Summer 53.
Zondag 3 «>uli 1910.
33° Jaaig
Toegewijd aan Handel, Industrie en Gemeentebelangen,
Eerste Blad,
RUCHT
i
Een Sociaal Labaiatoiium,
PALJA S
AITOON TIELEN,
Dit nummer bestaat
uit DRIE bladen-
LANDBOUW.
SUNLIGHT
Uitgever:
FEUILLETON
WAALWIJK. Telefoonnummer 38.
QOGTNBLIKKEN OM U!T
te bsazen zijn alleen mogelijk
wanneer Sunlight Zeep wordt
gebruikt. Zij bespaart tijd
want
de zuiverste zeep doet het werk.
ui.
VialvQkscle fa Liifslrntsrkr Courant,
Dit Blad verschijnt Woensdag- en Zaterdagavond.
Abonnementsprijs per 3 maanden f0."5.
Frau< o per post door het geheele rijk f 0.90.
Brieveningezonden stukkengelden enz., franco te zenden
Uitgever.
den
Advertentiën 17 regels f 0.60daarboven 8 cent per regel, grcole
letters naar plaatsruimte. Advertentiën Smaal ter plaatsing opgegeven;
worden 2maal berekend. Voor plaatsing van een groot aantal regels en
advertenties bij abonnement worden speciale zeer voordeelige contracten
gesloten. Reclames 15 cent per regel.
Parallel met de in ons vorig artikel
behandelde Fabriekswet staat een in ons
land geheel onbekende sociale regeling,
n.l. de Wet op de Winkels en Kantoien
Deze bepaalt, onder voorbehoud der
uitspraken van het in ons eerste artikel
besproken Hof van Abritage, in 't alge
meen den maximum-arbeidsduur van
volwassen winkelbedienden op 9 uur per
dag en 52 uur per week. Men ziet, tot
zelfs in deze moderne sociale wetgeving
is de 8 urige werkdag, behalve voor
den mijnarbeid, nog niet doorgedrongen.
Eén dag ia de week mag er in de
winkels 11 uur gewerkt worden; daar
tegenover staat echter, dat één andere
Van „DE EüHO VAN HET ZUIDEN."
OF
J'êrfóeuttomv aan Den J'ÖmveftjlióbauD.
dag in de week de zaken om 1 uur
gesloten moeten zijn. Overuren zijn
slechts ia bijzondere gevallen toegestaan
en dan nog onder goedkeuring van den
inspecteur (de arbeidsinspectie is ook
met de handhaving dezer wet belast.)
Meer dan 3 uur op één dag mag er
echter niet overgewerkt worden, terwijl
het getal overwerkdagen het gttal 30 in
één jaar niet mag overschrijden.
Bedienden in bakkers-, slagers- en
melkwinkels mogen om 4 uur 's morgens
beginnen, alle andere om 7 uur. Zooals
men weet, wil het wetsontwerp op den
Zondags en Nachtarbeid in de bakkerijen
van Minister Talma dezelfde richtiDg uit,
waaruit we zien, dat de naklank van de
proeven uit het NieuwZeelandsche
Laboratorium reeds tot ons regeerings-
gebouw is doorgedrongen.
Moge dit hoogst nuttige sociale wets
ontwerp spoedig tot wet verheven
worden, dan kunnen ook wij uit e'gen
ervaring over dergelijke belangrijke be
palingen meespreken.
Als regel mogen winkelbedienden in
de steden niet werken na 6 uur n.m
(1 maal in de week 1 uur n.m 1 maal
in de week 9 uur n.m.) Op het platte
land niet na 7 uur (1 uur en 9 uur.)
Voor bedienden in bakkerijen, slagerijen
en de meeste andere winkels van levens
middelen, in de kappers, en sigaren
winkels, ververschingslokalen enz. zijn op
dit laatste voorschrift uitzonderingen
gemaakt. Voor elk dezer categoriën
heeft de wet een bijzonder uur, met de
afwijkingen op twee dagen per week,
vastgesteld Vrouwelijke bedienden
mogen ook in deze winkels niet na 9
uur werken, behalve in ververschings
lokalen en op den avond vóór Kerstmis
en op Oudejaarsavond. In alle winkels
eischt de wet voor vrouwelijke bedienden
gelegenheid om te gaan zitten. Als
onze winkeljuftrouwen met haar abnor-
malen werktijd en het eeuwige staan dit
lezen slaken ze voorzeker de verzuchting:
ïOch, woonden we maar in Nieuw
Zeeland
Neen, afgetobde schepseltjes, organi
seert u naast uw mannelijke collega's
en tracht door de kracht uwer organi-
satie's ook hier te lande zulke bepalingen
ingevoerd te krijgen, ook wat betreft de
winkelsluiting. Hieromtrent schrijft de
97.)
Hnn geluk is in uwe handen. Ik laat u
toe uw dochtertje bij u te houden.
En mijn zoon, de kleine Jacqnes?
Dien zullen wij den vader overlaten. Dat
schijnt me billijk.
Maar ik zal van hem gescheiden zijn...
eh hij zal geene moeder meer hebben? Neen
neen Dat is te wreed, dat zal ik nooit ge—
doogen 1
Maar wees dan toch redelijk Een weinig
vroeger of later, wat kan dat schelen De
jongens zijn niet op de wereld gesteld om
gedurig onder moeders rok te staan De meisjes,
dat is wat anders die moet men bij zich honden,
gadelsaan en in huis opvoeden tot zij rijp zijn
voor het huwelijk, Wij zullen uwe dochter
opvoeden gelijk het behoort, gij zult u gansch
aan haar toewijden en ik zal voor haren
bruidschat zorgen. Wat uwen zoon betreft, hij
zal het lot zijns vaders deelen en ik verzeker
u dat zij niet zullen te klagen hebben want
ik zal ook voor dien braven Belphégor zorgen
Gij spreekt van de dankbaarheid welke gij aan
zijne ouders en aan hem verschuldigd zijt. Ieder
werk, elke opoffering verdient zeker zijn loon
en de familie der Muntbazon laat zich voor
dergelijke zaken nooit lastig vallen. Denkt gij
dat de goede goochelaars die u verzorgd hebben
niet rijkelijk zouden beloond geweest zijn. hadde
men hen weer gevonden? Denkt gij dat ik de
belooDing wil verduisteren welke Belphégor
toekomt? Integendeel, ik ben bereid bem mijne
geldbeurs wijd te openen, dat hij zelfde som
vaststelle ik zal op den voorgrond den prijs aan-
wet op één dag in de week om 1 uur n.m.
voor. Welke dag dit zal zijn, bepaalt
voor ieder district het plaatselijk gezag.
Is het niet de Zaterdag, dan kan den
winkelier toch dien dag kiezen. Ver
schillende winkels zijn echter uitgezonderd
zoo b.v. fruitwinkels, ververschingslokalen
enz. Slagers, kappers en sigarenwinkels,
kunnen als in het district de Zaterdag
voor de sluiting is aangewezen, dien dag
open blijven en een anderen middag
sluiten. Nog andere noodzakelijke uit
zonderingen iu havenwerken en op het
platteland zijn voorzien.
Voor de overige werkdagen kan de
Minister, op verzoek der meerderheid
van de winkeliers, Britsche onderdanen,
in het district, algemeene winkelsluiting
op het in het verzoek aangewezen uur
bevelen. De meerderheid der winkeliers
in een bepaald vak kan voor dat vak
eenzelfde verzoek doen- Dit heeft dan
de voorkeur. Uit 38 plaatsen zijn der
gelijke verzoeken ingekomen, uit de
steden meest voor een of meer bepaalde
vakken.
Over het algemeen is deze regeling
elastischer dan de Duitsche. Daar moeten
met uitzondering der groote en kleine
toonbankkroegen, apotheken en kappers
winkels alle zaken om acht uur gesloten
zijn. De beide eerste blijven meestal tot
11, 12 of 1 uur open, terwijl de laatste
om 9 uur sluiten, 'sZaterdags echter om
10, de overige winkels dan om 9 uur.
In de groote Warenhuizen is de werk
tijd der bedienden vaak nog langer, daar
deze eerst nog alle klanten moeten helpen
die klokslag acht in uur het huis zijn en
daarna nog wat op te ruimen, af te
rekenen of iets anders te doen hebben.
In de week vóór Kerstmis, als alle
zaken tot 10, 's Zaterdags tot 11 open
mogen zijn, komen de afgeslaafden soms
om 11, 's Zaterdags om 12 uur in de
buitenlucht. Niettemin heeft de Duitsche
regeling reeds vele misstanden welke
ten onzent nog bestaan, opgeheven en
is het publiek volkomen gewend aan de
8 uur winkelsluiting, doch laat ons tot
ons laboratorium weer keeren.
Hier bepaalt de wet voor kantoorbe
dienden geen maximum-arbeidsduur
maar zij beschermt hen daar het gebod
van sluiting om J uur des Zaterdags
om i uurwaarna de bedienden binnen
vaarden indien hij bereid is mijne voorwaarden
aan te nemen.
En die voorwaarden?,., vroeg Madeleine
Zijn de volgende, antwoordde de hertog
op elk woord drukkend: Eerst en vooral moet
hij toestemmen uw huwelijk te laten verbreken
en zich verbinden nooit met niemand te
pochen over zijne vroegere verbintenis met
u. Kortom, hij moet ophouden voor n te be
staan, gelijk uw eigen bestaan voor hem van
dien dag af zal ophouden...
De jonge vrouw wilde protesteeren...
De oude man vervolgde
Dienst voor dienst. Dit zijn mijne uitdrukke
lijke voarwaarden- Dat hij ze aauneme en alles
zal ten beste voor ieders wolzijn geregeld
worden. Ten slotte, Belphégor zal in het geheel
niet te beklagen zijn.
Het zal voor hem een schoone droom geweest
zijn, gedurende verscheidene jaren de dochter
van Markies de Montbazon bezeten te hebben
en hij zal ontwaken in eenen toestand die velen
hem zouden benijden. Hetgeen ik hem aanbied
is niet enkel brood in de kas, maar een schoon
fortuiD.
Dat is een voorstel dat hij niet kan aanne
men en reeds afgewezen heeft, antwoordde
Madeleine.
Ik weet het, en hij weigert het voorstel
nog. M. de JEtollac, mijn zaakgelastigde, kan
onmogelijk zijne koppigheid overwinnen maar
daar waar de ridder niet slaagd, daar moet
een ander persoon slagen, en die ander persoon
zijt gij zelve
Ik 1 riep de jonge vrouw.
Ja, gij herhaalde de hertog, gij alleen.
Gij oefenj op dien man een grooten invloed
uit en voorzeker zal hij doen, hetgeen gij
bem znlt aanraden...
Tot hiertoe had Madeleine zich dapper
verdedigd tegen den aanval welke den hertog
op haar hart en haar geweten beproefde.
Deze rechtstreeksche aanval deed haar ach-
teruitdeinzen... Dat had zij niet voorzien.
Dit viel haar zóó geweldig zwaar op het
hart dat zij wankelde en gedurende eenige
oogenblikkeu haren grootvader sprakeloos
bleef aanstaren.
Deze dacht, toen hij zulks bemerkte, dat
zij op het punt was toe te geven en drong nog
meer aan om de kans niet te verliezen.
Ik herhaal het, zegde hij, gij alleen
kunt den weerstand van Belphégor overwin
nen en hem reden doen verstaan. Als hij zal
weten dat mijn wil uw wil is, dan zal hij
voorzeker afzien van eenen strijd waarbij
hij alles te verliezen heeft.
De jonge vrouw zweeg nog altijd en verza
melde al haren moed om eene laatste poging
tot weerstand te wagen.
Mijne dochter, vervolgde de hertog,
laat mij toe u eene vraag te stellen die mis
schien onbescheiden zou wezen zoo het noodlot
u niet tot dit zwerversleven veroordeeld had
en de oorzaak was dat er aan uwe opvoeding
veel te kort is gebleven. Kunt gij schrijven
Zij deed een bevestigend teekeu.
Des te beter, dat zal de zaken veel ver
gemakkelijken. Wij zullen aan Belphégor
door tuBSchenkomst van den ridder eenen
brief doen geworden, waarin gij hem de
voorwaarden zult aanduiden en aanraden ze
aan te nemen zooals gij zelve ze aanvaardt.
Slechts eenige korte regels... zoo dus, dat is
wel verstaan, niet waar? -.
Madeleine antwoordde vastberaden
Ik zal dien brief niet schrijven 1
En waarom niet vroeg do hertog.
Omdat ik zou liegen.
Toe dan gij zelve zijt misleid door
onredelijke bezwaren. Gij bedriegt u zelve
over uwe eigene gevoelens. Met het bloed
dat door uwe aders vloeit kunt gij. moogt
gij niet langer aan dien kunstenmaker ver
bonden blijven...
Het was die kunstenmaker die mij
leerde spellen toen ik nog heel klein was
't is hij die mij later leerde schrijven, en die
hand welke hij vroeger vasthield als zij de
eerste malen over het papier gleed, die hand
zou ik nu liever laten afkappen, dan er mij
van te bedienen om hem te laten weten dat
ik hem gansch vergeten heb en dat hij mij
ook vergeten moet 1
De hertog had een oogenblik gedacht
dat hij het goede spoor hield.
Nu bruiste zijne woede heviger dan ooit op.
Gij weigertriep hij.
Ik weiger dien brief te schrijven, ja aut
woordde de jonge vrcuw met eenevastbera
een half uur het kantoor moeten hebben
verlaten, op dit laatste voorschrift be
staan verschillende noodzakelijke uit
zonderingen evenals op de verplichte
sluiting, Zoo mogen de kantoren van
alle verkeersmiddelen, verder van nieuws
bladen, verzekerings-maatschappijen, enz.
geopend blijven, terwijl procureurskan
toren, fabrieks- en winkelbureaux, kan
toren van mijn maatschappijen en mijn
werkers vakvereenigingen in 't geheel
niet onder de wet vallen.
Ten slotte bevat de wet nog ge
zondheidsvoorschriften, analoog aan die
der Fabriekswet, met name eenzelfde
regeling van het toezicht op de gezond
heid van bedienden in winkels van
levensmiddelen of texïielgoederen, als
voor de arbeiders en fabrieken van die
artikelen geldt dat in deze wet wordt
gezorgd voor het verband met den
Gezondheidsdienst Merkwaardig is nog
de bepaling dat de strafrechter in plaats
van een boete op te leggen, het aan
brengen van verbeteringen kan bevelen.
De wet wordt streng gehandhaafd, in
een jaar tijds zijn 117 veroordeelingen
wegens overtreding uitgesproken, daaren
tegen werd slechts 6 maal de inspecteur
in het ongelijk gesteld en 4 maal de
aanklacht ingetrokken.
Reeds boven merkten we op, dat bij
deze en de in onze vorige artikelen be
sproken regelingen een andere geest
voorzit dan bij de anologe Duitsche.
Dragen deze laatste toch bijna alle te
sterk het karakter van politiewetten, de
aangehaalde sociale wetgeving uit ons
laboratorium staan op meer democra-
tischen bodem. De belanghebbenden
kunnen hier, binnen de lijnen der wet,
hunne wenschen voordragen er. geregeld
krijgen. Men denke slechts aan het
gezonde stelsel, dat aan verzoeken van
de meerderheid der winkeliers de voor
keur wordt gegeven-
Het komt ons dau ook voor, dat in
ons land met zijn vrijheidlievende be
volking het Nieuw-Zeelandsche stelsel
meer past dan het echt-Quitsche dwang
systeem Dit zal trouwens nog duide
lijker uitkomen bij de behandeling der
andere regelingen welke wij in een
tweetal slotartikelen nog hopen te be
spreken.
Van Groningen begint de Victorie
Onder dit opschrift maakt hel Hbld, naa
aanleiding van een artikel van den heer D
R. Mansholt in de „Economist melding vat
een feit, dat de algemeene aandacht verdien
van het feitdat de prov. Groningen blijken
het landbouwverslag in alle 10-jarige tijd
vakken met alle gewassen de hoogste opbreng
sten per Hectare had! Vooral in de laats
verloopen 25 jaren was de toeneming de
opbrengsten daar het grootst. Daarna volgei
de prov. Friesland, N.- en Z,-Holland, Zee
land en Drente. Deze 6 prov. toonden me
allegehalmde gewassen een sterk opklimmend,
lijn van opbrengst, vooral in de laatste jaren
terwijl de lijnen der overige 5 prov. slecht
weinig opklommen, in sommige gevallen zelf
daalden. Van Groningen begint dus dl
Victorie Dit is een feit, waarop deze proV
trotsch mag zij. Want die vooruitgang, dez
welvaart, is niet toevallig. Zij zijn het gevol;
hiervan, dat Groningen de waarde van he
landbouwoiulerwijs het best begrijpt. Va
de jongelingen, die de rijkslandbouwschoc
bezoeken komt de helft nit de prov. Gro
ningen. Wat is hiervan het gevolg Da
men in Groningen den grond geeft wat de
grond toekomt, meer dan in andere provin
ciën. Ziehier het bewijs: Per Hectare bouw
en weiland werd aan knnstmesistoffen coör
peiaticf aangekocht, in guldens uitgedrok'
in 1904 door Groningen voor 9, Ovenjsr
1.95, Gelderland 1.50, Utrecht 0.07, Noor
Brabant 1.65, Limburg 1.20 In 1907
Groningen 14.50, Overijsel 2.75, Glederlan
1.95, Utrecht 0.62, N.-Brabant 4.20, Lim
burg 3.80.
Wanneer wij de cijfers optellen, dan blijk
dat Groningen alléén meer kunstmest ver
bruikt dan deze andere 5 prov. tczamer
U tl echt is de prov., waar nog bijna biets gé
bruikt wordt en do opbrengsten vertoonen dit,
De schrijver van bovenvermeld artikel be
rekent, dat de conservatieve (aan het oud
vasthoudende) en geestelijk minder ontwik
kelde prov. hierdoor in een rond getal 2
miltioen gidden verliezen, welk enorm get:;
slechts de mindere opbrengst is van de drï
halmgewasseu tarwe, rogge en haver. Ni»
al die millioenen guldens per jaar, voc
meerdere opbrengst veikregen, komen in d
beurs der landbouwende bevolking. Maar zöU
als de helft daarvan besteed wordt aan ht
denheid die hem verwonderde.
Gij vergeet wio ik bon en denkt niet na,
dat ge mij eerbied en gehoorzaamheid ver
schuldigd zijt.
Ik ben uwe ootmoedige dienares heer
hertog, en ik ben u hoogst dankbaar over al
hetgeen gij voor mij gedaan hebtbeschik
over mijn leven, zoo gij wilt, maar vraag mij
nooit een slechte daad te begaan. Dit zou
ons geen geluk bijbrengen.
Wel boegij noemt hot eene slechte
daad hetgeen door de rechtvaardigheid en
de rede opgelegd is! Waarlijk, gij wordt zin
neloos Denkt gij dat ik in Btaat ben u
eene slechte daad aan te raden of nog erger,
n iets op te leggen dat strijdig is met de eer?
Waarlijk dat is eene beleediging, mevrouw
Qh verschooning, heer hertog, zoo ik
u gekrenkt heb, het is voorzeker buiten
mijne bedoeling. Ik ben slechts eene arine
vrouw, ik... Ik begrijp de zaken niet zooals
gij... De wereld waarin ik geleefd heb is zoo
diep verschillend van de uwe...
Het is juist daarom dat ik u aan die
wereldmoet onttrekken waar gij gansch buiten
streek waart, aan dit bestaan waarover ik in
uwe plaats bloos... En ziedaar wat gij weigert
Wilt gij dus uw ellendig leven terug beginnen
Ik zal u wel beletten, zelfs ondanks u, der
gelijke dwaasheid te begaan
Maar gij zult mij toch met beletten
goede echtgenoote en goede moeder te wezen...
Nooit zal ik aannemen dat mijn man kan
ophouden mijn man te zyn of dat men mij
van mijnen zoon kan scheiden... nooit, nooit
En de jonge vrouw, meer en meer opge
wonden, sprak zeer luid-
Pas op, riep de hertog, de dienaars
zullen u hooreD en het is noodig voor onze
waardigheid, dat deze familie—zaken hnn
onbekend blijven. Daarenboven, mijDe dochter,
laat ons daaraan een einde maken. In den
toestand van geest waarin gij u bevindt is
het onnoodïg dit onderhoud voort te zetten
dat voor u even als voor mij moet pijnlijk
wezen. Ik had te veel verwacht van uwe
redelijkheid en van de liefde welke gij uwen
grootvader schijnt toe te dragen in ruil
voor zijne liefde en al betgeen hij voor u
doet... Ik laat u alleen, denk wel na en
mocht gij tot betere gevoelens komen. Vergei
niet dat niet alleen de eer onzer familie o
het spel etaat, maar ook het geluk van he
voor wio gij alles zoudt willen offeren en di
door uwe verblindheid veel zouden te lijde
hebben. Gij weet nu wat ik u zeggen wild;
en wees overtuigd, dat ik onverbiddelijk b
mijn besluit zal blijven 1...
Bij deze laatste woorden groette M. d
Montbazon zijne "kleindochter met koel
plechtigheid en vertrok.
Madeleine trad eenige stappen tot he*
nader om zich tegen die onverdiende verwij
tingen te verzetten maar de hertog ha
reeds de deur achter zich toegetrokken e
had de zaal verlaten zonder zich eens om t
keereD.
De strijd had de krachten der jonge vron-
uitgeput.
Zij liet zich op eenen zptel nedervallen e
bleef eenige oogeublikken in diepe overpein
ziDgen verslonden.
Haar geweten zegde haar dat de tegenstani
welken zij haren grootvader geboden had, edcf
was, en overeenkomstig met haren strengste
plicht.
Maar van eenen anderen kant deed het har»
innig spijt den goeden ouden man te hebbo
bedroefd.
De uiteenloopende gevoelens die in haa
binnenste woelden, deden haar meer en mee
nadenken en wankeleD.
Wat ging zij aanvangen, nu zij alle hoe
verloren had ooit over de vooroordeelen va
den ouden edelman te kunnen zegepralen?
Zou het niet beter zijn haar armoedig leve
van vroeger weer aan te nemen en dit hois t
verlaten waar zij overigens door hare tegei
woordigheid eene gedurige reden van droefbei
zou wezen niet alleen voor haren grootvader
maar ook voor haar zelve
Het hoofd in hare handen geleund, dacht z
na over het einde van dit zonderling avontuui
deels bedroefd ooit haar buisgezin te hebbe
verlaten, deels nu weer te moeten scheiden va
deze nieuwe familie die zij helaas te las
had gekend.
(Wordt vervolgd).
