Nummer 7.
Donderdag 21 Januari lu09.
IK
Toegewijd aan Handel, industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
32e. J aai gang,
AITOON TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit TWEE Bladen
UJÜJ/lll
HET GEHEIM
VODDENRAPER
FEUILLETON
I T O E Y E K
den
Courant,
Dit Blad verschijnt "Woensdag- en Zaterdagavond
Abonnementsprijs per 3 maanden f0."5.
5?ran<o per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stuiken, gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
W A A L W IJ K. Telefoonnummer 38.
Advïrtsntiën 17 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Adverteutiën 3maal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels cd
adverteuties bij abonnement worden speciple zeer roordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
komt U halverwege tegemoet,
doet al het werk in de helft
van den tijd en voor de helft
der kosten, die U aan groene
zeep zou uitgeven.
Sunlight maakt, dat Uw
goed niet lijdt, Uw handen
niet ruw worden en Uw leven
geen slavernij is.
De volstrekte zuiverheid van
Sunlight maakt haar alleen
geschikt voor het
wasschen van kostbaar
linnen en e'fijne kant.
VERSLAG over de werkzaamheden
der Commissie voor de oprichting
van een vakschool voor het Schoen
makers- en Leerlooier sbedrijf te
Waalwijk.
II.
Een combinatie van beide scholen
wordt noodzakelijk geacht. Zij moeten
elkander aanvullen. Bij een combinatie
van beide scholen zou de degelijkheid
der vorming winnen en het zal blijken
veel goedkooper te zijn en meer vrucht-
Van „DE ECHO VAN HET ZUIDEN".
VAN DEN
NAAR HRT FRANSCH VAN
RAOUL DE NAVERY.
64.
Dat zal ik u zeggen te midden van den
maalstroom vaa genoegens en uitspanningen,
waarin ik tot dusverre myn leven doorbracht
had ik nooit den tijd om ernstig na te den
ken, en verkwistte ik het geld op de roeke-
looste wijze, alsof het niet de geringste waarde
had en mijn rijkdom onuitputbaar was. Thans
echter heelt mij plotseling de geheime vrees
bekropen, of onze fortuin wel op vaste grond
slagen rust. Ik zou gaarne het juiste cijfer
van ons vermogen wenschen te weten.
Verlangt gij dit met het cog op een
mogelijk huwelijk van Diana
Gedeeltelijk, maar ook nog om andere
redenen, Gij zoudt mij derhalve verplichten
mij in allen ernst te antwoorden...
Met een cijfer
Juist.
Wees gerust; morgen zult gij de opgave
hebben zult gij mij daarna alles meedeelen
Ja alles.
Verlangt gij niets? Geen gespan, nieuwe
paarden, geene jnweelen
Niets, antwoordde mevrouw Montravers,
ge hebt al myne wenschen meer dan bevre
digd.
Goen wonder. Gij maakt een deel uit
van mijn krediet.
Van uw krediet herhaalde mevrouw
Montravers. i
Wel zeker f als gij in eene schitterende
ekwipage door lï%t besch rydt, dan zegt men
dragend.
De directeur der vakschool te Wer-
melskirchen zeide »Voor degenen die
in het schoenvak wenschen opgeleid te
worden moet op theoretisch gebied op
de eerste plaats staan het leeren kennen
der ledersoorten. Om de kwaliteit en
de waarde van het leder te kunnen be-
oordeelen, is het noodig, dat men de
bewerking daarvan, de verschillende
looiwijzen en de huidsoorten kenne.«
De Directeur van de looiersschool te
Freiberg acht de stichting der looiers- en
schoenmakersschool in ééne plaats van
een standpunt van algemeen belang
noodig en nuttig.
Wat nu betreft de plaats die voor de
stichting van beide scholen in aanmer
king dient te komen, is zonder twijfel de
gemeente Waalwijk daarvoor als aan
gewezen.
In een adres aan Z.Ex. den Minister
van Binnenlandsche Zaken haalt de Ka
mer van Koophandel en Fabrieken te
Waalwijk o.m. daarvoor de volgende re
denen aan
lo. De beteekenis van Waalwijk als
middelpunt der lederindustrie.
Sinds onheugelijke tijden bloeiden in
Waalwijk een groot aantal zoolleerlooie
rijen. Aan deze looierijen waren weldra
groote schoenmakerijen verbonden, zoo
dat reeds sedert eeuwen deze beide tak
ken van fabrieksnijverheid hier elkaar de
hand reikten.
Van heinde en verre, zelfs uit hét
buitenland, kwamen reeds gezellen naar
Waalwijk om zich hier te bekwamen in
het leder- of schoenbedrijf.
2o. De huidige beteekenis van Waal
wijk op genoemd gebied.
In de hooge vlucht welke de meeste
takken van nijverheid zoo door installatie
van machines, als door de vorderingen-
der chemie in de laatste vijf en twintig
jaren namen, bleef ook de lederindustrie
te Waalwijk niet achter.
Naast de zoolleerlooierijen, hoofdza
kelijk nog werkend volgens het oude
systeem, schoon ook zij profiteeren van
de door het bedrijf reeds gemaakte vor
deringen, verrezen stoomleerlooierijen.
Ook de productie van overleder, chroom-
kroon- en aluinleder neemt gestadig toe,
zoodat Waalwijk thans op schier elk
»Die vrouw daar, die gij achteloos in de zijden
kussens van dat pronkjuweel van een rijtuig
ziet rusten, is de echtgenoote van den heer
Montravers, den rijken bankier."
Aha morde Valerie.
Als gij in de zaal verschijnt, hals en
armen stralende van jnweelen, fluistert men
Wat is die mevrouw Montravers gelukkig,
haar man koopt voor haar de schitterendste
juweelen van geheel Parijs.
Waarlijk 1
Mij zoo voorkomend en vrijgevig jegens
mijne vrouw ziende, besluit mon daaruit, dat
ik over reusachtige kapitalen kan beschikken
en ontzaglijke winsten moet verwezeulijkeD.
Zoodat ik in wezenlijkheid eene pop
ben, die met beveiligen zwier de kost urnen
vau Wordth, de diamanten van Falize en
Aubertin draagt, enkel uls eene staalkaart of
eene prospektus van het fortuin van den heer
Montravers
Gij zijt wel geestig, mevrouw merkte
de bankier koel aan.
En gij hebt mij doen inzien, dat ik even
weinig waar ligheid en doorzicht bezit.
Heb ik daar een woord van gezegd
Neen, neen hernam mevrouw Montra
vers ik heb ongelijk, ik ben zèer zenuw
achtig Ach welk een nacht 1...
Zij streek met de hand over haar voor
hoofd, bleef een poos stilzwijgend staan, en
zich plotseling herstellende, zeide zij, een
paar schreden van haar echtgenoot terugtre
dende
Gij hebt mij beloofd dat ge mij morgen
het juiste cijfer van uw fortuin zoudt opgeven
ik reken er dus op.
Men zou zeggen dat gij kwaad zijt
vroeg de bankier.
Ik Och kom Ben ik niet de elegantst
aangekleede pop van Parijs? Waarlijk! ik
zou wel zeer aanmatigend moeten wezen
Juweelen, paarden, een rijke echtgenoot
En ik zou niet tevreden zijn Ik zou wel
even dwaas moeten zijn, als zekere vrouwen,
die eenen echtgenoot willen hebben, die haar
liefheeft, en niet eenen vennoot, die haar be
taald die een stil huiselijk geluk wenschen
en geen ijdele vermaken die wederzijdsche
gehechtheid willen en geene vereeniging van
gebied der lederfabricage gelegenheid
tot studie aanbiedt.
De schoenmakerijen hebben haar be
drijf haast tot de perfectie opgevoerd.
De stoomschoenfabiieken werkend
volgens het Goodyear, Mackay of eenig
ander systeem zijn modellen in haar
soort, welker producten evenals die der
gerenommeerde handschoenmakerijen,
in steeds toenemende mate hun weg
vinden, zelfs naar verschillende landen
in en buiten Europa.
l )e te Waalwijk in 1903 gehouden In
ternationale Tentoonstelling van schoe
nen, leder en aanverwante artikelen, le
verde opnieuw het overtuigend bewijs
wat de Langstraat in het algemeen en
Waalwijk in het bijzonder op dat gebied
presteeren kan.
Uit het verslag over bovengenoemde
vaktentoonstelling nemen wij het volgen
de over uit een rede uitgesproken door
het jurylid, den heer Eugen Ganz uit
Frankfort a.M
Vol waardeering over de tentoonstel
ling zegt genoemde heer o.m. als volgt
»Ik heb bijna alle dergelijke tentoon
stellingen bijgewoond, toch moet ik
zeggen, dat ik nog nooit een zoo schit
terende, in alle deelen zoo uitstekend
geslaagde vaktentoonstelling heb gezien.
Met sprakelooze verbazing, met een op
recht gevoel van bewondering heb ik
de voortbrengselen der Hollandsche
schoen- en lederindustrie gezienzoo
iets had ik niet verwacht.
Beschouw ik 't bewonderenswaardige
randwerk der firma van Schijndel, het
niet te evenaren doorgenaaid werk van
de firma's Klijberg-Pernot en van Dort-
mond, dan moet ik zeggen, en met mij
waren alle Duitsche bezoekers het eens,
dat ik nooit schooner fabrikaat gezien
heb, als het genoemde.
Uwe nationale schoen- en lederindus
trie heeft eene fabelachtige hoogte bereikt
door den onvermoeiden ijver en intille-
gentie der Hollandsche industrieëlen
3o. De gunstige ligging van Waalwijk.
Zoo eene plaats dan is Waalwijk het
centrum, de hoofdplaats der volkrijke
Langstraat, gemakkelijk te bereiken.
Door spoor, tram en stoombooten is het
onmiddellijk met de voornaamste centra
des lands verbonden. Dus hierin staat
Waalwijk bij andere plaatsen niet achter.
twee fortuinen, waaruit een misdadige mede
plichtigheid kan geboren worden.
En driftig heengaande, sloot mevrouw Mon
travers de deur achter zich toe, terwijl de
bankier in zichzelven mompelde
Wat zou dat nu moeten beteekenen
Nauwelijks was Vallerie in hare kamer
teruggekeerd of zij wierp zich weenend in
Diana's armen, terwijl zij snikte
Diana, Diana, wat ben ik diep onge
lukkig
XX. DE AARDEN POT BEDREIGT
DEN IJZEREN POT.
M Nerval zat in zijn schrijfvertrek te ar
beiden, toen de huisknecht nauw hoorbaar
de deur opende en met een geheimzinnig
voorkomen binnentrad.
Ik heb immers gezegd, dat gij mij niet
moogt storen, Jozef, zei de fabrikant kortaf
ik ontvang dezen morgen niemand.
Dat heb ik ook geantwoord aan den man
die er op aaudriugt om ontvangen te worden,
maar...
Welnu?
Hij is in het voorvertrek gaan zitten, ter
wijl hij mij toevoegde ik zal wachten totdat
M. Nerval gedaan heeft.
En die man is?...
Eene soort van slecht, haveloos gekleed
werkman, die bij laüge tusschenpoozen hier
om oi derstand komt vragen.
Zijn naam vroeg Nerval, hoe langer
hoe barscher.
Hij heeft dien op dit snippertje papier
geschreven.
Laat zien.
Jozef nam een klein verlakt blaadje van
de schrijftafel zijns meesters, legde er het
«rauwe stuk papier op, en bood het den
fabrikant aan.
Deze wierp er even een oog op, en moest
zich geweld aandoen om bedaard te blijven
Driftig frommelde hij het papier ineen, zocht
haastig onder de voor hem liggende papieren,
bladerde in zijne registers om den tijd te
hebben zijne ontroering te bedwingen, en
zegde eindelijk kortaf, zonder den bediende
aan te zien
Het denkbeeld tot stichting eener
vakschool alhier is gesproten uit de sinds
lang gevoelde behoefte aan eene der
gelijke voor deze streek onmisbare in
richting, zonder welke het op den duur
niet mogelijk zal zijn hier op het gebied
der lederindustrie in het voorste gelid
en aan de spits te blijven.
Daarbij komt nog, dat door de gesta
dige uitbreiding van den machinalen
arbeid in het schoenbedrijf, de gelegen
heid om het handwerk te leeren, zeer
vermindert alhoewel het dringend nood
zakelijk wordt geacht, dat ook de fabrieks
arbeiders het handwerk geheel meester
zijn.
In 1901 reeds, werd bij een bezoek
van den heer Commissaris der Koningin
aan deze gemeente, door den heer Gragt-
mans, Wethouder, gewezen op het groote
nut van een vakschool voor onze nijvere
streek en werd het denkbeeld om alhier
een vakschool op te richten, ter sprake
gebracht.
Onze industrie heeft behoefte aan een
frisch en krachtig leven Telkens moeten
nieuwe denkbeelden beproefd en toege
past worden en gestadig moet men, om
aan de concurrentie met het buitenland
het hoofd te kunnen bieden het product
wijzigen en in sierlijkheid en practische
bruikbaarheid verrijken.
Het is juist een vakschool voor beide
zoo nauw aan elkander verbonden be
drijven die, gesticht in het centrum van
die bedrijven, het streven naar hooger
ontwikkeling en bloei, krachtig zal kun
nen bevorderen.
Om nu tot de stichting van een der
gelijke vakschool te komen zijn vereeni-
gingen, bonden eri het particuliere ini
tiatief onmachtig. De eigenaardige ver
houdingen en het financieele bezwaar
maken het onmogelijk om zelfs met
geldelijken steun een vakschool tot stand
te brengen en te doen bloeien.
Na een en ander herhaaldelijk bespro
ken te hebben, is de Commissie tot de
conclusie gekomen, dat om tot de stich
ting van deze voor onze industrie zoo
noodige inrichting te geraken en om haar
volkomen en blijvend aan het doel te
beantwoorden, de eenige weg is het
daarheen te leiden, dat het worde een
Rijksinrichting.
Breng dien man binnen
Jozef boog en ging heen.
Nauwelijks was hij verdwenen, of een
duivelachtige woede vei trok het bleeke gelaat
van Nerval, zijne oogen schoten vuur, zijne
lippen verbleekten, zijne handen balden zich
en hij mompelde met gesmoorde stem
Altijd die rollende rots? Hij zal mij
verpletteren als ik hem niet verbrijzel. Alles
bezitten rijkdom, krediet, goeden naam, en
het vermogen om van dat alles te genieten,
indien die man mijn geluk niet in den weg
stond.
Die woorden, met tusschenpoozen uitge
stooten, vermengd met godslasteringen, lever
den 't bewijs dat Nerval den man, die hem
zoo te ongelegener ure kwam Bpreken, niet
geheel welwillend zou ontvangen. De fabri
kant lag in eenen armstoel achterover geleund,
en verfrommelde met zenuwachtigen drift de
voor hem liggende losse bladen papier, toen
de deur openging om den bezoeker door te
laten.
Deze wachtte tot Jozef het voorhangsel
weer dichtgeschoven en de dik bekleede deur
gesloten bad toen hij verzekerd meende te
mogen zijn, dat niemand zijn onderhond met
den fabrikant zou kunnen afluisteren, naderde
hij de schrijftafel, leunde er met de eene hand
op en zeide, terwijl hij Nerval met spottenden,
on beschaamden blik aanzag
Hier ben ik 1
Wat wilt gij alweer? vroeg de million-
nair.
Alweer Dat klinkt als een verwyt 1
Zoo ontvangt men geene menschen, die ons
van dienst zijn geweest, op wier verkleefdheid
men in z*kere oogenblikken van afgunst en
openhartigheid vertrouwen genoeg gesteld
heeft, om tot hen te zeggen Doe dit, mijn
goede naam, mijn fortuin hangt er van af
Zoudt gij bij geval ondankbaar wezen, mijnheer
Nerval
Ter zake Laat er ons een einde aan
maken. Wat verlangt gij
Geld
Betaalt myn kassier u niet iedere maand
een vaste som uit?
Ja, ik sla op de lijst van uwe bedeelden
voor eene som vaa twaalf honderd franken
Om dit nu te bereiken meent zij het
Gemeentebestuur te moeten adviseeren
om naast een desbetreffend verzoek, aan
de Regeering tevens te melden, dat de
gemeente bereid is de gebouwen en de
installatie voor hare rekeningen te nemen.
Waalwijk, Juli 1907.
E. W. KLIJBERG-Pernot,
Voorzitter.
TH. de SURMONT de BAS SMEELE,
Secretaris.
VERSLAG over inrichtingen van
vakonderwijs te Keulen en over
de Pruisische vakschool voor de
schoen- en schachten-industrie te
Wermelskirchen, naar aanlei
ding van een bezoek aan deze in
richtingen.
In de op 20 April 1906 gehouden
vergadering van de Commissie voor de
oprichting van een vakschool, te Waal
wijk werd besloten verschillende inrich
tingen van vakonderwijs te bezoeken,
ten einde zich op de hoogte te stellen
van die bestaande inrichtingen en om
door de opgedane ervaring en verkregen
gegevens, de juiste en noodige voor
stellen te kunnen doen, om tot de op
richting van een vakschool voor het
schoenmakersbedrijf te Waalwijk te kun
nen geraken.
Door de commissie werden de heeren
A. v. Schijndel, A. Nieuwenhuijsen en
Th. de Surmont de Bas Smeele aange
wezen om vakinrichtingen te Keulen en
te Wermelskirchen te bezoeken. Op den
30en Juli 1906 is de reis door boven
genoemde heeren ondernomen.
Te Keulen werd eerst een bezoek ge
bracht aan de Katholieke gezellenver-
eeniging. Een eigenlijke vakschool was
hier niet. Wel kunnen de gezellen onder
leiding van een bekwaam vakman op
verschillende dagen verschillende vakken
beoefenen. Toen wij de Inrichting be
zochten, was het juist de dag voor de
kleermakers.
Ons tweede bezoek gold de »Meister-
kurse der Stadt Cóln". De vorige week
was juist de Cursus voor meesterschoen-
makers geëindigd. Zulk een cursus duurt
zes weken en daarvoor moet 50 Mark
leergeld betaald worden. Wij vernamen,
'sjaars. De in uwe werkplaatsen verminkte
werklieden komen deDzelfden dag, om sich
het verlies van eenen arm, een been of een
oog te laten vergoedendat zijn de invalieden
van den arbeid hetgeen gij hun geeft hebben
zij eerlijk verdiend. Dat jaargeld is hun vol
doende, met de getuigenis van hun geweten
maar dit is het geval niet met Camonrdas 1
't Is eene overeenkomst, die wij met
elkander hebben aangegaan, sprak de fabri
kant ik stelde ze voor, gij hebt ze aange
nomen 't is dus eene afgedane zaak, waarop
niet terug gekomen kan worden gij komt
aan de kas, gij ontvangt uwe honderd franken,
in mijn huis, in mijne bijzondere vertrekken
hebt ge niets te maken.
Meent ge dat hernam Camourdas, nog
altijd met hetzelfde spottend voorkomeD. Maar
ge hebt ongelijk, en het bewijs daarvan is,
dat ik hier ben ik verzocht ontvangen te
wordeD, en ik ben toegelaten ik heb n
willen spreken, en ik spreek I
Goed 1 hernam Nerval, spreek dan, wat
hebt gij mij te zeggen
Mijn jaargeld is te klein.
Zes maanden geleden hebt ge my om
een extra toelage gevraagd, ik heb u die
toegestaan, maar met de waarschuwing, dat
het voor de eerste en de laatste maal was.
Het was wel de eerste maal, maar het
zal niet de laatste wezen.
Wy hebben onze voorwaarden gemaakt,
hernam Nerval, ik doe ze van myne zijde
gestand evenzoo moet ook gij ze nakomen.
Ik heb er eens over nagedachtdestijds
heb ik mij om den tuin laten leiden en thans
hom ik op onze overeenkomst terug. Voor
zes maanden heb ik u duizend frank gevraagd,
heden moet ik duizend kronen hebben.
Duizend kronen waarvoor
Om te drinken 1 antwoordde Camourdas
met schorre stem.
Dat nooitviel de fabrikant in. U de
middelen verschaffen om dien noodlottige*
drift te bevredigen, is u ten verdorve voeren
en eeneu afgrond voor u openen. Wanneer
men drinkt, wordt men dronken, en in dron
kenschap klapt men.
(Wordt vervolgd)