stel en sprong 1
dat moet ook geleerd worden van jongs
af aan, daarin moet men ook opgroeien.
Men <lient waren en handelskennis (vaak
ook veel vakkennis) te hebben, men
moet kunnen inkoopen, men moet zoo
veel mogelijk weten te besparen door
eigen vlijt en zuinig beheer men komt
te staan 'voor allerlei onvermijdelijke on
kosten: vervoer, emballage,sorteeren, enz
Kortom men moetdoor ondervinding zijn
ingewijd in velerlei handelstrucs, die van
den koopman maken een goed koopman
eigenaar van eene winstgevende han
delsaffaire.
Welnu, als men aan eeue verbruiks-
coöoeratieve affaire een directeur, of
zaakvoerder, of zetbaas, zooals men het
noemen wil, kan verbinden, in wien
ware koopmans- en handelsgeest schuilt
die er voor in de weer is door ijveren
eerlijkheid den goeden naam van de
coöperatieve affaire op te houden, als
gold het zijne eigen zaak, men zal met
succes tot een verbruikscoöperatie over
gaan, en ook waarlijk goede winsten
»/f-linnet' behalen. Doch men houde dan
niet slechts de yw ins tb e haling" in het
oog, maar men zie tevens toe, of de
kwaliteiten der waren aan den prijs be
antwoorden. Want met winsten behalen
bereikt men slechts, een klein gedeelte
van het doel der verbruikscoöperatie
men moet ook goede waren ontvangen,
en de menschen contant leeren betalen
Winsten behalen is gemakkelijk genoeg,
als een winkel verzekerd is van een flink
aantal afnemers, die zich tevreden moe
ten stellen, met al hetgeen men daar
biedt.
Doch zijn die winsten dan geen schijn
winsten
Sommigen zullen aanvoeren Als aan
de verbruikscoöperatie geene groote
voordeelen zaten, dan namen overal de
verbruikscoöperaties niet zoo sterk toe.
Wij willen ons alleen bepalen tot Enge
land, dat gewoonlijk als model wordt
aangevoerd. In 1888 telden de coöpe
raties in Engeland 1,545,619 leden; in
1898, 1,535,119 leden, volgens boven-
genoemden schrijver Prof. Pottier. Nu
zou men in dat tijdsverloop van 10 jaar
eene toename van meerdere honderd
duizenden vei wacht hebben; de coöpe
raties verminderden met 10,000.
En wat de voordeelen betreft Die
millioenen guldens winst klinken zoo
mooi 1 Doch gaat men die winsten ver
deden onder de leden, dan krijgt men
in Engeland 50 gld. (wat voor Engeland,
waar de levensstandaard heel anders is
dan hier, en de coöperaties reeds jaren
en jaren bestaan, zoo heel veel niet is
in Duitschland 15 gld, in Oostenrijk
ongeveer 12 gld. per gezin en per jaar
Nu willen we nog niet spreken over
de moeilijkheden, die de coöperatie's in
eigen boezem ondervinden het dividend
valt tegen, vele leden zijn ontevreden,
en trekken zich terug van de coöperatie
nu eens bevalt de waar niet aan dezen,
dan aan genen men klaagt dat men al-
dienen.
Prof. Pottier beweert in zijne brochure tijd aan hetzelfde baksel brood gebonden
oiels,
telen,
4.
«Coöperatie", zoo beslist mogelijk, dat
er coöperaties zijn, die minstens 10pCt.,
sommige 35 pCt. winst opleveren. Doch
mag men vragen
Welke is de basis van die winstbe
rekening
Dat zal er veel van afhangen, waar
de werklieden eerst gewoon waren hunne
inkoopen te doenin vodwinkeltjes of
in flink-concurreerende winkels, die er
naar streven om zich een groeten omzet
te verzekeren tegen geringe verdiensten,
en die contante betaling eischen van
hun klanten
Weet men wel, zegt Dr. Nouwens, dat
vele dezer winkels dikwijls omzetten te
gen een verdienste lager dan 10 pCt.
Doch wij nemen nog steeds aan, dat
er belangrijke winsten zijn behaald door
is enz. enz.waar blijft de vrijheid en
blijheid, die toch voor velen ook wel
waarde heeft
Nog eene andere vraag Betreedt de
verbruikscoöperatie der werklieden niet
alleen vaste banen, maar ook ware ba
nen, die tot het welzijn der maatschappij
voeren moeten?
Pater Vermeersch zegt in zijn Manuel
Social
»De Coöperatieve aankoop vindt zijn
oorsprong in de misbruiken van den
handel".
Er bestaat eene sociale kwestie, welke
niet alleen een arbeidersvraagstuk, maar
heeft, waarin nog ter dege moet gewied
worden, en dat van wildernis in een
vruchtbaarland moet herschapen worden.
En dat de werklieden hunne handen
vol hebben, om de verwoestingen te
herstellen, die op hun eigen terrein zijn
aangebracht, wie zal het ontkennen
Welnu, is het wel raadzaam het vreemde
terrein te gaan betreden, waar men op
eigen terrein nog tot over de ooren in
het werk zit Zeker de één beroeps
stand kan den anderen benadeelen
maar moet dan het eerste middel zijn
repressief op te treden
Moet, wanneer er misbruiken zijn in
den handel, die handel onderdrukt en
overmeesterd worden, of moet men cr
naar streven dien te verbeteren
De werklieden hebben het tegen de
werkgevers toch al zwaar genoeg te
verantwoorden, dan dat zij er geen prijs
op moeten stellen de sympathie van de
andere beroepsstanden te behouden. Eri
waar de werklieden zonder hooge nood
zakelijkheid overgaan tot de verbruiks
coöperatie, daar verbeuren zij den steun
en sympathie van den handeldrijvenden
middenstand >die degelijke kern der
maatschappij» (Pater Bruin,) ook zelfs
van hen, wie de verbruikscoöperatie niet
treffen zal, omdat hunne zaken daarte
gen opgewassen zijn en die sympathie is
niet spoedig herwonnen ook dan wanneer
»de misbruiken van den handel, waarin
de coöperatieve aankoop zijn oorsprong
vond» van lieverlee door den georgani-
seerden middenstand verbeterd zijn.
Evenwel kan het voor de werklieden
organisatie noodzakelijk zijn over te gaan
tot verbruikscoöperatie. Vooreerst om
redenen van innerlijken aard, nl. omdat
de werklieden overal wezenlijk hooge
prijzen moeten betalen voor slechte
waren. Wanneer er in eene gemeente
goed willende en goed geregelde winkel
zaken ontbreken men ga onverwijld over
tot verbruikscoöperatie. Of dit in onze
gemeente het geval is, wij laten het aan
het oordeel der werklieden over.
Tweedens kan de werkliedenvereni
ging genoodzaakt worden tot verbruiks
coöperatie door invloeden van buiten.
De katholieke werkliedenvereenigingen,
vooral in de grootcre steden, moeten
oproeien, tegen de socialistische, die de
arbeiders paaien» met de groote voor
deelen harer verbruikscoöperatie en de
werkman (ook de katholieke) heeft die
opvoeding nog niet doorgemaakt, dat hij
inziet, dat die winsten ook vaak een
politieken bijsmaak hebbenmen krijgt
cr voor zij» geld ook waren van «politieke
kwaliteit» daarom zegt Nicolaï in »Le
Syndicat des boulangers» de socialisti
sche arbeiders zullen het brood van
hunne coöperatie blijven eten, al-blijft
het hun ook aan de tanden kleven, want
het is politiek brood. Dat men de Ka
tholieke arbeiders op zulke plaatsen ook
die voorbijgaande (vaak oogschijnlijke)
voordeelen wil laten genieten om de
katholieke beweging niet te verzwakken
ten overstaan der tegenpartij, wij be
schouwen het meer als tactiek, dan als
eene overtuiging van de groote voor
deelen der coöperatie. Hoe denken de
Socialisten zelf over coöperatie W. H.
Vliegen schrijft in »Het Volk» de ar
beiderscoöperatie is slechts middel tot
het doel, voor een bepaalde politieke
partijde socialistische. Wij erkennen
volstrekt niet, dat de coöperatie in zich
zelve voldoening vindt
Vervolgens: zou men, door de Coö
peratieve vakorganisatie als doel te stel
len en de verbruiks coöpeiatie als een
middel tot dat doel, de vakbeweging wel
groote diensten bewijzen Het is nog
eene vraag, of de verbruikscoöperatie
noodzakelijk past in het kader der vak
organisatie.
Zij kan haar steunen, als de verbruiks
coöperatie goed marcheertdoch gebeurt
het tegendeel, dan zal de vakorganisatie
het eerst die werklieden verliezen, die
geene systematische leden waren, omdat
dezen meer oog hadden voor het middel
dan voor het doel der vakorganisatie.
Het Recht, het onbetwistbaar tot coö
peratie heeft de werkman maai of hij
daarin vaste banen betreedt De toe
komst zal het uitwijzen als men echter
later moet retireeren, dan kan het mid
del wel eens noodlottig zijn; men be
denke dit welEr bestaat organisme in
de maatschappijer bestaat ook or£a"
nisme in eene gemeentemen wachte
zich zonder hooge noodzakelijkheid dit
Kwestie worden opgelostmen late aan
den betrokken beroepsstand den weg
open om door sameniverking de mis
bruiken in den handel te verbeteren. En
om zich voorloopig tegen die misbruiken
te vrijwaren, nemen de werklieden zoo
veel mogelijk correctieve in plaats van
repressieve middelen te baat, te meer
daar de zedelijke voordeelen der ver
bruikscoöperatie ook nog op eene andere
wijze kunnen bereikt worden.
Men zoeke flinke, degelijke winkeliers
op, waar men voor billijke prijzen goede
waren ontvangt, men vrage eenige kor
ting voor contante betaling en bespare
de voordeelen daarmede behaalden
dat kan elk jaar ook wel tot boven de
10 gulden winst afwerpen, zooals be
wezen kan worden. De werkman is toch
vrij de best concurreerende winkels op
te zoeken; doet hij dat, uit gemakzucht
of om welke reden dan ook, niet, zoo
moet hij dat zelf weten maar klage niet
over slechte waar en hooge prijzen.
En of het nu wel zoo uiterst goed is,
al die kleinere winkels te willen ver
dringen De wereld blijft de wereld en
hebben die kleinere winkels al niet dik
wijls tot eigenaar: weduwen van werk-
werklieden, of invaliede werklieden, d'e
zóó op fatsoenlijke wijze nog wat kun
nen verdienen en aan wie men de klan
dizie al eens gunt, niet omdat men daar
zoo voordeelig terecht kan maar uit een
beter, een hooger inzicht.
Verbruikscoöperatie kan mooi werken,
maar er zit heel wat aan vast.
En waar Dr. Nouwens, na lezing der
brochure van Pottier zegtil falit juger
les écrits d' après leur date daar mogen
wij, na over het bekoorlijk idealisme der
verbruikscoöperatie te hebben hooren
spreken, eraan toevoegen: il faut juger
les choses d'après leur circonstances.
R. E. P.
are te ge*en De slakken ziju dezen herfst
reed* op het land gebracht, zoo niet, dan
raad ik u aan, in het voorjaai super te
nemen.
Maar als gij het genoemde chilisalpeter,
ook de aangegeven kalibemesting een phos-
pliorznurbemesting geeft, dhn kan ik wel
zeggen, wat het gevolg is der chilibemeiting
of liever der kali-, chili- superbemesting.
Dan zult gij prachtig zwiur stroo hebben,
iat niet, legert, niet veel mudden en veel
kilo's.
Zonder uilgaven wint men niets. En om
een oogit van 5000 K G. haverstroo en 80
H.L haver van 48 K G. den H L te krijgen
mag inpn wel een zevertig galden aan be
mesting uitgeven.
De kouiug heeft gisteien te Barcelona
eeu bezoek gebracht aan het Oostenrijksch-
admiraalschip. Hij werd hartelijk toegespro-
ken door den admiraal Ziegler, en zei ten
antwoord verschillende lievigheden aan het
adres van de Oostenrijksche Jantjes en aan
de Oostenrijkers iu het algemeen aan wie
hij met banden des bloeds verbonden is.
Te. midden van de toejuichiogeu der me
nigte is de koniug 's avonds weer naar ziju
hoofdstad teruggekreid. Levend en wel.
Toch moet er nog een „bom* ziju ont
ploft tijdens het verblijf des konings. Het
gebeurde op een stille en afgelegen kade,
's nachts om drie uur. De bom was neerge
legd in een rioolbuis, die daar ergens lag,
in afwachting, dat zij ouder den grond zou
worden gestopt. Natuurlijk werd er niemand
gekwetst, want er was niemand in de na
bijheid. Het lijkt meer op een grap dan op
ernstig anarchistenwerk
Als merkwaardigheid wordt gemeld, dat
tijdens het verblijf des konings het groot-s
lot der Staatsloterij in Barcelona is gevallen.
Zoo wordt de braafheid der Barceloneeien
beloond 1
De invloed eener volledige
Bemesting op de Haver.
Het is in de meeste streken al lang ge
daan met de ouderwetsche manier, om h»»er
stiefmoederlijk te behandelen en nuchter te
zaaien. Dat zal tegerwsordig niemand meer
durven probeeren. Ook aan de haver wordi
heden ten dage de grootst mogelijke zorg
besteed Toch is en blijft de haver e«n ge
makkelijk gewas
Od alle gronden groeit zij tenminste als
zij niet te droog of te taai zijn, op omge-
scheurd grasland, op ontgonnen veen of
broeklanden, op boschgrond, die in cultuu
wordt genomen, op „uitgelicht' land, op
land, waar door dieper ploegen nieuwen
grond naar boven komt} op alle deze gron
den groeit de haver uitstekend. Als men
haver als ondèrvrucht gebruikt is een diep»
gron-lbe mesting noodzakrli k
Een go°de haveroogst onttrekt san dm
grond per Hectare25 d 30 K.G. kalk
40 550 KG phosphorzuur 90d 100 KG
kali en 98 kilo stikstof. Door eeu goed
haveroogst verst» ik een oogst van ongeveer
3800 58900 K.G zaad, dus ongeveer 80
H L. *an 48 KG. en 5000 K.G. ttroo.
Hieruit alleen volgt reeds de noodzakelijk
heid eener volledige heme, ting, dus van een
kali-, phosphorzuur stikstofbemesting. Dit
kan ons eohter nog op een andere wijzr
duidelijk worden.
Wrike boer heeft niet ondervonden, dat
klaver ot klaverrot (alhoewel uien de kla
verstoppels voor iets beter bestemt dan voor
haver) op gescheurde oude weiden zoo uitste-
krnd groeit.
Dit kan alleen daarom zijn, omdat haver
een zeer groo e behoefte heeft aan stikstof
en zij op genoemde gronden iu die
behoefte kan voorzien. Duar verder de groei
periode van de haver bijzonder kort is, is
chilisalpeter de geëigende vorm om den slik-
stofhonger der haver te verzadigen.
Bij half stalmest geve men daarom bij
het zaaien 100 K.G. chili en 14 dagen na
het opkomen weer 100 K.G. Zouder stal
mest geve men 100 K.G. bij het zaaien en
•200 K.G. 14 dagen na het opkomen der
haver.
En welken invloed heeft een dergelijke
chdisalpeter bemesting
Dat weet
Ik zou ze
gij niet van plan zijt, om tevens kali en
phosphorzour te geven. Velen uwer zullen
dezen herfst het haverland reeds bemest
hebben b.v. bij half stalm st met 500 K G.
kslniet, en zonder stalmest met 800 K.y.
Gisteren heeft een 30-jarige Zweed,
Johannes Gren geheeten, eenige schoten
gelost op 't koninklijk paleis in Christiania.
Hij verklaarde koning Hako te hebben wil
len dooden. Maar de koning is in Tokten
Hollen. De man is vroeger al in een krank
zinnigengesticht verpleegd. Enkele kogels
gingen door de ruiten vau het paleis.
De bevolking van Duitschland ging in
1907 met 910.275 zielen vooruit, tegen
1,119,839 zielen iu het voorgaand jaar. Voorsl
is dat te danken aan de daling van het
-terfiecijfer. Ook de sterfte aan tuberculose
i» aanzienlijk de laagte ingegaan.
In Duilsch Zuidwest Afrika is ten
patrouille, bestaande uit 6 mtn, door Hotten-
totten van Simou Kopper doodgeschoten.
De onderhandelingen omtrent de Noord-
z >e hebben, volgent de Daily Graphic een
bïvredigenden voortgang. Men hoopt, dat
de overeenkomst weldra geteekend zal kunnen
worden. De Eugelechen en Duitsche regee
ringen zijn, wat de hooftpunten betreft, vol-
komeu eenstemmig men beraadslaagt nog
kei over de redactie van den tekst.
en
Tweede Kamer.
Met een redevoering van buitenge
wone kracht en buitengewone klaarheid
heeft de premier Donderdag zijn eerste
inisterieel pleidooi geleverd.
Een pleidooi dat niet nagelaten heeft
indruk te maken. Zoowel bij de linker
als bij de rechterzijde.
Niemand repliceerde dan de heer
Schaper.
Nu, die moet wat doen.
De minverzekerde wat van te voren reeds
door anderen was gedaan - dat hij en
zijne fractie uitsluitend uit bezorgdheid
over onze defensie tegen Hoofdstuk VIII
ook een ambachtenvraagstuk, een han te schokken.
delsvraagstuk een landbouwvraagstuk is.
Voor iederen beroepsstand ligt een
heel veld open, dat hij te bewerken werking
Wanneer wij katholieken boven ons
hadden gestemd.
Kortom de dag van Donderdag was
ik niet. prachtige inzet van 't nieuwe minU-
u dan ook niet aanraden, als dat niet ajleen een goede pers,
maar ook een goede kamer heeft, en de
vooruitzichten van flinke samenwerking
tusschen regeering en kamer zijn gunstig.
De Noordzee kwestie.
haverland geen Kali ge
die nu iu hel voorjaar op. Gij kuni nu
sociaal program zetten: Door ^'"Jet 40U K.G. patentkali op de llect- goed op en is de onderteekening spoe-
werking van alle standen kan de bocia e