Nummer 63.
Zondag 8 Augustus 1909.
32 tiaaigaog
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Eerste Blad.
IBNUGiT
Z68P
p A i. j a s
ANTOON T IEL EN,
Dit nummer bestaat
uit DRIE Bladen.
LANDBOUW-
Uitgevek:
Een electrische centrale
in Noord-Brabant.
FEUILLETON
De wasch, U ziet het, is groot,
doch is door de zuivere zeep
het werk gemakkelijk.
SuLiligiuze&p scliaafjea o.u zachtt
zeep te maken.
Gratis te bekomen bij uwen
winkelier in ruil voor 5 om?lageri
De Echo van het Zuiden,
Wnalwyksche en
Courant,
Dit Blad verse' ijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maandeu f0."5.
Fraur o per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukkengelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
WAALWIJK. Telefoonnummer 38.
Advkrtentiën 1—-7 regels f 0.60 daarboven 8 cent per regel, groote
letters naar plaatsruimte. Advertentiën 3maal ter plaatsing opgegeven,
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Eon Qroote Wasch
En
VVolnig Werk.
Zuivere
Zoop
1245
I I UIJ ■—III I I I—IHI I BH I IIWIIII IIM IIIH^WWMIWIII
Het sDagbl. v. N.-Br.« wijdt een be
spreking aan deze voor het oogenblik
brandende kwestie en in verband daar
mede aan het rapport van den heer
Verhoeckx.
Het blad betoogt o.m. dat verschillende
cijfers van dezen rapporteur te optimis
tisch zijn genomen.
Zoo rekent hij op 400.000 K. W. U.
voor electrisch licht in Den Bosch,
terwijl het Rapport Smits, dat straalt van
Vaa „DE EG HO VAN HET ZUIDEN."
OF
aait Dcit J^mvefijlwEaiiD.
5)
Tot hiertoe had de vreemdeling zijne aan
doening kunnen overmeesteren, zijne tranen
terugdringen en, om zoo te zeggen, bewuste
loos handelen.
Hartverscheurend was de scheiding
Neven zijne vrouw neergeknield, hief de
vreemdeling haar hoofd op, als wilde hy ze nog
tot het leven terugroepen. In zijne wanhoop,
«prak hij haar aan en riep haar gedurig toe
Suzanna1 Suzanna I mijne welbeminde!
mijne goede vrouw Ach antwoord mij.
Maar hst hoofd dat hij ophief, de handen
dio hij in de zijne drukte, vielen levensloos
neer en de ontkleurde lippen bleven stom.
Paljas, door de ontroering overmeesterd,
darfdo nan dit tooneel geen einde maken.
Eindelijk, toen hij zag dat de man alle
voorzichtigheid uit het oog verloor, besloot
hij te spreken, en den vreemdeling op den
Echouder kloppend, zeide hij
Komaan, vriend, schep moed. Het wordt
reeds laat
Da vreemdeling scheen uit eeuen droom te
ontwaken. Hij sprong op en murmelde
Jaja t is gedaan Het
moet 1 God geve haar de eeuwige rust 1
Zij legdqp het lijk heel zachtjes in het graf,
geKjk men een kind in zijne wieg zou gelegd
pen.
tarr a spreidden zij nog wat bladeren over
vrouw, maar de echtgenoot hadden
'd niet, zelf het gelaat t( h dek keu
yboralee? dit aangebeden gez cht voor altijd
Aua zijne oogen ontrukt werd, riep hy
*- Vaarwel, beminde 1 Vaarwel, trouwe ge
optimisme, voor Breda slechts 270.000
K. W. U. rekenen durft.
Er staat tegenover, dat de heer Ver
hoeckx goedkooper is dan de heer Smits,
de eerste rekent 20 de ander 25 cent
per K. W. U voor electrisch licht
terwijl het verschil in prijs voor electrische
beweegkracht nog grooter is: 15 en 8
cent.
Maar terwijl de heer Verhoeckx al
zoo'n hoog cijfer voor Den Bosch heeft
gaat hij als volgt voort met rekenen
Den Bosch heeft 34.000 inwoners.
Noord-Brabant 600 000.
Den Bosch zal verbruiken 400.000 K.
W. U. voor licht en 200 000 voor be
weegkracht 600.000
Noord-Brabant dusx 600,000
34 000
Ieder voelt, dat deze berekening niet
opgaat. Als er werkelijk door 34.000
Bosschenaren 600.000 K. W. U. zouden
worden verbruikt, dan is daarmee niet
gezegd, dat in dezelfde verhouding als
de provincie meer inwoners telt, ook het
gebruik van electriciteit zal vermeerderen.
De boeren van buiten zullen immers
niet zoo makkelijk electrisch licht nemen
als de winkeliers eener stad.
De heer Verhoeckx voelt de moeilijkheid
als hij schrijft dat men over zijne cijfers
kan redeneeren. Inderdaad. Men kan ze
betwijfelen zelis. Maar dan wijst hij op
de groote kans, dat op het platteland
de klein-industrie van de electriciteit zal
profiteeren, en dat gelooven wij stellig
met hem.
Aan de becijfering des heeren Ver
hoeckx moet men dan ook niet blijven
hangen.
Liever vragen of het mogelijk is, dat
er in de provincie Noord-Brabant zooveel
electriciteit kan worden verbruikt, dat
een Centrale, die zooveel miljoen Kilo
watturen levert, kan bestaan.
En dan herinneren wij aan de be
schrijving van de werkzaamheid der
electriciteit in het Rapport aan de ge
meente 's-Hertogenbosch uitgebracht,
waar wij groote bedrijvigheid in stad en
land zien opgewekt door de gewestelijke
Centrale.
De polders worden bemalen door
middel der electriciteit. De kruidenier
draait zijn koffiemolen electrisch, weegt
zijn thee electrisch afde slager heeft
zellin Tan mijn leven
Wairom hebt ge mij zoo vroeg verlatot.
Ach 1 ware ik alleen op de wereld, ik zou u
willen volgen, ik zou mij aau uwe zijde in dit
graf' neerleggen en er eeuwig naast u rusten
Maar ons kindje loeft nog, onze kleine
M igdalena. nw vloesch, uw bloed, nw even
beeld Voor haar moet ik leven, om haar
te redden en te beschermen 1
Hij zweeg. Hij snikte krampachtig en dekte
met beide handen zijne betraande wangen.
Paljas werkte dapper voort om den kuil te
vullen.
Hij ook, hij wenschte dien akeligen arbeid
zoo haastig mogelijk te eindigen, want hij had
reeds meer dan eenen traan uit zijne oogen
weggepinkt.
En de tranen van die twee mannen vielen
als wij water op dien versch gedolven grond...
Als het graf volkomen gevuld was, dekte
Paljas de plaats met droge bladeren.
Aan een nevenstaanden struik sneed hij
eenen tak af, vervaardigde een kruisje en
plantte het aan het hoofdeinde der nederige
grafstede.
Zijn gezel scheen iets kalmer geworden.
Zyne oogen waren nu eens ten gronde ge
slagen, dan eens ten hemel geheven eu een
zacht gemurmel ontrolde zijne lippen.
Hij bad.
Door dit voorbeeld mei-gesleept, tegon Pal
jas, die al zwervende van land tot land, zijne
gebeden meest vergeten had, ook te bidden,
niet met woorden, maar met het diepste vuu
zijn hart
Intusschentijd was het middag geworden.
In de verte klepte de klok eener dorpskerk
het angelus, welks helle tonen over de velden
heeu, de weerklank schenen te brengen vaa
het stille gebed, dat onder deze boomen
rui8chte
Eensklaps verbleekten de beide mannen.
Zij hoorden den hoefslag van een paard op
den nabijgelegen weg.
Maar de ruiter verwijderde zich in vollen
draf, zonder eenigszins te raden welk droevig
schouwspel niet verre van hem pla-.'s had.
Hoe verwonderd zou hij geweest zijn, hadde
hij in het schaarhout uieu boer eu dien goo
chelaar met ontblooten hoofde op eene graf
onder zijn toonbank een kleine electro
motor, die de vleeschhakmachine in
beweging brengt en worst of ham
afsnijdtin een verloren boekje van een
bakkerij snort de beweegkracht voor een
kneedmachineschaaf- en draaibanken
loopen in timmerwinkels electrischin
naaisters- en kleermakers-ateliers wordt
de voet of handbeweging vervangen
door electrische beweegkracht, stal
houders kappen het hooi met electrisch
verwarmde ijzers de boer laat zijn
doschmachine electrisch draaien, de druk
ker zijn zetmachines er is haast geen
bedrijf, waar het handige electro-motortje
niet kan worden benut.
Een bedrijf, dat nu machinaal wil wer
ken heeft een gas- of petroleummotor
noodig of een stoommachine van zooveel
paardekracht.
Electromotoren hebt ge van 7* en Vs
paardekracht.
En vergeet dan niet de electrische
trams, die vrij zeker in verschillende
steden zullen gaan loopen en de stoom
tram op het platteland verdringen. Wat
is dat heerlijk rijden van Amsterdam
naar Haarlem, of van Rotterdam naar
Den Haagvergelijk daar 'a rit in onze
berookte soms stoffige, veelal tochtige
stoomtrams eens mee.
En dan, hoevele groote dorpen, die
te klein zijn voor een gasfabriek en te
groot om zich langer met petroleum te
behelpen, zullen zich aansluiten aan een
electrische Centrale.
Voor ons lijdt het geen twijfel of
onze provincie, waar dan toch onder
nemingsgeest en arbeidslust genoeg in
zit wat de geschiedenis der laatste
50 jaren heeft bewezen zal ras de
zooveel miljoen kilowatturen hebben
verbruikt, welke een gewestelijke Centrale
zou moeten leveren.
Voorts betoogt het blad dat de op
richting eener electrische centrale ge
schiede door de provincie zelve, en wel
uit een oogpunt van algemeen belang.
Bijzonderlijk ter bevordering van de
klein-industrie ten plattelande en teneinde
daardoor den trek van het platteland
naar de steden tegen te houden.
Dat is een belang van zeer aigemeenen
aard en de bevordering ervan ligt zeker
op den weg der Provinciale Staten.
We willen een belangrijke industrie
plaats zien nederknielen, terwijl de zon hare
bleeke stralen door het sombere gewelf der
dennen liet glijden 1
Zij waren nauwelijks van hunne vrees be
komen, als zij in de verte iets tusscben het
hout hoorden ritselen.
Zij hadden te lung getoefd misschien waren
zij verraBt.
De gejaagde ademhaling die zij hoorden
bevestigde hun vermeeden.
Zij zagen om.
't Was Spits. De goede Katrien werd onge
rust en bad den trouwen hond op zoek achter
zijnen meester gezonden.
In haren angst, vroeg de vrouw zich reeds
af, of die vreemdeling haren man in geenen
valstrik gelokt had,
Stil 1 stilzei Paljas, terwijl hij Spits
streelde om hem het blaffen te beletten.
Het is tijd dat wij vertrekken. Dat zal ten
minste voorzichtig zyu.
De vreemdeling begreep ook dat hij moest
vertrekken en misschien voor altijd de plaats
verlaten, waar het akeligste tooneel van zijn
leven plaats greep.
Vaarwel, Suzanna! Vaarwel! riep hij
eene laatste maal, terwijl hij een vurigen kus
naar do grafplaats wierp.
Dan liet hij zich door Willem wegleiden en
keerde zich nog menigmaal om, tot dat zij
het denneubosch verlaten hadden.
De twee mannen stapten langzaam en stil-
zwijgend naast elkander.
Als zij de legerplauts naderden, waar Kat
rien met haar zoontje de komst van haren
man ongeduldig afwachtte, helderde het gelaat
der vrouw plotseling op
Maar haar glimlach verdween spoedig, als
zij het diepbedroefde, ontstelde gelaat van den
vreemdeling aauschouwde.
Zij ducht aan die arme vrouw, die zonder
eenige hulp, midden in het bosch gestorven
was en die nu zoo ter sluiks, zonder lijkkleed,
kist of eeredienst begraven werd.
Zij huiverde bij deze gedachte.
Paljas Hie altijd zoo blijmoedig was, scheen
ook b dro-f 1 *i 3 stilzwijgend.
't Is er mêa gedaan 1 zeide hij kortweg
eu wierp schup en hak terug in de koets.
De roodgeweende oogen van den vreemde-
onzer provincie tot voorbeeld nemen,
de schoenfabrikage. Het machinaal be
drijf verdringt hoe langer zoo meer het
handwerje. Mannen van kapitaal en on
dernemingsgeest hebben bijtijds fabrie
ken gebouwd, zijn er nu bovenop, drijven
het handwerk telkens verder achteruit,
maken het den minder gefortuneerde
steeds moeilijker zijn bedrijf, dat groo-
tendeels van handwerk bestaat te doen
bloeien.
Het euvel der gedwongen winkelnering
berust voor een deel op dezen toestand.
De kleine bedrijven hebben de win
kelnering noodig om het hoofd boven
water te kunnen houden.
Fabrieken kunnen deze halfwas indus-
trieelen niet opzettenzij hebben geen
geld om stoommachines te koopen en
gebouwen op te richten. Wel koopen
ze, soms in vereeni^ing enkele machines
van de goedkoopere soort, maar die heb
ben in den regel gebrekkige beweeg
kracht.
Wat 'n opluchting zou dat zijn voor
deze klein-industrie, indien er langs de
dorpen van de Langstraat electrische
draden werden gespannen, vanwaar voor
'n goedkoopen prijs beweegkracht zou
te halen zijn voor 'n kleine machine,
straks voor 'n grootere, voor meerdere
later.
Hoe zou dat klein-bedrijt er door op
leven.
En welk een schoone kans kreeg het
om de concurrentie tegen de groot-in
dustrie met succes te blijven volhouden,
Mits de electriciteit aan dit soort
klein-industrieelen geboden zou worden
om hen te helpen.
En niet om zooveel mogelijk winst
af te werpen aan een particuliere onder
neming.
Bij het overwegen der vraag, of een
provinciale onderneming te verkiezen is
boven een particuliere zij niet zoozeer
gelet op de kans, welke de. provinciale
hebben zou op het maken van een ze
kere winst, doch voornamelijk op de
mogelijkheid om de klein-industrie den
middenstand vooruit te helpen.
Als men spreekt van particulier ini
tiatief en dat men dit graag in actie
ziet komen.... er is particulier initiatief
en particulier initiatief.
Een, dat een Centrale zou komen op-
ling waren gedurig op zijn dochtertje gevestigd,
dat naast het kindje van den goochelaar op
de armen van Katrien ingeslapen was.
De twee schatjes deelden als tweeling
zustertjes den schoot derzelfde moeder eu
lachten in hunnen slaap de engeltjes toe.
Ik dank u voor uwe goedheid, Gy hebt
haar gered, ten minste voor ditoogenblik.
Die doet wat hij kan is een eerlijk man,
verklaarde Willem. liet kleintje zal nu, geloof
ik, wel kunnen wachten tot als gij uw doel
bereikt hebt als gij ten minste niet te
verre moet reizen.
Ongelukkig heb ik nog een zeer langen
weg af te leggen.
Gij gaat naar Houfleur, geloof ik, niet
waar? Welnu, zoo ge stevig doorstapt, knnt
ge binnen twee uren daar zijn.
Naar HonfLur ik weet niet juist
stamelde de vreemdeling, die vreesde zijn
geheim te verraden.
Paljas was eenigszins gekrenkt door het
wantrouwen dat die man aan den dag legde,
vooral na den dienst welken hij hem bewe
zen had.
Voorwaar, mijn beste, sprak hij, ik be
merk dat gij niet wenscht veel ondervraagd
te worden. Welnu, ik zal u niets meer vragen,
want ik wil niet onbescheiden zijn.
Wij zullen elkander don rug keeren en elk
op zijre benrt zal zijnen weg gaan. Nooit
zullen wij misschien elkander weer zien
Nooit zul ik den dieust vergeten Hi n ge
mij bewezen hebt, aBtwoordde de vreemdeling.
En nu, vergeet mij. Als men u ooit onder
vraagt, zegt dat ge niets gezien hebt
Begrepen niets gehoord of niets gezien 1
Ik zweer n, zoo waar als ik Willem heet, dat
ik eeuwig zal stom blijven aangaande hetgeen
tusschen ons beiden gezegd en gebeurd is.
Naar de vrees te oordeelen die u gedurig
kwelt, moet gij machtige vijanden hebben
maar, wees gerust, de goochelaar zal ze nooit
op uw spoor brengen. Nooit heeft Paljas iemand
verraden
Ah I ik denk er aan, wilt gij iets gebrui
ken? Ik heb nog een stuk brood an eenen
app' 1 in mijne voorraadkamer.
Ge zijt wel goed.
Neem maar aan,'tis u van harte gegund.
richten voor onze provincie om daaraan
zooveel mogelijk te verdienen.
En een, dat zwoegt en tobt met ge
brekkige hulpmiddelen, maar dat wacht
op het initiatief onzer Staten om goed-
koope beweegkracht te krijgen voor zijn
klein-bedrijf.
De Staten helpen den boer, door sub
sidies aan dit en subsidies aan dat.
Best-
Zij helpen de groot-industrie door de
miljoenen aan het Wilhelminakanaal.
Ook best.
Zij helpc ook den middenstand en de
klein-industrie.
Door de oprichting eener Centrale,
waarvan het eerste en eenigste doel zal
wezen, zoo goedkoop mogelijk licht en
beweegkracht te leveren, goedkooper
naarmate het bedrijf zich meer zou uit
zetten. Het komt ons bescheidenlijk voor
dat deze kant der kwestie het aankijken
waard is.
Ter bestrijding van insecten en
ziekte bij Vruchtboomeu.
Een zeer nuttig werk her ft de Ned. Po-
inologiscbe Vereenigiug (tut bevordering der
fruitteelt) verricht, door beknopt en redelijk
in een vlugschrift aan te geven, wat ter
bestrijding bovengenoemd alzoo kan wordeu
gedaan. Gaarne helpen wij mede aan een
mime verspreiding dier werken, 't Zal onze
lezers doen zien, dst men als 't ware het
geheele jaar duor op zijn hoede dient te
zijn en actief moet wezen, eu dat, zal een
aanwending doeltreffend kunnen wezen, her
haling vaak noodig is Het verzuim hiervan
is, is juist vaak de oorzaak, dat men geen
succes heeft. Men zal wèl doen onderstaanden
kalender uit te knippen en te bewaren, om
hem telkens tegelogenertijil t* kunnen raad
plegen. De te verrichten werkzaamheden
worden in de volgorde der maanden opgegeven.
Januari. Tegen verschillende overwinteren
de insectenOude schors van appel- en
perenboomen bij regenachtig weer afkrabben
of afborstelen.
Februari. Tegen dezelfde insecten, o. a.
bloedluis: De zware takken en den stam
van boven tot even in den grond bij vol
wassen appel- en pereboomen (boven 20 jaar;
met onverdund carbolineum van goede kwa-
Dank u, ik weet niet meer wat honger
of dorst is.
Onbeweeglijk bleef de blik van den vreem
deling op zijn ingeslapen dochtertje gevestigd.
Ik heb persoonlijk niets noodig, sprak
hij haffluid voort, maar dit arme schepseltje
daar, dat
Dat bekommert u, eindigde Willem. Dat
begrijp ik, beste man. Het is een zware last
voor n alleenGij zondt moeten trachten
eene vondster te vinden of wel iemand die
koe of geit heeft.
Eene voedster ja, dat is 't
maar waar en boe ik heb geenen tijd
om er eene te zoeken en zelfs als ik er eene
vinden zou, wil ik mijn kind niet aan de eerste
de beste vrouw toevertrouwen. Ik zou baar
uitleggingen moeten geven Neen, 't is
onmogelijk!
Eu nochtans, zoo ik langer wacht, dan zal
het arme schaapje sterven. De bemelsche
gnDst die u op mijnen weg plaatste zal voor
mij geene tweede maal opdagen Eer ik
een uur ver zal gegaan zijn, zal de ziel van
dit lieve engeltje misschien reeds die van hare
goede moeder vervoegd hebben Oh Lenatje
lief 1 hoe graag zou ik mijn leven voor het
uwe opofferen
Uw inzicht is goed, antwoordde Willem,
maar hetgeen ge daar zegt is geenszins rede
lijk. Wat zou er van haar geworden als zij
do; moest verliezen?
L)e «ene of andere liefdadige voorbij-—
ganger zou met baar luedelijdeu hebben
De goochelaar eu zijoe vrouw wisselden
samen eenen blik om elkander te raadplegen.
Die vluchtige blik, waarvan de beteekenis
aan d6n vreemeling Biet ontsnapt was, deed
de hoop in zijn hart nederdalen.
Luistert, zeide hijik zon u rijkelyk
beloonen. zoo gij u, voor eenigen tijd ten
minste, met de kleine wildet gelaston.
Binnen kort misschien, zal ik haar komen
weerhalen en de belooning zal er by zijn.
(Wordt vervolgd.)