Nummer 42,
Zondag 24 Mei 1008.
PI
r
Toegewijd aan Handel, Industrie en
Gemeentebelangen.
31e. Jaargang, >j
(IÜ B H IJ HHtlIt VII IItl li V
AN TO OM TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit DRIE Bladen
Eerste Blad.
J llllihi 1
VERSLAG
De kunstmatige diamanten,
FEUILLETON
U I T O E V E R
ggg^' gSSagaaSKtSKga^^ wupmmgmnsamsmmm liuwi
J
Courant,
Dit Blad verse'; ij ut Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f0."5.
Franco per po»t door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stuiken, gelden enz., franco te zenden van dei.
Uitgever.
WAALWIJK- Telefoonnummer 38.
Advertentikn 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Adverteutiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speende zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Men kan het teerste weefsel
met Sunlight veilig wasschen.
Wit goed wordt witter, en gekleurd
goed wordt levendiger van kleur, zoo
dra Sunlight slechts gebruikt wordt.
Als zachte zeep of andere wasch-
middelen Uw goed boschadigen
en de kleuren hebben doen
verschieten,
denk dan
eens aan
het woord
Suulight.
612
der Kamer van Koophandel en Fabrieken
te Waalwijkbetredende den toestand
van handel, de nijverheid en de
scheepvaart, over het jaar
1907.
Aangaande het bedrijf der hier ge
vestigde stoomleerlooierijen kunnen wij
melden, dat, al werd ook op deze ge
regeld gewerkt, het ook voor hen een
jaar van zorgen was. In het voorjaar
toch hielden de lederprijzen geen gelij
ken tred met die der huiden, terwijl bij
de bekende daling der huiden in het
najaar de lederkoers niet staande kon
blijven. In weerwil der uitmuntende
Van „DE ECHO VAN HET ZUIDEN".
(Humorreske.)
De handelsraad Cohn bewoog zijn handen
als vleugels van de schroef eener stoomboot,
wat een teeken was van groote opgewondenheid.
Mijn waarde, zei hij op den toon van
zedelijke verontwaardiging, hoewel ge de zoon
van den vriend mijner jeugd zijt, zal ik n
zonder mededoogen en zonder mij aan iets te
storen, mijn huis verbieden, als ge 't nog
eenmaal waagt mijn dochter het hof te maken
Dr. Brill glimlachte heel vriendelijk en
scheen voor 't oogenblik alleen zijn aandacht
te bepalen bij de linker punt van zijn knevel,
welke hij een betoren vorm trachtte te geven.
Na een poosje zei hij
En hoe denkt Magda er over?
Meneer stoof Cohn op, waag het niet nog
eenmaal mijn dochter anders te noemen dan
juffrouw Cohn! Wat mijn dochter denkt, kan
n bovendien ook volkomen onverschillig zijn.
't Zon wat moois worden, als ik by elke ge
legenheid eerst de meening van een vrouw
moest vragen Ik wil u niat als vrijer voor
mijn dochter en daarmee basta
En ik wil niet met u trouwen, maar met
uw dochter, daarmee basta Ge kunt trou
wens alles bedaard overleggen We hebben
volstrekt geen haast on zullen u graag den
tijd laten om vast te stellen, welken vorm ge
aan de verlovingsberichten wilt geven. Toen
hij dit gezegd had, stond dr. Brill op en stak
den handelsraad die et n hoofd kleinor was dan
hij met een vriendelijk glimlachje de hand toe.
Dns tot weerziens, schoonpapa.
Cohn was zoo verbluft, dat hij de aange
boden hand vatte om die onmiddelijk daarna
met e6n gebaar van afschuw weer los te laten.
kwaliteit, kon het aldaar vervaardigd
leder van diverse soorten, door enorme
concurrentie soms nog moeielijk plaat
sing vinden.
Onze bekende en terecht gerenom
meerde zoolleerlooierijen, grootendeels
nog werkende volgens de vroegere
methode, werkten ook in 1907 geregeld.
Daar het op die inrichtingen vervaar
digd uitmuntend zoolleer wel altijd een
zeer gewild handelsartikel blijven zal,
behoeven deze de toekomst niet zoo
heel donker in te zien. 't Is waar, som
migen moesten door den duren inkoop
der huiden, gevolgd door verlaagden
lederprijs, met uiterst kleine winsten
produceeren, enkele leden misschien
door den crisis, waarvan wij boven
spraken, meer of minder verlies, een
betere toekomst kan toch ook voor hen
niet uitblijven na den storm keeren de
kalmte en het vertrouwen weder.
In de looierijen van paardenleder was
de stemming in 1907 ook al niet gunstig.
In het voorjaar waren de huiden zeer
duur en besteedde men voor prima En-
gelsche huiden 16 tot 17 gulden. Wel
daalden ook deze prijzen in het najaar
doch die van het leder volgden ze haast
op den voet. Gelukkig was er behalve
in December, het heele jaar door le
vendige vraag naar paardenleder, waar
door het mogelijk was de prijzen althans
eenigszins op niveau te houden.
Stuiten werden het geheele jaar door
zeer gezocht en werden aan bevredi
gende prijzen op ruime schaal geëxpor
teerd.
De handel hierin zou dus reden tot
tevredenheid geven, ware het niet, dat
langzame betalingen en faillisementen
in het buitenland, dat de voornaamste
afnemer onzer stuiten is, een goed deel
der winsten absorbeerden.
De stuiten, die bij den aanvang des
jaars, naar gelang van breedte en kwa
liteit f5, tot 1 5.60 golden, bleven
vrij wel aan prijs-
Blijkt uit het bovenstaande, dat 1907
een moeilijk jaar geweest is, ook 1908
is door velen met groote vreeze inge
treden. Vastberadenheid en voorzichtig
heid dienen bij eiken industrieel nu
meer dan ooit hand aan hand te gaan.
Vastberadenheid in het handhaven der
prijzen, het niet toegeven aan ongemo-
tiveerden drang naar concessie's, voor
zichtigheid in het afgaan op alarmee-
rende of illusoire berichten in het doen
van inkoopen.
Meneer, uw onbeschaamdheid grenst aan
het bovennatuurlijke.
Hij wilde nog meer zeggen, maar Brill was
reeds bij de deur eu riep glimlachend terug
Beste schoonpapa, bovennatuurlijke dingen
bestaan er voor ons scheikundigen niet. Wij
aualyseeren alles ook de gevoelenB van een
diamantkoning die een bekoorlijke dochter
heeft. Adio 1
Cohn snoof nog van woede. Toen hij kal
mer geworden war, riep hij o.n zijn dochter.
De juffrouw was reeds naar haar kamer gegaan,
was het antwoord.
Ook dat nog Hij was dus gedwongen zijn
woede te laten bekoelen, iets dat hem in
weerwil van een half uur door de kamer en
allerlei gevoelsuitstortingen als die «honger
lijder deze jachtmaker op de huwelijksgift 1
maar niet wilde gelukken. Met deze uitdruk
kingeu deed hij, dat- was hij zich volkomeu
bewust dr. Brill groot onrecht, want ten
eersto bad deze een vrij aanzienlijk vermogen
en ten tweede leverde hem zijn betrekking als
eerste scheikundige bij Rieman en Co. tusschen
de 10 en 15 duizend mark per jaar op. Ver
geleken hij Cohn was hij trouweBS een armoed
zaaier, want Cohn was de hoogste aangeslagene
in de geheele stad.
Cohn snoof nog van woede, toen hij reeds
te bed lag, en viel eindelijk in slaap
Dr. Bril diende de knecht aan.
Ik ben niet te spreken.
De knecht kwam weer, Dr. Bril heeft een
uitvinding van buitengewoon groot belang
Ik wil er niet van weten.
Maar, beste meneer Cohn, waarom zoo
onbedachtzaam klonk daar reeds de stem van
Brill, die binnenkwam en den knecht de deur
uitschoof.
Cohn was door deze nieuwe brutaliteit totaal
van Btreek en zat met open mond in zijn
kantoorstoel.
Ziet ge, waarde schoonpapa, ge hebt me
pas heden de deur uitgejaagd. Ik heb deze
vernedering kalm en waardig verdragen, omdat
Gelijk wij aan het einde van blz. U
in ons vorig- verslag over leerlooierijen
schreven, bestaat er voorals nog geen
gebrek aan huiden, en zullen zoowel zij
die op groote, als degenen, welke op
bescheiden schaal produceeren, wijs doen
in het »Eendracht maakt macht" hun
kracht en sterkte te zoeken wat één
man, zelfs de sterkste niet bereiken kan
wordt vaak verkregen door onderling
overleg en samenwerking.
Schoen makerijen.
.Het jaar 1907 gelijkt in alle opzichten
op zijn onmiddellijken voorganger, alleen
is het nog wat slechter geweest.
De reeds zoo dikwerf geuitte klacht
»dure grondstoffen, te goedkoop fabri
kaat en dus te minime winsten» gold
voor 1907 nog in vermeerderde mate.
Ook wat de leverantie aangaat, steekt
het zijn voorganger liet den loef af. In
het voorjaar waren de verzendingen nog
al talrijk en flink; zij verminderden echter
allengs en zoo zeer zelfs, dat er na Juni
haast van stilstand van zaken gesproken
kon worden.
Het slechte weder met Pinksteren en
verder gedurende bijna den geheelen
zomer, heeft mede een zeer nadee-
ligen invloed op den verkoop uitgeoefend
de winkeliers zaten met voorraden als
overpropt en diensvolgens huiverig om
nieuwe commissiën op te geven.
In het late najaar werd op de fabrieken
en winkels wel geregeld gewerkt, doch
de ware vlijt en ambitie ontbraken, wijl
patroons als werklui zich bezorgd af
vroegen >waar moet dat in de toekomst
heen Voegt men hier nog bij, dat in
geen jaren de betalingen door de af
nemers zoo slecht waren als in 1907,
dat door de geldcrisis in Amerika, die
ook in ons land honderden uit den
voornamen stand rechtstreeks en als ge
volg van die duizenden uit den minderen
stand, zijdelings trof, de levenswijze van
die allen op bescheidener voet werd in
gericht en er dus ook op schoeisel be
zuinigd werd, dat tal van winkeliers hun
betalingen staakten, het geld in het
najaar zeer schaarsch en daardoor de
rentestandaard ongekend hoog was, dan
is het duidelijk, dat het vorige jaar een
der slechtste geweest is, die in de annalen
der schoenmakerij staan opgeteekend.
Wat den strijd tusschen het handwerk
en het machinaal schoeisel betreft, deze
mag als geéindigd beschouwd worden.
Het handwerk heeft nog reden van
bestaan, en zal dat blijven hebben, als
ik weet. dat het maar een grapje van u was.
Dr. Bril keek hem met zija blauwe oogeu
vriendelijk aau, maar om zijn moud kwam
eeu duivelachtige trek. Cohu kon uog altijd
geeu woord zeggen. Dr. Bril streek met de
haud door zijn blond haar en Cohn zag duide
lijk, dat er kleine blauwe vouken uitstoven
evenals bij eeu kat. Daarop nam hij uit zijn
jaszak een klein zakje, hield het Cohu onder
den neus en riep daar ge, zooals ik zie, zoo
veel gvwicht hecht aan uw door diamauteu
verkregen rijkdom, heb ik pogingen in 't werk
gesteld om langs scheikundigen weg deze
dingetjes te maken. Zooals ge weet, analy
seeren wij scheikundigen alles
Cohn herinnerde zich dat Bril hem deze
laatste woorden reeds eenmaal had toegeBpro
ken. Dr. Bril) stortte het zakje op de tafel
leeg. Dat blonk en schitterde. Cohn wist
dadelijk, dat het diamauteu waren, de meeste
kleiu eu ouaauzienlijk, maar enkele groot en
imponeerend. Hij werd beurtelings heet en
koud, nam de steenen in de hand, onderzocht
en woog ze en toen hij opkeek, zag hij dr.
Brill's oogen met een spotachtige uitdrukking
op zich gevestigd. Hij beproefde te glimlachen
en zei; Welnu, wat zou dat eigenlijk? Wie
weet, waar ge die dingetjes vandaan hebt. Ik
koop ze nu af voor 5000 mark, dat is alles I
Dr, Brill glimlachte en streek zich door 't
haar, waaruit weer do vonken stoven toen
zei hij Onzin, waarde schoonpapa. Ge zult u
ruineeren, als ge daarvoor altijd zooveel wilt
betalen. My kost de geheele geschiedenis uog
geen tien mark. Morgen zal ik mijne uitvin
ding in de courant bekeud maken en over
morgen kan ieder zonder veel moeite thuis
zijn eigen diamauteu fabriceeren 1
Het hart zonk den bezitter van groote dia
mant velden in de schoenen De vreeselijkste
conclusies werden in zijn brein gevormd hij
stamelde
Doe dat nietGe rnineert me Ik zou
een arm man worden Het koude zweet stond
hem op't voorhoofd. Dr. Brill lachte spottend.
Dat is me volkomen onverschillig. Eerst de
plaatwerk en schoeisel voor abnormale
voeten, doch als confectiewerk heeft het
zijn tijd gehad. De met de hand ver
vaardigde schoenen mogen stuk voor
stuk, in niets voor die der fabriek be
hoeven onder te doen, misschien onder
enkele opzichten ze nog overtreffen,
een flinke partij van dat schoeisel van
éénzelfden soort, geleverd door de ver
schillende arbeiderr, hoe bekwaam dan
ook, mist toch die uniformiteit, welke
het eigendom van het fabriekswerk is en
dit daar door tot het confectieiverk bij
uitnemendheid stempelt. De handwerker
kan dus alleen nog hopen op maatwerk
en wijl hij dit levert, op kleine commis
siën, die men hem niet onthouden wil,
nog kan.
Vandaar het feit, dat het aantal der
bekende groote hand-schoenmakerijen in
onze streek tot een mitiimum is gere
duceerd en de nog overblijvende er van
lieverlede toe overgaan ook hun bedrijf
geheel of gedeeltelijk machinaal in te
richten om zoodoende door grootere
productie, zij het ook tegen kleine
winsten, den strijd om het bestaan vol
te houden. Doch hieruit volgt niet
minder, dat ook tusschen de fabrieken
onderling een hevige concurrentie om
den voorrang niet uitblijven kan, en in
dezen strijd zullen, wij behoeven er niet
lang over uit te weiden, de kleinere
fabrikanten het tegen de grootere en dc
syndicaten, op den langen duur moeten
afleggen.
Het mag een geluk heeten, dat het
fijne Hollandsche schoeisel en voorna
melijk het Waalwijksch en veel ander
Noord-Brabantsch fabrikaat, vervaardigd
van prima grondstoffen door uitmuntende
vaklui, ook in het buitenland zoo'n re
nomée geniet, dat het in steeds grootere
quantum daarheen geexporteerd wordt.
Van middelmatig en ordinair schoeisel
toch is de markt ook in ons land zoo
overvoerd, dat wanneer onze eerste
rangsinrichtingen, ook in hoofdzaak deze
kwaliteit moesten produceeren, zij binnen
zeer korten tijd hun bedrijf wel konden
sluiten, 't Verdient daarom toejuiching
al is het mede een gebiedende eisch,
dat onze groot-industrieelen alles aan
wenden, wat tot de perfectie van hun
fabrikaat strekken kan, dat zij moeiten
nog kosten ontzien om hun bedrijf aan
de nieuwste eischen te laten voldoen.
Over de igedwongen winkelnering,»
die althans hier nooit erg drukkend voor
den werkman geweest is en steeds meer
wetenschap en dan het ander I
Cohn kromp in elkaar en kreuude
Beloof me, uw uitvinding niet publiek
te maken en ik geef u mijn dochter tot vrouw.
Koel gaf de ander toen ten antwoord
Ik beu geen koopman. Uw dochter krijg ik
anders ook wel
Ontzettend Wacht dan wat geef me
veertien dagen tijd, dat ik mijn orders in
Berlijn, Londen en Parijs aan den man kan
brengen eer het geheim van de kunstmatige
diamanten ze tot waardeloos papier maakt
Trouw vandaag nog met mijn dochter, maar
geef me tijd
Dat zou bedrog zijn 1 Morgen reeds,
neeu vamlnng, dadelijk telegrafeer ik mijn
ontdekking aan de grootste dagbladen der
wereld. Adio, schoonvader in spel
De gepijnigde Cohn hield hem terug, bad,
smeekte, wierp zich ten slotte voor den onver-
biddelijken scheikundige op de knieën en ont
waakte, badende in zijn zweet, in zijn bed.
Zijn zenuwen wareu in de war. De vreeselijke
droom stond in verschrikkelijke duidelijkheid
voor zijn oog. Als het werkelijk was, diamanten
langs kuustmatigen weg te bereiden waar bleef
Cohn dan met zijn mijnen.
Het verdere gedeelte van den nacht sliep
hij zonder te drooiuen. Toen hij 's morgens
wakker werd, kwam de droom hem dadelijk
weer in de gedachte en liet hem niet los.
Magda kreeg de verwachte strafpredicatie niet
te hooren. Cohn was teeder en verzoenings
gezind.
Des namiddags bij het theedrinken kwam
dr. Brill, begroette Cohn heel vriendelijk en
deed, alsof er niets voorgevallen was Ook
Cohn was welwillend toegeeflijk.
Apropos, schoonpapa, zei Brill plotseling
en haalde een exemplaar van de »Figaro"
uit zijn zak, hebtgi 't reeds gelezen? Daar is
het een Franech geleerde gelukt, echte dia
manten, langs kuustmatigen weg te maken.
De producten zijn weliswaar nog zoo klein,
dat ze weinig of geen marktwaarde hebben,
ook zijn de kosten van 't maken te enorm
binnen engere grenzen beperkt wordt,
behoeven wij niet veel te zeggen, zij
verdwijnt van lieverleden, wat een ge
lukkig verschijnsel mag heeten.
Ook is het een verblijdend teeken, dat
de Algemeene Bond van schoenfabrikan
ten door het houden van wedstrijden in
het vervaardigen van patronen en fijn
schoeisel, door het steunen van plaatse
lijke tentoonstellingen, de vaklui prikkelt
steeds op de hoogte van den tijd te
blijven, en telkens, zoo mogelijk, met
wat nieuws voor den dag te komen, dat
de begeerte en den kooplust van het
modenjagend publiek opwekt. Waar zoo
baas als gezellen samenwerken om het
vak hoog te houden, daar is de toekomst
voor hen nog niet verloren.
Zeker, de grondstoffen, bijna geen
enkele uitgezonderd, zijn duur en de
daling zoo in zool- als in overleder heeft
ook de prijzen van het schoenwetk geen
goed gedaan, de credieten worden door
de afnemers nog maar steeds willekeurig
gerekt en absorbeeren daardoor nog een
deel vau de toch reeds zoo kleine winsten;
de modellen wisselen elkander af als het
weder, zoodat men vaak schoeisel, dat
thans nog volop in trek is, morgen als
alt-modisch tegen verminderde prijzen
van de hand moet doen het buitenland
tracht nog steeds een gedeelte zijner
overproductie tegen lage noteeringen op
onze markten te werpen de warenhuizen
door hun contante inkoopen op zeer
groote schaal doen de schoenwinkels
een schier moordende concurrentie aan,
niettemin zal de schoenmakerij, in weer
wil van al die ongunstige invloeden, al
worstelende, boven blijven. Na jaren
van reactie komt een betere tijd die te
langer zal aanhouden, naarmate de in
dustrie zelve op hechter grondslagen rust.
Om tot die toekomst te geraken, zullen
de fabrikanten wij schreven het reeds
in vroegere verslagen wat meer hun
heil moeten zoeken in coöperatie, in het
streng doorvoeren hunner beginselen eu
bovenal in het onverbiddelijk vasthouden
aan een loonenden middenprijs, die niet
afhankelijk is van een kleine rijzing of
daling in de prijzen der grondstoffen.
Intusschen zonder zich illusies, te schep
pen die moeilijk in vervulling zullen
gaan, hebben onze vooitvarende schoen
fabrikanten veel vertrouwen in de toe
komst. Van een krachtige, algemeene,
eenparige actie is veel heil te verwachten
voor de terecht zoo vermaarde Lang-
straatsche schoenindustrie, die aan dui-
ora voorloopig het vervaardigen op groote
schaal te kunnen beginnen 1
De handelsraad werd bleek en zag den
spreker doordringend aan. Zou die iets van
zijn droom vermoeden
Er zijn misschien gevallen, waarin
het werd hem zeer onbehaaglijk te moede.
Gelooft gij er aan vroeg hij plotseling.
Dr. Brill zette zijn lorget op eu zei belang
stellend „Waarom niet? Ik houd mij reeds
lang met het vraagstuk bezig.
Cohu kreeg een gevoel, als of hij onder
een koudo douche stoud, terwijl Brill ver
volgde Zoedrn ik over de reeultateu iets
meer lees, zal ik begiuuen, waar de Franich-
man is opgehouden.
Neen, dat zult gij niet doen, mijn beste
Brill riep Cohn. Mag ik u verzoeken een
oogenblik in mijuknmerte komen De dames
zullen ons wel excuseeren.
Toen ze weer tegenover elkaar zaten als
den torigen dag, kuchte Cohn eens en zei:
Gilooft ge dus werkelijk, dat men dia
manten kan maken
Ge weet, wij scheikundigen analyseersn
alles.
Dat weet ik al, dat weet ik al! Zelfs de
gevoelens van een schoonvader, zooals ge zoo
schoon zeidet I Luister dus Ik heb de »aak
nog eens overdacht, ge zult Magda hebben.
Meneer de haudelsraad I
Dr. Brill sproDg verheugd op maar Cohn
maakte een afwerende beweging.
Ik heb slechts één voorwaarde dat ge
u nooit met do oplossing van het vraagstuk
der kunstmatige diamanten bezighoudtWilt
ge
Met allo genoegen, beste schoonpapa,
maar
Geen maar Ten eerste is het onzin, dat
mvt de diamanten, en ten tweede - nu, het
past niet voor mijn schoouzoon Begrepen