Tweede Blad.
Provinciaal Nienws.
BUITENLAND.
Frankrijk.
Duitschland.
BINNENLAND.
Nummer 20. Donderdag 10 Maart 1910. 33e Jaargang.
Te Nancy is het proces begonnen van
de onderwijzers tegen bisschop Turinaz.
Ter terrechtzitting van Zaterdag las de
bisschop een lange verklaring voor,
waarin Mgr. zegt, dat de bisschoppen
volstrekt geen tegenstanders zijn van de
leekenschool, indien men daaronder ver
staat een school, die door leeken of door
den staat bestuurd wordt. De brief der
bisschoppen heeft ook alle onderwijzers
niet aangevallen. De bisschop voor zich
heeft steeds verschil gemaakt tusschen
onderwijzers, die de leerstellingen der
kerk aanvielen, en hen, die met eerbie
diging van ieders rechten hun groote
en moeilijke taak vervullen. Mgr. Turinaz
heeft ook niet de republikeinsche onder
wijzers aangevallen, maar een bisschop,
vooral in een grensgebied, kan niet
toestaan, dat men de moraal, het vader
land loochent. Het is monsterachtig te
beweren, dat het kind niet aan zijn
ouders toebehoort maar aan den staat.
Men wil ook den onderwijzers een on-
chendbaarheid verleenen, die voor
niemand anders bestaat. Men tracht
rotesten der bisschoppen tegen een
ergelijk onderwijs onmogelijk te maken.
Het is eene oplossing der toekomst,
at de staat niet zelf cneer onderwijs
eve, doch volkomen vrijheid late op
it gebied. De vrijheid gebiedt, dat de
uders vrij zijn in de leermeesters hunner
inderen, en dat de regeering, die van
Hen belasting heft, de onderwijzers
erdeelt naar het aantal kinderen. Wei-
ert men ons de vrijheid, zoo besluit de
isschop, dan zullen wij antwoorden dat
men God moet gehoorzamen en niet de
enscben, en zullen wij ons beroepen
p het Fransche volk, en op de toe-
omst en op God.
Charles Chaumet, lid van de Fran-
che Kamer en rapporteur over het
etsontwerp ter uitbreiding van de Fran-
che vloot, beveelt in de Matin het
rogram van vlootbouw van dat wets-
ntwerp aan. Het houdt den gulden
iddenweg, het geeft wat noodig is en
is voldoende.
Het is noodig, want terwijl de zeemacht
van andere mogendheden aangroeit ver-
indert sedert jaren die van Frankrijk,
n 1920 zal Frankrijk, met uitvoering
van het aanhangige program, 28 linie
schepen van minder dan 25 jaar oud
hebben tegen Duitschland 42.
Dat vinden ze te weinig. Maar niet
alleen, dat meer schepen al te vee) geld
zou kosten, men zou ze ook moeten
bemannen, bewapenen, dokken aanleg
gen enz. Met het program van den
minister van marine stijgen de belas
tingen toch al aanmerkelijk. In 1910
bedroeg zij 371,436,477 frank, in de
olgende jaren zal zij, naar grove schat-
ug bedragen 416,724,000 fr. in 1911,
428,740,000 fr. in 1912, 438,845,000 in
19.13 enz. het hoogst in 1916, nl.
'.>9,977,000 en dan geleidelijk dalende
418,992,000 in 1919.
De linieschepen, die de minister voor
het eerste smaldeel wil hebben, zullen
IZ-3,500 groot en sterker gebouwd, beter
bewapend en meer gepantserd zijn dan
alle die in 't buitenland op stapel staan,
volgens Chaumet.
Het hooge water te Parijs schijnt
gezond geweest te zijn. In de eerst acht
weken van het jaar zijn er op een be
volking van ruim 2,722,00 menschen
7713 sterfgevallen geweest tegen 8919
in denzelfdee tijd van 1908 en tegen
een gemiddelde, de laatste jaren, van
8850.
'b
De kiesiecbtbetoogingco.
Menig inwoner van Berlijn zal gisteren
een zucht van verlichting gestaakt heb
ben, dat de gevreesde Zondag met zijn
oetoogingen en demonstraties en aan
gekondigde politiemaatregelen, met de
botsingen, die daar bijna noodzakelijk
van te wachten waren, was afgeloopen.
Gelukkig is, zooals Reuter-telegram-
men uit Berlijn melden, de vrees voor
ongeregeldheden niet verwezenlijkt en is.
de groote betoogingsdag niet tot een
nieuwen »rooden Zondag» geworden.
Alleen hier en daar en vooral in de
Tiergarten, waarheen de socialisten
blijkbaar het centrum van hun actie
verplaatst hadden, nu het Trepowerpark
was afgesloten, hadden een paar
kloppartijen plaats, maar verder verliep
alles zonder ernstige incidenten.
Het mooie zonnige lenteweer, waarvan
'men ook te Berlijn genieten mocht, had
blijkbaar een vrede-stemmenden invloed
ehad en de oproerige gemoederen wat
almer gestemd
Algemeen waren de bladen van Za
terdagavond het er over eens, dat de
overdreven bepalingen van den politie-
president von Jagow, een slechten indruk
maakten en verre van tactisch waren.
Zelfs de >Germania« schreef o. m.»In
talrijke andere plaatsen heeft men de
betoogingen toegestaan. Waarom heeft
men het te Berlijn niet willen doen
Uit een »Spaziergang« kunnen de so
cialisten geen agitatiemiddel trekken,
uit het verbod ervan wel*.
Volgens de bladen van allerlei richting
had de politie geen motief om er op in
te slaan, zooals op een paar plaatsen
gebeurde. Men was zeer kalm en de
betoogers hadden zeiven commissarissen
van orde aangesteld, die de zaak uit
stekend leidden en eene betooging deden
houden, daar waar de politie er 't minst
aan dacht. De houding der politie wordt
dan ook afgekeurd.
Ook buiten Berlijn hadden, zoo men
weet, kierechtbetoogingen plaats. De
»Vorwarts schat het aantal betoogers
op ongeveer 200.000
Te Essen telde men er 30,000, maar
in deze stad verliepen de betoogingen
dank zij de kalmte der politie, zonder
incident.
Te Dusseldorf, Kassei, Duisburg, Kre-
feld, Maagdenburg, Altona, Stettin. So
lingen hadden eveneens betoogingen
plaats waaraan van 1000 tot 35,000
personen deelnamen. In laatstgenoemde
plaats hadden ook ernstige kloppartijen
tusschen politie en betoogers plaats.
Ongesteldheid van Prins Hendrik.
Z. K. H de Prins gevoelde zich
Zaterdagavond kort voor den aanvang
van de soirée ten hove ongesteld en
was daardoor genoodzaakt dadelijk te
bed te gaan.
De Prins is sedert lijdende aan ver
schijnselen van algemeenen katerhalen
aard. gepaard met temperatuursverhoo-
ging. welke des avonds tot 40 gr. steeg.
Gistermorgen was de temperatuur aan
merkelijk lager nm, 38.
De nacht verliep naar wensch.
De ongesteldheid van Z K. H. blijft
een gunstig verloop nemen.
De temperatuur was gisterenavond
minder hoog dan Zaterdagavond.
De Prins houdt voortdurend het bed.
In verband met de ongesteldheid
van prins Hendrik wordt nader gemeld
Z. K. H schijnt een zware kou te
hebben gevat, die met een vrij hevigen
koortsaanval gepaard ging De zieke is
onder behandeling van dr. Roessingh,
die den prins 's morgens en zoo noodig
ook des avonds bezoekt.
Dr. Roessingh bezocht gisterenavond
omtreehs 9 uur den prins aan bed De
geneesheer der koninklijke familie bevond
den toestand van Z. K. H. op dat
oogenblik zeer bevredigend.
Ons Prinsesje.
In de laatste weken maakt Prinses
Juliana in gezelschap van een hofdame
en een verpleegster dagelijks een toertje
door de Scheveningsche boschjes.
De zomersche dagen van den laatsten
tijd veroorloofden het neerslaan van de
kap van den koninklijken landauer en
velen hebben dan ook hierdoor een
een goede gelegenheid gehad om Juli-
aantje te zien.
Voorafgegaan en gevolgd door twee
rechercheurs op rijwielen, die vooral
met het oog op automobielen, deze tijdig
moeten waarschuwen, reed het Konink
lijk rijtuig gisteren ochtend stapvoets
door de Verheull-laan.
Officieren op hun morgenrit deden
tijdig hun paard front maken en brachten
den militairen groet-
Oude heeren, gepensioneerden op hun
dagelijksch wandelingetje, groetten met
een glansvol blijde aandoening op het
gelaatdames met bonnes en kinder
wagens op weg naar den Bataaf keken
met verrukking naar het aardige gezonde
kindergezichtje, dat uit 't witte mutsje
te voorschijn kwam en met groote kijkers
zat rond te staren.
Bij eiken groet vatte de verpleegster
het handje en zoobeantwoodrdejuliaantje
wuivend en stille huldebetuigingen.
»0, 't is een schathoorden we
sommige dames opgetogen uitroepen-
En vrouwen kunnen t weten die hebben
verstand van klein goed.
(N- Ct
Wij knippen volgende regelen, welke
het slot vormen van een uitvoerige be
spreking >Van den Haagschen Toren*
in »De Middelb. Courant*
Mij is uit goede bron verzekerd, dat
het gedwongen vertrek van den heer
Giovanni aanleiding zal geven tot het
voeren van onderhandelingen om de
voormalige diplomatieke betrekkingen
tusschen Nederland en den Paus te
herstellen. Het spreekt van zelf dat
onze Roomsche-katholieke medeburgers
niets liever zouden wenschen. Van
Nederlandsche officiëele zijde zou in dit
opzicht alle medewerking te verwachten
zijn. Zoo ziet men, dat uit het kwade
soms ook het goede kan voortspruiten.
Waalwijk 9 Maart 1910.
Gemeenteraadsrerg adering.
Openbare vergadering van den Ge
meenteraad op Vrijdag 11 Maart 1910
des namiddags ten 6% uur.
1. Ingekomen Stukken (ter visie.)
2. Aanvraag van het Burgerlijk Arm
bestuur om eene buitengewone subsidie
(ter visie.)
3. Wijziging der begrooting 1909
(ontwerp ter visie)
4" Benoeming van
a. een lid van het R K. Gasthuis-
bestuur.
b. een lid van het Burgerlijk Arm
bestuur.
c. de commissie tot wering van
schoolverzuim.
5. Herziening der verordening op de
levering van gas en het beheer der
gasfabriek (ter visie.)
6. Benoeming der commissie voor de
gasfabriek.
7. Reclames H. O-
8. Bespreking aankoop van terrein
voor de te stichten vakschool voor het
schoenmakers- en leerlooiersbedrijf, met
bijbehoorende plannen, (ter visie.)
De nieuwe straat.
Het zal eenieder duidelijk zijn, dat
het feitelijk niet ligt op den weg eener
redactie om in te gaan op strooibiljetten
van >een Argus" of wie dan ook welk bil
jet Zaterdagavond in onze gemeente
werd verspreid en waarin onze artikelen
over de nieuwe straat, aan critiek worden
onderwerpen. Te meer daar men weet,
dat wij onze kolomen zoo gaarne en zoo
wijd mogelijk openzetten voor be
sprekingen van algemeen belang We had
den gaarne gezien, daar 't hier zoo'n
groot gemeente-belang betreft, dat men
in ons blad zijne mecning tegenover de
onze had gezet. Iedereen heeft toch 't
recht voor zijne opnie uit te komen voor
zeker in zulk eene belangrijke kwestie.
Mogelijk was eene vruchtbare, leerrijke
polemiek 't gevolg geweest. Nochtans
wenschen we Argus met't oog op 't groote
belang van 't vraagstuk een kort bescheid
te geven.
Argus begint met zich van ons eerste
artikel waarin wij de wenschelijkheld, ja
zelfs de noodzakelijkheid van eene nieuwe
straat om zoo tal van redenen, die we
niet meer wenschen te herhalen, hebben
uiteengezet, met een »Jantje van Leiden"
af te maken. Daarop gaat hij om zoo te
zeggen niet in en daarover gaat 't juist,
is 't noodzakelijk in 't een algemeen be
lang, dan moet het, al kost het desnoods
geld Is het noodzakelijk, dan moet de
gemeente in 't algemeen belang de zaak
aanpakken en dan zullen particulieren
en combinaties komen om de terreinen,
maar 't moet niet omgekeerd
»Argus< heeft niet het recht in
twijfel te trekken, hetgeen wij schreven,
dat er eene combinatie bestond, die zelf
de terreinen wou koopen en der gemeente
het terrein voor vakschool en straat
aanbieden en die een aantal heerenhuizen
wil bouwen, noch dat wij schreven dat
er eene andere combinatie in wording was
om Vs der terreinen over te nemen wij
hadden daarvan de stellige verklaringen
der betrokken personen
Laat hem maar eens bewijzen, dat er
geene behoefte is aan goede burger- en
heerenhuizen, laat hem maar eens ont
kennen dat er geen bouwterrein ligt aan
goed aangelegde straten, dat niet
schandelijk duur is en dat daardoor de
ui'breiding onzer plaats tegenhoudt.
Argus schijnt tegen onze argumenten
vóór de straat al heel weinig in te bren
gen te hebben.
Over onze becijfering geeft hij zich
wat meer moeite.
Wij hebben een willekeurig cijfer van
f 100,000 genomen, dat naar wij meen
den de benoodigde som vrij wel nabij
zou komen. Niet waar, decreteert Argus
f 150,000 is er noodig -f- f 40,000 voor
de vakschool is f 190 000
Nu zullen wij hem en 't publiek eens
even uit den droom helpen en bewijzen
dat hij onze ingezetenen iets op den
mouw wil spellen en juist met »boeman-
nen* als verdubbeling van Hoofdelijken
omslag voor den dag komt.
Wij zullen heel duidelijk zijn.
De benoodigde terreinen voor 't plan
dat wij ons thans voorstellen, bedraagt
August van Baal
J. Broeders
Wed. Baijens
De aanleg der straat,
bestrating met klinkers,
rioleering, gas enz.
f35000
6000
8000
f49000
f43000
f92000
Waarde van een woning f 8000
f84000
Bij een aflossing van 2% en 4°/o rente
zal naar den tegenwoordigen koers een
leening in annufteitsvorm zijn te plaatsen
ad 4,68 a 4,70%
De rente grootboek-inschrijving be
draagt 3%.
De gemeente zal een gedeelte van
hare inschrijving grootboek te gelde
maken voor het stichten der vakschool.
Toegezegd is eene som van f40.000.
Wordt de school geplaatst in de nieuwe
straat, dan komen de bouwterreinen in
mindering van de som door de gemeente
toegezegd en zal de waarde van de in
te nemen terreinen wel zijn te ramen op
f 10.000. Voor de vakschool zal de
gemeente dus jaarlijks missen 3% rente
van 30.000 f 900.—
4,7% van f84.000 _fJ3998.—
f 4848
Deze kleine becijfering ziet er heel
anders uit dan Argus' argumenten »die
hout snijden* en waarvan nu niet zoo
heel veel overblijft, f 10.000 of f 4848,
nogal geen klein verschil. Als men meer
dan de helft overdrijft, dan is men juist
»onvoorzichtig« oi meer nog speelt
men gevaarlijk spel.
Daarbij komt, hoe meer dat verkocht
wordt, hoe kleiner de hoofdsom telken
jare wordt. Aan de gemeente komt ten
goede van de bewoners der nieuwe
straat de opbrengst der opcenten, van
personeele- en grondbelasting, H. O.,
gasverbruik, enz. enz.
Misschien is er nog op te wijzen dat
verbetering der straten onlangs met
groote meerderheid is verworpen en dat
de kosten aan de haven te maken wor
den bestreden door haven- en kaaigeld,
en wat de M. U. L O. betreft, die er
met de haren wordt bijgesleept, met dit
argument zal schrijver zelf wel eens
lachen 1
We zien nog verder niet in, dat men
bij het maken van de begrooting niet
mag rekenen op de ieder jaar meerdere
opbrengst der gasfabriekgerust mag
men daarvan een gedeelte voor de
nieuwe straat nemen, daar de begrooting
zooals ze op 't oogenblik loopende is,
voor den gewonen dienst zeer ruim is
opgemaakt.
Hoe kan Argus beweren dat er jaren
zullen komen, dat niets of weinig zal
worden verkocht waar hij toch weet
dat perceelen zullen te koop worden
aangeboden, de helft en meer goed-
kooper dan waarvoor thaus bouwter
reinen worden verkocht en die nog met
graagte worden genomen.
Wij meenen na 't bovenstaande tot
de conclusie te mogen komen, dat er
van 't zakelijke in 't betoog des heeren
Argus al heel weinig overschiet en dat
wij onze meening, neergelegd in onze
beide artikeltjes, gerust kunnen staande
houden en nogmaals aan 't publiek
kunnen voorzetten. Wij blijven in de
nieuwe straat een grooten factor zien
voor den vooruitgang, bloei en toekomst
van Waalwijk.
Wij hebben geschreven om de zaak
ook aan de publieke opinie ter beoor
deeling te geven, alleen in 't algemeen
belang, wat wij ook vertrouwen van de
tegenstanders der straat.
Onze meening blijft ook na 't geschrijf
van Argus ongewijzigd, wij hebben daar
aan niets toe te voegen noch af te
doen. We hopen dat de raad er even
eens zoo over denkt, tot heil onzer plaats,
yakverernlglng.
Zondagavond had op de l'auluszaal
eene vergadering plaats van de R. K
Vakvereeniging.
Ongeveer half zeven uur werd de
vergadering door den Voorzitter met den
Christelijken groet geopend en de nieuwe
leden hartelijk welkom toegeroepen.
Dan deelde hij mede dat bij enkele
candidaatstelling tot leden van het be
stuur zijn benoemd de heeren P. van
Daalen en A. van Wezenbeek.
Beide heeren dankten voor het ver
trouwen in hun gesteld en beloofden
steeds altijd en overal hun krachten te
zullen wijden aan de belangen van de
vakorganisatie.
Verder werd op voorstel van het hoofd
bestuur besloten aan te sluiten bij den
bond, die bij staking of uitsluiting per
lid f2 751/* per week zal uitkeeren. Het
bedrag dat deze verzekering per jaar
kost zal worden betaald door de weer-
standskas.
Na nog eenige mededeelingen gedaan
te hebben van huishoudelijken aard,
sloot de Voorzitter deze vergadering.
Examen
Bevorderd te Utrecht tot docter in de
staatswetenschap op »Stellingen» de heer
mr A- den Dekker, geb. te Almkerk.
Posterijen.
Met ingang van 16 Mei is de klerk
der posterijen en telegrafie 2e klas C.
I.obber verplaatst van Raamsdonk naar
Rotterd (telegraafkantoor) en A. J.
Bechtold van Tilburg (telegraafkantoor)
naar Raamsdonk.
Benoeming.
Z. D. H. Mgr. W. Van de Ven,
Bisschop van 's Bosch, heeft benoemd
lot pastoor te Nuland den Weleerw. heer
M- van lerseel, tot pastoor te Hooge-
Mierde den Weleerw. heer C. A. Krijnen,
tot kapelaan te Vierlingsbeek den Wel
eerw. heer J. Simons en kapelaan te
Lierop den Eerw. Vissers, priester van
het Seminarie.
Vennootschap
Staatscourant no. 56 bevat o m. de
statuten der volgende naamlooze ven
nootschap
Maatschappij tot voortzetting der
zaken voorheen onder de firma Gebrs.
Quirij s», te Waalwijk. Doel de handel
in huiden en leder, benevens leerlooierij,
met al wat tot een en ander in den
ruimsten zin gerekend kan worden daar
toe te behooren Duur tot 31 Dec. 1939.
Kapitaal f160,000 verdeeld in 160
aandeelen van f 1000, waarvan 125
geplaatst.
Voor de eerste maal zijn benoemd
tot directeuren de heeren O W. H. van
Tussenbroek, koopman te Waalwijk en
J. en P Quirijns en tot commissarissen
de heeren G. H. Quirijns, koopman,
wonende te Capelle en D J. H. van
Tussenbroek, koopman, wonende te
Waalwijk.
Licdertulel
De Staatscourant bevat de Koninklijke
goedkeuring der statuten der liedertafel
>Oefening en Vermaak» van Waalwijk
en Besoijen.
Burak Coneours
Zondagavond 6 Maart werd in het
hotel de Twee Kolommen» van den heer
A. Gerris-Simons het barak-concours
gesloten. De prijzen zijn behaald als volgt:
le prijs de heer Petrus van Schijndel,
2e prijs de heer Jac. Pijnenborgh, 3e
prijs de heer Gérard Zuurhout, 4e prijs,
de heer Frits van Gils, repectievelijk met
183, 180, 180 en 165 punten.
Diefstal.
Gisterenavond toen vrouw v. B. tegen
half zeven naar den dijk ging om haar
wasch die daar te bleeken lag, binnen
te halen, kwam zij tot de onaangename
ontdekking, dat alles, zijnde 31 stuks,
gestolen was. Wel een zeer brutaal
stuk, als men weet dat men op de looierij,
waar het linnengoed vlak bij lag, nog
aan 't werk was en er steeds drukke
passage is.
De zaak is in handen der politie.
Zondag 6 Maart 1.1., hield de afdeeling
»Waalwijk» v. h. N. O- G. eene verga
dering op »Musis Sacrum». Vrij goed
waren de leden opgekomen. Uit de
rekening en verantwoording van den
penningmeester bleek, dat 1909 sloot
met een batig saldo van f 16.39. Besloten
werd daarom de contributie voor 1910
te laten als in gepasseerd jaar.
Tot bestuur werd gekozen, resp. als
Voorzitter, Vice-voorzitter, Secretaris en
Penningmeester de heeren M. H. v. d.
Horst, M- van Gennip, J. C. Jansen en
J. C. Mols.
Het afdeelingsbestuur had voor de
Alg. Verg. een voorstel ingediend,
betreffende het Mannheimer-Stelsel. Dit
lokte op de vergadering heel wat dis
cussie uit. Bij de daarop volgende
stemming om het voorstel al dan niet
in te trekken, stemden bijna alle, leden
tegen intrekking.
Besloten werd verder nog, dat onze
afdeeling zicht zou abonneeren op het
maandblad De Rechtstoestand.
Tot slot sprak onze Voorzitter nog
enkele hartelijke woorden om in 1910
eens flink propaganda te rr aken voor
anze vereeniging.
Wedstrijden om den Zilveren Lauwertak.
Reeds ten 12 uur vingen Zondag j 1.
bovengenoemde wedstrijden aan. Twee
Bossche Vereenigingen nl. »Victoria»
»Prins Hendrik» komen het eerst aan de
beurt. Met rust is de score nog blank.
Daarna treedt »Victoria» overweldigend
op en wint zij ten slotte met 50.
Om half twee zien wij Wilhelmina 3»
(s Bosch) en Willem II 2» in het veld
komen. Onmiddellijk krijgen we een
mooi vurig spel te zien, wat tot het
einde aanhoudt en »Wilhelmina» met
20 doet winnen.
Oudertusschen heeft zich een talrijk-
publiek langs 't lijntje geschaard, om
getuige te zijn van den wedstrijd W-V.»-
»Hollandia.
Te 3 ure roept scheidsrechter M.
Wertenbroek beide partijen in het veld.
>H©llandia» wint den toss en verkiest
met zon en wind in den rug te spelen.
Direct na den aftrap zitten de geel
zwarten voor de Bossche goal. Hun
aanvalslinie speelt doortastend en doet
het beste verwachten. Het Bossche doel
verkeert dikwijls in gevaar en wasFortuna
»W. V.» een beetje gunstig gezind ge
weest, dan was het »Hollandia» doel
niet schoon gebleven. Ondertusschen
zitten de groen-witten ook niet stil en
doen al het mogelijke om uit de om
knelling te geraken. Hun backs zuiveren
met reuzentrappen hun terrein, en stellen
zoodoende hun voorhoede in staat, ook
tot den aanval over te gaan, die hiervan
gretig gebruik maakt.
Wat we allerminst verwacht hadden,
zien we nu gebeuren. »W. V-» verslapt
nl. plotseling en neemt »Hollandia» het
spel geheel in handen.
De rust gaat echter met een blanke
score in.
Algemeen denkt men »W. V.» met
den wind in den rug te zien ophalen.
Doch bittere ontgoochelingBehoudens
enkele gevaarlijke uitvallen der geel
zwarten, is en b'ijft »Hol!andia> de
sterkere. Dat de Bosschenaren ten slotte
nog slechts met 1—0 winnen is voor
namelijk te danken aan het uits ekende
werk van achterback en keeper.
O i. is de nederlaag van »W. V.» aan
de ongeoefendheid te wijten. Toen eea
De Echo van het Zuiden
Nederland en het Va icaun.
N. 0. G.
