EL Nummer 65
Zondag 15 Augustus 1909
62e Jaargang*
Derde Blad.
t
Provinciaal Nieuws.
BINNENLAND.
ster
el
!L.
Electri8ch licht en electrische
beweegkracht in Limburg en
Noord-Brabant.
-
IS
>5'
1
J De nieuwe minister van koloniën.
ggg Bij Kon. Besl. van 11 dezer is met
ingang van 16 dezer:
1°. op zijn verzoek, een eervol ontslag
verleend aan A. W. F. Idenburg, als
minister van koloniën, met dankbetuiging
nei floor de vele en gewichtige diensten door
hem aan Hare Majesteit de Koningin en
?an den Lande bewezen
2°. benoemd tot minister van koloniën,
J. H. de Waal Malefijt, lid van de Twee
de Kamer der Staten-Generaal.
Hot' De N. R. Ct. schrijft o. m.
Aanleiding om zich, wegens de per-
r oonlijke eigenschappen van den heer
idenburg, over die verwisseling te ver
heugen, hebben wij evenmin. De heer
Identhjrg gaat in denzelfden dienst van
eene uiterst belangrijke betrekking in
"-ene andere, ongeveer even belangrijke
..ver- Wat hij in Iudië tot stand denkt
te brengen, zou wellicht, onder zijne
Lidiflg hier te lande, evenzeer tot stand
kunrïen worden gebracht. Het is een
ruil, met onzekere kansen, waarbij slechts
vaststaat, dat het Opperbestuur zijn
TT bekwamen en algemeen geachten
giA w; v«^itwoordelijken raadsman komt te
jM 1 verliezen. Mogelijk was dit noodzakelijk,
Bg r^-ogelijk is, dat een ander, die de groote
^^-tig.enschappen, welke men in den gou-
J verneur- generaal van Nederlandsch-Indië
n gaarne aantreft, in die mate bezit als de
heer Idenburg, op het oogenblik ontbrak
althans niet bereid gevonden werd, het
*»mbt te aanvaardendit kunnen wij niet
oordeelen. Doch hoe dit zij, het doet
nfets af aan het feit, dat de regeering
een minister van koloniën van uitnemen
de hoedanigheid heeft prijs gegeven.
Voor het Kabinet zal het ontslag van
*'en heer Idenburg ongetwijfeld een ver-
Waking zijn. De heer de Waal Malefijt
^^tvordt hij als Indische specialiteit der
arëï^hterzijde beschouwd en al werd hem
eeij aantal jaren het rapporteursschap
der Indische begrooting opgedragen, kan
zeker niet op één lijn gesteld worden
met hem, wiens plaats hij zal gaan in-
"nemen.
Ook »de Tijd4 betreurt deze ontslag
name.
Verlichting der rijtuigen van de S. S.
Ten einde tegemoet te komen aan
de vele klachten van de zijde van het
publiek over de onvoldoende verlichting
der rijtuigen, is door de Maatschappij tot
Exploitatie van Staatsspoorwegen beslo
ten alle rijtuigen te voorzien van gas
gloeiverlichting.
De levering van de lampen, voorzien
van gasgloeilicht, is opgedragen aan de
Gebr. Julius Pintsch, te Berlijn. Men
hoopt met deze verbetering nog voor
het einde des jaars gereed te komen.
Tarief van Invoerrechten.
De Nieuwe Courant verneemt
Het ligt minder in de bedoeling een
fiscale, dan wel een technische herziening
van de bestaande tarieven ter hand te
nemen, waarbij dient opgemerkt, dat het
ontwerp van minister Harte zeer zeker
een fiscale herziening beoogde.
Op de komende begrooting wordt een
tekort van minstens twaalf millioen gul
den verwacht. Gepoogd zal worden voor
een goed deel het ontbrekende te ver
krijgen uit belastingwijziging, door sa
mensmelting van vermogens- en bedrijfs-
lasting tot een inkomstenbelasting, waar
bij de plannen van den oud-minister mr.
Ih. De Meester goede diensten zullen
bewijzen.
Levering vnn fournge en ligstroo
Door den intendant bij de 2de divisie
zal op 24 Aug. e. k. in het garnizoens-
nachtlegermagazijn te Arnhem, Beekstraat
no. 30, in het openbaar worden aanbe
steed de levering van het ligstroo en de
fourage benoodigd voor de troepen en
paarden van het hoofdkwartier van het
veldleger en van vermelde divisie, die
van 14 tot en met 31 Sept. a. s. zullen
deelnemen aan de veldoefeningen in de
provinciën Gelderland en Utrecht.
(>St. ct.4)
Waalwijk, 14 Aug. 1909.
Benoemingen.
^Bij Kon. Besl. is benoemd tot notaris
bi'inen het arrondissement 's Hertogen-
bo'sch, ter standplaats Andel, C. Knook,
candidaat-notaris te Heteren.
Handelseursus.
Blijkens yorenstaande advertentie zal
begin September de Handelscursus in't
leven geroependoor »de Hanze», weder
om beginnen. Men kan zich daartoe
thans reeds opgeven bij een der bestuurs
leden. Wij twijfelen niet of velen zullen
van deze prachtige gelegenheid gebruik
maken, om onder leiding der bekwame
leeraren, die kundigheden op te doen
of aan te vullen, die in de tegen
woordige handelswereld zoo beslist nood
zakelijk zijn-
Prins Hendrik.
Gisterenmorgen maakten wij per
bulletin bekend, dat Z. K. H- Prins Hen
drik ten 1 uur per auto den brand te
Raamsdonksveer zou bezoeken.
Het meest voor de hand liggende en
het meest gewenschta geschiedde. Z. K.
nam den weg via 's-Bosch, dwars door
de geheele Langstraat. Op 't middaguur
hadden zich in onze gemeente vele hon
derden op de straat geschaard, om den
Prins op zijn doortocht te zien en toe
te juichen. Overal was het druk, vooral
aan de Markt, waar een groot aantal
werklieden den prins hartelijk toewuifden,
waarvoor de prins naar alle zijden har
telijk dankzegde.
Van het bezoek van den Prins te
Raamsdonksveer heeft de heer Th. van
Delft alhier een drietal prachtige foto's
genomen.
H M. de Koningin-Moeder heeft
driehonderd gulden geschonken.
Premiemarkt.
De jaarlijksche premie-markt uitge
schreven door de 14e afd. Langstraat
der Noordbr. Mij. van Landbouw zal
plaats hebben op Donderdag 9 Sept-
Aangiften kunnen geschieden totDinsdag
7 Sept. Nadere bijzonderheden geven
de biljetten.
Er loopen geruchten van plannen tot
het organiseeren eener groote Landbouw
tentoonstelling 't volgend jaar in onze
gemeente. Meer kunnen we er nog niet
van zeggen.
Wauhvtjksclic harmonie.
Zooals wij reeds vroeger mededeelden,
hadden het bestuur en werkende leden
van bovengenoemde vereeniging ernstig
besloten met kracht de wekelijksche re-
pitities te gaan houden, om zoodoende
meer vooruitgang en ambitie te kweeken.
De genomen maatregelen hebben een
goed resultaat gehad tot dusverre en we
mogen zeggen, dat de harmonie nu op
den goeden weg is, tenminste er wordt
met ijver gerepeteerd, wat men ook
spoedig zal bemerken als de vereeniging
haren honorairen leden een tuinconcert
aanbiedt bij den heer A. Gerris-Simons.
Was dit eerst bepaald op morgen 15
dezer, door verschillende omstandigheden
is dit uitgesteld en zal waarschijnlijk
gehouden worden op Zondag 29 dezer.
De harmonie doet haar best, laat
Waalwijk toonen dit te waardeeren, door
haar te steunen, moreel, maar zeer zeker
financieel. Men kan zijn goeden wil
bewijzen door de kwitanties algemeen
te betalen die deze week gepresenteerd
worden maar vooral door zich als honorair
lid op te geven secretaris is de heer
Corn. Witlox.
Tentoonstelling Brussel.
Als punt van behandeling op de agenda
van de algemeene vergadering van den
Alg. Ned. Bond van Schoenfabrikanten
morgen te Tilburg te houden komt o.m.
voor
Tentoonstelling Brussel.
Naar aanleiding daarvan schrijft de
Schoenindustrie
De Voorzitter van den A. N. B. van S.
die met den Heer Tutein Nolthenius
een conferentie had, heeft toe-
zegging gedaan dat direct na afloop
der vergadering van 15 Aug. kennis
zou gegeven worden hoeveel plaatsruimte
voor de Schoenfabrikanten noodig zou
wezen. Hij heeft te kennen gegeven dat
op een 25 Meter wel zou kunnen gere
kend worden. Zij die dus aan de Ten
toonstelling willen deelnemen, gelieven
Zondag op de vergadering zich definitief
op te geven.
Wij nemen een paar der voornaamste
bepalingen van deelneming in de Ned.
afdeeling over
Voor do plaatsruimte, die den inzenders in
het Nederlandsche Paviljoen en overigens in
de voor Nederland door het Bestuur der Ten
toonstelling beschikbaar gestelde ruimten ver
schaft wordt, wordt geen huur in rekening
gebracht. De opstelling der ingezonden
voorwerpen, waaronder te begrijpen zijn af
zonderlijke fundoeringen voor zware voorwer
pen, geschieden door en komen voor rekening
van den inzender.
In de machinegalerij zal echter voor de
plaatsruimte naar het gewone Belgische tarief
moeten wordeu betaald, in vorband waarmede
door de Centrale Commissie aon de gezamen
lijke inzenders eene bijdrage van f 15 000 zal
worden verleend.
Do Commissie voorziet in het Nederlandsche
paviljoen, behoudens het bepaalde bij art. I,
buiten bezwaar der inzenders
a. in de algemeene decoratie
b. in do algemeene bewaking, voor zoo
verre daarin niet door het Bolgische Bestuur
der Tentoonstelling voorzien wordt
c. in het schoonhouden der vloereu en het
uitwendig stofschoonhouden der toonkasten.
De Commissie voorziet, behoudens het be
paalde bij art. I, tev< ns in het vervaar der
mgezonden goederen op de tentoonstellings
terreinen (zgn. manutentie), voor zoover het
goederen betreft, die in het Nederlandsche
paviljoen of in de machinogalerij worden
tentoongesteld.
Als tegemoetkoming in de kosten hiervoor
brengt zij aan de exposanten in het paviljoen
in rekening eene som van f 1.25 aan die in
do machinegalerij eene som van f 1 por M2
ingenomen grondruimte. Deze bedragen zullen
volgens nadere regelingen worden verlaagd
indien het voorwerpen betreft die alleen
wandoppervlaJcte innemen.
Het bedrag van f 1 25 per M- ingenomen
grondruimte zal worden verhoogd voor hen
die in het Nederlandsche paviljoen voorwerpen
tentoonstellen wier gewicht meer dan 1500
K G. bedraagt.
Voor tvandoppervlaJcte wordt, volgens nader
vast te stellen regelen, zoowel in het Neder
landsche paviljoen als in de machinegalerij
een lager tarief toegepast.
Schoentjes voor de prinses.
In ons No. van 1.1. Zaterdag plaatsten
wij een artikel over de schoentjes, die
voor prinses Juliana in Amerika ge
maakt worden.
De Schoenindustrieschrijft na over
name daarvan
Dit artikel zal in onze kringen wel
met eenige onaangename verwondering
gelezen worden. Wat toch is het geval
het is een Amerikaansche fabriek die
met gewone Amerikaansche bluf de
wereld bekend maakt dat zij de schoentjes
voor Prinses Juliana moet maken en als
't ware wil doen uitkomen dat geene
enkele fabriek in Holland ook niet in
Europa daartoe in staat zou wezen.
Wij weten wel beter, dat hier iu Hol
land ook aan die vereerende opdracht
zou voldaan kunnen zijn. Het doet ons
daarom des te meer genoegen dat den
Heer van Dortmond-Pennock te Kaats
heuvel de eer te beurt viel dat een paar
schoentjes op zijne fabriek vervaardigd,
welwillend door Z. K. H. Prins Hendrik
werden aanvaard. Dat onnoozel paar
kiuderschoentjes zal in de hofkringen
wel een betere dunk over de Hollandsche
schoenindustrie geven dan er tot heden
schijnt te heerschen. Met dat al, door
die blufmakende reclame, die jammer
genoeg door vele Hollandsche dagbladen
is overgenomen, krijgt de Holiandsche
schoenindustrie een leelijke duw.
Immers onder het groote publiek
heerscht nog maar al te veel de zotte
idee dat alleen echte Amerikaansche
schoenen aan de hoogste eischen kunnen
voldoen. Nu ziet het publiek dat op zulk
een verbluffende manier in de couranten
en van zelf moet dit idee versterkt worden
't is jammer.
Ongevallen- verzekering.
Het maandblad van den Alg. Ned
Bond van Schoenfabrikanten schrijft:
Door de N. E. N. verzekeringsmaat
schappij is aan den voorzitter gevraagd
om het contract inzake de ongevallen
verzekering dit jaar te doen beeindigen.
Hierop is door den Voorzitter geant
woord dat eerst einde 1910 het contract
afloopt en voor dien tijd onze bond
geen plan heeft het contract te verbreken.
In 1911 zal het ons dan wel meer
geld gaan kosten, de premie bij de
Rijksverzekeringsbank zal naar wij ver
nemen bedragen fll per mille voor de
best ingerichte fabrieken terwijl voor
minder goed ingerichte een hooger ge-
varenpercentage zal berekend worden.
Het voornemen van het bestuur is om
tijdig weer onderhandelingen aan te
knoopen om op de meest voordeelige
wijze te kunnen verzekerd zijn.
Bondstoobt in Noord-Brabant.
De Kampioen schrijft
Het doel, dat met dezen tocht beoogd
wordt, is, de leden en aangesloten ver-
eenigingen in de gelegenheid te stellen,
kennis te maken met de schoone streken
van Noord Brabant en met de wielerpaden
langs de vroeger zoo beruchte keiwegen.
Deze wielerpaden zijn aangelegd op
aandringen van onzen Bond, die destijds
de regeering een bedrag van f 22.000
aanbood, om daarmede verbetering te
brengen in den toestand der Brabantsche
wegen. Het aanbod van den A. N. W.
B. werd evenwel niet aanvaard door de
regeering, die zelf het onhoudbare v^n
den toestand inzag en de toezegging
deed dat het rijk jaarlijks een bedrag
zou uittrekken om de noodzakelijke ver
beteringen tot stand te brengen binnen
den tijd van 6 jaar- Aldus is geschied,
zoodat wij nu in staat gesteld worden,
den toestand van voorheen met dien van
nu aan een vergelijking te onderwerpen.
Wie in Brabant bekend is, zal kunnen
meespreken over de schoone natuur in
deze zuidelijke provincie en over de
jovialiteit en gastvrijheid der bewoners
van dit gewest. Bij elke gelegenheid,
bij groote en kleine feesten, kortom,
wanneer op zeker oogenblik een groot
aantal vreemdelingen er zich vereenigd
heeft, wordt men getroffen door de
spreekwoordelijk geworden gulheid en
gastvrijheid van onze zuidelijke landge-
nooten.
Met vol vertrouwen op onze joviale
Bondszusters en broeders van 's Her
togenbosch, Tilburg en Breda, zien wij
dan ook 19 en 20 September tegemoet;
zij zullen het vertrouwen, dat den deel
nemers aan den Bondstocht een hartelijke
ontvangst wacht, niet beschamen en er
het hunne toe bijdragen, dat er eenige
fanfarekorpsen ons op den tocht verge
zellen. Want Brabant vormt met Limburg
het land der fanfare- en harmonie-gezel
schappen, die geen festival overslaan.
Dat vertrouwen op den Brabanter mogen
wij niet beschaamd maken. Leden en
aangesloten vereenigingen zullen onge
twijfeld er toe willen medewerken, dat
men op onzen tocht eenig denkbeeld
krijgt van de grootte van onzen Toerbond
Maar ook om het natuurschoon van
Brabant is als opwekking, om aan den
Bondstocht deel te nemen, alleszins ge
motiveerd.
En nu het programma
Zondag 19 September, des voormiddags
ten half tien, worden de leden en »au-
gesloten vereenigingen in den Bosch
verwacht voor den tocht naar Tilburg
via Vught en Helvoirt (21.7 K. M.) Aan
komst te Tilburg ongeveer 12 uur Daar
wordt koffie gedronken (tarief f 1.— per
persoon) en de afdeelingsvergadering
gehouden.
Om halfvier wordt de tocht naar Breda
via Dorst (21.4 K M voortgezet. In Breda
wordt gedineerd.
Maandag 20 September wordt een
Bondstocht gehouden in de omstreken
van Breda. Het doel van dezen tocht is
het bezoeken der bosschen in de buurt
(Mastbosch, Ulvenhoutsche bosch, Lies
bosch.) Vermoedelijk zal er te Breda
gelegenheid zijn om gemeenschappelijk
te lunchen.
Voor heden willen ue eindigen met
alle leden en toegetreden vereenigingen
nogmaals op te wekken, in groote getale
op te gaan naar den Bosch. We geven
hierbij in overweging, clubtochten naar
den Bosch te organiseeren, wat voor
plaatsen, niet ver van de Brabantsche
hoofdstad gelegen, uitstekend gaat. Zij,
die verderaf wonen, zullen waarschijnlijk
verstandig doen, reeds den avond tevoren
zich per spoor derwaarts te begeven.
De Bosschenaren zullen met u dien
avond wel willen geselen. Dat kunnen ze
De heer C. Witlox, Waalwijk, Consul
van den A. N. W. B., stelt zich voor,
gezamenlijk met de bondsleden, die aan
den tocht deelnemen van uit Waalwijk
naar den Bosch te vertrekken.
Uur van vertrek Zondag 19 September
's morgens 8 uur.
Plaats der bijeenkomstMarktplein.
Zij die van de omliggende plaatsen
wenschen deel te nemen, gelieve zulks
te melden.
Verkiezing Provinciale Staten, district
Zevenbergen.
Gedeputeerde Staten dezer provincie
hebben de dagen voor verkiezing en zoo
noodig stemming en herstemming tot
aanvulling der vacature in de Provinciale
Staten, ontstaan door het overlijden van
den heer W. A. Fick, bepaald op Woens
dag 29 September, Maandag 11 October
en Dinsdag 19 October a. s.
- Bij de verkiezing ter vervulling van
de vacature ontstaan in de Provinciale
Staten van Noordbrabant door het over
lijden van den heer Fick, willen de
Anti-Revolutionairen met een eigen can-
didaat uitkomen. Daartoe heeft gisteren
de A.-R. Kiesvereeniging te Klundert
vergaderd en als candidaat geprocla
meerd den heer Th. Ziedses des Plantes,
rentmeester der Domeinen en lid van
den Gemeenteraad te Klundert.
Omtrent plannen tot oprichting van
een electrische centrale, die een een
gedeelte van Limburg, Roermond,
Venlo en Weert inbegrepen en aan
een gedeelte van Noordbrabant clectrisch
licht en electrische drijfkracht zal leveren
schrijft De Nieuwe Koerier
De centrale zal worden gebouwd in
een gedeelte der Noord-Brabansche Peel,
waarschijnlijk op een terrein der gemeen
te Asten.
De stroom zal worden opgewekt door
turbo-dynamo's, zooals dit in den laatsten
tijd algemeen in groote centrales ge
schiedt.
De ketels tot opweking van den be*
noodigden stoom voor deze turbo-dyna
mo's zullen in den aanvang worden ge
stookt met normalen steekturf, terwijl
de stookinrichtingen zoo worden gecon
strueerd, dat later kan worden gestookt
met gas en afval van een fabriek voor
de verwerking van veen en cokes,
zwavel amoniak en andere nevenproduc
ten.
Deze fabriek zal in de directe nabijheid
van de Centrale worden gebouwd.
Met het oog op de aan enkele gemeen
ten gegeven garantie, dat binnen eeu
jaar nadat de concessies zullen zijn
verleend stroom zal worden geleverd,
wordt al het mogelijke gedaan zoo spoedig
slechts eenigszins mogelijk in bedrijf te
komen.
In den beginne was het consortium
van plan alleen de streek, welke rondom
de Peel ligt, en dus de streek gelegen
tusschen de gemeenten Eindhoven, Hel
mond Venlo en Roermond in haar net
op te nemen gedurende de onderhan
delingen bleek echter de wenschelijkheid
al direct een uitbreiding, aan het net te
geven en daaraan de streek tot den
Bosch enTilburg en de geheele Langstraat
toe te voegen.
De stroom van licht wordt voor de
kleine gemeenten, welke geen eigen gas
fabriek hebben, geleverd tegen prijzen
40 pet. lager dan in de groote steden
van Nederland, zoodat men electrisch
licht met de metaaldraadlamp, zal kunnen
branden tegen prijzen niet hooger dan
petroleum.
Aan de groote gemeenten, welke den
stroom zelf distribueeren en dus een
eigen verdeelnet aanleggen, wordt de
stroom tegen nog lager tarieven geleverd.
Teneinde elk idee van concurrentie tegen
de gasfabrieken uit te sluiten, wordt in
die gemeenten, welke een eigen gasfa
briek hebben, de distributie van den
stroom voor licht en kleinkracht aan de
gemeente zelf overgelaten.
Voor drijfkracht zijn de prijzen uiterst
laag gesteld, zoo laag, dat de groot-,
als de klein industrie op geen andere
wijze haar drijfkracht zelf goedkooper
zullen kunnen produceeren.
Als wij nu weten, dat in het gebied, dat
de Centrale denkt te bedienen, ongeveer
vijf-en-twintig duizend paardekrachten
voor de diverse industrieën zijn opgesteld,
dan kan men nagaan, welke belangen
in die richting reeds door de oprichting
van bedoelde Centrale worden gediend.
Zoodra toch de stoommachine bij een
fabrikant omdat ze verouderd of versle
ten is door een nieuwe moet worden ver
vangen, is hij verplicht een aanmerkelijk
deel van zijn bedrijfskapitaal daarin vast
te leggen, terwijl hij bij aansluiting aan
de Centrale ten hoogste een vijfde van
dat kapitaal noodig heeft, omdat de
aanschaffingsprijs van electromotoren
zooveel lager is dan van andere kracht-
werktuigen zooals stoommachines of
explosiemotoren.
Het geld dat daardoor voor den fa
brikant vrijkomt, kan hij nu gebruiken
om in fabriekswerktuigen, welke hem
directe winst afwerpen, te steken. Welk
een enorm kapitaal bij algemeene aan
sluiting aan de Centrale op die wijze
zou vrij te maken zijn, laat zich nu uit
het bovenstaande gemakkelijk berekenen.
Naast dit groote voordeel biedt het
electrisch bedrijf uit den aard der zaak
nog vele andere- v
Vooral' op sociaal gebied zal zulke
electrische centrale een omwenteling
kunnen brengen. Want op kleinste dor
pen kan nu even goedkoop als in de
groote industrie-centra beweegkracht
geleverd worden. Gevolg hiervan zal
zijn, het gedeeltelijk verplaatsen van de
industrie naar de dorpen. De huisindustrie
zal ook wederom opbloeien, want de
electrische beweegkracht zal den huis-
