Nummer 102
Vrijdag 25 December 1908.
31e Jaargang
!RT.
Tweede Blad
m
Onze Koningin.
riek
lijzen
S-
Él
j
K,
ie
BUITENLAND.
Ingezonden Stukken.
'""BINNENLAND."5
kilo
en
en
a's).
r. »D«
ember
ia's)
ngver.
lag 26
Her»,
ama'il
kamer
ber in
gen t«
ia'e)
en der
5 De-
i Heer
I
ia'e.)
uivere
n prik
VIJK.
fé vaj
aan de
n.
al wijk,
al wijk.
proken
mdag
11.V,
Nadien
•reerd,
engen.
1 ver-
iretaris
ar zijn
s voor
ïa's
rg
De minister Heemskerk heeft gisteren
in de Tweede Kamer het volgende
medegedeeld
>Door Hare Majesteit de Koningin
daartoe gemachtigd en met groote
dankbaarheid heb ik de eer aan de Kamer
mede te deelen, dat het Hare Majesteit
de Koningin heeft behaagd, den Raad
van Ministers uit te noodigen, openbare
bekendheid te geven aan de volgende
verklaring, welke hedenavond in de
Nederlandsche Staatscourant zal worden
geplaatst-
's-Gravenhage 21 December 1908.
Aan Hare Majesteit de Koningin.
Mevrouw
Wij achten ons gerechtigd tot de verze
kering, dat bij Uwe Majesteit ontwijfelbaar
zwangerschap bestaat en dat deze tot in
de 2e helft van haar duur is gevorderd.
Het verheugt ons tevens te kunnen ver
klaren dat alle verschijnselen in overeen
stemming zijn met den toestand van
volkomen ongestoorde gezondheid-
Dr. ROESSINGH.
Pr. dr. B. J. KOUWER
De Volksvertegenwoordiging stemt
daarvan is de Raad van Ministers over
tuigd van harte in met den ïnnigen
wensch, dat dit onder Gods zegen moge
strekken tot heil van de Koningin en
Haar huis en van het gansche Neder
landsche Volk.
Drunen
franco
ir.
1TLIE
Een heuglijk bericht dat de regeering
gisteren mededeelde, bevat de officieele
bevestiging van hetgeen men in de
laatste maanden algemeen meende te
mogen hopen.
Overal in het land zal deze mede
deeling met groote blijdschap vernomen
worden.
De herhaalde teleurstellingen van de
hoop, die door de blijde verwachting van
onze Koningin was gewekt, begon reeds
allengs de vrees te doen ontstaan, dat
Haar het gezegend Moederschap zou
zijn ontzegd.
Het Nederlandsche volk zag met smart
de mogelijkheid tegemoet, dat een troon
opvolger zou ontbreken uit het geliefde
geslacht, dat door de geschiedenis met
zijn lot zoo innig is verbonden.
Zouden, de oude, trouwe banden, die
ons zoo hecht aan onze Koningin Wil
helmina verbinden, met Haar leven
afsterven
Zouden op den duur de teugels van
den Staat in vreemde handen moeten
overgaan
De heugelijke gebeurtenis, die thans
in het vooruitzicht wordt gesteld, stelt
voor die drukkende gedachte blijde hoop
in de plaats.
De vreugde, die in de Koninklijke
woning heerscht, nu van een innigen
hsrtewensch van Koningin en Prins de
vervulling wordt tegemoet gezien, wordt
door het Nederlandsche volk van harte
gedeeld.
Moge die hartewensch eerlang gelukkige
werkelijkheid worden 1
De komst van het Koninklijke kind,
op welks geboorte zoo vurig wordt ge
hoopt, zal door ons volk met blijden
jubel worden begroet.
Bidden wij God, dat Hij onze dierbare
Vorstin en het Nederlandsche volk, geve
waarnaar zij allen zoo vurig verlangen 1
Gelijk zulks natuurlijk in het gansche
land het geval is, verwekte deze mede-
deeling, zoolang verbeid, in de kamer 'n
blijde ontroering, zich uitend in bravo's
en handgeklap, terwijl de voorzitter ver
klaarde, dat de volksvertegenwoordiging
met vreugdevolle gevoelens had kennis
genomen van de gehoorde mededeeling
en dat zij wenscht dat onder Gods Zegen
de hoopvolle verwachting welke zij wekt,
in vervulling mocht gaan.
Opnieuw weerklonken luide bravo's.
En wat deden toen de socialisten Be
paalden zij zich tot mokkend stilzwijgen,
wat de eenige houding was, welke
Indien men ook met de menschelijkheid
geen rekening, wenschtte te houden
in deze stond paste Neen, er moest
getuigd van anti-royalisme. De propa
ganda moest gediend
Troelstra, vroeg het woord, dreigend,
als zou hij nu maar op staaaden voet
den troon omver stooten.
Meerdere leden riepen >neen>, maar
de Voorzitter kon natuurlijk niet anders
doen dan het gevraagde verleenen. En
toen verklaarde de leider der socialisten
zoo ongeveer, dat, wijl verschillende
malen melding werd gemaakt van een
demonstratie der geheele Kamer, hij
wenschte te doen uitkomen dat in de
Kamer leden zijn die in de gedane
mededeeling geen reden zien zich voor
eenige demonstratie verantwoordelijk te
stellen.
Wat 'n dapperheid, nietwaar
Hoe fijngevoelig 1
De roode heeren hadden dat succes,
dat van alle zijden onverholen minachting
over hun opgepast optreden werd te
kennen gegeven. Men floot zelfs.
Terecht schreef de kameroverzicht-
zichtschrijver van de >N. Rott. Ct.
herinnerende aan 1903, toen Troelstra
zeide, dat de woorden misdadige
woeling» niet van de Koningin zelve
zouden zijn, het »moederlijke> hart zou
anders hebben gesprokenhij zag toen
dat hart als gevoelig, deelnemend, fijn-
jesnaard. En nu
»Waarom dan thans zijne onnoodige
ruwheid, nu de Koningin, de vrouw met
het moederlijke hart, de volksvertegen
woordiging getuige maakt van hare
blijdschap Ach had ook ditmaal het
menschelijke het vaderlijke hart van den
heer Troelstra gesproken l
»Het vaderlijke hartDe vader, die
een kiing van lieden kennis geeft van zijn
intiemste hoop en verwachtingen, voelt
zich onaangenaam getroffen, ja diep ge
griefd, als wanneer een uit den kring
namens allen een gelukwensch heeft
doen hooren, een der velen opstaat
en uitroept»Bedenk het wel, hij sprak
niet namens mij
»Zoo grievende bejegening spaart men
het menschenhart, het vaderhart. Slechts
het Koninklijk hart, het moederhart schijnt
niet ontzien behoeven te worden.
Troelstra was zeer bleek toen hij die
verklaring aflegde, wel een teeken dat
hij begreep, hoe z'n daad in den lande,
behalve bij Het Volk, dat een droevige
poging doet om te verdedigen en enkele
partijgenooten. zeer zou worden gelaakt.
Maar de propaganda ontziet niets.
Gelukkig dat die eenige honderdtallen
zoo overweldigend overschaduwd worden
door die millioenen van blijden bij dit
heugelijke tijding.
Buitenlandscli nieuws is er niet veel bij
zonders, we geven daarom enkele korte
berichten.
In Frankrijk heeft men 't voorstel van
de regeering aangenomen, om tot belangrijke
uitbreiding dtr artillerie over te gaan, wat
i jaar zal duren en zeer veel geld zal
kosten
De val van Castro is Zaterdag voltooid
door de vetijdcling van een samenspan
ning om Gomez, den vice-president te j
vermoorden Deze heeft toen krachtig
de teugels van 't bewind in handen ge
nomen, alle ministers van Castro ontsla
gen, en een nieuw ministerie saamgestcld.
Het eerste Werk van Gomez was het
decreet van 14 Mei waarover 't geschil
liep met Nederland, in te trekken, zoo
dat de groote struikelblok was wegge
nomen, en de Nederlandsche oorlogs
schepen spoedig bericht kregen elke
vijandelijke daad te staken.
Reuter seint heden uit Caracas via
Ponce het volgende, 18 dezer gedateerde
bericht aan de N.R.Ct.
De jongste betoogingen tegen Castro
in de stad hebben zich biet herhaald,
maar, ofschoon er geen nieuw zich naar
buiten openbarend teeken voordoet dat
het volk hem vijandig gezind is, wordt
de gedwongen aftreding op gisteren der
leden van het kabinet, die zijn zaak
voorstonden, beschouwd als voor een
goed deel zijn politiek lot in Venezuela
te bezegelen.
De hervorming van het kabinet is een
logisch gevolg van het optreden van
Gomez, die de betoogingen tegen Cas
tro, welke in het begin der week plaats
vonden, toeliet. De veranderingen in
het ministerie werden niet bekend ge
maakt, voordat uit het binnenland 1500
soldaten, van wier trouw aan Gomez
men verzekerd is, in de hoofdstad waren
aangekomen. Overal heerscht een groot
vertoon van militaire bedrijvigheid, daar
troepen met de grootste voortvarendheid
worden aangeworven en gewapend, daar
men gelooft, dat een groot deel van de
mannen in het binnenland trouw aan
Castro zijn en voor diens belangen zullen
vechten.
Het stooomschip Manzanares van de
Orinoco-lijn wordt te la Guaira vastge
houden, daar de commandant van een
der Nederlandsche oorlogsschepen met
inbeslagneming heeft gedreigd als het
de haven verliet. Het schip is persoon
lijk eigendom van Castro. Het gevolg
van deze houding der Nederlandsche
overheid is, dat het geheele vracht- en
reizigersverkeer met Ciudad Bolivar
(Angostura) stil is gezet.
Sechendorf, de Duitsche gezant, die
de belangen van Nederland behartigt
sedert de diplomatieke betrekking met
laatstgenoemde mogendheid verbroken
zijn, heeft gisteren een langdurige be
spreking gehouden met Gomez, dien hij
het antwoord van Nederland overhan
digde, waarin het jongste voorstel van
Venezuela om het tegen Curagao ge
richte besluit omtrent de verscheping
van goederen als een doode letter te
beschouwen, zonder dat het echter wordt
ingetrokken, wordt afgewezen.
tardende houding aannam, ontkende het
bestaan van een complot, maar Gomez
greep hem bij de schouders, schudde
bem flink door elkaar en beet hem toe
Wij hebben uw complot om mij te ver
moorden ontdekt 1 Cardenas wilde toen
zijn revolver gebruiken, maar Gomez
hield zijn arm in bedwang en riep de
wacht, die hem in de gevangenis wierp.
Het Haagsche Correspondentie
bureau meldt
Met het oog op den veraoderden toe
stand in Venezuela en in onze verhou
ding tot dat land, zal het, aldus ver
neemt men, niet lang meer duren, of
van hier zullen bevelen uitgaan in zake
den terugkeer van een of meer oorlogs
schepen. thans in de West-indische wa
teren bijeen, naar Nederland.
Het is hier reeds uit den loop van
het geheele geschil met Venezuela be
kend, dat de heer Paul, die als minister
van buitenlandsche zaken deel uitmaakte
van Castro's kabinet, dat thans gevallen
is, steeds den indruk heeft gelaten, dat
hij onze zaak altijd goedgezind is ge
weest, Zijn benoeming dadelijk na zijn
aftreden door het nieuw opgetreden be
wind tot gezant, belast met een ver
zoeningsgezinde zending naar buiten
landsche gouvernementen, wordt be
schouwd als tevens in te sluiten de op
dracht, om met de Nederlansche regeering
onderhandelingen aan te knoopen over-
de oplossing van het geschil tusschen
beide landen. Men wist reeds heden te
zeggen, dat de heer Paul binnen korter
of langer tijd daartoe in den Haag zou
komen.
wenscht ten aanzien van het in Atjeh
te volgen beleid en anders ontheven wil
worden van zijn betrekking van civiel
en militair gouverneur van Atjeh en
Onderhoorigheden.
(Buiten verantwoordelijkheid der Redactie).
In dit verlichte land heeft men een
burgemeester, die dere betrekking 22 jaar
met eere bekleedde, ontslagen omdat er een
kruisbeeld in de gemeente-school hing.
Het fonds geslicht door de kroonprins
en kroonprinses, opgericht voor de gezinnen
van omgekomen mijnwerkers der Radbod
mijn, is nu groot 300,000 mark. Elke
wedawe krijgt met Kerstmis 50 mark en
10 mark van elk kind.
Een aantal oceaanstoomers hebben een
wedstrijd tusschen Engeland en Amerika
gehouden. Het Aiuerikaansche schip St.
Louis won, daarna de Duitsche mailbooten.
Een aardig spelletje 1
De Duitsche keizer is geheel-onthou
der geworden. Als hij nu bij 't spreken
maar steeds nuchter is, dan komt alles in
orde.
In Londen hebben zich 27,000 jon
gelieden aangemeld voor vrijwillige wapen
oefening, om in tijd van oorlog mee te
kannen helpen.
Gomez heeft verscheidene voorna
me aanhangers van Castro, onder wie
begrepen diens broeder, gevangen laten
nemen, onder beschuldiging van mede
plichtigheid aan een complot om Gomez
en anderen te vermoorden en zich van
de regeering meester te maken.
NEDERLAND EN VENEZUELA.
Belangrijke binnenlandsche berichten
zijn er vandaag te melden en zooveel
mogelijk hebben we de in de laatste
dagen ingekomen telegrammen aan ons
bureau aangeplakt, wat we voortaan
meer zullen doen.
Het voorname nieuws over onze Ko
ningin vinden onze lezers op den voor
pagina van dit ons Tweede blad, terwijl
zeer belangrijke tijdingen zijn te melden
uit Venezuela. Sedert ons laatste num
mer is er nog veel geseind, maar alles
kunnen we laten vervallen door de ge
wichtige tijding dat hel geschil als 't
ware thans geheel is afgeloopen.
Dr. Paul vertrekt 24 dezer naar
Europa met een diplomatieke zending
om alle geschillen met de vreemde mo
gendheden te regelen.
De Bank van Venezuela heeft aan
haar correspondenten te Berlijn en Parijs
telegrafisch last gegeven om den aan
Castro bij zijn vertrek naar Europa ver
leenden kredietbrief tot onbeperkt bedrag
te schiappen.
De samenzweerders zijn Vrijdag
avond bij Guzman, den secretaris-gene
raal uit het laatste kabinet van Castro,
en die door dezen belast werd met de
behandeling zijner persoonlijke zaken,
bijeengekomen. De samenzweerders be
sloten tot een staatsgreep, Gomez en
anderen te vermoorden, zich meester te
maken van het bestuur en met het leger
de bevolking in bedwang te houden.
Torres Cardenas, de gewezen minis
ter van binnenlandsche zaken, werd met
de uitvoering van dit plan belast.
Toen Gomez kennis kreeg van een
en ander, nam hij onmidddelijk de noo-
dige maatregelen om dit complot te doen
mislukken. Hij begaf zich Zaterdagmor
gen te voet naar de kazerne van het
muitende regiment, dat door den broe
der van Castro gecommandeerd werd,
en ging moedig de kazerne binnen en
liet den broeder van Castro arresteeren.
Gomez keerde daarop naar het Gele
Huis terug, waar hij Tores Cardenas een
kort verhoor afnam. Deze, die een uit-
Nog eenige persstemmen. De
Nieuwe Ct. zegt.
Een oprechten gelukwensch is Nederland
en zijn kolonie aan de Nederlansche re
geering en inzonderheid aan den minister
van buitenlandsche zaken schuldig we
gens het bereiken van dit werkelijk niet
gering te schatten succes. Het per
soonlijke beleid van den heer De Marees
van Swinderen. die zich in dezen een
vooruitziend, kalm en toch beslist be
windsman toonde, heeft daartoe onge
twijfeld een zeer belangrijk deel bijge
dragen.
De in Berlijn bij de bevolking
meest verspreide zienswijze wordt door
het Berliner Tageblat weergegeven, waar
dit blad eenvoudig schrijftDe ver
standige Nederlanders, die het tot dusver
beter met Castro wisten klaar te spelen
dan groote en krachtige mogendheden,
beter dan Duitschland, Engeland en Ame
rika, wisten reeds, dat Castro's rol was
afgespeeld, toen hij te Berlijn aankwam.
Zij hebben zich er heusch niet over op
gewonden, dat hem van de Wilhelm-
strasse nog onvermijdelijke en magere
groeten werden overgebracht.
De avondpers te Parijs drukt al
gemeen haar tevredenheid uit over
Castro's val. De Temps en de Liberté
zeggen, dat Nederland's krachtige houding
aandeel heeft in deze gelukkige veran
dering.
Bravo De Marees van Swinderen
Hulde 1
Hulde de geheele Regeering, die met
bizondere takt dit geschil heeft geleid,
en daardoor den dank heeft verworven
van Nederland en van een groot dee
der wereld.
Want weest daar zeker van in Frank
rijk, in Engeland en in de Vereenigde
Staten is men even blij om het verdwijnen
van den venezolaanschen tyran als wi
Er men erkent er ook, dat onze Re
geering op een prachtige wijze het geschil
uit de wereld beeft geruimd.
Tweede Kamer.
Op voorstel van den heer Nolens wer
den de voorstellen tot verhooging van
den jenever-accijns niet meer voor Kerst
mis aan de orde gesteld- Ziet eens zoo
zeide hij, hoe de inkomsten van het rijk
klimmen. De laatste maanden hebben
de te korten ingehaald, waarom zoo'n
haast dus met die verhooging.
Kon. Ned. Landbouwrereeniglng.
Onder voorzitterschap Z. K. H. Prins
Hendrik werd eene vergadering van
bovengenoemde vereeniging gehouden,
waarop de statuten werden goedgekeurd.
De Prins vertelde zelf aan de heeren de
te verwachten blijde gebeurtenis in de
koninklijke familie.
Atjeh.
Onze correspondent te Batavia seint
heden
Er loopt een gerucht, dat Swart, het
stelsel-Van Daalen verwerpende, vrijheid
Mijnheer de Redacteur l
Bij het lezen vaD het verslag der gemeente
raadsvergadering van Made voorkomende in
uw blad van Zondag 1.1. ergerde ik mij zoo
zeer over het behandelen van sommige punten
dat ik besloot mijn hart langs dezen weg even
te luchten.
Hiervoor vraag ik U Mijnheer de Redacteur
beleefd eenige plaatsruimte.
Volgens het veislag kwam als puut 3 aan
de orde. «De Te9konschool«. De voorzitter
zegt dat hij naar aanleiding van het aange
houden adres een uitgebreid onderzoek heeft
ingesteld, ook naar de leerlingen welke on
derwijs wenschen te ontvangen. Uit het ver
slag blijkt dat dit onderzoek heeft bestaan
naar de al of niet bekwaamheid der leerlingen
in de gewone vakken van het lager onderwijs.
Dit onderzoek heeft op den voorzitter een
treurigen indruk gemaakt. Wanneer men
echter weet dat de voorzitter zelf de exami
nator was mog dit niemand verwonderen.
Immers zijn streDge manier van optreden
kennen wij maar al te goed en zou meer tot
zijn recht komen op 't exercitieveld voor een
aantal recruten dan tegenover kinderen van
12, 13 en 14 jaar, waarvan de meesten reeds
op 't eerste gezicht van zijn EdelAchtbare de
koorts op het lijf wordt gejaagd. Waarvoor
dient zoo n examen afgenomen door een leek
op onderwijsgebied; die m. i.-niet het recht
heeft te beoordeelen of de leerlingen genoeg
zaam onderlegd zijn in 't lagerouderwijs om
de leasen aan de teekonschool te kunnen vol
gen Was het misschien om aan te toonen
dat het onderwijs aan de lagere school alhier
niet goed is
Bovendien wie kan beoordeelen of de kinde
ren te lomp zijn voor de teekenBchool? Cleve
land kon niet lezen of schrijven en iB later wel
iresident van Amerika geworden, en er heb
ren 't nog wel andere menscheu ver gebracht
in de wereld! Waar verder wordt gesproken
over de kosten eeuer teekenschool, komt de
voorzitter met zichzelf in tegenspraak wat
betreft zijn ingesteld uitgebreid ouderzoek in
deze zaak. Ofwel de voorzitter heeft slechte
gegevens ontvangen, ofwel het onderzoek
heeft zeer oi volledig plaats genad. Immers
op het gezegde van den heer Stal dat door
het Rijk toch subsidie wordt verleend, zegt
de voorzitter dat het leeuwenaandeel door
de gemoenle moet worden bijgedragen. De
voorzitter moest toch weten na een «ingesteld
uitgebreid onderzoek" dat voor alle mogelyke
vakscholen door het Rijk wordt bijgedragen
de &p>lft of 50% van alle kosten, dat door de
provincie in de gewonen regel 25°/o wordt
gegeven, dat de particuliere bijdragen en
schoolgelden op 10°/0 kunnen worden gere
kend, zoodat de gemeente slechts ongeveer
15% behoeft bij te drogen.
Door den vertegenwoordiger van het minis
terie van Landbouw Nijverheid en handel op
het middenstandscongrt s dit jaar te Dordrecht
gehouden, is verklaard dat het vakonderwijs
door de regeering krachtig zal worden ge
stennd en bevorderd.
Dit moest de burgemeester die ta Dordrecht
woonachtig is toch ook weten. Ook dat op de
staatsbegrooting eene som van 54000 Gld
is uitgetrokken tot het verleenen van sub—
sidie's aan vakscholen, (het vorig jaar werd
hiervoor slechts 30 000 Gld. verleend.) Mog
Made hiervan niets hebben? De heer v- d.
Veeken kwam beslagen op het ijs, Zijn Edele
had de zaak heter onderzocht. Uit verschil
lende voorbeelden o.a. van Oosterhout, Ze
venbergen enz. bleek dat door de gemeente
slechts een klein bedrag behoeft te worden
bijgedragen. Zelfs de heer Oijens was van
oordeel dat het goed zou zijn als er een
teekenschool zou komen, want (en hij sprak
van oudervinding) lomp is toch maar lomp,
zegt hjj.
Niets was echter in staat da voorzitter tot
andere gedachten te brengen «tegen de tee
kenschool te Made was zijn principe en dit
te verdedigeu op alle mogelijke en onmogelijko
manieren scheen hem te bezielen. Ten slotte
word het voorstel van den voorzitter aan
genomen om de leerlingen die te Geertrui
denborg de ttekenschool wenschen te bezoeken
hiervoor eene tegemoetkoming te verleenen.
Men achtte derhalve beter een vreemde
teekenschool kunstmatig te subsidieeren met
het geld der gemeente dan zelf eene derge
lijke school op te richten tot bevordering van
een groot belang der gemeente Made en
Drimmelen.
Heeft de bovenverdieping van het Raadhuis
meer waarde voor privégebruik dan voor
het inrichten eener school ten algemeene
nutte
Treurige toestanden
Uit het verdere verslag der raadsvergadering
blijkt dat do voorzitter een harde voorstander
iB van de tram en voor het voorstel stemde
tot het geven van f 2000 subsidie per jaar.
Wat zou de voorzitter kunnen bewegen jaar
lijks f 2000 over te hebban voor de tram en
voor de teekenschool nog geen f 50 te willen
verleenen
Uit de gemeenterekening blijkt dat deze
fiuantioel in zeer goede conditie verkeert, in
1906 sloot de rekening met een batig saldo
van ongeveer f 2000 uit het verslag blijkt dat
ook 1907 sluit met een batig saldo van
f 1961 977a De voorzitter verklaarde zelfs
dat in korte jaren zeer veel is afgelost en dat
er, als er g«3n uitgaven van beteekenis voor
't algemeen belang moer worden gedaan,
