Nu mm tr 65
Donderdag 18 Augustas IDlO
H3e Jaargang
Tweede Blad
Oe brand op de Tentoonstelling
Provinciaal Nieuws.
te Brussel.
't Was of we van den bliksem getrof
fen waren, toea we Maandagmorgen
omstreeks 10 uur kennis namen van een
ons van bevriende zijde gezonden tele
gram, meldende, dat een ontzettende
hevige brand de brusfelsche wereldten
toonstelling voor een belangrijk deel in
asch had gelegd. En het duurde niet
lang, of nadere berichten kwamen het
treurige nieuws bevestigen en brachten
ons nadere bizonderheden over de ramp,
die niet alleen Brussel en België maar
ook verschillende van Europa's staten
getroffen heeft.
't Was Zondag bizonder mooi weer
en wijl de daaropvolgende Maandag 'n
feestdag was, was 'n ontzaglijke massa
Belgen buiten Brussel woonachtig, en
niet minder vreemdelingen uit andere
landen, naar Brussel getrokken om een
bezoek te brengen aan de tentoonstel
ling. Er is nog geen dag geweest gedu
rende den geheelen duur der tentoon
stelling, dat er zoo'n druk bezoek was.
Alleen aan entree's werd een kleine
100,000 frs. ontvangen. Tengevolge dier
eliorme drukte heerschte er 'n extra
feest-drukte op de tentoonstelling, en
waren vele hoofdgebouwen en paviljoens
feestelijk verlicht.
Tegen negen uur begon de menschen
massa, welke zich op dezen heerlijken
Augustusdag op en nabij het tentoon
stellingsterrein bewogen had, zich naar
de stad te verplaatsen. Lange rijen
auto's, rijtuigen en trams stremden bijna
het verkeer op de Avenue Louise, waar
langs duizenden wandelaars stadwaarts
togen.
Om kwart over negen verhief zich
boven de expositiegebouwen een lichte
gloed, de weinige feestgangers, die
elkanders aandacht er op vestigden,
dachten aan den weerschijn van een
illuminatie, een enkele waagde de onder
stelling, dat er brand kon zijn er kwam
opstopping in de menigte, men bleef
kijken naar den heller wordenden gloed,
tot plotseling de kreet weerklonk
•>de tentoonstelling staat in lichte laaie,"
en toen' drong alles in wilden drang
terug naar het Solbosch, om zelf te zien
en zich te overtuigen, dat het werkelijk
waar was en het fiere gebouwencomplex
'n prooi der vlammen ging worden Maar
al te spoedig bleek de waarheid. Een
verzengende hitte en een regen van
vonken, voortgedreven door den steeds
aanwakkerenden wind, sloeg den angsti-
gen menschen tegenhet loeien der
vlammen en het gekraak der instortende
paleizen en paviljoens overstemde alles.
Inmiddels was het bericht ook in de stad
doorgedrongen zoodathonderden nieuws
gierigen het geweldige gedrang kwamen
vermeerderen.
Te middernacht leek het of heel het
uitgestrekte terrein een vlammenzee was
en steeds weer werden nieuwe gebouwen
verlicht en door de voortsnellende vlam
men aangetast-
Dit was in ruwe trekken de eerste
algemeene indruk van de ramp, welke
de menschenmenigte, die buiten het
tentoonstellingsterrein was, ontving.
Hoe de brand is aangekomen valt nog
niet met zekerheid op te maken. Maar
vast staat, dat het eerst door een kelner
verraderlijke vlammetjes zijn gezien ge
worden aan den monumentalen voorgevel
der tentoonstelling. In het hoofdgebouw
is het voornaamste deel der belgische
afdeeling ondergebracht. Bovendien zijn
er nog gevestigd het post- en telegraaf
kantoor, het persbureau en het kantoor
der algemeene regelingskommissie. Naar
het schijnt moet de brand ontstaan zijn
in het postkantoor, waar in de electrische
geleiding kortsluiting ontstond Tegen
den hoofdgevel aan was eene zeer uit
gebreide collectie kunstmatige zijde ten
toongesteld, en hier vond het vuur zijn
eerste voedsel, en oogenblikkeltjk laaiden
de vlammen torenhoog.
Gelukkig was als regel aangenomen,
dat na zes uur 's avonds al de tentoon-
stellings gebouwen moesten ontruimd
zijn. Zoodoende bevond er zich niemand
dan de oppassers, en hier is 't dan ook
aan toe te schrijven, dat geen menschen-
levens te betreuren vallen.
Het Belgische hoofdgebouw werd ge
heel verwoest. Weldra werd de Brus-
selsche kermis door het vuur aangetast.
Om half 12 draaide de wind, waardoor
het eene gebouw na het andere werd
aangetast. Om 2 uur gisternacht was
de Engelsche afdeeling geheel vernield,
en brandde de Fransche afdeeling. Ver
brand zijn ook de Fransche restauratie,
het paviljoen van de stad Parijs en de
geheele linkerzijde van de Straat der
Naties. Meer dan 40 huizen aan de
Solboschlaan, grenzende aan de tentoon
stelling, zijn een prooi der vlammen ge
worden. De Fransche afdeeling is ver
nield. Men heeft nog veel gered uit de
afdeeling modes. De Italiaansche afdee
ling is slechts gedeeltelijk aangetast,
maar de schade is er groot. De afdec-
lingen van Denemarken, Rusland, Noor
wegen, Oostenrijk, Japan, Amerika, Tur
kije en Zwitserland hebben weinig of
niets geleden.
Men spreekt van 20 of 50 gewonden,
waarvan 2 ernstig.
De brand is tegen den morgen ge
stuit.
Vernield zijn het hoofdgebouw van
België, de Engelsche afdeeling, het pa
viljoen van de stad Parijs, het Fransche
paleis voor de voeding, een deel van de
Fransche afdeeling, de Brusselsche ker
mis.
Alle papieren van de jury zijn ver
brand.
Het bestuur heeft besloten, dat de
tentoonstelling open zal blijven voor
zoover niet verwoest.
In een particuliere correspondentie
lezen we nog
Ik zat (Zondagavond) te eten aan het
terras .van eene resiauratie, als, in de
kalme avondlucht het kon half tien
zijn in eens naar 't zuiden toe een
groote, duister-roode klaarte zich waaier
vormig openbreidde, als een trage fak-
kelsvlam wapperen ging, zich geheel in
de hoogte in een roetzwarten loggen
walm samen ging pakken. Ik loop naar
de telefoon de tentoonstelling staat in
brand 1 Onmiddellijk spring ik in een
taxiop de Louisa Laan, zwart van eene
losbewegende en toch voortijlende mas
sa, stoppen naast mij de auto's van con
fraters. De professioneele koelbloedig
heid heeft ons verlaten, want, denkt
eenswij naderen. De vlammen slaan
ons tegen een zware adem, die ons te-
gengloeit, pijnlijk, benauwend aan onze
linkerhand eene lichterlaaie vuurkolom,
hel in den nacht omspetterd van duizend
uitschietende gensters.
Het is het Brussel Kermis, dat op
brandde. Verder zien we aan een zwart
rasterwerk, dat zich wringt in den gloed,
de vurige tongen nijdig kronkelen en
lekken het is de hoofdgevel, die onder
't geweld der vlammen helsch te leven
staat. En daarboven een logge, roet
biuine misthemel, doorflitst nu en dan
van eene uitspattende kern, doorwalmd
van rose en groene weerglanzenEn
verderop nog over 't galmende volk
heen, dat, moeilijk bedwongen, zien wil,
of, zich aan nabij den uitgang schrik
kelijk verdringt, de blijde girandolen der
roode, blauwe, gele, felwitte elecrische
verlichting. Want het is Zondag een
echte feestdag geweest voor de exposi
tie. Nooit was er zoo'n drukke, jolige,
opgewonden, blijde menigte geweest. En
aller vreugd moest blinken thans in de
schitterende verlichting van tuinen en
gebouwen. Tot geniepig en zeker de
macht van het vuur de vreugde in schrik,
het feest in ramp kwam keeren.
Met groote moeite dringen wij binnen.
En een der eerste, dien we ontmoeten,
is bouwmeester Acker. »Alles verloren,
alles verloren®, mompelt hij met tranen
In de stem. Verder in een groep, on
machtig toeziende, baron JansseD en de
twee algemeene bestuurders Wat moet
er in hen omgaan Drie jaar arbeid in
enkele minuten vernietigd 1 En om hen
heen, tusschenhet overweldigend schouw
spel en de dichte, gonzende mass?, de
vlugge schimmen van redders en jour
nalisten.
Maar boven het doffe geraas der
toeziende massa, boven 't galmen van
bevelen en uitroepingen daar gaat ge
brul op van wilde dieren. Het vuur
is in het Luna-park het beestenspel Bos-
tock genaderd. Een paniek breekt plots
onder het volk uit Indien de dieren
eens gingen ontsnappen 1 Het gerucht
loopt, dat een leeuw, woedend, de bran
dende straten van Brussel-kermis door
kruist.... Men hoort het langgerekt
miauwen der tijgers, gegrom, als van een
misthoorn op een onweerzee, huilt aan
houdend het zijn de witte beren. Men
zegt ons dat gendarmen, het geweer ge
laden, gereed staan om ze af te maken.
Het zal niet noodig zijn enkele oogen-
blikken nadien stort, onder een luiden
galm, het gebouw in, de dieren verstik
kend en roosterend.
Intusschen dringt dieper en dieper
het vuur de Belgische sectie achter den
hoofdgevel binnen. Het heeft de Fran
sche sectie bereikt. Wij draaien langs
den laaienden vuurklomp om langs de
Straat der Natiën naar het paviljoen
der stad Parijs toe- Ook hier zien we
weldra door de dikke mistlucht de felle
tongen breken, uitschieten, triomphan-
telijk. Weldra ronkt er de brand. In
eens schuiven gratievol de muren van
het Fransche restauranteen doffe plof
alles is volbracht. Alleen een reuzige,
zwarte, Impassibele gipsen leeuw blijft
recht staan, rustig als de heerscher over
deze vernieling. Maar daar ploft ineens
met doffen plons, een massa naar be
neden- Wij trachten te naderenhet is
de brug, die over de Solboschlaan, de
Fransche aan de Engelsche sectie ver
bindt. Hoog slaan nieuwe vlammen uit,
die de waterstralen bijna niet bereiken
kunnen. Het zijn de huizen, de heusche
steenen huizen der laan, die geïsoleerd,
haast onbereikbaar in de kroon van vuur
die ze omsluit, traag aan 't branden
gaan, ter ontkomelijke vernieling ge
doemd.
En die huizen zijn bewoond. Mis
schien hebben de bewoners nu kunnen
vluchten. Misschien eischt de vuurpoel
hier honderd menschenlevens. En aldoor
heviger ronkt de brand, als een reuzige
stoommoter Nu en dan stort gekraak
over dat aangehouden, aanzwellende,
verminderende en weer naderende ge
ronk. Nu en dan een knalhet zijn
flesschen koolzuur, misschien ook wel
de dynamiet patronen van de Fransche
afdeeling en telkens hooren wij uit de
menigte, die op afstand wordt gehou
den en raast als een ver onweer, een
verbaasden galm opgaan als bij een
overschoon vuurwerk.
De indruk is waarlijk onbeschrijflijk.
Men is verbijsterd, al ziet, al hoort, al
gevoelt men wonderscherp. De gespan
nen zenuwen nemen ongehoord nauw
keurig waar. Maar de hersenen hebben
den tijd niet de impressies te ordenen
men ondergaat als beduusd, niets dan
een verwarrenden totaalindruk Men kan
nauwelijks gelooven aai' de werkelijk
heid van het gebeurende De schrik, die
intens is, gaat gepaard met ongeloovig
heid. Half bewust loopt men m;t con
fraters mee, soms wel het gevaar tegen
Nauwelijks begrijpt men ook, waarom
pompiers en soldaten van den orde
dienst zoo kalm-bedrijvig, zoo stipt, zoo
geheel koelbloedig hun werk volbrengen.
Soldaten komen mooi geoefend in draaf-
pas aanloopen, genie-soldaten staan aan
de brandende muren te hakken als
brave, naarstise timmerlui. Men ziet zon
der emotie de pompiers midden door
vlammen de donkere holte der hallen
binnendringen en men denkt niet aan
gevaar. Men denkt trouwens aan niets.
Men ondergaat alleen dat geweldige
eene gansche stad die opbrandt, een stad
in bordpapier.
Het is nu al heel laat geworden. De
tentoonstelling is pikdonker zonder dat
ik bemerkt heb, wanneer de verlichting
is uitgegaan. De brand is als vermoeid,
het ronken heeft opgehouden men
krijgt nu het werkelijke besef van de
ramp, want men wandelt tusschen stin
kende, walmende puinen.
Maandagmorgen vroeg ben ik naar de
tentoonstelling teruggekeerd. Al mocht
niemand, zelfs niet de pers, de plaats
der ramp naderen, toch niet te minder
grootsch-desolaat is me het schouwspel
voorgekomen. Om negen uur was het
overgebleven gedeelte van den hoofd
gevel ingestort en nu ziet men niets
meer dan het armzalig verwrongen ijze
ren geraamte. Van Brussel-Kermis blijft
alleen een zwarte gruishof over, waar
uit stikkend een bittere geur opstijgt.
De aarde is een zwart moeras, waar
greppels dik vocht uit vloeien. Men kan
de puinen niet overzien dan met een
diep-pijnlijk gevoel.
Wij vernemen, dat het Nederlandsche
paviljoen alleen is behouden geworden,
doordat de gevel van het Parijsche ge
bouw recht is gebleven en van Holland
had de brand zich gemakkelijk tot
Duitschland uitgebreid. Zondag was een
der beste dagen van de tentoonstelling
geweestmen had 95.000 frank ont
vangen.
Men seint uit Brussel
De diamanten van de collectieve in
zenders der juweliers in België zijn gered.
De waarde ervan bedraagt vele millioenen
Zij zijn 's nachts geborgen in 12 000 kilo's
zware ondergrondsche brandkasten, die
men echter nog niet heeft kunnen openen.
De troepen bewaken de schat en hebben
order om allen die naderen neer te schie
ten. In de Fransche afdeeling zijn de
diamanten ook bijna alle gered en zijn
nu in den Franschen tuin onder bewaking.
Men heeft een dief gearresteerd, die een
aantal kostbare horloges had gestolen.
Omtrent dc paniék lezen wij nog
Maar wat gebeurde er verder op het
terrein, er waren er nog zoovele tien
duizenden, bij welken de nu ontkomenen
maar betrekkelijk een handjevol waren.
Daar was de paniek grooter dan aan
deze zijde. Ieder stormde naar de uit
gangen, de menschen werden op elkan
der gepakt en hadden geen gelegenheid
om iets méér te verroeren dan hunne
beenen, om zich vooruit te schuiven.
Het geschreeuw en geg'l moet hier ont
zettend geweest zijn. Voor een der ge
bouwtjes lag een plas bloed waardoor
men heen moest Vlak naast u zag
men dames met door de glasscher
ven opengesneden handen, mannen met
bebloede hoofden. Een ontzettend, af
grijselijk gezicht was, toen een heer het
oog werd uitgestoken door een hoeden-
speld van een der dames. Daar men
de handen niet kon verroeren, bleef het
oog aan de speld vast zitten. Het was
afschuwelijk om te zien en ontzettend het
gejammer te hooren. Vrouwen en kin
deren kwamen onder de voeten. De
menschen zagen er uit als verwilderd en
wezenloos de kleederen waren soms
aan flarden getrokken, de dames en
meisjes liepen met loshangende haren,
mannen hadden reeds het hoofd verbon
den zoo zag men naderhand de
menschen door de omliggende avenues
vluchten.
De tentoonstelling zal niet meer op
gebouwd worden, alleen een nieuwe
voorgevel wordt opgericht om het terrein
van onheil te verbergen.
liet publiek bekommert zich vooral om
twee zakenwas het tentoongestelde ver-
zekerd en zal het opgebrande deel weer
worden opgetrokken Ik heb daarover een
klein o.iderzoek ingesteld en kan op beide
vragen het volgende antwoorden. De Bel
gische verzekeringsmaatschappijen hebben in
de tentoonstelling geene zeer bijzondere zaken
gedaan. De vreemde, vooral Engelsche maat
schappijen, hebben zich daarentegen voor
zeer groote sommen verbonden. Brussel-
Kermis werd aldus door eene Engelsche
vennootschap verzekerd. Goede zaken zullen
die maatschappijen aan de Brusselsche expo
sitie niet maken, hetgeen niet belet, dat er
de meeste tentoonstellers toch wel het slechtst
aan toe zijn. Heel veel exposanten, zij vooral,
die geene 2eer belangrijke stands hebben en
deze, di hunne producten aan de bezoekers
verkoopen, hadden verwaarloosd eene assu-
rantie aan te gaan. Anderen hadden hunne
waren slechts voor de helft der waarde laten
verzekeren, zoodat de brand duizenden en
duizenden inslikken zal, vooral van de min
dere tentoonstellers, die hoopten in de expo
sitie wat geld te verdienen en daarvoor eene
duurbetaalde standplaats hadden gehuurd.
De groote tentoonstellers komen er beter af.
Geld zullen zij niet verliezen, alleen vaak
zefdzame of unieke stukken, die moeilijk te
vervangen zijn.
Voor wat bet heropbouwen aangaat, daar
kan natuurlijk geen spraak van zijn, maar
ik weet uit goede bron, dat van uu af aan
een ontwerp van boawmeester Acker goed
gekeurd werd en zal uitgevoerd worden,
waarbij een valsche gevel de plaats van den
afgebranden innemen zal en verder eene
versierde palisade de puinen omringen en
verduiken zal.
Voor wie weet hoe vlug zoo'n werk in
de tentooistelling kan uitgevoerd worden
wij hebben er tallooze voorbeelden van
gezien lijdt het geen twijfel of binnen
weinige dagen zal niets zichtbaars nog aan
de ramp herinneren.
Waalwijk 17 Aug. 1910.
Een Waalwijksclie uitvinder.
In de Centrale Werkplaats der Staats
spoor te Tilburg zijn eenige automatische
koppelingen voor wagens in bewerking
die gemaakt worden volgens een uitvin
ding van den heer Bern. Klijberg Jz. te
Waalwijk, die op 't gebied van machi-
neriën reeds heel wat presteerde.
Wagens van deze koppelingen voorzien
zullen automatisch los- en aangekoppeld
kunnen worden, waardoor het gevaarlijke
onder de wagens kruipen van de ran
geerders voor het loshaken der wagens
overbodig zal worden.
Tentoonstelling
Aan den bouw der tentoonstelling
wordt met kracht voortgewerkt, de ge
bouwen beginnen hunne voltooiing te
naderen, terwijl thans de electrische ver
lichting in gereedheid wordt gebracht.
De inschrijvingen zijn in elke rubriek
zeer goed, terwijl de afdeellngen paarden-
en vee zullen uitmunten
De vertegenwoordigers der Ned. Pers
worden uitgenoodigd Dinsdag 30 Aug.
een kijkje te komen nemen, om hun
oordeel te vernemen over bouw, aanleg
enz. enz.
Het feestprogramma hopen we in het
volgend nummer te kunnen publiceeren.
Nog zijn ingekomen de volgende
medailles
Jos. Zijlmans Waalwijk Zilveren med.
S de Leeuw Amsterdam gr. zilv. med.
Bern. Klostermann 1
De dertiende afdeeling (varkens)
in het vraagprogramma paarden en
vee vervalt.
Door het Rijk wordt voor de nieuwe
dertiende afdeeling (varkens) f 100 aan
prijzen uitgeloofd, die zijn verdeeld als
volgt
No. 1 Beeren, zuiver Yorkshire ras,
le prijs f 1 5, 2e prijs 5.
No. 2. Zeugen, zuiver Yorkshire ras,
le prijs f 15, 2e prijs 5.
No. 3. Beeren, zuiver inlandsch ras,
le prijs f 15, 2e prijs f5.
No. 4 Zeugen, zuiver inlandsch ras,
le prijs f 15, 2 prijs f5.
No. 5. Zeugen met biggen, Yorkshire
ras, f 10.
No. 6. Zeugen met biggen, inlandsch
ras, f 10.
Inschrijvingen zoo spoedig mogelijk te
zenden aan den heer II. G. van Everdin-
gen te Waalwijk.
W. V. V. „Waalwijk Vooruit."
Zondag a s. speelt het le elftal dei
voetbalvereeniging W. V. een oefen
wedstrijd tegen B V. C ('s Bosch) op
het terrein alhier.
Aanvang 3 uur.
Soliadepost
Toen Zondagmorgen de landbouwei
Adr. V- d. B. naar zijne beesten ging
zien, welke in den buitenpolder loopen
kwam hij tot de treurige ontdekking
dat een van zijn beste koelen dood ir
de weide lag. hetwelk later bleek aai
het miltvuur gestorven te zijn. Alhoewe
het beest verzekerd was, is dit voor hen
toch een heele schadepost.
Coöperatie „Ons Belang*.
BAARDWIJK. Verleden Zondag hai
wederom de percenten—oitkeering plaals de
Coöperatie ,On« Belang,, op de zaal vai
den Heer C. Pulles alhier.
Uit het rapport door de commissie vai
onderzoek uitgebracht, bleek dat de boekei
in orde waren bevonden, en de sdministrati
goed, ja zelfs accuraat was bijgehouden. Har
volle tevredenheid aan het Bestnur hiervuo
betuigende, stelden zij de vergadering vooi
hetzelve hiervoor een gratificatie toe te kenne
van f 15, hetwelk de goedkeuring der ver
gadering wegdroeg.
Uit het verslag van den Penningmecsle
bleek dat er dit jaar een batig saldo t
noteeren was van f 193,17 tegen verlede
jaar f 160.13.
Verder weid besloten, de uitkeeriug b
ziekte en bevalling evenals het vorig jaa
te bepalen.
Het totale verbruik bedroeg dit jaa
t 5012.28 tegen verleden jaar f 4661.44
Daar volgens reglement in deze verg#
dcring de verkiezing moest plaats hebbe
van een bsstnur werd, daar geen der lede
eene stemming noodig achlte het bestuur b
acclamatie herkozen, en daarna deze gezellig
vergadering gesloten.
Vergadering van den Raad der geineei
te op Zaterdag 13 Aug. 1910 n.m. >3 uri
Afwezig de heer van Beijnen wegens oi
gesteldheid en de heer Donkers met kennisj
De notulen worden onveranderd goedge
keurd en vastgesteld.
AAN DE ORDE:
Vaststelling der rekening over 1910.
De rekening wordt vastgesteld c
f 10.269.54s in ontvangst en f 9.442.51s i
uitgaaf, alzoo met efen batig slot van f 827.0!
De armenrekening over 1909, in ontvang
op f 1717.966 en in uitgaaf op f 1391.5(
alzoo met een batig slot van f326.46.
Op de voordracht voor de benoeming v«
twee zetters, tengevolge van periodieke al
treding worden geplaatst de beeren
B. Schrijner le candidaat der le vacatur
H. Donkers 2e le vacatur^
J. v. Roermund le
H. Pulles 2e
2e
2e
van
Zuiden.
"tl «MPI—
