Nummer 5
Donderdag 14 Januari li?09.
82,. Jaargang,
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Biad.
«5
ANTOON TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen
HET GEHEIM
VODDENRAPER
FE VILLE TON,
ÜITOEV E li
VERSLAG over de wei kzaamheden der
Commissie voor de oprichting van een
vakschool voor het Schoenmakers- en
Leerlooiersbedrijf te Waalwijk.
RAOUL DE NAVERY.
De Echo van het Zuiden,
Waalwyltselie en taspiraatarte Courant,
Dit Blad verse', ijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f0."5.
Franto per post door het geheele rijk f 0.9U.
Brieven, ingezonden stuiken, gelden enz., franco te zendeu aan den
Uitgever.
W A A L W IJ K- Telefoonnummer 38.
Advertsntiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden 2inaal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels cd
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Wij hebben -thans verlof bekomen tot pu
bliceering van 't Rapport der vakschool
commissie, welk belangrijk werk zeer zeker
met belangstelling zal worden gelezen. Het
zal eveneens plaatsing vinden in De schoen
industrie* en >De Lederbewerker®.
De Langstraat met omliggende plaatsen
is steeds bekend geweest om haar Schoen
en Lederindustrie. Deze industrie vormt
aldaar het voornaamste middel van bestaan.
In den loop der tijden zijn door de invoering
der machines groote veranderingen ingetreden
en is ook in deze industrie het handwerk
voor een groot gedeelte door de machinale
fabricage vervangen. Zoowel de Schoen
als de Lederindustrie in ons land hebben
zich door de invoering der nieuwe machines
en methoden op de hoogte van den tijd
gesteld, zoodat beider fabrikaten in binnen-
en buitenland een goeden neam hebben.
Nochtans is voortdurend- inspanning van
alle krachten noodig om den concurrentie
strijd te kunnen blijven voeren met de
buitenlandsche industrie-c.entra welke door
middel hunner vakscholen technische voor
lichting genieten. Daardoor zijn zij het, die
het eerst voordeel trekken van nieuwe ver
beteringen in het vak, welke eerst later tot
ons komen en toch mag de industrie ten
onzent zich niet tevreden stellen navolgen
van het buitenland maar zij moet zich ver
heffen en opwerken door nieuwe vindingen,
door een krachtig initiatief.
In Nederland ontbreekt tot heden aan het
Schoenmakers- en Leerlooiersbedrijf eene
inrichting voor technisch onderwijs, waar de
beoefenaars dezer bedrijfstakken eene gron
dige wetenschappelijke en practische opleiding
kunnen ontvangen.
De gelegenheid tot opleiding, die aan de
werkplaats zelve wordt geboden en bijna
geheel neerkomt op overgeleverde aanwen
dingen der noodige handgrepen is niet ge
noeg. Deze primitieve opleiding is reeds te
lang de heerschende geweest. Voor den bloei
en de verheffing van deze speciale bedrijven
is speciale vakopleiding volstrekt onmisbaar
te achten.
Om tot dit doel te geraken werd door den
Raad der gemeente Waalwijk eene Commissie
benoemd om de werkzaamheden voor te
bereiden die kunnen leiden tot de oprichting
eener vakschool alhier.
Deze commissie, voorloopig uitsluitend
voor het schoenmakersbedrijf, werd gevormd
uit de volgende heeren E. W. Klijberg,
Voorzitter; A. H. van Schijndel, Vice
Voorzitter; Th. L. D. de Surmont de Bas
Smeele, Secretaris A. de Kort, A. Nieuwen-
huijsen, Th. Pulles en T. van Oudheusden,
leden
Deze commissie werd den 30en Tanuari
1906 door den heer Burgemeester van Waal
wijk geïnstalleerd.
Zij begon hare werkzaamheden met ge
gevens te verzamelen bij de verschillende
inrichtingen waar vak- en ambachts onderwijs
werd gegeven.
Na deze gegevens bestudeerd en besproken
te hebben ontwierp zij een leerplan waarbij
tevens gevoegd was een raming der kosten
voor oprichting en onderhoud.
Als uitgangspunt werd aangenomen, dat
de vakschool worde een dagschool en dat
de opleiding zoude strekken tot het geven
van practisch en theoretisch onderwijs in het
schoen- en patronen maken.
Bij de samenstelling van dit eerste project
ging men van het denkbeeld uit om zeer
bescheiden te beginnen en later uit te breiden.
Vandaar dat naar de goedkoopste manier is
gezocht en men zich bepaalde tot het onder
richt in het onderwerkzetten.
De Commissie kwam echter spoedig van
dit denkbeeld terug. De vakschool moet
iets anders, iets beters geven dan op een
werkwinkel is te leeren. Zij moet het vak
verder brengen, het verheffen. En om juist
dit hooger doel te bereiken en haar dus
volkomen te doen slagen, moest een andere
weg worden ingeslagen. Zij ontwierp daarom
een uitgebreid plan met begrooting.
Het onderwijs zou de volgende vakken
omvatten
A. Onderwerk zetten B. Patronen maken;
C. Overleder snijden D. Ondertuig snijden!
E. Stikken en leestklaar maken F. Maat-
en orthopaedisch schoeisel; G. Onderricht
in het machinaal bedrijfH Leder- en four
nituren kennisI. HandelskennisJ. Boek
houden K. Vak-teekenonderwijs.
De kosten worden als volgt geraamd:
Oprichtingskosten zijnde gebouw, werk- en
snijtafels banken en verdere meubelen,
leesten, drijfkracht en machineriën te samen
f16000. -
Jaar lijksche kosten zijnde verlichting en
verwarming, schoonhouden, salarissen, biblio
theek, onderhoud en ontwikkeling van drijf
kracht te zamen f 8000.
Bij deze uitgaven zijn niet gerekend rente
en afschrijving van het oprichtingskapitaal.
Nu de Commissie met hare werkzaamheden
zoover gevorderd was, achtte zij het ge
wenscht eenige vakinrichtingen in het binnen-
en buitenland te bezoeken. Daartoe splitste
zij zich in de volgende" subcommissiën, die
de daarbij genoemde studiereizen maakten
de leden Klijberg en de Surmont de Bas
Smeele bezochten den 8n en 9n Juli 1906
de vakonderwijs-inrichting te Enschedé;
de leden de Kort, Pulles, van Oudheusden,
en de Surmont de Bas Smeele bezochten
den 12n en 13n Juli 1906 eeoige vakinrich
tingen te Amsterdam en te Utrecht
de leden van Schijndel, Nieuwenhuijsen en
de Surmont de Bas Smeele bezochten op
30 Juli 1906 de vakscholen te Keulen en
Wermelskirchen.
Deze reizen werden ondernomen met sub
sidie der gemeente Waalwijk.
Toen later op het groote nut gewezen
werd om naast de school voor het schoen
makersbedrijf, tevens een looiersschool te
stichten, werd de bestaande Commissie met
de volgende leden (looiers) aangevuld J.
van Dooren, H. Wiesman, H. G. van Ever-
dingen, G. van Loon en A. Jansen.
Ook door deze heeren werden studiereizen
ondernomen daartoe in staat gesteld door
subsidie der gemeente Waalwijk, zeer be
reidwillig voor dit doel toegestaan. Op den
27en Tuni 1907 werd door de heeren J. van
Dooren, G. van Loon en Th. de Surmont
de Bas Smeele de vakschool voer het leer
looiersbedrijf te Luik bezocht.
De heeren H. Wiesman, H. van Ever-
dingen, G. van Loon, A. Jansen en Th. de
Surmont de Bas Smeele ondernamen den 6n
Juli 1907 eene reis naar Freiberg id Saksen
teneinde aldaar de looiersschool te bestu-
deeren.
Na vergelijking en bespreking kwam de
Commissie tot de conclusie, dat enkel theo
retisch onderwijs niet voldoende is, maar
dat het geleerde ook in een proeflooierij in
practijk moet kunnen worden gebracht.
Het onderwijs zou de volgende vakken
moeten omvatten
A. Practische looierij en afwerking. We
tenschappelijke voordrachten over de looierij
(Anatomie der huid en chemische eigen
schappen der looistof.) Mineraal looierij en
Chroomlooierij. Lederververij. B. Anor
ganische en organische chemie. Practische
looierij-chemie. C. Physiek. D. Microscopische
demonstraties. E. Handelsrekenen en looierij
calculatie. Boekhouding. F. Machine-kunde
en teekenen.
De kosten worden als volgt geraamd
Oprichtingskosten gebouw en machineriën
f 12500. -
Installatie laboratorium f6000.
Gebouw voor theoretisch onderwijs voor
beide scholen en laboratorium f 12000.
Jaarlijksche kosten f 10.000.
Een meer uitvoerige kostenberekening is
aan het Gemeentebestuur overgelegd.
Evenals voor de vakschool voor het schoen
makersbedrijf moet ook voor de looiersschool
grondstoffen ingekocht en het gefabriceerde
verkocht worden. Dus ware het gewenscht,
dat deze inrichtingen als een handelsinrich-
ting geadministreerd worden en zullen zij
de beschikking moeten hebben over bedrijfs
kapitaal.
Het wordt noodzakelijk geacht aan de
school te verbinden en technisch bureau van
onderzoek ten dienste van de industrie al
waar alle in beide bedrijven noodige grond
stoffen, gebruikte looimiddelen, enz. onder
zocht kunnen worden. Dat is voor de leder
industrie onmisbaar.
Deze onderzoekingen kunnen gedaan wor
den tegen betaling van een zeker honorarium.
Van de technische bureaux te Luik en te
Freiberg wordt een zeer druk gebruik ge
maakt Te Freiburg o.a. beliep in 1906 het
aantal onderzoekingen ongeveer 4000. De
financieele resultaten waren dan ook gunstig.
Het theoretisch onderwijs kan voor beide
vscholen in één gebouw gegeven worden. In
ditzelfde gebouw kan ook het technisch
bureau voor onderzoekingen gevestigd wor
den.
Voor het practisch onderwijs in het schoen-
bedrijf en voor de proeflooierij dienen af
zonderlijke gebouwen opgericht te worden.
^3
Van „DE ECHO VAN HET ZUIDEN".
VAN DEN
NAAR HKT FraNSCH VAN
roerloos, als dood op haro
62.
En zij bleef
lydenssponde.
Jeanne sprong hevig ontsteld op, legde bare
gloeiende handen op het ijskoude gelaat van
Crncifiks, streek de blonde haren weg, welke
verward over het klamme voorhoofd harer
dochter hingen en onder den uitroep dood
dood zonk zij op de knieën en verborg,
luid weeneud haar gelaat in de dekens dor
geliefde doode.
De lamp, die bijna geen licht meer gaf.
flikkerde nogmaals helder op en ging toen
knetterend uit.
De duisternis en de dood schenen bezit ge
nomen te hebben van de schamele woning.
Hoe lang Jeanne in die houding had door
gebracht, wist zij zich later niet te herinneren
maar plotseling vernam zij eenig gerncht op
de trap., een gerucht van onzekere stappen,
gesmoorde uitroepen, waarop eene zachte
stem bemoedigend antwoordde.
De deur ging open, maar Jeanne wendde
het koofd niet om het was haar echtgenoot
Diet wat giDg haar de overige wereld aan
Een man kwam binnen, gevolgd door twee
vrouwen. K
Die vrouwen waren in schitterende bal
kleeding, die haar echter gekrenkt, gescheurd
en in flarden om het lijf hing. Hare loshan
gende haren golfden over hare schouders. De
jongste hield de andere met hare armen om
strengel d.
Do man nam een lucifertje, ontstak delamp,
haalde de pit wat op en zegde tot do oudste
der beide vrouwen
Uier zijt gij in de woniDg van Cesar
Niqael
Mevrouw Montravers want het was zij
rilde van het hoofd tot de voeten.
Het tooneel van gebrek, ellende en lijden,
dat daar voor hare blikken bloot lag, was
dus het werk van haren echtgenoot, hot hare
Zij had meegewerkt tot het plegen van die
schandelijke afzetterijen, van die slim be
raamde diefstallen, gepleegd op eene wijze,
dat ze buiten het bereik der wet bleven.
Maar daar, onder hare oogen, zag ze er de
slachtoffers van.
Straks bad de man vau Jeanne, de vader
van het jonge meisje, dat daar sohijubaar
dood neerlag, haar toegeroepen
Gij hebt mij bestolen geef mij mij a
goad, mijn bloed, mijn leven terug
Thans eischte niemand iets van haar, maar
vader Falot stond, gestreng als een rechter,
aan hare zyde.
Hij verweet haar niets, hij bracht geene
beschuldiging tegen haar in.
Na de drie ellendige aaoleggers van den
hinderlaag gestraft te hebben, waarin mevr.
Montravers gevallen was, stelde hij deze voor
haar werk en vergenoegde zich met te zeg
gen
Ziedaar, Mevrouw, het werk, waarvan
gij de oorzaak zijt.
Eene onbeschrijfelijke schaamte bemach
tigde het hart \au mevrouw Montravers. Di*
trotsche en wereldsgezinde vrouw zag thans
aanschouwelijk de diepe ellende, welke de
genietingen veroorzaakten, wasrvan zij ver
zadigd was.
Een onbekend gevoel greep hare wufte ziel
aan, zij gruwde van zichzflve. Het was haar
als brandde hare feestkleeding haar in merg
en beenderen. De diamanten schenen haren
hals en hare armen als met gloeiend ijzer te
schroeien. Zij bedekte haar gelaat met heide
handen en trad achteruit.
Achmorde zij met een gebaar van
afkeer.
Maar die onwillekeurige gewaarwording
met geweld onderdrukkend, ontdeed zy zich
van haar halssnoer, hare armbanden, oor
knoppen en verdere sieraden t n legde alles
op tafel.
Zonder een woord te spreken volgde Diana
het voorbeeld harer moeder.
En als had dit offer haar gezuiverd en
waardig gemaakt de smart van Jeanne te
deelen, knielden beiden aan de voet van het
bed van Crucifiks neer.
Toen Jeanna snikken op de hare hoorde
antwoordon, hief zij het hoofd op.
Wie zijt gij vroeg ze. wie zijt gij, dat
gij miine dochter komt beweenen
Ik heet mwrouw Montravers, antwoordde
de bankiersvrouw.
Ge komt te laat stamelde de Jeanne.
Neen, neen, riep Diana, dat kind leeft
nog het ligt in een bezwijming, ze is niet
dood God zal u niet zwaarder willen be
proeven, n, die onschuldig aan alles zijt.
Moge God O'-k ods sparen, ons, die het ver
leden willen uitwisschen en weder goed maken.
Bid, Jeanne, bid overluid, wij zullen uit het
diepste onzer harten de woorden herhalen,
die gij zult uitspreken. Wij hebben het gebed
vergeten, maar willen het weder leeren en
den Vader in den hemel vragen wat wij
noodig hebben.
Helaas snikte Jeanne, mijne geboden,
mijne tranen zullen niets vermogen niets!
Bezit gij dan geen geloof meer
Ik geloof wat myne dochter gezegd heeft
zij sterft voor baren vader. En om haar op
te wekken, om haar van den dood te doen
opstaan, zou Gesar Niquel hier moeten zijn
en rouwmoedig op de borst moeten kloppen.
Bij die woorden zonk een man, dien niemand
had hooren binnenkomen, met eenen doffen
dreun op de knieën.
Als nu die man tot God zeiIk
onderwerp mij, ik heb berouw, ik beloof tot
U, o God, terog te keeren, red mijne dochter
zon God zich laten vermurwen en mijn kind
redden vervolgde Jeanne in vervoering.
Gud herhaalde een in tranen stikkende
stem, ik onderwerp mij, ik heb berouw, ik
beloof tot u terug te keeren, wees mij gcin.idig
red mijne dochter 1
Jeanne slaakte eene gil en keek om.
Cesar, riep zij, Cesar 1
Als gehoorzaumde Crucifix aau eene ge
heimzinnigo stem en ontwaakte zij uit deu
doodslaap, die haar omkneld hield, lispelde
zij
Vader 1 vader
Zij leeftriep Jeanne.
Zij leeft 1 herhaalde Cesar.
Vader vader 1 sprak Crucifix, de armen
uitbreidende.
De ongelukkige snelde naar het bed der
lijderrs en drukte haar in vervoering aan zijne
borst.
Zijt gij daar? flnisterdo Crucifix; ik
dacht te sterven. Ach, ik heb mij verbeeld,
dat u een groot gevaar dreigde.
O jal gij hebt gelijk een groot gevaar
dreigde mij
Ik smeekte den hemel om uwe redding,
en de hemel was voor mij gesloten. Dat heeft
lang geduurd, zeer lang Het was een
vreeselijke doodstrijd.
Eu nu zijt. gij geredzei Niquel, het
voorhoofd zijner dochter met kussen bedek
kende.
Gered ja voor altijd gered 1
Maar terwijl zij deze woorden sprak, was
haar glimlach te hemelsch, om zich nog met
de zaken van deze wereld bezig te honden.
Intusechen brak het morgenlicht door, cn
kon Cesar da vrouw en de dochter van den
bankier onderscheiden; hij bleef als versteend
staan
Ik ben verloren liep hij uit.
Mevrouw Montravers naderde hem en sprak,
zijue hand vattende
Wees niet bevreesd gij znlt de dertig
duizend frank, die gij verloren hebt, terug
bekomen.
Ach mevrouw, hernam Cesar, ik vorder
niets meer Ik heb als een nietswaardige, als
eea krankzinnige gehandeld; de droefheid had
mijn verstand beneveld. Ik was op het punt
eenen misslag te plegen, en indien vader Falot
u Diet ter hnlp gekomen ware
Ik weet het, viel mevrouw Montravers
iD, maar ik vergeef. Wie zou id zulke jam
mervolle omstandigheden niet het hoofd ver
liezen Overigens, ben ik zelve er niot de
aauleidendo oorzaak van geweest Gij eischtet
door geweld van my de gelijke som van het
kleine vermogen, dat gij verloren hadtik
weigerde en sprak van rechtbanken en justitie.
Thans vraagt gij niets, en bied ik u vrijwillig
de verloren som aan. Deze man, ging mevrouw
Montravers voort, terwijl zy op den vodden
raper wees, heeft mij herwaarts gevoerd, mij
tegenover mijn werk geplaatst; ik zie er nu
het schandelijk, misdadige en verfoeilijke van
in, en ikjieb er berouw over.
Mevrouw 1
Mijn echtgenoot is u dertig duizend fran
ken schuldig, en ik heb aan n te danken, dat
ik een diepen blik in het leven geworpen heb,
en tot de erkenning gekomen ben, dat ik een
verkeerden weg bewandeld; die dienst is on
betaalbaar. Behoud deze juweelen, welke ik
nooit meer wil dragen ik sta ze u af, want
ik heb er een afgrijzen van herinner u mij
en mijne dochter, zonder ons te vervloeken....
Jeanne die intusschen genaderd was, viel
voor mevrouw Montravers op de knieën.
U vervloeken maar gij hergeeft ons het
leven! Beschuldig n zelve niet, 't is niet uwe
schuld, gij wist niet
Nooit heeft men het recht voor het lijden
van anderen onverschillig te blijven. Ik ben
schuldig, en 't is mij eene voldoening zulks te
bekennen, want van het oogenblik af, dat het
berouw de ziel vervult, is het herstel niet
verre meer.
Jeanne nam de juweelen van mevrouw Mont
ravers en de pnarlen van Diana en zegde,
terwijl zij ze weder op den schoot der jonge
vrouw legde
Geef ons, als het mogelijk is, het kleine
vermogen terug, dat het brood voor onze
kinderen is, verschaf mijnen man eenigen eer
lijken arbeid, en wij zullen n zegenen. Wat
zoudei. wij met de edelgesteenten aanvangen
Man zon ons verdenkeü, misschien be
schuldigen
Gij hebt gelijk, antwoordde de bankiers-
vrouw, ik zal ze zelve te gelde makeD.
Terwijl Jeanne en Valerie zoo spraken, was
Diana het schamele bed van Crucifiks gena—
derd.
Veroorlooft ge mij, u van tijd tot tyd te
komen bezoeken vroeg zij aan de jeugdige
(Wordt vervolgd
