Nummer 35.
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen.
Zondag 1 Mei 1910.
33° Jaas g
Eerste Blad.
PALJAS
)it nummer bestaat
uit DRIE bladen.
ANTOON TIELEN,
ociale wetgeving en de genees
kundige wetenschap.
LANBDOUW.
Gemeenteraadsvergadering,
Uitoevek:
FEUILLETON
WAALWIJK. Telefoonnummer 38.
De kalibemesting in den tuin.
BAARDWIJK.
De Echo van het Zuiden,
IVaalwpsilie en Lanptraatsclie Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag— en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden fü.w5.
Franco per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieven, ingezonden stukken, gelden enz., franco te zenden aan den
Uitgever.
Advertentiën 17 regels f 0.60daarboven 8 cent per regel, grooie
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven,
worden *2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames IB cent per regel.
Sedert de meeste staten, met Duitsch-
land vooraan, zich toeleggen op de in
voering van sociale wetten, is er geen
wetenschap, die in deze meer op den
voorgrond treedt, als die der genees
kunde. Deze staat op den drempel van
iedere sociale aera van onzen modernen
tijd, ja vele humane problemen zouden
thans nog aan de aandacht der wetge
vers ontgaan zijn, indien niet de genees
kunde het verstaan had, de nog voor
betrekkelijk korten tijd onbekende be
trekkingen aan te wijzen die er bestaan
tusschen de materieele levensverhou
dingen en de lichamelijke gezondheid.
Van het oogenblik af, dat de genees-
cunde het als een harer voornaamste
opgaven beschouwde, de in betracht
komende vraagstukken over volksge
zondheid, volkswelvaart en wettelijke
volksbescherming te bestudeeren, te ver
diepen en te populariseeren, van dat
oogenblik af dagteekent de begin periode
der sociale verzekering.
Toen toch gingen niet alleen de oogen
open van humane, sociale wetgevers,
maar ook die vaD de tweede klasse des
volks, zoodat er niet alleen een drang
van boven kwam, doch nog sterker een
van onderen. Het volk, voorgelicht
door populaire geschriften over sociale
wetgeving en volkswelvaart, over fa-
brieksinspectie in verband met de arbei-
dershygiene, over het woningwezen en
de volksgezondheid begon te roepen om
wettelijke voorziening in deze en zijn
ertegenwoordigers in de parlementen
schonken gehoor aan deze nationale
roepstem, nadat zij door bestudeering
var» medicinisch wetenschappelijke wer
ken nog meer overtuigd waren van de
hooge noodzakelijkheid dezer sociale
volkshygiene.
Ook onze wetgeving staat in de aera
der sociale voorziening van volkswel
vaart en volksgezondheid. Reeds hebben
wij onze woning- en ouze ongevallenwet,
om slechts deze twee te noemen eD niet
lang zal het meer duren, of ons parle
ment heeft zijn oordeel uit te spreken
over een wetsontwerp, uitgebreide voor
stellen bevattende omtrent de ziektever
zekering. Het is vooral deze toekom
stige regeling, die een beroep zal doen
op onze geneesheeren die deze mannen
der wetenschap nog meer dan de on
gevallenwet zal maken tot volksmannen
in den rechten zin van het woord. Zij
toch zullen door deze wettelijke voor
ziening nog meer dan het heden het
geval was als de officieele bewakers der
volksgezondheid worden aangesteld,
vooral die der breede klasse van den
derden, vierden en middenstand.
Het is te begrijpen dat een dergelijke
wettelijke regeling de situatie der artsen
als beroepsmenschen eenigszins zal wij
zigen- Stonden toch onze doctoren tot
nu toe frank en vrij tegenover hunne
patiënten in verband met het te vorde
ren honorarium, ja konden zij tot nu toe
hunne verhouding tot de thans bestaande
vrijwillige ziekenfondsen geheel en al
zelf regelen en was de inrichting van
eigen ziekenfondsen totaal overgelaten
aan hen zelf, met de invoering der ziekte
verzekeringswet zal hierin wel eenige
verandering komen. Te hopen is. dat
onze regeering in deze niet het stelsel
volgt der Duitsche wetgeving, waarbij de
artsen als privaatpersonen, als eenvou
dige beroepsmenschen in de gewone
wettelijke beteekenis van 't woord worden
beschouwd. Dit heeft tengevolge gehad,
dat er van vrije onafhankelijke uitvoe
ring des artsenberoep geen sprake meer
was, daar de »markt« van staatswege
georganiseerd was. Wel ontsloten de
Duitsche verzekeringswetten de artsen
vele materieele voordeelen,doch zij riepen
ook een sterken aandrang tot de studie
der medicijnen in 't leven zoodat de
aanvankelijke voordeelen ten slotte we
derom verloren gingen. Daarbij kwam
voor vele artsen een groote afhankelijk
heid van de machthebbers der zieken
fondsen. Merkwaardig is nu het ver
schijnsel, dat de artsen zich tegen deze
afhankelijkheid niet krachtig verweerden,
Van »DE EüHO VAN HET ZUIDEN."
OF
(KvltWhouw aan Den Jluuvefiiliotëatii).
80).
Komaan dan zei Paljas, zijn zoontje ten
gronde helpende springen, 't is zoo maar een
kunBtje uit liefhebberij. Dat is immers niet
gevaarlijker dan iets anders en dat maakt
ndruk op het publiek.
Wees gerust, moedertje, zei de kleine
Jacques; van bet plein waarop wij werken
gaan, ziet men bet buis, ik zal steeds 't oog
op u hebben, bedenkende dat g'j daar zijt,
dichtbij met zusje en dat zal mij moed geven.
Lief kind murmelde Madeleine; kom,
omhels mij.
En zeer stil, voegde zij er bij
Ik ook, ik heb ook veel moed noodig
Grain-d'Amour en Jacqninet gingen voorop.
Op het oogenblik dat Paljas zich bereidde
om hen te volgen, liet eene zwakke klacht
zich in de kamer daarnaast hooran.
Madeleine sprong de kamer in.
De goochelaar nam hare afwezigheid te baat
om de nitventster eenige woorden in het oor
te fluisteren.
Moeder Trien, sprak bij, zeg baar dat ik
haar vurig bemin en vooral dat gij gravinnen
markiezinnen, hertoginnen en vorstinnen ge
kend hebt, die niet gelukkiger waren dan zij...
dat zal haar goed...
En toen Madeleine weer binnenkwam, riep
hij geestig en opgeruimd, alsof er hem niets
op bet hart lag, den eersten volzin van
zijne gewone lokrede op de markt.
En dan zijn gewonen toon terng aannemend:
Waarom schreeuwde de kleine zoo,
Madeleine
't Was niets, man, niets Zij is reeds
terng ingeslapen, antwoorde de arme moeder
terwijl zij poogde te glimlachen.
Des te beter 't is e n teeken dat alles
wel gaat... Tot straks, vrouw...
Dag, moeder Trien... Gij ziet er toch ook
geen kwaad in
En hij zoende Madeleine op beide wangen
en sprong de smalle trap af waaronder Jacques
en Grain d'Amour hem reeds stonden te wach
ten.
En de twee vrouwen hoorden hem beneden
nog roepen
Komaan I... bier ben ik Wij zijn gereed
Vooruit
En het drietal vertrok...
Na het vertrek van Paljas, bleven de twee
vrouwen alleen en zwegen.
Zij waren tegenover elkander verlegen zij
sebenen beiden na te denken, alsof zij elk
een geheim mede te dealen hadden.
Madeleine sprak eerst.
Het doet mq genoegen dat ge hier gebleven
zijt. moeder Trien, zegde zij, ik zou n graag
spreken.
Vrouw Bejin was heel tevreden dat de
samenspraak aangeknoopt was. Zq ging op
eenen ouden biezen stoel neerzitten en scheen
met uiterste aandacht, gelijk eene zorgvolle
moeder, de verklaring van Madeleine aan te
hooren.
Ik luister spreek mijn kind, antwoord
de zijgij weet, overigens, dat ik veel belang
in u stel.
Ziet ge wel, zei de jonge vronw, ik heb
mijnen man niet willen bedroeven door hem
den waren toestand der kleine Jeanne te doen
inzien, maar niemand zal mij uit het hoofd
drijven dat het kind erg ziek—zeer erg ziek is.
In dergelijke omstandigheden weet men altijd
eenige woorden van troost toe te Bpreken, zelfs
dan wanneer men zelf de onrust der moeder
deelt.
De oude vronw sprak in tegenoverstelden zin
en wachtte zich wel de onrnst van Madeleine
te bedaren.
De gelegenheid was te schoon, om haar plan
uit te voeren zooals zij het opgevat had.
Inderdaad, zegde zij, het hoofd schud
dend, de kleine is niet wel, maar wat wilt ge
er aan doen 't ls een ongeluk dat gij ge
zoolang die machthebbers gouverneurs,
fabrikanten, burgemeesters en ridder
goedbezitters waren. Nadat echter ook
arbeiders in het bestuur der ziekenfond
sen gekomen waren, was het beneden
de waardigheid der meeste artsen, om
te solliciteeren naar een aanstelling bij
de ziekenfondsen, En thans kwam dan
ook spontaan het verzet tegen boven
genoemde afhankelijkheid.
Nu is het ten onzent zaak reeds van
den beginne af dezen toestand onder de
oogen te zien Er moet een regeling-
gevonden worden, die de artsen naast be
hoorlijke betaling ook onafhankelijkheid
waarborgt, en die bovendien de betrok-
cen leden een humane en niet neerdruk
kende behandeling van de zijde der
artsen verschaft, want, den goeden niet
te na gesproken, reeds thans wordt dik
wijls de klacht vernomen, dat bondsle
den* een andere behandeling genie
ten dan de vrije patiënten.
Welnu, het komt ons voOr, dat om
dit alles te voorkomen een regeling als
de volgende de beste is. De aanstelling
van artsen bij de ziekenfondsen geschiedt
naar objectieve vormen, onder beperking
van het aantal naar de behoeften der
kassen. Heeft een wettelijk opgericht
ziekenfonds, zeg bv. in Amsterdam
slechts 20 doktoren noodig, zoo mag
het niet gedwongen worden, gelijk b v.
thans in Duitschland nog bestaat 100 of
nog meer aan te stellen-
Hiernaast kan echter, om eiken arts
eenmaal de gelegenheid te geven fonds
dokter te worden, geen vrije keuze der
artsen bestaan de aanstelling geschiedt
naar anciënniteit.
Ziedaar, een ko»~t woord over sociale
wetgeving en de geneeskunde in 't al
gemeen en een enkele greep uit de re
geling der artsenquaestie in verband met
de te verwachten ziekteverzekering. Wel
licht past deze regeling nog niet in het
kader van 't ontwerp, vooral, daar wij
nog maar aan 't begin der rijksziekte-
verzeKering staan doch is deze eenmaal
in ons sociaal leven doorgedrongen, dan
komen we beslist voor hetzelfde vraag
stuk te staan, waarvoor men thans in
Duitschland staat>hoe de belangen en
de onafhankelijkheid der artsen te regelen
in verband met de belangen der kassen
en dan meenen wij is er geen betere
oplossing te vinden dan de hierboven
aangegevene.
Wat is patentkali zult ge zeggen.
Eigenlijk dienen alle menschen, die groen
ten verbouwen, dat te weten en das zeker
de tuinlieden, want het is in den laatsten
tijd door tal van proeven overtuigend be
wezen, dat er bijna geen groenten zijn, waar
voor patentkali u et een uitstekende meftstof
is, die èn de kwaliteit èn de kwantiteit
verbetert, maar laat ine eerst zeggen, wat
patentkali is.
Zooals ge natuurlijk weet, moet ga door
uw bemesting voornamelijk drie voedings
stoffen in den grond brengen n. 1. kali,
phosphorzuur en stikstof. Welnu, patentkali
bevat een dier drie, de kali... voor tuiniers
die op lichten grond groenten telen, en daar
bij nog al veel gebruik maken van b e e r
zeker de voornaamste der drie, daar lichte
gronden (en ook beer) juist weinig kali iu
zich hebben.
Verder is patentkali een gezuiverd en ge
concentreerd kalizout, dat uit kainiet wordt
bereid, door verwijdering van chloornatrium
en chloormagneeium Het bevat ongeveer
50,4 pet. zwavelzure kali 4 pet. zwavelzure
magnesia, 2,5 pet. chloornatrium en 11,6
pet. water. Het wordt dan ook wel genoemd
zwavelzure kali magnesia of patentkali mag
nesia. In 100 K. G. patentkali is ongeveer
26 i 27 K. G. kali en het kost ongeveer
f6,50 per 100 K.G. Aangezien in de tuinen
op de verechillende groenteu de hoeveelheden
afwisselen tusschen 3 en 6 K. G. per Are
of 100 M2, kost de heele kaliberaesting
gemiddeld 30 cents per 100 M2. Als men
hierover goed nadenkt, ziet men dus, dat
de kalibemesting in een tnin, op elk bed
5 M2 (en dal is een fatsoenlijk groenten-
bed) auderhalven cent kost. Dat is toch
waarschijnlijk niet te *eel j natuurlijk moet
men niét enkel patentkali ge7eu, er hoort
ook chili en super bij maar ook ditn nog is
het gebruik van kunstmest in den \xx\o zeer
goedkoop. Als mee sterk bemest, b.v. met
10 K. G. chili 5 K. G. super en 12 K.
G. patentkali per 2 Are (zie onderstaande
proef) dan nog kost een Are hoogstens f 1
en dat is dus 1 cent per M2 en dan nog
heeft m?n alles, wat men hebben moet.
duldig moet dragen.
De arme moeder die eenigen troost ver
wachtte, schrikte bij deze woorden.
Geduldig dragenriep zijMaar hoe
knnt ge toch zóó iets zeggen Geduldig
dragen Oh neen, God zal mij helpen eu
aanhooren. Hij heeft mij reeds eene goede
gedachte ingegeven. In het huis hiernaast
woont een rijke heer, hebt ge gezegd, die
zich doet verzorgen door eenen der beste
dokters van de stad Welnu, ik zal dien dokter
verzoeken 'naar hier te komen en hem over
de gezondheid van Jeanne raadplegen
Eilaas Hoe komt gij op dergelqke ge
dachte? wierp vronw Bejin hiertegen opelk
bezoek dat hij aflegt kost tien frank en voor
niemand minder.
Hoineltien frank 1 riep de jonge vronw
teleurgesteld.
Ja, lieve, tien frank 't is juist daarom
dat ik u aanmoedig uw ongeluk geduldig te
dragen. Als men arm is, gelijk, gij en ver
bonden aan eenen ongelukkigen maD
Die man is mqn wettige echtgenoot,
onderbrak Madeleine en dit kindje, dat ik
zoo lief heb, is zijne dochter.
Ohdat weet ik, hernam de uitver
koopster dat is alles heel wel en goed, maar
dat belet niet dat de rqke lieden gelukkig en
hunne kinderen Bchoon, gezond en wel ver
zorgd zijn en die kinderen later flinke
juffers worden, die met een goeden bruidschat
aan de edellieden uitgehuwd worden.
Ah geloof mq vrij, lieve, vermits gij goed
hartig en eene brave, goede moeder zijt, zon
het u niet schaden, zoo ge wat rijker waart...
Elk woord der onde sjachelaarster drong
Madeleine als een dolksteek door het hart.
Rijk rqk herhaalde zij
waartoe dient het mij znlks te zeggen om
mijne droefheid te vergrooten? Het helpt
immers tot niets gij weet wel
Het oogenblik was gekomen om den grooten
slag te slaan en vrije kaart op tafel te spelen.
Ik weet ja ik weet alles verklaarde
zij vastberaden ik weet dat gq enkel één
woord hoeft te spreken
Hemelonderbrak Madeleine, heeft mijn
man n dan allee verteld?
Mqnheer Belphégor? Neen, hij heeft
Sommige tuiniers gebruiken mengsels dezer
meststoffen. Zoo lezen wij bijv. in de ver
slagen van een rijkstuinbouwleeraarie.
#Deze proefnemer kreeg een mengsel van
2 K. G. chilisalpeter, 4 K. G. super en
3 K. G. patentkali om op goed tuinland
een proef te nemen tegen een stalraestgave
voor komkommers. Hij schrijft daaromtrent
dat de komkommers op den kun»tmest zeker
ruim zooveel opbrachteD, als de andeie op
stalmest.* 2e, yHet proefveld diende voor
koolbemesting en was 6 Are groot. De in
lichting geschiedde als volgt.
Perceel I 2 Are. 10 K. G. chili, 6 K.
G. super, 12 K. G. patentkali, opbrengst
475 K. G.
Perceel II 2 Are. 10 K. G. chili, 5 K,
G. super, 16 K G. pateutkali, opbrengst
540 K. G.
Perceel III 2 Are. Stalmest opbreDgst
437,5 K. G.
Ziedaar een proefveld, waaruit men ten
duidelijkste kan z;en, dat kunstmest en met
name patentkali in den tuin onmisbaar is.
Viet alleen bij komkommers en kool, doch
ook bij alle vroege groenteu zooals raap
stelen, spinazie, worteltje», kropsalade, ook
bij aardbeien en asperges kan en moet meu
pateutkali als kalibemesting gebruiken.
Vergadering van den Raad der gemeente
Baardwijk, gehouden 23 April 1910, n. m.
ten 7Vs ure-
Tegenwoordig allen, behalve de Heer van
Beijnen, wegens ongesteldheid.
Eene vacature.
De notulen enz.
Ingekomen een schrijven van den Heer
C. Schoni», waarbij wordt kennis gegeren,
dat hij een der vereischten mist, zooals be
doeld bij art. 19 en 149 ala 5 der gemeente
wet en art. 5 al. 1 der wet op de collegien
van Zetters, om lid van den Riad, Ambtenaar
van den Burgerlijken Stand en Zetter te
zijn. Met leedwezen wordt deze medcdeeling
voor kennisgeving aangenomen.
Het gemeenteverslag en dat naar aanlei
ding van art. 52 der woningwet over 1909
worden aangeboden en ter inzage voor de
ledeu ter secretarie nedergelegd.
Wegens periodieke aftreding van drie
leden in de Commissie tot wering van
zijne geheimen goed bewaard, maar een andere
heeft mij over u gesproken Een brave
man dien gij reeds vroeger gezien hebt.
Het zou O God
Die brave heer heeft vertrouwen in mij
gesteld en alles verteld wat vroeger gebeurde.
Hq volgt n op met het enkel inzicht uw geluk,
uwe toekomst te verzekeren en ook die van
uwe kinderen., van die kinderen die gij zoo
lief hebt.
Zoo dat de ridder ons weer ontdekt heeft
Oh 1 indien Belphégor kon vermoeden...
Vermits hij bet niet weet, zullen wq het
hem niet...
Zeg aan dien heer dat bij zicb verwq-
dere, want ik vrees een ongeluk...
Wees redelqk, Madeleine, en denk aan
uwe kinderen. Die beer is hier, bij mij in
buis en wacht slechts op het vertrek van M.
Belhegor om zich bij u aan te bieden.
Zal bij hier komen vroeg de jonge
vronw angstig.
Daar is hij 1
Rollac verscheen, inderdaad, op den
drempel der kamer.
Hij droeg geen reispak meer gelijk te
Conrgemont.
Om meer indrnk te maken, had hij eene
lange lakenen jas aangetrokken en eene
gepoederde pruik op bat hoofd gezet om
aan zijn gelaat een deftig en tevens streng
voorkomende geven.
Laat ons alleen, sprak hij tot vrouw
Bejin.
Deze verliet spoedig de kamer, na nogmaals
•p Madeleine eenen blik geworpen te hebben,
waarin veel kwade raad te lezen stond.
Hare houding was die van een heel be—
Bcbeiden persoon die zich wel zon gewacht
hebben eene tnsscbengeplaatste rol te ver
vullen, maar wel besloten is aan bet sleutel
gat alles af te luisteren en te loeren.
Toen Madeleine daar gansch alleen tegen
over den ridder stond, begon zij te beven
Gij hier, mijnheer stamelde zij.
De ridder maakte eene diepe buiging en
nam zijnen hoed af voor de vrouw van den
goochelaar.
Ja, juffrouw, antwoordde hij, ik kom n
eens eventjes een bezoek brengen om eene
tweede maal de erfgename te groeten van
een der grootste namen uit Frankrijk, de
dochter van den markies van Montbazon 1...
Oh zoo Belphegor weerkeerde I...
Rollac scheen aan deze uitroeping hoege
naamd geen belang te hechten waarin nochtans
een verlangen en teven, eene bedreiging door
straalde. Hij vervolgde bedaard
Vooraleer, uw spoor op te volgen, beb ik
aan den heer hertog, uwen grootvader, ge
schreven. Zqne vreugde was onbescbrqf—
lijk, toen hij vernam dat gij nog leefdet, dat
ik n weergevonden had en dat gij weldra
bij hem zoudt weergekeerd zijn.
Later beb ik hem uw vlucht moeten melden
en deze tijding heeft den goeder grijsaard,
die slechts voor u leeft, zoodanig getroffen,
dat bij van droefheid scheen te zullen
bezwijken..
Ik heb mij opnieuw achter u op zoek
gezet vruchteloos bad Belphegor die uwe
en zijne belangen miskent, gehoopt aan mijne
opzoekingen te ontsnappen vruchteloos heeft
bij door valsche streken mij op een dwaal
spoor gebracht... Vpoeg of laat, moest ik u
toch weervinden.
Nu sta ik hier weer voor u, juffrouw, ge
volmachtigd door den heer hertog, die u wacht,
om alles in zijnen naam uit te voeren.
Neen, neen, ik mag niet I ik wil niet 1
verklaarde Madeleine stoutmoedig en vast—
beraden
Denk wel na, juffrouw, vervolgde de
ridder, eene groote familie wacht u met
open armen voor haar iB het een einde aan
baran familieronw, eene verloren hoop die
als bij mirakel heropgetooverd is. Voor u is
het rijkdom en geluk I
"En Belphegor vroeg de jonge vrouw
eenigszins bewogen.
Men zal voor bem zorgen.
Ja, maar op welke voorwaarden Hebt
gij mij vroeger niet reeds gezegd dat men
hem wilde verwijderen, verbannen, beletten
mij ooit weer te zien
(Wordt vervolgd).